پیشینه تاریخی زبان پارسی دری

واضح آرشیو وب فارسی:سایت دانلود رایگان: فارسی دری

زبان پارسی دری یکی از زبانهای دوره نوین آریانی و خاستگاه آن باختر و حوزه باکتریا است. این زبان پس از تکوین و شکل گیری از همین سرزمین باختر به غرب در فارس یا ایران امروز در شمال فرارود، بخارا و سغد در شرق و جنوب به شبه قاره هند گسترش پیدا کرد که بعداً در زمینه روشنی انداخته می‌شود.

و اما زبان پارسی دری اساساً از زبان دوره میانه آریانی یعنی پارتی (پرثوی، پهلوی اشکانی) در همین سرزمین در حوزه بلخ، هرات و سیستان بوجود آمده است.

پارتهای آریایی تیره یی از قوم سکایی داهه توسط ارشک (اشک) و برادرش تیرداد که از باختر به شمال غرب آن پارتیه رفته بودند در (۲۵۰ ق م) امپراتوری مقتدری را در آنجا (پارتیه) اساس گذاشتند و در اندک زمان دولت یونان باختری تحت فرمانروایی دیودوتس را در حوزه بلخ به سقوط مواجه ساخته او را به جنوب راندند و همه باختر را تحت سلطه خود در آوردند. در همین آوان زبان اوستایی در باختر البته به گونه تحول یافته آن متداول بوده است، حتی اکـثر دانشمندان وجود اوستا را در نیمه دوم عصر پارتها تایید می‌کنند؛ چنانکه به اساس بعض مدارک و اسنادی که از نیسایا مرکز اولیه پارتها به دست آمده، دیاکونوف، لیو شیستث بدین باور اندکه در قرن اول قبل از میلاد در شرق دولت پارت یعنی حوزه باختر متن اوستا یا کم از کم قسمتی از آن وجود داشته است.

محسن ابوالقاسمی هم بدین نظر است که زبان اوستایی در عصر یونانیان باختر یعنی اندکی قبل از پارتهای باختری قطع نگردیده بلکه منحیث زبان همه گانی در شمال آریانا در کنار زبان یونانی همچنان تداوم داشته است و رقیه بهزادی گوید که در دوره یونان باختری یونانیان در باختر اقلیتی بیش نبودند بلکه اکثریت مردم اصلاً آریایی بودند و به زبان یا لهجه آریانی سخن می‌گفتند

تارن نیز برآن است که در عصر یونانیان باختری زبان یونانی و زبان باختری باهم تأثیرات متقابل داشته اند گذشته از آن شواهد دیگری هم وجود دارد که این نظر‌ها و باور‌ها را تایید می‌نماید؛ از جمله آنکه پارتها نخستین بار به گرد آوری اوستا پرداخته اند و یا گفته اند که متن اوستا در مرحله نخست در زمان اشکانیان (پارتها) بازنویسی شده است. از همین جا است که ترجمه‌ها و تفسیرهایی از اوستا به زبان پارتی صورت گرفته است. البته گونه اصلی زبان اوستایی تنها توسط مؤبدان زرتشتی به کار می‌رفته و آموخته می‌شده است.

و اما از اینکه در این زمان از زبان اوستایی بیشتر از پنج قرن سپری شده است و به تحولاتی معروض گردیده، پارتها این زبان را به حیث زبان درباری، رسمی و اداری پذیرفتند که در سراسر امپراتوری وسیع آنان به زبان پارتی موسوم شده است.

پارتها از آغاز تأسیس امپراتوری در (٢۵٠ق م) تا (١۷۱ق م) در همین حوزه باختر و وادی مرو با رسمی ساختن زبان آنرا تقویت نمودند و بدین گونه در مدت ششصد سال که امپراتوری پارتها، از سده سوم قبل از میلاد تا سده سوم میلادی ادامه پیدا کرد زبان پارتی در سراسر قلمرو حکمروایی آنان از باختر تا سوریه و شام به حیث زبان رسمی، علمی، اداری و همه گانی به کار رفت. چنانکه کشف کتیبه زبان پارتی در فارس پس از نفوذ پارتها بدانجا و کتیبه‌های شاهان اول ساسانی به زبان پارتی در فارس مانند:

کتیبه‌های اردشیر اول ( ۲۲۴- ٢٤١م)در نقش رستم، کتیبه شاه پور اول (۲۴۲ – ٢۷۳م) در نقش رجب، کتیبه زردشت حاجی آبادی، کتیبه هرمز (۲۷٢ – ۲۷۴م) در نقش رستم، کتیبه نرسی (٢۹٣ – ۳٠۲ م) در پایکولی (درکردستان) و کتیبه‌های شهر دورا (از شهرهای قدیمی سوریه) همه دال برآنست که پیش از ترویج لهجه پهلوی ساسانی توسط ساسانیان در فارس زبان پارتی منحیث سر زمین پارتها جای زبان آرامی را که از عصر هخامنشی‌ها در آنجا رواج پیدا کرده بود و جای زبان یونانی زمان یونانیان را به تمامی فرا گرفت.

البته واژه پارتی (پرثوی) در لهجه‌هایی پهلوی شده است چنانکه در مآخذ ارمنی پارت به شکل (پهل) آمده است در حالی که نام اصلی و واقعی آن پارتی است و طوریکه معلوم است زبان پارتی دنباله زبان اوستایی می‌باشد.

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: سایت دانلود رایگان]

[مشاهده در: www.freedownload.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 184]