نارسايي رشد قواي ذهني

واضح آرشیو وب فارسی:اطلاعات: نارسايي رشد قواي ذهني

قرن بيستم همان‌گونه كه شاهد پيشرفت‌هاي زيادي در امر كودكان استثنايي بوده تعاريف بيشماري در مورد انواع كودكان استثنايي به خصوص كودكان عقب‌مانده ذهني نيز به همراه داشته است. سالها تعريف ادگاردال به عنوان تعريفي پذيرفته شده مورد استفاده بود و شامل 6 مورد مي‌شد. از اهم مواردي كه دال براي تعريف خود مبني بر علل عقب‌ماندگي برشمرده بود، نابهنجاري ذهني را با نبود كفايت اجتماعي تواماً در مورد عقب‌ماندگان ذهني به كار برده بود. در حالي كه امروزه مسائل اجتماعي براي خود موضوعي جدا از عقب‌ماندگي ذهني است و جرايم اجتماعي يا مشكلات فرد از نظر اجتماعي را نتيجه نبود كفايت ذهني نمي‌دانند. بسيار ديده شده كه تعداد زيادي از كودكان يا افراد، حتي با هوش‌بهر (آي‌كيو) پايين كه از نظر آموزشي پيشرفت چنداني ندارند، برخوردهاي اجتماعي خوبي داشته و رفتار اجتماعي آنان قابل پذيرش جامعه بوده است، به حدي كه حتي گاهي عقب‌ماندگي آموزشي و كمبود ذهني آنان در ظاهر قابل تشخيص نيست.

امروزه ثابت شده گروهي از كودكان عقب‌مانده ذهني كه عقب‌ماندگي شديد ندارند، در اثر تعليم و تربيت صحيح و رفتار متناسب و منظم به پيشرفت‌هاي قابل توجهي دست پيدا مي‌كنند و در مواردي تغيير مختصر در ميزان بهره‌هوشي آنان نيز مشاهده مي‌شود.

موسسات مختلفي از جمله موسسه آمريكايي كودكان عقب‌مانده ذهني و دانشمندان بسياري تعاريف مختلفي را از عقب‌ماندگي ذهني ارائه كرده‌اند؛ از جمله گروسمن كه تعريفش براين پايه استوار است كه عقب‌مانده ذهني بايد نه تنها از نظر هوش بهر بلكه از نظر رفتار اجتماعي نيز در حدي كمتر از افراد متوسط هم پايه خود باشد.

برخي از دانشمندان و موسسات دست‌اندركار عقب‌ماندگان ذهني به همان اندازه كه به بهره هوشي توجه كرده‌اند، رفتار اجتماعي را نيز ارزش نهاده‌اند، لذا كودكي ممكن است از نظر آموزشي و با توجه به نتايج تست‌هاي هوشي، عقب‌مانده به حساب آيد ولي خارج از مدرسه و در اجتماع كودكي عادي محسوب شود، رفتارش با ديگران طبيعي بوده و از عهده خريد و انجام كارهاي شخصي يا خانوادگي به خوبي برآيد؛ به طريقي كه كسي متوجه كمبود ذهني او نشود. تربيت كودك در سال‌هاي اوليه زندگي و طريقه رفتار با او در بهنجاري اجتماعي وي بسيار موثر است. اگر والدين از آغاز به كودك بياموزند كه كارهاي خود را به درستي انجام دهد، نظم و ترتيب را رعايت كند و خودكفا باشد، بدون شك در سال‌هاي بعد رفتار اجتماعي او طبيعي‌تر خواهد بود، لذا آموزش والدين اين‌گونه كودكان و هدايت آنان در جهت رفتار صحيح و مثبت با كودكان، در سرنوشت آينده آنان موثر است.

عوامل عقب‌ماندگي ذهني

عقب‌ماندگي ذهني نتيجه علل چندگانه‌اي است كه برخي شناخته شده و بسياري ناشناخته‌اند. علل عقب‌ماندگي ذهني ممكن است شامل تفاوت‌هاي فرهنگي ـ اجتماعي، مسموميت و آلودگي، نابهنجاري‌هاي كروموزومي، اختلالات ژنتيكي، تاثيرات ناشناخته قبل از تولد، ضربه‌ها و آسيب‌هاي فيزيكي، عوامل تغذيه‌اي و سوخت و ساز بدن و اختلالات مغزي بعد از تولد باشد.

1ـ تاثيرات فرهنگي و اجتماعي؛

علت عقب‌ماندگي‌هاي ذهني خفيف عموماً شناخته شده نيستند. تعداد قابل ملاحظه‌اي از افراد عقب‌مانده از خانواده‌هايي با طبقات اقتصادي ـ اجتماعي پايين و پيش زمينه‌هاي فرهنگي متفاوت برخاسته‌اند. افرادي كه گرفتار اوضاع نامساعد فرهنگي ـ اجتماعي‌اند، اغلب در خانه فرصت‌هاي يادگيري كمتر و در نتيجه مشكلات بيشتري در مدرسه دارند. علاوه بر اين چون اين كودكان از لحاظ شرايط نامساعد اقتصادي، در معرض خطر بالايي هستند، مراقبت تغذيه‌اي كافي دريافت نمي‌كنند. وستلينگ در اين رابطه خاطرنشان مي‌سازد افراد فقير ويژگي‌هاي فقر غذايي دارند. مك‌ميلان پيش از اين توصيه كرد كه شايع‌ترين عقب‌ماندگي‌هاي ذهني در ميان مردمي كه محروميت فرهنگي و تفاوت فرهنگي دارند، اتفاق مي‌افتد.

اوضاع نامساعد فرهنگي نشان‌گر اوضاع اقتصادي ـ اجتماعي نامساعد است. كودكاني در معرض خطر بالايي‌اند كه در محله‌هاي كثيف و بدون امكانات زندگي و در اقليت‌هاي فرهنگي ـ نژادي معيني زندگي مي‌كنند. در بين گروه‌هاي در معرض خطر بالا، مراقبت‌هاي طبي براي مادر كودك وجود ندارد و يا ضعيف است. اكثر اين كودكان ناچاراً براي آموزش و انگيزه پيشرفت، ارزش كمي قايلند.

يك سئوال اساسي در ارتباط با افراد در حال رشد در موقعيت‌هاي فرهنگي ـ اجتماعي اين است كه چقدر از توانايي شخصي به تاثيرات فرهنگي در مقابله با عوامل ژنتيكي مربوط است؟ اين موضوع به طبيعت در برابر تربيت اشاره دارد. در طي سال‌هاي متمادي، مطالعات زيادي در مورد نقش وراثت و محيط برهوش انجام شده است. نتيجه‌اي كه از اين مطالعات گرفته شده، اين است كه وراثت و محيط اثرات تعاملي بر روي هوش دارند، اما اينكه تاثير كدام يك بيشتر است، هنوز ناشناخته باقي مانده است.

اصطلاح طبيعت ـ تربيت به تاثير عوامل ارثي و عوامل فرهنگي ـ اجتماعي اشاره دارد كه از آن به عنوان عوامل فرهنگي ـ خانوادگي نام برده مي‌شود.

زينت رحيمي

چهارشنبه 20 شهريور 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: اطلاعات]

[مشاهده در: www.ettelaat.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 238]