بررسي نقش بيعت در انديشه سياسي اسلام در فصل‌نامه حكومت اسلامي

واضح آرشیو وب فارسی:خبرگزاري قرآني ايران: بررسي نقش بيعت در انديشه سياسي اسلام در فصل‌نامه حكومت اسلامي
گروه انديشه: مقاله «بيعت و قدرت: بررسي نقش بيعت در انديشه سياسي اسلام»، نوشته «عباس پسنديده» در آخرين شماره از فصل‌نامه «حكومت اسلامي» منتشر شده است.
به گزارش خبرگزاري قرآني ايران (ايكنا)، اين مقاله بر آن است تا در رابطه با مسئله بيعت و نظرات و ديدگاه‌هاي زيادي كه در مورد آن مطرح است، به بحث بنشنيد. از اين رو مؤلف ابتدا اين نظرات را به دو گروه تقسيم كرده و در تبيين آن‌ها مي‌نويسد: ديدگاه نخست كه از سوي اهل سنت ارائه شده، معتقد است كه امامت با حق حاكميت توسط بيعت، انشا مي‌شود.

به زعم نگارنده، اين گروه، قائل به دو بيعت «خاصه» و «عامه» هستند. البته ميان قدما و روشنفكران اهل سنت درباره ماهيت اين دو بيعت، اختلاف وجود دارد. قدما الگوي «انعقاد ـ اطاعت» را قبول داشته و بر اين باورند كه انعقاد امامت به وسيله بيعت اهل حل و عقد، حاصل مي‌شود و بيعت مردم، بيعت بر اطاعت است، نه انعقاد.

نويسنده در رابطه با ديدگاه روشنفكران اين گروه مي‌نويسد: اما روشنفكران اهل سنت، الگوي «تشريح ـ انعقاد» را ارائه كرده و بر اين باورند كه انعقاد امامت به وسيله بيعت مردم، حاصل مي‌شود و بيعت خواص، فقط يك توصيه است. البته در ديدگاه اهل سنت، بيعت يكي از راه‌هاي انعقاد امامت است، نه تنها راه.

پسنديده در تبيين ديدگاه دوم يا به عبارتي ديدگاه شيعه بر اين اعتقاد است كه شيعه بر اين باور است كه ولايت و حق حاكميت، توسط خداوند متعال جعل مي‌شود و بيعت مردم در اين زمينه، نقشي ندارد. اين ديدگاه براساس مباني خود، قائل به تفكيك مقام ولايت از مقام تولي بوده و حوزه نفوذ و عملكرد بيعت را در قلمرو تولي مي‌داند، نه مقام ولايت و لذا بيعت در حق حاكميت، نقشي ندارد و فقط به تولي كمك مي‌كند.

وي در ادامه توضيح و تفصيل نظر شيعه در اين‌باره تبصره‌اي را نيز داخل كرده و مي‌آورد: البته در اين ديدگاه و با همين مباني، برخي نظريه «شرط جواز» را ارائه كرده و معتقدند كه هر چند حق حاكميت توسط خداوند متعال جعل مي‌شود، اما تصدي و تولي امور، متوقف بر بيعت مردم است. در مقابل، ديدگاه ديگري وجود دارد كه بيعت را «شرط قدرت مي‌داند، نه شرط جواز.

وي مي‌نويسد: براساس اين ديدگاه، حق حاكميت و جواز تصدي، توسط خداوند متعال جعل مي‌شود، اما تولي و تحقق عيني آن بسته به وجود اقتدار اجتماعي است كه توسط بيعت مردم، حاصل مي‌شود.

آخرين شماره از فصل‌نامه «حكومت اسلامي» ويژه انديشه و فقه سياسي اسلام، با صاحب امتيازي دبيرخانه مجلس خبرگان رهبري، مدير مسئولي محمد يزدي و سردبيري صادق لاريجاني به تازگي وارد بازار نشر شده است.
چهارشنبه 27 شهريور 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خبرگزاري قرآني ايران]

[مشاهده در: www.iqna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 330]