نگاهي به نگراني هاي تركيه در شرايط بحراني اقتصاد جهان

واضح آرشیو وب فارسی:ايرنا: نگاهي به نگراني هاي تركيه در شرايط بحراني اقتصاد جهان
آنكارا - تاثيرات عميق و وسيع تزلزل در نظام سرمايه داري آمريكا بر اقتصاد جهاني، تركيه را كه تجارب بسيار تلخي از بحران اقتصادي دارد و در چند سال گذشته با تحمل هزينه هاي هنگفت و رياضت سخت اقتصادي توانسته جايگاهي براي خود در بين كشورهاي در حال رشد پيدا كند، به شدت نگران كرده است.

رشد اقتصادي متكي به صادرات تركيه و مهار تورم مزمن اين كشور متكي به روش اعمال نرخ بهره بالا براي ابزارهاي از جنس واحد پول ملي اين كشور، در شرايط معمولي سياستي بود كه دستاوردهايي نسبتا مطلوب براي تركيه داشت . دولت آنكارا در چند سال گذشته توانست با اجراي اين سياست به همراه انجام اصلاحات ساختاري براي ادغام هرچه بيشتر اقتصاد تركيه با اقتصاد جهاني و همگرايي با اتحاديه اروپا ، اين كشور را در بين كشورهاي مهم در حال رشد جهان كه به آنها اصطلاحا ( EMERGING MARKETS ) گفته مي شود، قراردهد .
گرچه اين روش به لحاظ اين كه رشد اقتصادي تركيه را به شدت متكي به خارج كرده و حركت سرمايه كوتاه مدت خارجي و يا به اصلاح ورود پول داغ را به اين كشور تضمين مي كند، در عمل مشكلاتي را در راه تحقق هدف دستيابي به يك رشد پويا و حفظ و توسعه منافع ملي ايجاد كرده كه به موازات آن انتقادات و ايراداتي جدي نيز برآن وارد است .
اجراي سياست پولي فشرده و اعطاي بهره بالا به ابزارهاي سرمايه گذاري از جنس ليرترك جديد موجب رشد و تقويت بيش از حد متعارف ارزش ليرترك در قبال اسعار معتبر خارجي شده و در كنار اين پايبندي شديد تركيه به نظام ارز شناور، تضميني جدي براي سرمايه گذاران خارجي براي حركت آزاد در بازار اين كشور و سوپاپ امنيتي خوبي براي جلوگيري از ايجاد تزلزل جدي در بازار ارز تركيه به وجود آمده است .
پيگيري چنين سياستي در اقتصاد تركيه در چند سال گذشته موجب مهار جدي در نرخ تورم اين كشور شد. هرچند اقتصاد اين كشور راه طولاني براي رسيدن به اين هدف در پيش رو دارد.
نرخ تورم تركيه بيش از 11 درصد مي باشد و اين درحالي است كه هدف رساندن آن به چهار درصد در پايان سال جاري ميلادي مي باشد.
از طرف ديگر به دليل ارزان ماندن نرخ اسعار معتبر خارجي در قبال ليرترك، هم زمينه رشد شديد واردات و در همين حال رشد شديد كسري در تراز بازرگاني خارجي اين كشور فراهم شد و از طرف ديگر به دليل جايگزين شدن كالاهاي مياني وارداتي به جاي كالاهاي توليد داخلي، موسسات صنعتي كوچك و متوسط تركيه را كه بخش مهمي از صنايع توليد تركيه را تشكيل مي دهند، با افت شديد تقاضا روبه رو كرد و آنها را به طور جدي در تنگنا انداخت.
ايرادي كه هم كه اكنون به صادرات درحال رشد تركيه گرفته مي شود در همين زمينه است و منتقدين مي گويند صادرات متكي به واردات، كمك لازم را به تقويت اقتصاد كشور نمي كند.
در نگاه كارشناسان به بحران مالي در جهان در محافل مختلف دولتي و بخش خصوصي و دانشگاهي تركيه هم وجود مشترك وجود دارد و هم تمايزاتي جدي وجود دارد.
اختلاف در تحليل ها و نگاه ها به اين بحران يكي از مهم ترين بحث هاي روز در جامعه تركيه شده است.
*** نگاه دولتي
" رجب طيب اردوغان " نخست وزير تركيه روز گذشته به همراه پروفسور دكتر " ناظم اكرن " معاون خود و وزير هماهنگ كننده سياستهاي اقتصادي تركيه، " كمال اوناكيتان " وزير دارايي و " كرشاد توزمن " وزير بازرگاني خارجي يك كنفرانس مطبوعاتي ترتيب داد كه در اوج بحث تبعات بحران مالي جهان بر اقتصاد تركيه اولين واكنش وي به اين موضوع بود و از نظر دادن اطمينان خاطر به بازارها حايز اهميت تلقي شده است.
اردوغان مدعي شد، تركيه تزلزل در بازارهاي جهاني را با كمترين آسيب پذيري پشت سر گذاشته و حتي اين بحران را به فرصتي براي اقتصاد خود تبديل خواهد كرد.
او در عين حال به بخش خصوصي تركيه كه به شدت در تامين مالي به خارج وابسته شده و بدهي هايش اكنون به بيش از 170 ميليارد دلار رسيده، هشدار داد كه در استقراض از بازارهاي جهاني دقت بيشتري به خرج دهند.
نخست وزير تركيه همچنين توصيه كرد كساني كه درآمد ارزي ندارند از استقراض ارزي خودداري كنند.
وي با اذعان به اين كه رشد اقتصادي تركيه امسال به هدف هفت درصدي خود دست نخواهد يافت، گفت: بخش مهمي از كسري در تراز ارزي 50 ميليارد دلاري تركيه ناشي از افزايش شديد قيمت انرژي در بازارهاي جهاني مي باشد، ولي دولت آنكارا مصمم به مبارزه طولاني مدت با اين معضل در اقتصاد تركيه مي باشد.
اردوغان با اشاره به اين كه در سال گذشته بيش از 22 ميليارد دلار سرمايه خارجي وارد تركيه شد كه پيش بيني مي شود امسال به 15 ميليارد دلار افت كند، گفت: سرمايه گذاري خارجي براي جبران كسري در تراز پرداختهاي تركيه بدون استفاده از استقراض خارجي براي اين كشور مهم مي باشد و دولت در صدد جذب هرچه بيشتر سرمايه خارجي مي باشد.
*** نگاه بخش خصوصي و تحليل گران
تحليل گران سخنراني مبسوط اردوغان را كه با داده هاي مهم اقتصادي آنرا تزئين كرده بود، بيش از حد تبليغاتي ارزيابي كرده و مدعي هستند نخست وزير تركيه در اين سخنراني مطلب جديدي ارايه نداد.
پروفسور " گونگور اوراس " اقتصاد دان و نويسنده روزنامه مليت در اين زمينه مي گويد: تركيه با كوچك شمردن مشكلات نمي تواند خود را از تبعات جدي بحران اقتصادي در جهان نجات دهد.
به گفته وي در سايه اجراي سياست ارزان قيمت درآمد سرانه تركيه از دو هزار و 598 دلار در سال 2002 ميلادي به 9هزار و 333 دلار در سال 2007 ميلادي رسيد كه البته منعكس كننده واقعيت نيست.
ولي " عثمان آرولات " سرمقاله نويس روزنامه اقتصادي دنيا معتقد است اظهارات روز گذشته اردوغان مبني بر اين كه تركيه با بزرگترين بحران يك قرن اخير در بازارهاي جهاني روبه رو مي باشد و مواجه شدن تركيه با برخي تحولات منفي اجتناب ناپذير است.
او معتقد است، رويكرد جديدي در دولت آنكارا است، چراكه مسوولان تركيه تا روز گذشته مدعي بودند اين بحران تبعاتي براي اين كشور نخواهد داشت.
آرولات پيشنهاد كرده است كه براي حداقل سازي تبعات اين دوران بسيار حساس و بحراني در جهان بر اقتصاد تركيه، بخش هاي دولتي و خصوصي و محافل دانشگاهي دست به دست هم بدهند تا از اثرات نامطلوب اين بحران بر اقتصاد كشور بكاهند.
ولي نگاه بخش خصوصي تركيه به بحران با دولت آنكارا متفاوت است.
" تانل كوچك " رييس اتاق صنايع استانبول ضمن انتقاد شديد از بالا گرفتن دوباره تنش سياسي در جامعه تركيه مي گويد: بايد هرچه زودتر مناقشه هاي سياسي كنار گذاشته شده و به فكر چاره انديشي جدي براي مقابله با بحراني باشيم كه شديدترين بحران پس از سال 1930 در اقتصاد جهان مي باشد.
او مي گويد: بحران به ويژه مهم ترين بازار صادراتي تركيه يعني اقتصاد اتحاديه اروپا را به شدت تحت تاثير قرار مي دهد.
تانل كوچك معتقد است : تركيه در شرايطي بايد با اين بحران جهاني مقابله كند، چرا كه به لحاظ كسري 50 ميليارد دلار در تراز پرداخت ها و بدهي هاي سنگين از شكنندگي بالايي در اقتصاد خود بر خوردار است.
" رفعت حصارجيكلي اوغلو" رييس اتحاديه اتاق ها و بورس هاي تركيه نيز در جلسه اي كه امروز به منظور بررسي تاثيرات تزلزل در بازارهاي جهاني بر اقتصاد تركيه در اتاق صنايع استانبول برگزار شده ،گفت: متاسفانه اين بحران اثر دومينو خواهد داشت و وقتي يكي فرو ريخت ديگران را نيز به دنبال خود فرود خواهد آورد.
او گفت: هيچ كس نبايد اين ذهنيت را داشته باشد كه من بدهي ندارم، هزينه اي ندارم، پس بحران مرا تحت تاثير قرار نمي دهد.
حصارجيكلي اوغلو با مقايسه دارايي 600 ميليارد دلاري بانك ورشكسته آمريكايي " لمن برادرز " كه بزرگترين بانك سرمايه گذاري آمريكا به شمار مي رفت با توليد ناخالص داخلي 660ميليارد دلاري تركيه گفت: ضرر و زيان ايجاد شده در بخش مالي آمريكا بين 800 – 700 ميليارد دلار تخمين زده مي شود كه كل ضرر و زيان بنابه خوش بينانه ترين تخمين ها 2/1 و بدبين ترين تخمين ها دو تريليون دلارخواهد بود.
او با استقبال از تضميني كه اردوغان روز گذشته در مصاحبه مطبوعاتي خود در خصوص پايبندي دولت به انظباط مالي داد، گفت: ولي بدهي بخش خصوصي تركيه ريسك جدي براي اقتصاد تركيه است.
حصار جيكلي اوغلو با اشاره به اين كه كسري در تراز ارزي تركيه در هشت ماه به 47 ميليارد دلار رسيد و روند ورود سرمايه خارجي به اين كشور به شدت كاهش يافته است، گفت: اگر افزايش ثروت انسانها متناسب با درآمد آنها نباشد و رشد ثروت بيش از درآمد باشد، اين ناسالم بودن نظام اقتصادي را نشان مي دهد.
*** آيا نظام سرمايه داري به آخر خط رسيده است؟
بحران مالي در جهان كه با بروز بحران در بازار مسكن آمريكا شروع شد و دامنه آن از اروپا تا آسيا و تقريبا همه دنيا را فرا گرفت، به همراه خود بحث تمام نشدني اين كه " آيا نظام بازار آزاد به سر انجام خود رسيده است ؟ " را دوباره داغ كرده است.
بحث از آنجا آغاز شد كه بانك هاي مركزي چندين كشور قدرتمند جهان با هدف مديريت نقدينگي به بازارها مداخله كرده و براي نجات شركتها و بانكهاي بزرگ سرمايه گذاري كمر همت بستند.
پروفسور دكتر " كوركوت براتاو " از دانشگاه آنكارا مي گويد: بحران مالي اگر هم به فروپاشي نظام سرمايه داري منجر نشود، آن را به طور جدي متزلزل خواهد كرد .
او معتقد است: علت اصلي در بروز بحران مالي ناشي از گسترش بي حد و حصاب و بالن گونه در اقتصاد آمريكاست. آمريكا جذب سپرده هاي ديگر كشورها را به عادتي هميشگي براي اقتصاد و زندگي خود تبديل كرده است.
پروفسور" عزيز كونوكمان از دانشگاه استانبول با انتقاد شديد از نئوليبراليسم و محافطه كاري " جرج بوش " مي گويد: حداقل 50 ميليون در آمريكا از اين بحران متاثر خواهند شد و آمريكا به طور اجتناب ناپذيري در كنار نجات بانك ها و شركت هاي خود بايد به جنبه حمايت هاي اجتماعي از محرومان جامعه نيز اهميت دهد كه اين موضوع است كه نظام سرمايه داري را به شدت متزلزل خواهد كرد.
ولي " اژه جانسن " اقتصاد دان و نويسنده روزنامه حريت معتقد است، چنين مداخله هايي براي حفظ و پويايي نظام سرمايه داري نه تنها لازم بلكه اجتناب ناپذير است و تركيه نيز بايد به تجارب خود و ديگر كشورهاي داراي نظام آزاد توجه داشته باشد.
" اوراس " ديگر مفسر اقتصادي تركيه اوراس مي گويد: اقتصاد آمريكا چنان وخيم است كه حوصله توجه به معيار و ارزش هاي نظام بازار آزاد را ندارد و آنها فعلا در تلاش نجات شركت هاي خود از ورشكستگي هستند.
پروفسور " خورشيد گونش " اقتصاد دادن و نويسنده برجسته تركيه در روزنامه مليت هم معتقد است، بازار آزاد افسانه اي بيش نبود كه اكنون نيز با چنين مداخله هايي از بين برود.
" غازي ارچل " رييس پيشين بانك مركزي تركيه هم با تاكيد براين كه دنيا ديگر مانند گذشته نخواهد بود، تركيه را به آماده شدن براي شرايط نظام جديد جهاني دعوت مي كند.
اما اين سووال هم چنان باقي است ، آيا اقتصاد بازار آزاد به آخر خط رسيده است؟ و نظام سرمايه داري جهان و در راس آن آمريكا، تا چند سال ديگر مي تواند با تكيه بر سرمايه هاي ديگران خود را از ورطه نابودي و ورشكستگي نجات دهد؟
خاورم**2011**230**1415
سه شنبه 2 مهر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايرنا]

[مشاهده در: www.irna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 66]