؛ اهرم كنترل اخلاق‌مداري كاربران اينترنتي

واضح آرشیو وب فارسی:خبرگزاري قرآني ايران: اخلاق در فضاي مجازي/ 63نگاهي به مصداق‌ها و معيارهاي اخلاق سايبري«وجدان»؛ اهرم كنترل اخلاق‌مداري كاربران اينترنتي
گروه وبلاگ و IT: فضاي مجازي در راستا و در ادامه فضاي واقعي به‌وجود آمده‌است و آنجا كه در فضاي واقعي اخلاق ريشه در وجدان انسان دارد و برخاسته از فطرت خداجوي انساني است بالطبع در فضاي مجازي نيز اين وجدان هر كاربر است كه ضامن اخلاق‌مداري او در فضاي مجازي است.
اينترنت به عنوان سامانه‌اي جهاني، شبكه از شبكه‌هاي ارتباطي است و كاربران در آن با هويتي مجازي به كنش‌هاي ارتباطي از جمله مباحثه، معامله، مطالعه و غيره مشغول هستند. حال با توجه به اين كه بنيادهاي فرهنگي و ارزشي ناظر بر رفتار اين كاربران، كاملاً مقيد به زمينه اخلاقي و حقوقي خاص جوامع متنوعي است كه اين كاربران در دنياي واقعي در آن زندگي مي كنند، اين سؤال پيش مي‌آيد كه چگونه مي‌توان نسبت به اصول اخلاقي و حقوقي در گستره اينترنت حكم داد و چگونه مي‌توان براي آن ضمانت اجرايي تعيين كرد؟

با در نظر داشتن اين نكته كه با استفاده از اينترنت به تدريج فضاي مجازي جايگزين فضاي واقعي مي‌شود، بشر مي‌بايست در آن فضا به فعاليت‌هاي خود ادامه دهد؛ بايد ديد در اين ميان اخلاق جهان واقعي نيز در فضاي مجازي قابل رويت است يا اين فضا نيازمند قوانين اخلاقي خاص خود است.(ساكي، 1387)

در گزارش پيشين در توضيح معيارها و مصداق‌هاي فضاي مجازي به اين نكته رسيديم كه امروزه لزوم ورود مفاهيم اخلاقي به فضاي مجازي به‌شدت احساس مي‌شود، اما نبايد اين ورود به‌نحوي باشد كه كاربران فضاي مجازي با استفاده از ويژگي‌ بي‌حد و مرز بودن و تكثرگرايي اين فضا، شروع به تفسير به رأي در مفاهيم اخلاق كنند، در اين‌صورت تنها چيزي كه در فضاي مجازي رعايت نمي‌شود اخلاق است.

در ادامه اين گزارش «مسعود آب‌آور»، وبلاگ‌نويس «آب‌آور تشنه»، اظهار‌ كرد: معيارهاي اخلاق در فضاي مجازي همان معيارهاي اخلاقي در فضاي واقعي است و فقط با توجه به فضايي كه در آن قرار مي‌گيريم روش‌ها و برخوردها نيز متناسب با آن فضا متفاوت خواهدبود.

وي ضمن تأكيد بر اينكه مي‌توان اخلاق را در فضاي سايبر شبيه‌سازي كرد به عنوان مثال ذكر كرد: مثلاً طرز گفتار‌ها و نوشتارها و يا برخوردهايي كه در فضاي مجازي در قالب چت روم‌ها و تالارهاي گفت‌وگو انجام مي‌گيرد مي‌تواند القاء كننده ارزش‌هاي اخلاقي باشد.

آب‌آور در ادامه بيان كرد: همچنين نوشتارهايي كه در وبلاگ‌ها ايجاد مي‌شوند مي‌توانند طوري نوشته شوند كه حاكي از روح متعالي و اخلاق اسلامي صاحب نوشتار باشد و اين مسئله به‌طور ملموس از طرف كاربران قابل دريافت است.

بلاگر «آب‌آور تشنه» تصريح كرد: يكي از ويژگي‌هاي منحصر به فرد فضاي مجازي، بروز احساسات، انديشه‌ها و اعتقادات كاربران است و آن به خاطر پوشيده بودن ظواهر و اعتبارات ظاهري در ميان كاربران است.

وي ادامه‌داد: چه بسا افرادي در فضاي واقعي نتوانند اخلاق اسلامي را آن‌طور كه شايسته است پياده كنند - به لحاظ شرائط حاكم در فضاي واقعي - اما در فضاي مجازي خيلي آسان‌تر مي‌توانند اخلاق نابي را كه مد نظر دارند به راحتي عملياتي و پياده كنند.

«عليرضا تندرو صالح»، مسئول وب‌سايت شيعي چهارده معصوم، با اشاره به اينكه معيارهاي بسياري از اخلاق در فضاي مجازي وجود دارد، اظهار كرد: به كار نبردن كلمات زشت، عدم حمايت از فاسقان، عدم استفاده از مناظر مستهجن چه به صورت فيلم و چه عكس و به هر وسيله به گناه تشويق نكردن كاربران فضاي مجازي از معيارهاي اخلاق است كه مي‌توان نام برد.

تندرو صالح همچنين بيان كرد: بايد مباني اخلاق در فضاي مجازي توسط علما ديني و كارشناسان فضاي مجازي تعريف شده و به بلاگرها ابلاغ شود و اگر تخلفي شد مانند كودكي كه تنبيه مي‌شود وبلاگ‌نويس هم تعزير و تنبيه شود تا اخلاق زيبا در فضاي مجازي گسترش پيدا كند.

«بهمن هدايتي»، بلاگر «كلاشينكف ديجيتال»، تصريح كرد: معيارهاي اخلاق در فضاي مجازي همان معيارهاي انساني است و افراد اگر قاعده كلي اخلاقي را كه «هر آنچه بر خود مي‌پسندي براي ديگران هم بپسند»، رعايت كنند خيلي نيازي به پرداخت جدي و فلسفي با اين مسئله نداشته باشيم و فضاي سايبر هم يك زير مجموعه از همين زندگي عادي ماست.

«عليرضا شيرازي»، مدير سرويس‌دهنده بلاگفا، درباره معيارهاي اخلاق در فضاي مجازي، عنوان كرد: بخشي از معيارهاي فضاي مجازي مربوط به قوانين مي‌شود و حقوق‌دان‌ها تشخيص مي‌دهند كه شهروندان و مؤسسات حقيقي و حقوقي چه حق‌ و حقوقي در فضاي مجازي دارند و براي مثال اگر مؤسسه‌اي محصولي را توليد مي‌كند در فضاي مجازي هم بايد به قانون كپي‌رايت پايبند بود و حق‌ و حقوق اين مؤسسه رعايت شود.

شيرازي اضافه كرد: يا در واقع اطلاعات شخصي افراد بايد چه در فضاي واقعي و چه در فضاي مجازي محفوظ باشد و نسبت به آن احترام قائل شد و مي‌توان گفت بخشي از اين معيارها بايد توسط حقوق‌دان‌ها تنظيم شود و بخش ديگري از اين معيارها را اخلاق شامل مي‌شود.

مدير بلاگفا تصريح كرد: ما در فضاي مجازي براي هر رفتار غيراخلاقي قانون نداريم و اخلاق ما را الزاماً قانون تعيين نمي‌كند پس بايد براي اخلاق‌مدار بودن در فضاي مجازي فرهنگ‌سازي كرد، و اينكه بايد ديد كه افراد يك جامعه با يكديگر چگونه در تعامل هستند و چه عواملي كه در فضاي مجازي مؤثر است و چگونه اخلاق را فرهنگ‌سازي كرد تا شهروندان جامعه مجازي نسبت به حقوق خود آگاه باشند و اخلاق‌گرايي در فضاي مجازي رواج پيدا كند.

«ناهيد رام‌پناهي»، مدير مركز اطلاعات و آمار زنان شوراي عالي انقلاب فرهنگي و مؤسس سايت شبكه اطلاع‌رساني جهاني زنان مسلمان، در ادامه افزود: اين معيارها بايد از نظر مفاهيم و معيارها منطبق با فطرت انسان‌ها باشد، حضرت محمد(ص) نيز در زمان بعثتشان دراين رابطه فرمودند: «من مبعوث شده‌ام كه مكارم اخلاق را به‌ اتمام برسانم و حرف آخر اخلاق را بزنم»، از ديدگاه اسلامي اخلاق براي ما هدف، زيربنايي و اصل اساسي است.

رام‌پناهي يادآور شد: اخلاق نبايد به هيچ‌وجه دست و پاگير باشد و شامل يك‌سري مباحث محدودكننده شود، شهروندان با فعاليت‌هاي متنوع و متعدد بايد مفاهيم اخلاق را در سرلوحه كارشان قرار دهند و در صورت فقدان اخلاق فعاليت‌هاي ما پوچ و بي‌معني خواهدشد.

مؤسس سايت شبكه اطلاع‌رساني جهاني زنان مسلمان گفت: انتظار مي‌رود در فضاي مجازي كنوني ما افراد بدون پياده‌سازي قوانين و اهرم‌هاي كنترلي، تنها با اكتفا به عقايد و وجدان دروني در اين فضا رفتار كنند.

حجت‌الاسلام «محمود شيريان»، كارشناس مركز تخصصي مهدويت، در توضيح معيارهاي اخلاق در فضاي مجازي، گفت: فضاي مجازي خارج از فضاي واقعي زندگي انسان‌ها نيست و هرچه قدر هم كه تكثرگرايي فضاي مجازي را قبول داشته باشيم از فضاي زندگي بشري و اجتماعي خارج نخواهيم شد.

وي در ادامه اضافه كرد: كساني كه فضاي مجازي را اداره مي‌كنند و كاربر آن هستند افرادي هستند كه در شهرها و كشورهاي مختلف و در جامعه واقعي زندگي مي‌كنند و در هر دو فضا حضور دارند.

شيريان اظهار كرد: اگر ما اخلاق را در فضاي واقعي مردم قابل انطباق نمي‌دانيم اينجا هم مي‌توانيم ندانيم، درحاليكه ما با دلايل قطعي مي‌دانيم كه در فضاي واقعي و همه جوامع بايد اخلاق را رعايت كرد.

كارشناس مركز تخصصي مهدويت تصريح كرد: اخلاق‌مداري دستور اكيد دين است و پيغمبر اسلام(ص) هدف خودش را از مبعوث شدن و رسالتش را تكميل اخلاق مي‌داند و مي‌فرمايد: «اِنَّما بُعِثتَ لاُتَمِمَ المَكارمَ الاَخلاق» پس اخلاق بايد سرلوحه تمام كارهايمان باشد و در حوزه فردي، معاملات، معاشرت و غيره اخلاق را رعايت كنيم.

شيريان با تأكيد بر اينكه زندگي مجازي برآيندي از زندگي واقعي جامعه است، عنوان كرد: بنابراين بايد همانطور كه در زندگي واقعي اخلاق را حاكم كرد در فضاي مجازي هم به طريق اولا مي‌توان اين كار را انجام داد.

وي با اشاره به اينكه قوانيني كه براي فعاليت‌هاي مجازي در اين فضا وضع شده بايد رعايت شود، بيان كرد: اما قوانين اخلاق ديني و اسلامي آن‌ چيزي است كه اسلام تعيين مي‌كند و همان بايد و نبايدها كه در دين اسلام براي زندگي واقعي تبيين شده در زندگي مجازي هم بايد لحاظ شود براي مثال ما در زندگي واقعي نبايد دروغ بگوييم در فضاي مجازي نيز چنين است.

كارشناس مركز تخصصي مهدويت خاطرنشان كرد: يعني در فضاي مجازي ما خارج از واقعيت سير نمي‌كنيم و در حقيقت در فضاي واقعي با مخاطباني مواجه هستيم، كه اين ارتباط مي‌تواند از طريق فضاي مجازي باشد يا رو در رو، در هر صورت بايد مبتني بر اخلاق و احكام باشد.

شيريان با بيان اينكه ما در همه زمينه‌ها معيار داريم و اين معيارها در زندگي مجازي ما نيز حاكم است، اظهار كرد: براي مثال بايد ديد سيره عملي پيامبر اكرم(ص) و ائمه در برخورد با مشكلات و بداخلاقي‌هاي سياسي و عملي چگونه بود، همان سيره را در زندگي مجازي هم بايد رعايت كرد.

وي افزود: بايد ديد حضرت علي با دشمنان فكري، سياسي و غيره چگونه رفتار مي‌كرد دقيقاً همان برخورد را در زندگي مجازي و واقعي حاكم كرد چون هيچ تفاوتي بين فضاي واقعي و مجازي نيست و فقط ابزارهاي استفاده تغيير كرده‌است.

دكتر «سيدرضا نقيب‌السادات»، عضو هيئت علمي دانشگاه علامه طباطبايي، در ارزيابي خود از معيارهاي اخلاق در فضاي مجازي تصريح كرد: براي اخلاق در فضاي مجازي مصاديق متعددي مانند: رعايت حقوق نشر يا كپي‌رايت، درستي در نگارش اخبار و مطالب، عدم استفاده از تصاوير مبتذل، عدم تجاوز به حريم خصوصي افراد، جلوگيري از نشر اكاذيب، جلوگيري از فحاشي و ناسزا به ديگران، دامن نزدن به تبغيض‌ها، عدم اغفال افراد كم سن و سال و غيره قابل ذكر است.

نقيب‌السادات ابراز كرد: اگر اين اعتقاد وجود دارد كه دنياي مجازي امروز تداوم همان دنياي قبلي است كه در اثر پيشرفت فني و تكنولوژيك حاصل شده‌است؛ همان روال قانوني و چارچوب‌‌‌‌‌‌هاي عرفي وضع شده مي‌تواند براي دنياي امروز در فضاي سايبر شبيه‌سازي شود.

«حبيب راثي‌تهراني»، دانشجوي كارشناسي ارشد دانشگاه علامه طباطبايي، عنوان كرد: براي اخلاق در فضاي مجازي مصاديق متعددي مانند عدم سوء استفاده از عكس‌ها، ايميل‌ها، آدرس‌ها و همچنين عدم استفاده از مطالب بدون اجازه صاحب و يا نويسنده آن مطلب، عدم استفاده از قابليت‌هاي بعضي سايت‌ها در جهت منافع خود بدون اطلاع صاحبان آنها، عدم جستجوي رمز و شناسه كاربري كاربران در بعضي سايت‌ها كه منجر به ورود و سوء استفاده‌هاي مالي و غيره مي‌شود.

«محسن خانعلي»، دانشجوي كارشناسي ارشد ارتباطات دانشگاه سوره، نيز تصريح كرد: امكانات ويژه فضاي مجازي در استفاده گروه‌هاي متفاوت در فضاهاي اختصاصي و در نتيجه شكل‌گيري انواع گوناگون ارتباط، ما را به اين نكته رهنمود مي‌سازد كه حدود اخلاق به نوع خاص ارتباط و همچنين فضاي شكل‌گيري آن وابسته است. يعني اين حدود به شدت نسبي هستند و تحت تأثير عوامل زيادي تعيين مي‌شوند. اين نسبيت به دليل اينكه افراد در انتخاب زمينه استفاده و ايجاد ارتباط با گروه‌هاي مختلف در فضاي مجازي تواناتر هستند و قدرت انتخاب بيشتري دارند.

«‌پيام آزادي»، دانشجوي كارشناسي ارشد ارتباطات اجتماعي دانشگاه علامه طباطبايي، بيان كرد: تنها معيار اخلاق در فضاي مجازي ارزش‌ها و هنجارهاي دروني و به عبارتي وجدان هر فرد است.

«حسين بدري»، روزنامه‌نگار روزنامه همشهري، يادآور شد: معيارهاي اخلاق در فضاي مجازي دقيقاً همان معيارهاي اخلاق در فضاي عمومي است و از آنجا كه آبرو و شخصيت همه انسان‌ها شايسته احترام است و حرمت دارد بايد حرمت بقيه آدم‌ها از باب بندگي رعايت شود و حضور خداوند تفاوتي در اين دو فضا ندارد و اگر انسان‌ها از تربيت درست و اصيل برخوردار باشند خود را ملزم به رعايت اخلاق در هر دو فضاي واقعي و مجازي مي‌كنند.

اين فعال حوزه مطبوعات ادامه داد: اخلاقيات در هر دو فضاي واقعي و مجازي منشأ مشتركي دارند و در خصوص رعايت اخلاق هر كس بايد به درون خود رجوع كند و كسي كه از تربيت ديني اصيل برخوردار است در هر دو فضاي واقعي و مجازي خود را ملزم و متعهد به رعايت اصول اخلاقي مي‌داند.

وي در ادامه افزود: اگر فرد از تربيت صحيح و سالم برخوردار باشد در هر شرايطي و در هر فضايي قرار گيرد از اعتقادات و اصول خود خارج نمي‌شود.

اين فعال رسانه‌اي افزود: اين درست است كه فضاي مجازي مرزهاي اخلاقي را به دليل امكان استفاده از نام مستعار و هويت گمنام كمرنگ‌تر كرده و افراد در اين فضا رودربايستي را كنار مي‌گذارند و تلقي ديني كنار مي‌رود و اين به دليل عدم حاكميت فضاي ديني و تربيت درست بين اين دسته افراد است.

«مهدي شوندي»، دانشجوي كارشناسي ارشد ارتباطات دانشگاه سوره، در ارزيابي خود از معيارهاي اخلاق در فضاي مجازي پنج معيار اصلي را برشمرده و گفت: پنج معيار اصلي در رويكردهاي رعايت اخلاق در فضاي مجازي در امر اطلاع‌رساني قابل‌ مشاهده‌اند؛ موقعيت‌گرايي يا برخورد اقتضايي‌: در برخوردهاي اقتضايي، هيچ اصول حرفه‌اي و اخلاقي مسلمي وجود ندارد. ارزش‌هاي اخلاقي سازمان به تصميمات كارگزار ارتباطي تقليل مي‌يابد.

وي ادامه داد: به جاي اين كه يك قانون مكتوب و يك دستورالعمل لازم‌الرعايه وجود داشته باشد، تجربه فرستنده پيام ملاك و معيار اصلي انتشار اطلاعات قرار مي‌گيرد.(اعتماد مطلق به شخص) در رويكرد موقعيت‌گرايي همچون رويكرد ماكياوليستي، كار غير‌اخلاقي به شرطي كه افشا نشود ولي منجر به موفقيت شود، مجاز است. در اين نگاه تقلب‌هاي خبري قابل مشاهده است.

شوندي ويژگي ديگر را «غايت‌گرايي»‌ خواند و گفت: دراين معيار ‌اگر نتيجه كار به صداقت و راستي كمك نمي‌كند ولي در كوتاه‌مدت rank بالا مي‌رود، كوتاه‌مدت را بايد فداي غايت كنيد. عموميت‌گرايي‌ سومين معيار است كه دراين معيار منافع عمومي، اصل است و تا آنجا كه منافع عمومي اقتضا مي‌كند، مي‌توان قانون را نقض كرد و اشكالي وجود ندارد.

وي در ادامه تصريح كرد: فرستنده پيام با تعارض‌هاي اخلاقي متنوعي روبه‌رو است. حريم خصوصي را نقض مي‌كند، و گاه از امكانات شنود و نفوذ در شخصي‌ترين حريم‌ها بهره‌مند مي‌شود. در چنين وضعيتي ،‌حسن نيت فرستنده پيام به عفو و بخشودگي‌اش مي‌انجامد، چون منافع عمومي مورد نظر بوده‌است.

اين فعال رسانه‌اي خودمحوري را ويژگي ديگري عنوان كرد و گفت: اين به معناي كاري كه شهرت‌، حقوق‌، درآمد و پايگاه‌ اجتماعي فرد را در سازمان بالا مي‌برد، درست است. در نگرش خودمحوري دستور رئيس تضمين‌كننده شهرت، درآمد و افزايش موقعيت كنوني است.

شوندي ويژگي حق‌مداري يا حقيقت‌گرايي را به عنوان آخرين ويژگي برشمرد و افزود: مباني رعايت اخلاق در فضاي مجازي حق‌مدارانه‌، درون‌ديني است و اطلاعاتي كه بر مبناي حقيقت است بايد منتشر شود.

وي در ادامه متذكر شد: معيار آخر اشتراك‌هايي با ديگر معيارها دارد كه در چهار بخش قابل بحث است؛ اطلاعات به عنوان «امانت» كه حق اين است كه هر كسي، آگاهي درباره منافع‌اش را حق خود بداند. اين يك پايه و مبنا است. امام كاظم (ع) فرمودند: «از جمله حقوق برادر تو بر تو اين است كه آنچه بر مصلحت امر دنيا و آخرت اوست، از او نپوشاني». پس اگر آنچه مي‌دانم مي‌تواند نفعي براي شما حاصل كند، وظيفه آن است به شما بگويم، چه خبرنگار باشم، چه نباشم. اگر خبرنگار باشم، وظيفه مضاعفي بر من است چون براي اين شغل(نقش اجتماعي) حقوق مي‌گيرم.

وي ادامه داد: اطلاع مردم از مصالح و منافع از حق خدا بالاتر است. خداوند بندگانش را به حقوق خود مقدم گردانده است. حق مردم عيني است و كسي كه حق مردم را پايمال مي‌كند، حق خدا را راحت‌تر پايمال مي‌كند.

اين كارشناس ارتباطات تصريح كرد: رابطه آگاهي و انتخاب، معيار سوم است و بدون آگاهي انتخاب بي‌معناست. به نظر مي‌آيد آيه «الذين يستمعون القول و يتبعون احسنه» از يك اصل اخلاقي بحث نمي‌كند، بلكه ازيك اصل بديهي سخن به ميان مي‌آورد زيرا انتخاب تابعي از آگاهي و اطلاع است.

وي آخرين معيار قابل بحث را «شاهد» به عنوان «فرستنده پيام» دانست و گفت: نگاه امانت‌دارانه به پيام از آنجايي نشأت مي‌گيرد كه فرستنده پيام را «شاهد» مي‌دانيم. شاهد در ديدگاه قرآني براساس آيه 283 سوره بقره، هر آن كسي است كه امانتي نزد اوست و بايد آن را با پيشه ساختن تقوي خدا و دادن شهادت‌، كتمان نكند. هركسي كه شهادت را كتمان كند، داراي دلي گناهكار است. به تعبير دقيق‌تر در نگاه قرآني، فرستنده پيامي كه پيام را اعلام نمي‌كند، گناهكار است.

اين فعال رسانه‌اي تصريح كرد: «شهادت» در جايي است كه مي‌تواند تعيين‌كننده و «فارق» بوده و بين حقانيت اين سو و آن سو تعيين مرز كند. ازاين رو منفعت عموم درامر اطلاع‌رساني تعيين‌كننده است.

با وجود اينكه اينترنت نقش مؤثري در ارتباطات ، ايجاد راه‌هايي براي آشنايي با فرهنگ‌ها ي ديگر و تسريع در فعاليت‌هاي اقتصادي، اجتماعي و غيره دارد، مي‌تواند به تنهايي فرهنگ‌هاي با قدمت چندين و چند ساله را در مدت زمان هرچند طولاني از طريق رخنه در ريشه آنها تخريب كند.

اگر كاربران براي جلوگيري از غرق شدن خود در اين راه، اخلاقي مناسب با برداشت از فرهنگ خود در نظر داشته باشند و با آن چارچوب وارد فضاي اينترنت شوند؛ راه بر اين تأثير مخرب بسته خواهدشد.

هرچه كه باشد در نظر گرفتن اين نكته لازم است كه هر چند فضاي اينترنت بايد و نبايدهاي خاص خود و هنجارهاي رفتاري نويني را دارد؛ اما در واقع، جهان مجازي ما از جهان واقعي و خارجي چندان انفكاك روشني ندارد. مرزهاي تعريف شده‌اي وجود ندارد تا ما را وادارد كه به‌گونه‌اي ديگر عمل كنيم و بين رفتار خود در جهان مجازي و واقعي تفاوت قائل شويم. يك مثال كوچك اين كه همان طور كه در جهان خارج اگر كسي به ما توهين كند ناراحت مي‌شويم در محيط مجازي نيز عكس‌العملي مشابه داريم.(دهقاني‌نژاد، 1387)

بنابراين تبعيت از اخلاق در فضاي مجازي كه در امتداد فضاي واقعي واقع شده مي‌تواند در اين مسير راهگشا باشد.

منابع:

ميرعمادي، طاهره، 1387،، عضو هيأت علمي سازمان پژوهش‌هاي علمي و صنعتي ايران

ساكي، فرشاد، 1387، اخلاق واقعي و مجازي در اينترنت، وبلاگ اخلاق

دهقاني‌نژاد، عباس،1387، وبلاگ فلسفه اخلاقي
شنبه 23 شهريور 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خبرگزاري قرآني ايران]

[مشاهده در: www.iqna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 479]