روزه داری در هنگام بیماری و شرایط خاص

واضح آرشیو وب فارسی:سایت دانلود رایگان: روزه داري مي تواند به تغذيه ي مناسب کمک شاياني کند. بدن انسان براي حفظ سلامتي خود همواره مقداري چربي به عنوان ذخيره ي انرژي در نقاط مختلف ذخيره مي کند. اين چربي ها به مرور ممکن است مقداري از کاروتنوئيدهاي خورده شده توسط فرد را در خود ذخيره نموده و تغيير رنگ دهند. به علاوه در مدت طولاني اگر اين چربي ها در بدن باقي بمانند، به شکل فشرده تر در آمده و احتمال مورد استفاده قرار گرفتن چربي هاي قرار گرفته در مرکز بدن نيز کم تر مي شود. روزه داري به بدن فرصت مي دهد تا اين چربي هاي زمان مند را بسوزاند و پس از پايان دوره ي روزه داري، به جاي آن ها چربي تازه و مناسب تري را جايگزين نمايد. بويژه براي افرادي که چربي زيادي در بدن خود ذخيره کرده اند، فرصت مغتنمي فراهم مي شود تا مقداري از چربی ها را براي توليد انرژي به مصرف رسانند و از اضافه وزن خود بکاهند. گرچه روزه حتی برای افراد لاغر نيز می تواند مفيد باشد، ولی ذکر اين نکته ضروري است که اگر فرد بسيار لاغر و يا داراي بيماري لطمه زننده و يا شرايط فيزيولوژيکي خاصي باشد که طبق نظر پزشک، روزه داري منجر به صدمه به بدن او مي شود، روزه داري برای او قابل توصيه نخواهد بود.

بدن انسان علاوه بر نياز به انرژي براي زنده ماندن و انجام فعاليت هاي روزمره، به پروتئين ها نيز براي ساخت سلول هاي جديد (جايگزين سلول هاي مرده و نيز سلول هاي اضافه در زمان رشد و نمو) نياز دارد. اگر مقدار انرژي که از کربوهيدرات ها (اعم از کربوهيدرات هاي ساده مثل قند و شکر و يا انواع پيچيده مثل نشاسته موجود در نان و برنج و سيب زميني و ذرت و جو) و چربي ها (اعم از انواع حيواني و يا گياهي شامل روغن هاي مايع و جامد) به بدن مي رسد کافي نباشد، بدن به ناچار به سوزاندن پروتئين هاي با ارزش بدن روي مي آورد. افرادي که در اثر داشتن رژيم هاي غذايي نادرست وزن زيادي را در مدتي کوتاه از دست مي دهند، در واقع عضلات خود را از دست مي دهند. لازم به ذکر است که پروتئيني که در بدن از بين برود ممکن است مدت ها وقت و غذاي مناسب لازم باشد تا بتواند دوباره جاي گزين شود. به همين ترتيب، اگر روزه داري براي کساني منجر به سوخت شديد پروتئين هاي بدن شود، لازم است رژيم غذايي اين افراد به دقت مورد بازنگري و کنترل قرار گيرد.

به هنگام روزه داری، سطح انسولين خون در طی روز پايين تر از روزهاي معمولي است. در واقع بدن از ذخاير انرژی خود يعنی گليکوژن يا قند حيوانی ذخيره شده در کبد و عضلات و همچنين از چربی موجود در بافت چربي براي تامين انرژي استفاده می کند که اينها موجب افزايش سطح انسولين خون نمی شوند و به همين دليل، هنگام روزه داری ميزان انسولين خون کمی پايين تر از روزهای ديگر است. کاهش انسولين خون احتمال ذخيره چربی (شروع چاقی) و همچنين احتمال مقاوم شدن سلول ها به انسولين (که خود زمينه ساز شروع ديابت است) را کاهش می دهد. روزه داري علاوه بر اين که منجر به استراحت دستگاه گوارش می شود، سوخت وساز بدن را تنظيم کرده و احتمال ابتلا به برخی بيماری ها از جمله افسردگي و استرس؛ افزايش فشارخون؛ ميگرن؛ افزايش وزن؛ بي خوابي؛ و گاها ديابت را کاهش مي دهد. با اين حال، در برخی موارد روزه داری می تواند در افراد بيمار لطماتی را به سلامت فرد وارد سازد که به همين دليل لازم است اين افراد برای اطمينان از بی خطر بودن روزه گرفتن با پزشک خود مشورت کنند تا درصورت احتمال لطمه به سلامتی، از روزه گرفتن خودداری نمايند. در اين مقاله به تاثير روزه داری بر بعضی بيماری ها می پردازيم؛ باشد که اطلاعات ارائه شده بتواند در امر راهنمايی مبتلايان به هنگام روزه داری سودمند افتد.

ديابت و روزه داري

ديابت از جمله بيماري هايي است که بسته به ميزان شدت و هم چنين نوع آن، توصيه های متفاوتی برای روزه داری خواهد داشت. افراد مبتلا به ديابت که دارو دريافت مي کنند، با توجه به شدت بيماري و بامشورت پزشک ممکن است مجاز به روزه داري باشند. در مبتلايان به ديابت غيروابسته به انسولين (ديابت نوع 2) که داراي اضافه وزن بالا باشند (BMI بالاتر از 28 دارند) و با دريافت منظم دارو (بصورت 2 بار در شبانه روز) قندخون خود را کنترل مي کنند، روزه داري نه تنها مضر نيست بلکه می تواند مفيد نيز باشد.

افراد ديابتي که داراي شرايط زير هستند (با تشخيص پزشک) لازم است از روزه داری خودداری نمايند.

1) افراد مبتلا به ديابت (چه از نوع وابسته به انسولين و چه غير وابسته به انسولين) که هنوز بيماري خود را کنترل نکرده اند و قند خون آن ها هنوز به حد قابل قبولي نرسيده است.

2) مبتلايانی که قند بالا داشته ولی هنوز از داروي خاص و هم چنين فعاليت بدني مناسب جهت درمان ديابت پيروي نمي کنند.

3) مبتلايان به ديابت نوع 1 (وابسته به انسولين) که در روز چند نوبت لازم است انسولين تزريق کنند.

4) ديابتی های مبتلا به عفونت.

5) افراد مبتلا مبتلا به پرفشاری خون کنترل نشده و هم چنين آنژين (نوعي بيماري قلبي) درمان نشده.

6) آنان که سابقه ي کتواسيدوز ( افزايش اجسام کتوني درخون و ادرار) دارند.

7) افرادي که در طول روز 2 بار يا بيشتر به افزايش قندخون (هيپرگليسمي) ياکاهش آن (هيپوگلسيمي) دچار مي شوند. اگر فرد دچار تعريق، عرق سرد و تپش قلب شود، اين نشانه افت قند خون است كه در اين صورت بايد روزه‌ باز شود.

8) خانم های باردار و يا شيرده مبتلا به ديابت

9) افراد سالخورده ي مبتلا به ديابت

توصيه هاي لازم بري افراد مبتلا به ديابت در طول ماه مبارک رمضان

1) افزايش دريافت مواد غذايي پرچرب و پرکربوهيدرات و به طور کلي پرخوري در طول اين ها در افراد ديابتي، منجر به افزايش قند خون و افزايش وزن خواهد شد. بيماران ديابتي در طول روزهاي ماه رمضان مانند روزهاي معمولي بايد از دريافت کالري بيش از حد و هم چنين مواد غذايي حاوي کربوهيدرات ساده مانند قند و شکر بپرهيزند.

2) انجام فعاليت بدني سبک يا متوسط در افراد مبتلا به ديابت غيروابسته به انسولين، عارضه اي نخواهد داشت.

3) در طول ساعات روزه داري حتما قندخون و اجسام ستونی ادرار بايستی در چندين نوبت بررسي شود.

4) وزن فرد بايد در طول ماه رمضان روزانه کنترل شده ودر صورت هر گونه کاهش وزن شديد يا افزايش وزن بيش تر از 2 کيلوگرم، حتما با پزشک مشورت شود.

5) در صورت احساس هر گونه علايم ناشي از کاهش يا افزايش شديد قندخون، بايد روزه را باز کنند.

6) بعد از پايان ماه مبارک رمضان ميزان و نوع داروي مصرفي و هم چنين رژيم غذايي به حالت قبل ازماه رمضان بر مي گردد.

7) اگر براي خوردن سحري بيدار نشوند، بهتر است از روزه گرفتن در آن روز منصرف شوند؛ زيرا احتمال پايين افتادن قند خون وعوارض ديگر افزايش می يابد.

8) اگر بعد از افطار قند خون بالاي ۲۵۰ باشد، لازم است شب بعد ۲۰% از کالري دريافتي کم شود. اگر هنگام سحر نيز قند خون بالاي ۲۰۰ باشد، بايد از غذاي سحري دفعات بعدی ۲۰% کم شود. چنانچه قند خون بالاي ۳۵۰ باشد، توصيه مي شود اصولاً روزه نگيرند .

9) چنانچه مصرف قرص فراموش شود (خصوصاً در صورتي که معمولاً قند خون بالاست)، بهتر است آن روز را روزه نگيرند .

10) بيماران ديابتي که به نحوي دچار عوارض مزمن ديابت بر کليه ها ، چشم ، قلب و ... شده اند، هر چند ممکن است با روزه گرفتن دچار مشکل حادي نشوند، ولي براي پيشگيري از پيشرفت عوارض مزمن بهتر است روزه نگيرند و يا با متخصص مربوطه مشورت کنند.

روزه داري ، عيوب انكساري چشم را تشديد نمي كند

روزه داري ، عيوب انكساري چشم (نزديك بيني و دوربيني) را تشديد نمي كند و جز در موارد نادري مثل نزديك بيني شديد با نمره عينك بالاتر از 18، در موارد ديگر منعي براي روزه داري وجود ندارد. تغذيه عصب بينايي در افراد مبتلا به نزديك بيني شديد با نمره عينك بالاتر از 18، در اثر روزه داري مختل مي شود و به همين دليل متخصصان چشم به اين افراد توصيه مي كنند روزه نگيرند. بيماران مبتلا به آب سياه با فشار طبيعي دسته ديگري از بيماران چشمي هستند كه روزه داري براي آنان ممنوع است.

درباره علت بروز تاري ديد ناشي از گرسنگي بايد گفت تاري ديد که در برخي از افراد روزه دار ايجاد می شود، ارتباطي به عيوب چشم نداشته و عموما به دليل كم خوني، كاهش قند خون، افت فشار خون و يا ناشي از اختلالات خون رساني به چشم و مغز است.

روزه و سلامت رواني

روزه‌داري در بيماران مبتلا به افسردگي و بيماري‌هاي خفيف علاوه بر اين که انجام فريضه دينی است، ضمنا به عنوان يک شيوة روان‌ درماني و تغيير رفتار محسوب شده و سلامت رواني را تقويت مي‌کند. روزه‌داري همچنين قدرت اراده و تصميم‌گيري و توان اجرايي اين بيماران را نيز افزايش مي‌دهد. البته بيماران مبتلا به اختلالات رواني ، بايد علاوه بر تغذية مناسب در ايام روزه داری، برنامه‌ريزي خاصي براي مصرف داروهاي خود در افطار و سحر نيز داشته باشند. لازم به يادآوری است که اگر اين بيماران در طی مراحل بهبود از تغذية مناسب برخوردار نباشند، از نظر مکانيسم‌هاي تطابق رواني ضعيف‌تر عمل کرده و به خوبي نمي‌توانند با تغييرات حاصله از نظر سبک زندگي روزانه در اين ماه کنار بيايند؛ در نتيجه با عود و يا تشديد علائم بيماري مواجه مي‌شوند كه به همين دليل توصيه مي‌شود اين قبيل بيماران از روزه‌داري مستمر يک ماهه خودداري کنند.

روزه در سنگ کليه و بيماری های کليوی

با توجه به اين که در ماه مبارک رمضان، افراد در معرض کم آبي شديد قرار گرفته و مواد زائد با غلظت بالا در ادرارشان دفع مي‌شود، بنابراين در اين ماه براي پيشگيري از تشکيل سنگ‌هاي کليه و سيستم ادراري، بايد مبادرت به مصرف مايعات بيشتري در سحر و افطار نمايند. درعين حال، افرادي که تشکيل سنگ‌هاي ادراري در آن‌ها فعال بوده و بيش از دو سنگ ادراري ظرف مدت 6 ماه داشته‌اند و يا هم اکنون داراي سنگ ادراري هستند، بهتر است موارد احتياط را در زمينة مصرف مايعات رعايت نمايند؛ اما روزه‌داراني که فقط يک نوبت سنگ ادراري درمان شده داشته‌اند، به شرط مصرف آب فراوان بين افطار تا سحر مي‌توانند روزه بگيرند، هر چند ضروری است که اين افراد کماکان تحت نظر پزشک متخصص باشند.

بيماران کليوي که تحت درمان دياليز قرار گرفته‌اند، بايد از روزه گرفتن خودداري کنند. با توجه به اين که بيماران دياليزي قدرت تطابق پرخوري و کم‌خوري را ندارند و بيشتر اوقات هم کم‌اشتها هستند، از نظر پزشکي، قادر به روزه گرفتن نيستند.

در خصوص روزه‌داري براي بيماران كليوي (سنگ‌ساز)، توصيه‌می شود که اين افراد در طول روزه‌داري از انجام فعاليت فيزيكي سنگين و قرار گرفتن در معرض تعريق، خودداري نمايند و در طول شب براي رقيق كردن ادرار و شستشوي كليه‌ها مايعات فراوان بنوشند؛ حتي‌الامكان حجم غذاي دريافتي را كمتر نموده و به خصوص در مواقع سحري، غذاي سبك و آب زياد بنوشند و مصرف غذاهاي حاوي املاح سنگ‌ساز (مانند نوشابه‌هاي گازدار، غذاهاي با منشا حيواني كه به علت دارا بودن فسفات زياد، دفع كلسيم از ادرار را افزايش مي‌دهند) و غذاهاي حاوي اگزالات (از قبيل كاكائو، چاي پررنگ، آجيل و سبزيجاتي مانند، اسفناج، كلم، ريواس و گوجه فرنگي) را کاهش دهند.

روزه گرفتن برای مبتلايان به عدم تناسب وزن

برخی از مبتلايان به اضافه وزن، به منظور لاغر شدن تحت رژيم هاى درمانى هستند و با آمدن ماه مبارك رمضان دچار سردرگمی می شوند، زيرا محدوديت هاى ويژه غذايى آنان، زمان بندی خاص صرف غذا را می طلبد که در ماه مبارك اين زمان بندى ها به هم مى خورد. لازم به ذکر است که رژيم غذايى اين گونه افرادتغيير عمده ای پيدا نمی کند و تنها با چند جابه جايى جزيى و رعايت چند مسئله مهم به همان نتايج مقرر دست خواهند يافت. در واقع اين افراد همان مقدار مواد غذايی رژيم خاص خود را دريافت می نمايند؛ ولی ساعات دريافت غذا تا حدودی تغيير می يابند. بعنوان مثال، در روزهای عادی فاصله زمانی بين وعده های شام و صبحانه روز بعد، حدود 10 ساعت می باشد. به همين ترتيب در روزهای ماه مبارک نيز مدت زمانی بين 14-10 ساعت بين سحری يک شب با افطار شب بعد فاصله وجود دارد. توصيه می شود صبحانه معمول روزهای غير روزه داری را در افطار صرف نموده و با فاصله قابل قبولی شام را بر اساس شام روزهای معمول (غير روزه داری)، صرف کنند. ضمنا ناهار روزهای معمول، در ايام روزه داری به سحری منتقل می شود. بديهی است که ميان وعده های روزهای معمول (شامل آنچه که در قبل ظهر و عصرانه صرف می شد) نيز، بين افطار و زمان خواب قابل صرف می باشند.

بهترين زمان براى انجام فعاليت بدنى آهسته و پيوسته، بعد از افطار است؛ چرا كه انجام ورزش در طول روز موجب از دست دادن انرژى و تعريق گرديده و بنوبه خود می تواند سبب ضعف، بى حالى و سرگيجه شود. انجام پياده روى آهسته و پيوسته پس از افطار علاوه بر مصرف کالری، با ايجاد حركات عضلات شكم موجب به حركت واداشتن دستگاه گوارش و کمک به هضم مواد غذايى خورده شده می نمايد.

کسانی که تاحدودی لاغر هستند، می توانند به شرطی که غذای کافی را در وعده های افطار تا سحر دريافت کنند، اقدام به روزه داری نمايند. بايد توجه داشت که استفاده از مواد خيلي شيرين مانند زولبيا، باميه، شيريني و كيك به هنگام سحر به اشتها لطمه زده و تنها مدت زمان كوتاهي قند خون فرد را بالا نگه می دارند، بنابراين در هنگام سحر بهتر است از غذاهايي مثل سبزيجات، ميوه‌جات، مغزهاي گياهي، پنير، سبزي، گردو، نان، گوجه‌فرنگي، خيار، ميزان مناسب چاي و يا آب ولرم استفاده شود.

روزه و بيماری های قلبی

پزشكان معتقدند در اين ماه به دليل آن‌كه افراد از پرخاشگري، رفتارهاي تهاجمي، استرس و هيجان، كشيدن سيگار، مصرف چاي و قهوه دوري مي‌كنند، بنابراين امكان بروز سكته قلبي در آنها كاهش مي‌يابد. مجموعه اين تغييرات در وضعيت رفتار و تغذيه افراد، دو عامل مهم جهت حفظ سلامتي فرد در طول ماه مبارك رمضان است.

روزه به کاهش پرفشاری خون کمک می کند. افراد مبتلا به پرفشاري خون، بايد در طول روز، فشار خود را چك كنند. اگر در طول روز، بيمار دچار تغيير و بالا رفتن فشار خون شود ، نبايد روزه بگيرد؛ اما اگر در طول روز فشار خون فرد تغيير نكرد، روزه گرفتن موردي ندارد.

حدود بيست روز پس از شروع ماه مبارك رمضان ميزان «هموسيستئين»، اصلي‌ترين عامل بروز سكته قلبي در خون افراد به‌شدت كاهش می يابد. از طرف ديگر، ميزان كلسترول خوب (HDL) نيز افزايش يافته و غلظت خون هم در حد طبيعي قرار می گيرد. كاهش ميزان تري گليسريد‌ها و كلسترول بد (LDL) از ديگر اثرات مثبت ناشي از روزه‌داري در اين افراد خواهد بود.

بيماران قلبي- عروقي بايد طبق يك رژيم غذايي خاص روزه بگيرند و از مصرف غذاي سنگين در افطار خودداري نموده و درعين حال رژيم پايين آورنده فشار خون تجويز شده توسط مشاور تغذيه را رعايت نمايند. علاوه بر اين، عدم استفاده از غذاهاي نفخ‌آور (مانند حبوبات و شير در افرادي كه مدت زمان طولاني شير مصرف نكرده‌اند)، و پرهيز از استرس براي اين بيماران توصيه مي‌شود. اين افراد براي تنظيم ميزان داروي مورد نياز خود با مشورت پزشك مي‌توانند از داروهايي با اثر درازمدت استفاده كنند و مصرف داروهاي ديورتيك را كاهش دهند.

روزه گرفتن در بارداری و شيردهی

زنان باردار در سه ماه اول بارداري به ويژه هشت هفته اول به دليل تشكيل سلول‌هاي مغزي جنين نبايد روزه بگيرند. پس از آن نيز تنها در صورتي كه يك خانم باردار مي‌تواند روزه بگيرد كه فعاليت روزانه كمي داشته باشد و آزمايش‌هاي خون و ادرار او نيز طبيعي باشد. خانم های شيرده از ماه دوم شيردهی درصورتی که کاهش شير در آنها اتفاق نيفتد و احساس ضعف و بی حالی شديد و يا سردرد و عوارض مشابه نداشته باشند، می توانند همزمان روزه بگيرند.

روزه داری در مبتلايان به نقرس

غذا نخوردن، روزه داري‌هاي طولاني، و رژيم‌هاي كم كربوهيدرات به دليل ايجاد حالت كتوز مي‌توانند موجب تسريع حملات نقرس شوند. اين بيماري گاه منجر به جراحي مي‌شود. با پيشرفت بيماري، علايم سريع‌تر و براي مدت طولاني‌تر بروز مي‌كنند. برای جلوگيری از تشديد بيماری، عموما (طبق توصيه متخصص) بهتر است روزه داری انجام نشود.

روزه داری در مبتلايان به صرع

افراد مبتلا به صرع كه بايد قرص‌هاي ضد تشنج استفاده كنند، نمي‌توانند روزه بگيرند؛ زيرا ممكن است در طول روز دچار كاهش كلسيم و يا قند خون شده و تشنج كنند.

روزه داری برای مبتلايان به کم خونی
در كساني كه سطح شاخص‌هاي خوني در مرز پايين محدوده طبيعي است، كاهش دريافت مواد مغذي در ماه رمضان ممكن است ميزان اين شاخص‌ها را باز هم كاهش دهد. چنانچه شدت کم خونی در افراد بالا باشد به گونه ای که نيازمند دريافت مکمل آهن در چند نوبت روزانه باشند، روزه داری قابل توصيه نخواهد بود. کسانی که مبتلا به کم خونی خفيف تا متوسط هستند بايد به كيفيت غذاي مصرفي خود در اين ماه مبارك توجه بيشتري نمايند و مصرف مواد غذايي غني از آهن و پروتئين‌ها به ويژه پروتئين‌هاي از نوع هم (اولويت گوشت قرمز به پروتئين گياهي) را افزايش دهند. همچنين مصرف ميوه‌هاي خشك به خصوص زردآلو و تمشك و مصرف آجيل خام (مانند پسته و بادام) براي آنها مفيد است. اين افراد بايد از مصرف چاي تا 2 ساعت بعد از غذا به ويژه پس از مصرف مواد غذايي غني از آهن پرهيز كنند.

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: سایت دانلود رایگان]

[مشاهده در: www.freedownload.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 288]