نگاهي به چند فيلم ساخته شده درباره حمله به برج هاي دو قلو 11 سپتامبر از چشم سينما

واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین: نگاهي به چند فيلم ساخته شده درباره حمله به برج هاي دو قلو 11 سپتامبر از چشم سينما
جام جم آنلاين: واكنش هاليوود به 11 سپتامبر شگفت‌انگيز بود. جادو تمام آن چيزي است كه در هاليوود ارزش دارد و فيلم‌ها به واسطه آن ساخته مي‌شود. آنچه مسلم است اين است كه هاليوود در اين حادثه احساس گناه مي‌كرد. درست چند روز پس از سقوط برج‌هاي سازمان تجارت جهاني، استوديوهاي بزرگ فيلمسازي با آب و تاب فراوان اعلام كردند كه پليس فدرال آمريكا گفته است احتمالا هاليوود هدف بعدي تروريست‌هاست...!

گرچه فيلم‌هاي هاليوودي نقشي اساسي در تربيت تروريست‌ها داشتند، اما همه هم به اندازه رابرت آلتمن آنقدر بي‌پرده و صريح نبودند كه بگويند: سينما زمينه را براي تروريست‌ها فراهم كرد و آنها دقيقا از روي فيلم‌ها كپي كردند.

هيچ كس حتي فكر انجام چنين عمل وحشيانه‌اي را هم نمي‌كند مگر اينكه آن صحنه را در فيلمي ديده باشد... من معتقدم ما خودمان فضا را مساعد كرده و به آنها آموخته‌ايم چگونه اين كار را بكنند.

با اينكه به نظر مي‌رسيد هاليوود به واسطه دخالت هر چند غيرمستقيم در حادثه تروريستي 11 سپتامبر تنبيه شده باشد، در عوض به فاصله چند روز از اين حادثه انيستيتو فناوري‌هاي خلاقانه دانشگاه كاليفرنياي جنوبي با حضور جوزف زيتو (كارگردان دلتا فورس يك و گمشده در عمليات)، ديويد فينچر، اسپايك جونز و مري لمبرت تشكيل جلسه داد.

موضوع جلسات هم، كه به سرپرستي ژنرال كنت برگويست برگزار مي‌شد، درباره ارائه فكري بكر براي فيلمنامه‌اي تروريستي و سپس دادن راه‌حل بود. (چرا كه نه؟ آمريكا كشوري است كه در آن از استيون اسپيلبرگ مي‌خواهند ديدگاه خود را درباره جرم و جنايت در جامعه به نمايندگان كنگره ارائه بدهد و تام كلنسي نويسنده هم در شبكه خبري CNN به عنوان كارشناس تروريسم حضور پيدا مي‌كند)‌.

در مطلبي كه مي‌خوانيد چند فيلم مهم ساخته شده درباره واقعه 11 سپتامبر وتبعات آن مورد بررسي و تحليل قرار گرفته است.

مركز تجارت جهاني؛ اليور استون

مركز تجارت جهاني بي‌شك مهم‌ترين و برجسته‌ترين فيلمي است كه درباره حادثه 11 سپتامبر ساخته شده است.

فيلم از اولين ساعت روز يازدهم سپتامبر 2001، زماني كه سرجوخه جان مك لاگلين از اعضاي پليس نيويورك براي رفتن سر كار بيدار مي‌شود آغاز مي‌شود، چند ساعت بعد اولين هواپيما به برج شمالي اصابت مي‌كند، سرجوخه به همراه 4 داوطلب ديگر براي كمك به تخليه مردم از برج وارد مركز تجارت جهاني مي‌شوند در حالي كه نمي‌دانستند برج جنوبي هم مورد اصابت هواپيماي ديگري قرار گرفته است.

با فروپاشيدن برج همه آنها زير آوار دفن مي‌شوند و تنها جان مك لاگلين و ويليام جمينو زنده مي‌مانند، آنها 12 ساعت در انتظار رسيدن كمك مي‌مانند تا سرانجام نجات پيدا مي كنند.

اليور استون درباره فيلمش گفته است: فكر مي‌كنم اتفاقي كه در 11 سپتامبر سال 2001 افتاد آنقدر بزرگ و غريب است كه هيچ كارگردان و فيلمنامه‌نويسي نمي‌تواند آن را تصوير كند. حتي اگر اين اتفاق بيفتد، بايد سوال كنيم كه ديدن آن منظره هولناك چه فايده‌اي دارد مگر آن تصويرهايي را كه از تلويزيون‌ها بارها و بارها پخش شد نديده‌ايم.

چيزي كه از آن غفلت كرديم و درباره‌اش حرف نزديم، مردمي بودند كه در خيابان‌ها مي‌دويدند و مي‌خواستند هرطور شده به مجروحاني كه زير آوار مانده بودند كمك كنند. من اين وجه داستان 11 سپتامبر را بيشتر مي‌پسندم.

موفقيت بسيار اين فيلم جايگاه استون را در هاليوود تثبيت كرد و 3 جايزه اسكار به همراه تعداد زيادي جوايز ديگر از جمله انجمن منتقدان و انجمن كارگردانان آمريكا را دريافت كرد.

بخش عمده‌اي از جذابيت فيلم مركز تجارت جهاني به اين برمي‌گردد كه شخصيت‌هاي اصلي‌اش، دو پليس هستند كه فرق چنداني با آدم‌هاي كوچه و خيابان ندارند و همين باعث شده كه بعضي از طرفدارهاي فيلم، آن را روايتي واقعي از يك روز سخت بدانند.

فارنهايت 11/9، مايكل مور

مايكل مور با سفيد كردن پرده سينما و همزمان پخش صداي هراس‌آور برخورد هواپيماي مسافربري به برج‌هاي دوقلو و صداي فرياد مردم در خيابان‌هاي اطراف به حوادث 11 سپتامبر مي‌پردازد.

فارنهايت 11/9 فيلم مستند جنجال‌برانگيز مايكل مور از همان نخستين روز اكران با تحسين رسانه‌ها همراه شد. روزنامه يواس‌اي‌تودي با بررسي اعتراضات مطرح شده در فيلم برضد تهاجم آمريكا به عراق، فيلم فارنهايت 11/9 را حاوي اطلاعات مفيد، محرك، ترسناك و بيش از همه سرگرم كننده خواند. روزنامه نشنال ديلي نيز نوشت فارنهايت 11/9 پربيننده‌ترين فيلم سال خواهد بود. لس‌آنجلس تايمز نيز آن را فيلمي مهم در تاريخ فيلمسازي آمريكا خواند و گفت بايد حتما به تماشاي آن رفت.

مايكل مور در اين فيلم مستند با بررسي اهداف رئيس‌جمهور آمريكا در حمله نظامي به عراق، از رابطه خانواده بوش و بن‌لادن سخن مي‌گويد كه از دهه 1970 تاكنون تداوم يافته است.

هدف مور از ساخت اين فيلم آگاه كردن مردم آمريكاست كه به گفته او ابلهي چون بوش را به رياست جمهوري برگزيده‌اند.

فيلم با موضوع انتخابات رياست جمهوري سال 2000 آمريكا آغاز مي‌شود و بر اين نكته تاكيد دارد كه انتخابي كه بوش به لطف 537 راي اضافي نسبت به ال گور در فلوريدا در آن به پيروزي رسيد، چندان آزادانه يا عادلانه نبوده است.

نخستين حلقه آميخته به توطئه زماني مطرح مي‌شود كه مايكل مور يكي از كارمندان شبكه خبري فاكس را معرفي مي‌كند كه تصميم گرفت جورج بوش را برنده انتخابات فلوريدا بخواند، در حالي كه تمامي كانال‌هاي خبري ال گور را در ايالت فلوريدا برنده اعلام كرده بودند.

مايكل مور در فيلم مي‌گويد اين كارمند پسرعموي آقاي بوش است. فيلم به دسيسه‌اي خانوادگي براي ربودن انتخابات اشاره دارد.

فيلم پس از اين آغاز نفسگير و گيرا به سراغ آقاي بوش مي‌رود و او را در حالي كه 10 دقيقه قبل از برخورد هواپيماي دوم به برج‌ها باخبر شده و در يك كلاس درس نشسته و همچنان در حال خواندن كتابي كودكانه براي دانش‌آموزان است، نشان مي‌دهد. در صحنه بعد يكي از اتهامات عمده‌اي كه فيلم مطرح مي‌كند اين است كه در حالي كه تمامي پروازها لغو و هواپيماهاي مسافربري زمين‌گير شده بودند، بوش اجازه مي‌دهد 24 نفر از اعضاي خانواده بن‌لادن با هواپيما از آمريكا خارج شوند.

مور براي اثبات ادعاي خود سندي را كه ظاهرا از اين افراد نام مي‌برد نشان مي‌دهد. او اين فهرست را مبناي كشف روابط ميان خانواده بوش و دودمان بن‌لادن مي‌داند.

مور معتقد است اين روابط به روزگار خدمت جورج بوش در ارتش بازمي‌گردد و اسنادي نظامي را علني مي‌كند كه مدعي است رئيس‌جمهور آينده در گارد ملي هوايي تگزاس در كنار مردي كه بعدا به فروش هواپيما به يكي از برادران بن‌لادن پرداخت، خدمت مي‌كرده است.

زماني كه جورج بوش مي‌كوشد به غول نفتي تگزاس بدل شود همين مرد از سوي خانواده بن‌لادن براي سرمايه‌گذاري در تگزاس استخدام شد و به گفته فيلم او نيز در شركت نفتي بوش سرمايه‌گذاري كرده است.

به اعتقاد مور چهره‌هاي برجسته خاندان سعودي در شركت‌هاي بي‌رونق بوش سرمايه‌گذاري كردند تا به پدر او كه آن زمان رئيس‌جمهور بود دسترسي يابند. فيلم نتيجه‌گيري مي‌كند آن دسته از شركت‌هاي نفتي و اسلحه‌سازي كه سعودي‌ها در آن سرمايه‌گذاري كرده‌اند و خانواده بوش و محفل داخلي آن داراي منافعي هستند، از وقايع بعد از 11 سپتامبر بهره بسيار برده‌اند.

مور برخلاف آثار قبلي‌اش در اين فيلم كمتر ظاهر مي‌شود و بخش اصلي فيلم را به گفتگو با سياستمداران، سربازان و مردم مي‌سپارد، با سخناني چنان دردناك و صحنه‌هايي چنان تكان‌دهنده كه بر مخاطبان سراسر جهان تاثيرگذار است.

درباره مايكل مور و فيلم فارنهايت 11/9 از هنگام نمايش در جشنواره كن تا نمايش عمومي آن در سينماهاي آمريكا، نويسندگان و منتقدان حرف و سخن‌هاي بسيار گفته اند و آن را بحث انگيزترين فيلم سال خوانده‌اند.

مجله تايمز درباره فارنهايت 11/9 مي‌نويسد: سال‌ها پيش مايكل مور وقتي با جورج دبليو بوش كه آن موقع هنوز رئيس‌جمهور نبود سخن مي‌گفت، بوش حرف جالبي به او زد و گفت برو يك كار واقعي پيدا كن پس از آن بود كه مور با ايجاد دردسر براي چند آدم سرشناس در مستندهايش به چهره مقتدري در رسانه‌هاي خبري آمريكا بدل شد.

او كه داشت به نصيحت بوش عمل مي‌كرد حالا يك كار واقعي پيدا كرده بود و آخرين كار واقعي اش انگار همين فيلم فارنهايت 11/9 است كه ضد بوش ترين فيلمي است كه تا به حال ساخته شده است. اين فيلم كه نامش را از كتاب فارنهايت 451 ري برادبري كه فيلمش را هم فرانسوا تروفو ساخته است، گرفته، سياست‌هاي خاورميانه‌اي بوش را مورد انتقاد قرار مي‌دهد.

منتقد گاردين نيز درباره فارنهايت 11/9 مي‌نويسد: اين فيلم را مي‌توان مصائب مايكل مور ناميد. مل گيبسن با استفاده از احساسات مذهبي مردم فيلمش را تبديل به يكي از پرفروش ترين فيلم‌هاي تاريخ سينما كرده و مايكل مور هم با استفاده از احساسات ضد بوش اين كار را انجام مي‌دهد. فيلم آكنده از سكانس‌هاي هولناك است و اين دريك فيلم مستند حسن بزرگي به شمار مي‌آيد. مايكل مور در جشنواره كن بارها به سوال‌هاي مردم و منتقدان درباره فيلمش پاسخ داد.

مور درباره نام فيلم مي‌گويد: اسم فيلم از فارنهايت 451 فرانسوا تروفو گرفته شده است. در جامعه ضد آرماني فيلم تروفو، كتاب‌ها در اين دما مي‌سوزند. فارنهايت 11/9 هم در مورد دمايي است كه در آن آزادي مي‌سوزد.

«خدا، ساختن، تخريب»، سميرا مخملباف‌

بعد از روز 11 سپتامبر آوارگان افغان كه در ايران زندگي مي‌كنند نگران حمله آمريكا به افغانستان هستند. معلمي كودكان افغان را جمع مي‌كند و مي‌كوشد علي‌رغم نگراني خودش از حمله آمريكا، كودكان افغان را به خاطر كشته شدگان 11 سپتامبر به يك دقيقه سكوت وا دارد اما خردسالان افغان از درك اتفاقي كه در روز 11 سپتامبر افتاده، عاجزند.

سرانجام معلم آنها را به زير كوره آجر پزي مي‌برد و به آنها مي‌گويد برج نيويورك چيزي شبيه اين كوره آجر پزي است و از بچه‌ها مي‌خواهد كه يك دقيقه زير دودكش بلندي كه دود مي‌كند براي كشته شدگان برج نيويورك سكوت كنند. اين فيلم توسط سميرا مخملباف كارگرداني شده است.

11 سپتامبر از ديد سعودي‌ها

اين فيلم محصول سال 2002 و حاوي مصاحبه‌هايي با خانواده و دوستان ربايندگان هواپيماها، نمايندگان رسانه‌هاي عرب، تحليلگران سياسي و نظامي، يك روان‌شناس و ديگران است كه هر يك نظرات خود را درباره وقايع و مسائل مربوط به 11 سپتامبر اظهار داشته‌اند.

اين فيلم ويدئويي كه اولين فيلمي است كه به بررسي 11 سپتامبر از ديد سعودي‌ها مي‌پردازد، تبديل به جزيي از مطالعات اجتماعي مجموعه ويديو‌هاي آموزشي كمبريج شده است كه آن را به عنوان يكي از مؤثرترين ابزار يادگيري براي دانشجويان علوم سياسي، خاورميانه و اسلام توصيف كرده‌اند. اين فيلم ساخته بدرين هرسي است.

چند روز در سپتامبر به كارگرداني سانتيا آميگورنا

«چند روز در سپتامبر» با برداشتي روان از زندگي يك مامور قديمي سازمان سيا كه سال‌ها در عربستان سعودي و عراق ماموريت داشته است، به اين سوال‌ها مي‌پردازد.

يكم سپتامبر 2001 اليوت (نيك نولت) مامور سازمان سيا كه حامل اطلاعاتي سري درباره آينده جهان است، ناپديد مي‌شود. تنها هدف او ملاقات با دخترش اورلاندو (سارا فارستير) است كه 10 سال پيش مجبور به تركش شده است.

آيرين (ژوليت بينوش) مامور مخفي فرانسوي كه با اليوت همكاري داشته است و ديويد (تام رايلي)، پسر خوانده اليوت، تلاش مي‌كنند علي‌رغم نفرت اورلاندو از پدرش اين ملاقات صورت بگيرد. اليوت اطلاعاتي در اختيار يك شركت چند ميليارد دلاري سعودي قرار داده است. آنها بايد بلافاصله تمام سرمايه خود را از آمريكا خارج كنند.

سقوط 25 درصدي در بازار بورس آمريكا قابل پيش‌بيني است ، سقوطي كه شايد تنها به قتل رسيدن رئيس‌جمهور آمريكا يا شروع يك جنگ جديد بتواند عامل آن شود. اثبات موضوع نياز به مدرك دارد و اليوت قرار ملاقات با سران شركت سعودي را در ونيز مي‌گذارد، جايي كه قرار است آيرين دو فرزند اليوت را بياورد. تعقيب و گريز از پاريس تا ونيز ادامه دارد.

شايد يكي از موفقيت‌هاي بارز كارگردان فيلم دست يافتن به تعادل در تلفيق ژانر اكشن جاسوسي با كمدي و همچنين رسيدن به نگاهي عميق و شاعرانه است.

تقابل روز به روز شخصيت‌ها از 5 سپتامبر 2001 تا 11 سپتامبر فيلمي با لايه‌هاي مختلف از ارتباط انساني افراد، فساد در دستگاه‌هاي جاسوسي و در نهايت ارتباط پول و سياست ارائه مي‌كند.

مهري توكليان‌
يکشنبه 24 شهريور 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: جام جم آنلاین]

[مشاهده در: www.jamejamonline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 225]