اقتصاد در جهان اعتدال اقتصادى(۲)

واضح آرشیو وب فارسی:واحد مرکزي خبر: اقتصاد در جهان اعتدال اقتصادى(۲)
[حجه الاسلام دكتر على اصغر هادوى نيا ]
در آيه ۸۷ سوره فرقان، به رعايت حد وسط و ميانه در گستره مصرف با واژه «قوام» اشاره شده است. اين مفهوم در آيه ذيل به گونه ديگرى مطرح گرديده است:
«وَ يَسئَلُونَك مَاذا يُنفِقُونَ قُلِ الْعَفْوَ»
«و از تو ميپرسند چه چيز انفاق كنند بگو: از مازاد نيازمندى خود.»
در اينجا به جاى واژه «قوام» از «عفو» استفاده شده است.در حديثى از امام صادق (ع) آمده است كه فرمود: العفو الوسط: منظور از عفو (در آيه فوق) حد وسط است.بنابراين، اين آيه نيز كه در باره «انفاق» يا همان مصرف مى باشد، بر ويژگى اعتدال يا ميانه روى تأكيد نموده است.
در گستره توزيع نيز ويژگى «اعتدال» در آيات قرآنى مطرح شده است،البته در اينجا از واژگان ديگر استفاده شده است:
«وَ لا تَقْرَبُوا مَالَ الْيَتِيمِ إِلا بِالَّتى هِى أَحْسنُ حَتى يَبْلُغَ أَشدَّهُ وَ أَوْفُوا الْكيْلَ وَ الْمِيزَانَ بِالْقِسطِ لا نُكلِّف نَفْساً إِلا وُسعَهَا وَ إِذَا قُلْتُمْ فَاعْدِلُوا وَ لَوْ كانَ ذَا قُرْبى وَ بِعَهْدِ اللَّهِ أَوْفُوا ذَلِكمْ وَصاكُم بِهِ لَعَلَّكمْ تَذَكَّرُونَ»(۱۱)
«و به مال يتيم، جز به بهترين صورت (و براى اصلاح)، نزديك نشويد، تا به حد رشد خود برسد! و حق پيمانه و وزن را به عدالت ادا كنيد! هيچ كس را، جز به مقدار تواناييش، تكليف نميكنيم و هنگامى كه سخنى ميگوييد، عدالت را رعايت نماييد، حتى اگر در مورد نزديكان (شما) بوده باشد و به پيمان خدا وفا كنيد، اين چيزى است كه خداوند شما را به آن سفارش ميكند، تا متذكّر شويد»
كلمه «كيل» به معناى مقياسى است كه متاع را از نظر حجم با آن ميسنجند و وفا كردن به كيل به اين معناست كه آن را كم نگيرند «ميزان» نيز كه در اصل «موزان» بوده به معناى آن چيزى است كه براى رعايت انصاف در هنگام ارزيابى و سنجش از آن استفاده مى شود. بنابراين هر دو ابزارى براى اندازه گيرى و سنجش اشيا مى باشند؛ اما ميزان در سنجش آنهايى بكار مى رود كه سنجش آنها متكى بر اندازه گيرى وزن آنها است و كيل در مواردى استفاده مى شود كه ارزيابى آنها به امورى غير از وزن مانند حجم آنها باشد.
ايفاء به قسط نيز عبارت است از عمل كردن به عدالت بدون اجحاف.
با بررسى واژگان مزبور مى توان گفت اين آيه به رعايت اعتدال در گستره توزيع پرداخته است؛ اما از آنجا كه هر قدر انسان در پيمانه و وزن دقت كند باز ممكن است خطاى كمى صورت گيرد كه سنجش آن با پيمانهها و ترازوهاى معمولى امكانپذير نيست، به دنبال اين جمله اضافه ميكند: «لا نُكلِّف نَفْساً إِلا وُسعَهَا» «هيچ كس را، جز به مقدار تواناييش، تكليف نميكنيم».
چنانكه مشاهده مى شود در انتهاى آيه «ايفاء به قسط» يا «رعايت اعتدال در گستره توزيع» يكى از مصاديق «ايفاء به عهد الله» در نظر گرفته شده است،اين امر نشان مى دهد كه چگونه مبانى خداشناسى در رفتار اقتصادى انسان ممكن است تأثير گذارد.در واقع با اعتقاد به توحيد و توجه به آن، ميان انسان و خدا پيمان وعهدى برقرار مى گردد كه رعايت اعتدال در گستره توزيع، يكى از بندهاى آن را تشكيل مى دهد.
منابع در دفتر روزنامه موجود است
شنبه 23 شهريور 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: واحد مرکزي خبر]

[مشاهده در: www.iribnews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 85]