كارشناسان و هنرمندان از نمايش مذهبي ايران مي‌گويند تعزيه براي 365 روز

واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین: كارشناسان و هنرمندان از نمايش مذهبي ايران مي‌گويند تعزيه براي 365 روز
جام جم آنلاين: تعزيه، نمايشي است كه نبايد اجراي آن محدود به ماه‌هاي محرم و صفر باشد و بايد در طول سال به روي صحنه برود. در چند سال گذشته با برنامه‌ريزي و اقدامات نهادها و مراكز فرهنگي چون ادارات فرهنگ و ارشاد اسلامي و شهرداري‌ها، علاوه بر ماه‌هاي محرم و صفر، ماه مبارك رمضان نيز تبديل به فرصتي مناسب براي اجراي تعزيه شده است.

از ره‌آورد اين اتفاق، مجالس تعزيه‌اي چون فتح خيبر، عمر بن عبدود، شهادت امام علي(ع)‌ و جوانمرد قصاب كه پيش ازاين از سوي مردم كمتر ديده و شناخته شده بودند، در ماه رمضان و به ويژه شب‌هاي قدر و ضربت خوردن و شهادت حضرت اميرالمومنين فرصت اجرا پيدا كردند.

در حالي كه تعزيه به عنوان يك نمايش مذهبي، اينك در ايام و مناسبت‌هاي بيشتري اجرا مي‌شود، اما كارشناسان و هنرمندان اعتقاد دارند كه اين گونه نمايشي نبايد محدود به ماه‌هاي محرم، صفر و رمضان باشد و قابليت به روي صحنه رفتن درتمام روزهاي سال را دارد.

دكتر جابر عناصري، استاد دانشگاه هنر تهران درباره تنوع و قابليت‌هاي اجرايي مجالس مختلف تعزيه مي‌گويد: براساس فهرست موضوعي كه كتابخانه واتيكان منتشر كرده است، 360 عنوان مستقل تعزيه در گنجينه آنها وجود دارد كه شامل 1055 مجلس مي‌شود. اين فهرست تاييد كننده ادعاي پيشكسوتان تعزيه در ايران است كه مي‌گويند در زمان‌هاي نه‌چندان دور، در هر روز سال يك مجلس تعزيه به روي صحنه مي‌رفته است.

اين استاد دانشگاه در واكنش به اين پرسش ما كه چرا او به آمار و اطلاعات كتابخانه واتيكان و نه اسناد داخلي خودمان اشاره مي‌كند، پاسخ مي‌دهد: متاسفانه ما نه‌تنها مجالس تعزيه را آنطور كه شايسته است براي مردم اجرا نمي‌كنيم بلكه در جمع‌آوري نسخ خطي آن نيز اهمال كرده‌ايم. نتيجه آن مي‌شود كه معتبرترين و بزرگترين گنجينه نسخ خطي تعزيه دراختيار كتابخانه واتيكان است.

داوود فتحعلي‌بيگي، از هنرمندان تئاتر هم با اشاره به اين كه تنها تعداد اندكي از مجالس تعزيه در طول سال اجرا و باقي آنها به تدريج فراموش مي‌شوند، مي‌گويد: مجالس تعزيه ما شامل قصه‌هاي تاريخي، تخيلي، رزمي و حتي بزمي و خنده‌آور مي‌شود كه نشان مي‌دهد اين گونه نمايشي تنها به ايام سوگواري محرم و صفر اختصاص ندارد.

اين نويسنده، ‌بازيگر و كارگردان مي‌گويد: در تعزيه، به غير از واقعه كربلا به زندگي پيامبران، حضرت رسول و ائمه معصومين نيز پرداخته مي‌شود و حتي اتفاقات تاريخي نزديك به ما همچون ماجراي سقاخانه اسماعيل طلايي و ماليات گرفتن معين البكاء نيز در مجالسي روايت مي‌شوند. اين تنوع موضوعي بهترين دليل است كه تعزيه را مي‌توان در تمام طول سال اجرا كرد.

محمدحسين ناصربخت، مدرس و پژوهشگر تئاتر نيز ضمن تاكيد بر ضرورت گسترش اجراهاي تعزيه در طول سال مي‌گويد: آنچه كه بيش از هر چيز ديگر اجراي تعزيه را با مشكل مواجه ساخته است، عدم وجود مكان مناسب براي به روي صحنه رفتن اين گونه نمايشي است.

وي ادامه مي‌دهد: بعد از تخريب تكيه دولت در دوران پهلوي، ما ديگر مكاني را كه اختصاص به اجراي تعزيه باشد، دركشور نداريم. علاوه بر جاي مناسب اجرا، نياز به تاسيس بنيادي ويژه براي تعزيه نيز بشدت احساس مي‌شود تا به امر پژوهش و پشتيباني از اين هنر مذهبي بپردازد.

ناصر بخت در پايان تاكيد مي‌كند: بحث آموزش هم از ديگر مواردي است كه بايد به آن توجه كرد. از آنجا كه بسياري از مجالس تعزيه سال‌هاست كه از سوي تعزيه‌خوانان اجرا نشده‌اند، نياز به انتقال تجربه پيشكسوت‌ها به جوانان داريم. تنها با فراهم كردن اين مقدمات و امكانات است كه مي‌توانيم براي اجراي تعزيه در تمام روزهاي سال برنامه‌ريزي كنيم.

از ره‌آورد اين اتفاق، مجالس تعزيه‌اي چون فتح خيبر، عمر بن عبدود، شهادت امام علي(ع)‌ و جوانمرد قصاب كه پيش ازاين از سوي مردم كمتر ديده و شناخته شده بودند، در ماه رمضان و به ويژه شب‌هاي قدر و ضربت خوردن و شهادت حضرت اميرالمومنين فرصت اجرا پيدا كردند.

در حالي كه تعزيه به عنوان يك نمايش مذهبي، اينك در ايام و مناسبت‌هاي بيشتري اجرا مي‌شود، اما كارشناسان و هنرمندان اعتقاد دارند كه اين گونه نمايشي نبايد محدود به ماه‌هاي محرم، صفر و رمضان باشد و قابليت به روي صحنه رفتن درتمام روزهاي سال را دارد.

دكتر جابر عناصري، استاد دانشگاه هنر تهران درباره تنوع و قابليت‌هاي اجرايي مجالس مختلف تعزيه مي‌گويد: براساس فهرست موضوعي كه كتابخانه واتيكان منتشر كرده است، 360 عنوان مستقل تعزيه در گنجينه آنها وجود دارد كه شامل 1055 مجلس مي‌شود. اين فهرست تاييد كننده ادعاي پيشكسوتان تعزيه در ايران است كه مي‌گويند در زمان‌هاي نه‌چندان دور، در هر روز سال يك مجلس تعزيه به روي صحنه مي‌رفته است.

اين استاد دانشگاه در واكنش به اين پرسش ما كه چرا او به آمار و اطلاعات كتابخانه واتيكان و نه اسناد داخلي خودمان اشاره مي‌كند، پاسخ مي‌دهد: متاسفانه ما نه‌تنها مجالس تعزيه را آنطور كه شايسته است براي مردم اجرا نمي‌كنيم بلكه در جمع‌آوري نسخ خطي آن نيز اهمال كرده‌ايم. نتيجه آن مي‌شود كه معتبرترين و بزرگترين گنجينه نسخ خطي تعزيه دراختيار كتابخانه واتيكان است.

داوود فتحعلي‌بيگي، از هنرمندان تئاتر هم با اشاره به اين كه تنها تعداد اندكي از مجالس تعزيه در طول سال اجرا و باقي آنها به تدريج فراموش مي‌شوند، مي‌گويد: مجالس تعزيه ما شامل قصه‌هاي تاريخي، تخيلي، رزمي و حتي بزمي و خنده‌آور مي‌شود كه نشان مي‌دهد اين گونه نمايشي تنها به ايام سوگواري محرم و صفر اختصاص ندارد.

اين نويسنده، ‌بازيگر و كارگردان مي‌گويد: در تعزيه، به غير از واقعه كربلا به زندگي پيامبران، حضرت رسول و ائمه معصومين نيز پرداخته مي‌شود و حتي اتفاقات تاريخي نزديك به ما همچون ماجراي سقاخانه اسماعيل طلايي و ماليات گرفتن معين البكاء نيز در مجالسي روايت مي‌شوند. اين تنوع موضوعي بهترين دليل است كه تعزيه را مي‌توان در تمام طول سال اجرا كرد.

محمدحسين ناصربخت، مدرس و پژوهشگر تئاتر نيز ضمن تاكيد بر ضرورت گسترش اجراهاي تعزيه در طول سال مي‌گويد: آنچه كه بيش از هر چيز ديگر اجراي تعزيه را با مشكل مواجه ساخته است، عدم وجود مكان مناسب براي به روي صحنه رفتن اين گونه نمايشي است.

وي ادامه مي‌دهد: بعد از تخريب تكيه دولت در دوران پهلوي، ما ديگر مكاني را كه اختصاص به اجراي تعزيه باشد، دركشور نداريم. علاوه بر جاي مناسب اجرا، نياز به تاسيس بنيادي ويژه براي تعزيه نيز بشدت احساس مي‌شود تا به امر پژوهش و پشتيباني از اين هنر مذهبي بپردازد.

ناصر بخت در پايان تاكيد مي‌كند: بحث آموزش هم از ديگر مواردي است كه بايد به آن توجه كرد. از آنجا كه بسياري از مجالس تعزيه سال‌هاست كه از سوي تعزيه‌خوانان اجرا نشده‌اند، نياز به انتقال تجربه پيشكسوت‌ها به جوانان داريم. تنها با فراهم كردن اين مقدمات و امكانات است كه مي‌توانيم براي اجراي تعزيه در تمام روزهاي سال برنامه‌ريزي كنيم.

مهدي ياورمنش
سه شنبه 2 مهر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: جام جم آنلاین]

[مشاهده در: www.jamejamonline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 208]