واضح آرشیو وب فارسی:خبر آنلاین: اقتصاد > اقتصاد کلان - آیا دولت تلاش دارد تنها سه سال یارانه نقدی را به مردم پرداخت کند؟ علی پاکزاد: تصویری مبهم از چشم انداز اجرای هدفمندسازی یارانه ها در اذهان وجود دارد، برنامه ای که از یک سو به عنوان یک ضرورت برای اصلاح ساختار اقتصاد آشفته کشور مورد اتفاق کارشناسان اقتصادی است و از سوی دیگر در مورد نحوه اجرای این برنامه اختلاف نظرها فراوان است. درنهایت انچه امروز قرار است اجرا شود و از طرف دولت بر روی ان پافشاری می شود قانونی است که بر اساس آن قرار است دولت قیمت تمامی حاملهای انرژی را طی دوره ای سه ساله به روایت دولت و 5 ساله به تفسیر نمایندگان مجلس اصلاح کند. زمانی که اشاره به تمامی حاملهای انرژی می شود یعنی: بنزین، گازوئیل، نفت کوره،نفت سفید، گاز مایع، گاز طبیعی و در نهایت برق که طی این فرایند قیمت این حاملها از نرخ های مصوب فعلی که در مقایسه با نرخ های جهانی بسیار پایین است به ارقامی معادل قیمت های رایج در بازارهای جهانی افزایش پیدا خواهند کرد. این روش که از سوی دولت در پیش گرفته شده در واقع بر اساس نسخه های بانک جهانی است که در دهه 80 میلادی در کشورهای در حال توسعه به اجرا درآمده است، صادق بختیاری عضو هیات علمی موسسه تحقیقات استراتژیک در بررسی تطبیقی تجربه هدفمندسازی در دیگر کشورهای جهان ضمن تاکید بر موفقیت های به دست امده در این فرایند در دیگر نقاط جهان و طرح چالشهای پیش روی ایران در این زمینه هدفمندسازی بر نکته ای دقیق اشاره ای گذرا دارد. همه با هم آنچه شاید توسط این پژوهشگر اقتصادی تلاش شده که گفته و ناگفته باقی بماند بی همتایی تجربه هدفمندسازی در ایران است آنهم با ابعادی که دولت در برنامه خود بر آن تاکید کرده است. اجرای برنامه های هدفمندسازی، تعدیل یا اصلاح ساختارهای قیمتی و یارانه ای در تمامی کشورهای جهان تنها محدود به یک یا دو حامل انرژی شده است و برای آنکه فشارهای اقتصادی به نوعی برای بخش های مختلف اقتصاد کشور قابل تحمل باشد در ضمن اصلاح قیمت حامل انرژی حساس امکان انتقال تقاضا به حامل انرژی جایگزین نیز فراهم شده است و فاصله گذاری زمانی برای حاملهای دیگر انرژی در این تجارب جهانی به خصوص در کشورهایی که با این نسخه دستاوردهای مثبتی داشته اند نقش حیاتی داشته است. یعنی دیدگاهی که بر خلاف نظر شوک درمانی تجویز شده از سوی مدیران فعلی دولت است که اجرای فرایند هدفمندسازی را در یک دوره سه ساله دنبال می کنند وبا افزایش قیمت همه حاملهای انرژی در واقع هیچ نفس خوری برای فعالان اقتصادی باقی نمی گذارند و حمایت از صنایع و دیگر بخش های مولد اقتصادی را منوط به درآمدهایی می کنند که از این محل افزایش قیمت حاملهای انرژی در اختیار دولت قرار می گیرد و شاید درغالب تسهیلات در اختیار واحدهای تولید قرار بگیرد که البته هنوز هیچ دستور العملی برای این فرایند تنظیم نشده است در حالی که دولت وعده داده است یارانه نقدی را دو ماه قبل از اجرای هدفمندسازی به حساب مردم واریز خواهد شد! یارانه نقدی تا چه مدت از دیگر نکاتی که تجربه هدفمندسازی در ایران را نسبت به دیگر کشورهای جهان یگانه می کند روش باز توزیع یارانه به صورت نقدی است که در هیچ یک از دیگر تجارب مشابه یا اجرا نشده و یا به دلیل تبعات منفی ان به سرعت از برنامه های اجرایی خارج شده است. اما حتی اگر فرض کنیم این باز توزیع نقدی یارانه ها بتواند جبران کننده رشد هزینه های زندگی مردم باشد و به شکلی امکان حفظ سطح رفاه را به خانوارها بدهد چیزی که هیچ کس به آن پاسخ قطعی نمی دهد دوره زمانی است که این یارانه نقدی در میان خانوارهای ایرانی توزیع خواهد شد. مدیران دولتی و کارشناسانی که خود در تدوین برنامه دستی بر اتش داشته اند بر موقتی بودن این روش تاکید دارند ولی در هیچ رسانه ای به صراحت عنوان نشده است که باز توزیع حداکثر تا کی ادامه پیدا خواهد کرد و در چه شرایطی دولت می تواند توزیع این یارانه را متوقف کند. فرض کنیم این طرح بر خلاف آنچه که دولتی ها پیش بینی می کنند شکست بخورد یعنی افزایش قیمت حاملهای انرژی چنان شوکی به بازار وارد کند که در عمل دولت مانند تجربه تعدیل مجبور به عقبگرد شود آیا دولت های بعدی در حالی که دیگر نمی توانند قیمت حاملهای انرژی را افزایش دهند باید بار پرداخت یارانه نقدی را همچنان تحمل کنند. از سوی دیگر در صورت اجرای موفقیت آمیز هدفمند سازی یارانه ها دولت در چه شرایطی پرداخت یارانه های نقدی را متوقف خواهد کرد و اگر بخواهد بر اساس هدف غائی هدفمند سازی این یارانه ها تنها به طبقات محروم جامعه تخصیص پیدا کند در چه زمانی و چه گروههای مشمول این یارانه ها و آنهم به چه میزان از منابع حاصل افزایش قیمت حاملهای انرژی برخوردار خواهند بود. البته شاید دوره زمانی پرداخت یارانه نقدی در دعوای مجلس و دولت پیدا کنیم یعنی در حالی که مجلس 5سال را مبنای اجرای قانون می داند یعنی پرداخت یارانه نقدی باید طی پنج سال بر اساس متن قانون هدفمندسازی یارانه ها پرداخت شود در حالی که دولت تلاش دارد این بار را حداکثر سه سال تحمل کند و بعد از آن با توجه به انکه در متن قانون هدفمندسازی هیچ منعی برای قطع یارانه نقدی برای دولت در نظر گرفته نشده است این یارانه ها را قطع یا بسیار محدود کند. با توجه به این ابهامات می توان گفت هدفمندسازی به سبک ایرانی تجربه ای بی همتا است که می تواند در آینده به عنوان یک تجربه بی مانند یا درس عبرتی برای دیگر کشورهای درحال توسعه مطرح باشد.
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: خبر آنلاین]
[مشاهده در: www.khabaronline.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 408]