درجستجوي حرفي از جنس زمان درباره حال و آينده سينماي دفاع مقدس

واضح آرشیو وب فارسی:کيهان: درجستجوي حرفي از جنس زمان درباره حال و آينده سينماي دفاع مقدس
آرش فهيم
آيا سينماي دفاع مقدس زنده مي ماند؟ اين سئوال، دغدغه اي است كه بيش از 10 سال بخشي از دل مشغولي هنرمندان متعهد و دوستداران هنر اصيل بوده است و هنوز هم ادامه دارد. چه، حركت سينماي ايران در يك دهه اخير به نحوي بوده است كه هر آينه، احتمال مرگ اين ژانر مي رفته است. در اين سه سال اخير هم اگرچه به واسطه برخي حمايت ها و تلاش ها، بر تعداد فيلم هاي دفاع مقدس حاضر در جشنواره ها و پرده سينماها افزوده شده است، اما همچنان سينماي دفاع مقدس، يكي از ضعيف ترين و مظلوم ترين جريان هاي سينمايي ايران محسوب مي شود. بسياري از اهالي سينماي دفاع مقدس، ديگر در اين حوزه فعال نيستند. غالب كارهايي هم كه مي شود، يا قادر به اداي حق مطلب نيستند، يا تكرار مكرراتند. گوياتر از همه اين كه، جشنواره اي به نام سينماي دفاع مقدس، تعطيل شده است. آخرين دوره آن هم كه بيش از دو سال از برگزاري اش مي گذرد، از حد جشنواره اي در شأن نام دفاع مقدس پايين تر بود.
تجربه 30 ساله انقلاب اسلامي در عرصه فرهنگ و هنر، مويد آن است كه پويايي سينماي ما، بستگي كاملي به حال و روز سينماي دفاع مقدس دارد. هر زمان كه اين گونه در شرايط بالندگي بوده، سينماي ايران رو به جلو حركت كرده و هر موقع كه به ركود رسيده، تمام ارگان هاي بدنه سينماي ما ضعف كرده اند. حتي از نظر جذب مخاطب هم، اكثر فيلم هاي پرمخاطب ايراني، جنگي و دفاع مقدس هستند.
سينماي امروز ايران نيز، بيش از هر زمان به ژانر دفاع مقدس نيازمند است. اين گزاره از آن جهت قابل تاييد است كه اين هنر- صنعت در حال حاضر، هدفي به نام ملي شدن دارد؛ تلاش براي دست يابي به مطلوب هايي چون سينماي فاخر، سينماي ملي، سينماي معناگرا و... در چند سال اخير در ميان گفتارها و سخنراني هاي مديران فرهنگي و سينمايي كشورمان بسيار شنيده شده است. اصلي ترين بستر و جرياني كه به محقق شدن اين آرزوها كمك مي كند، تقويت شكل اصيل سينماي دفاع مقدس است. به عبارتي اين گونه سينمايي، قلب تپنده سينماي ماست كه هرچه بهتر كار كند، خون سينما بهتر حركت مي كند و اندام هاي آن با سرعت بيشتري رشد و تكامل مي يابند.
با توجه به اين كه سينماي دفاع مقدس، داراي خاصيت فراژانري يا كلان ژانري است، تنها قالبي است كه قابليت پوشش تمام نيازهاي سينماي كشورمان را داراست. اما چون سينما و جامعه داراي رابطه متقابلي هستند؛ يعني هم سينما بر جامعه تاثير مي گذارد و هم جامعه بر سينما، همان طور كه سينما به توجه جامعه نياز دارد تا زنده بماند، جامعه نيز محتاج اين است كه سينما به نيازها و ضرورياتش عنايت داشته باشد. سينماي دفاع مقدس زماني مي تواند پوياتر باشد كه به نيازهاي روز جامعه، گفتمان هاي جاري درآن و ابتلائات اجتماعي و سياسي روز واكنش نشان دهد.
محبوب ترين وپرطرفدارترين فيلم دفاع مقدس «آژانس شيشه اي»است. فيلمي كه در زمان خودش با انتقادات و واكنش هاي منفي نيز روبرو گرديد. اما با گذشت زمان ارزش آن بيشتر شد و طرفدارانش گسترش بيشتري يافتند. تا حدي كه عده اي ده ها بار آن را تماشا كرده اند و هر بار نيز براي قهرمانش - حاج كاظم- گريسته اند. مي توان اين اثر را الگوترين فيلم براي سينماي انقلاب اسلامي و دفاع مقدس و به طور كلي جمهوري اسلامي ايران دانست. فيلمي كه با داشتن دغدغه آرمان هاو مباني انقلاب و نظام، به نقد صريح مسئولين مي پردازد. در همان حال كه معترض است، اما دلخوشي بدخواهان كشور را نيز فراهم نمي كند. از همه مهم تر، علي رغم اين كه در مكان شهري و در زمان پس از جنگ روايت مي شود، اما يك فيلم كامل دفاع مقدس محسوب مي شود. چون اساساً دفاع مقدس، محسور در يك زمان و مكان خاص نيست. تا زماني كه جريان مهاجم باطل وجود داشته باشد، دفاع مقدس نيز ادامه خواهد داشت. بنابراين سينماي دفاع مقدس نيز، محدود به آن هشت سال نمي شود.
«آژانس شيشه اي» داراي دو ويژگي مهم است كه موجب ماندگاري آن شده در زمان توليد و نمايش حرفي تازه داشت و به مسائل روز و مبتلا به جامعه مي پرداخت. پس براي پيشرفت سينماي دفاع مقدس، بايد اين ويژگي ها بيش از پيش به آن تزريق شود. يعني بايد حرفي تازه و از جنس زمان داشته باشد.
اتفاقاً امروز در شرايط اجتماعي خاصي هستيم كه سينماي دفاع مقدس مي تواند هم موضوعات بسيار بكر و خوبي را صيد كند و هم با چاشني قراردادن ارزش ها و فرهنگ نابي كه از آن بهره گرفته است، اثر مثبت بگذارد. جامعه ايران از يك طرف با چالش ها و مسائل گوناگون اجتماعي و فرهنگي روبروست، از طرف ديگر با گفتمان صلح و عدالت به تقابل با اين مسايل، چه در داخل و چه در خارج مشغول است. سينماي ايران نيز مي تواند با تقويت و توجه بيشتر به ژانر دفاع مقدس، نقش تاريخي و اجتماعي مؤثرتري را در اين زمينه ايفا كند.
در پايان ذكر اين نكته خالي از لطف نيست كه سينماي دفاع مقدس، سينماي جنگ و نمايش پررنگ سلاح ها و كشت و كشتار نيست. بلكه سينماي ستايش انسان كامل و ژانر صلح طلبي و عدالت خواهي است. سينماي دفاع مقدس بايد به ترسيم اين شعر زيبا و نغز مرحوم قيصر امين پور بپردازد:
شهيدي كه برخاك مي خفت
سرانگشت در خون خود مي زد و مي نوشت
دو سه حرف بر سنگ:
«به اميد پيروزي واقعي
نه در جنگ،
كه بر جنگ!»
يکشنبه 31 شهريور 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: کيهان]

[مشاهده در: www.kayhannews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 131]