بررسي معناي حق در انديشه سياسي فقهاي شيعه در فصل‌نامه حكومت اسلامي

واضح آرشیو وب فارسی:خبرگزاري قرآني ايران: بررسي معناي حق در انديشه سياسي فقهاي شيعه در فصل‌نامه حكومت اسلامي
گروه انديشه: مقاله «كالبدشكافي معناي حق در انديشه سياسي فقهاي شيعه»، نوشته «سيدمحمود نبويان» در آخرين شماره از فصل‌نامه حكومت اسلامي منتشر شده است.
به گزارش خبرگزاري قرآني ايران (ايكنا)، مسئله «حق» از مباحث مهم انديشه‌هاي سياسي، حقوقي و اخلاقي است. تحليل درست از حق، مبتني بر آن است كه ابتدا معناي حق روشن شود. به زعم نگارنده اين مقاله، حق در لغت معاني مختلفي دارد و در اصطلاح نيز با توجه به موضوعات و علوم مختلف فلسفه، اخلاق، سياست و حقوق، در معاني گوناگون استعمال مي‌شود.

به اعتقاد مؤلف، در دست‌يابي به معناي مورد بحث از حق كه شامل سه علم سياست، حقوق و اخلاق مي‌شود، توجه به اين امر ضروري است كه اصطلاح «حق بودن» غير از اصطلاح «حق داشتن» است و مراد از حق در محل بحث اصطلاح «حق داشتن» است.

وي معتقد است كه فقها نسبت به حق، معاني مختلفي؛ مانند سلطنت، امري اعتباري كه اثرش سلطنت است، حكم و ... بيان كرده‌اند كه اين نظريه‌ها به نقد گذاشته شده و در انتها «امتياز» به عنوان معناي حق مورد قبول قرار گرفته است.

در بخشي از اين جستار مي‌خوانيد: انديشمندان اسلامي در مورد معنا و ماهيت حق در اصطلاح اتفاق نظر ندارند. برخي آن را مشترك معنوي و گروهي مشترك لفظي مي‌دانند. دسته اول كه حق را در اصطلاح مشترك معنوي تلقي مي‌كنند، ماهيت آن را امري اعتباري دانسته و معاني را براي آن قائل هستند. گروهي حق را سلطنت، گروهي ديگر، آن را امري اعتباري كه اثرش سلطنت است مي‌دانند و برخي نيز به معناي حكم، برخي ديگر مجعول وضعي و بعضي به معناي امتياز دانسته‌اند.

به اعتقاد نويسنده، دسته دوم كه حق را مشترك لفظي دانسته‌اند، به دو گروه تقسيم مي‌شوند؛ گروه اول، كه حق را در لغت مشترك معنوي و به معناي ثبوت گرفته‌اند، در اصطلاح آن را مشترك لفظي تلقي كرده‌اند. اين گروه معتقدند كه حق در اصطلاح به معاني گوناگون؛ مانند ولايت، توليت، نظارت، تحجير، رهن و سلطنت استعمال مي‌شود. به زعم نگارنده، گروه دوم، معتقد است كه حق در اصطلاح، علاوه بر معناي اعتباري، داراي معناي تكويني نيز هست. در صورت اعتباري بودن، به دو معناي «اختيار» و «بهره» به كار مي‌رود و در صورت تكويني، به دو معناي قابليت تكويني موجودات مستكمل براي استكمال و بهره استعمال مي‌شود.

آخرين شماره از فصل‌نامه «حكومت اسلامي: ويژه انديشه و فقه سياسي اسلام» به صاحب امتيازي دبيرخانه مجلس خبرگان رهبري، و مدير مسئولي صادق لاريجاني به تازگي وارد بازار نشر شده است.
يکشنبه 24 شهريور 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خبرگزاري قرآني ايران]

[مشاهده در: www.iqna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 238]