«رمضان»؛ ماه تمرين بندگي

واضح آرشیو وب فارسی:خبرگزاري قرآني ايران: «رمضان»؛ ماه تمرين بندگي
گروه گزارش: رمضان، نهمين ماه از ماه‌هاي هجري قمري، بعد از ماه شعبان و قبل از ماه شوال است. اين ماه تنها ماهي است كه خداوند در قرآن از آن نام مي‌برد و اين شايد رمزي است در عظمت «رمضان». آنجا كه مي‌فرمايد: شهر رمضان الذي انزل فيه القرآن هدي للناس و بينات ...
در تعريف لغوي رمضان گفته‌اند كه از واژه «رمض» به معناي شدت تابش خورشيد و شدت گرماي آفتاب گرفته شده است و وجه تسميه اين ماه آن است كه در نخستين سالي كه روزه بر مسلمانان واجب شد، در آن روز هوا بسيار گرم بوده است و شدت تابش خورشيد در نهايت. به همين دليل نام آن را رمضان(روزهاي گرم و تشنه‌كننده) گذاشته‌اند. البته برخي آن را از نام‌هاي حضرت حق و از اسماء الهي مي‌دانند.

اهميت روزه و رمضان

«هشام بن سالم» نقل روايت مى‏‌نمايد و مى‏‌گويد: ما هشت نفر از رجال در محضر حضرت ابى جعفر امام باقر (عليهما السلام) بوديم، پس سخن از رمضان به ميان آورديم. امام(ع) فرمود: نگوئيد اين است رمضان و نگوئيد رمضان رفت و يا آمد، زيرا رمضان نامى از اسماء الله است كه نمى‏‌رود و نمي‌آيد كه شى‏ء زائل و نابود شدنى مى‏‌رود و مى‏‌آيد، بلكه بگوئيد ماه رمضان، پس ماه را اضافه كنيد در تلفظ به اسم، كه اسم، اسم الله است.

ماه رمضان ماهى است كه قرآن در او نازل شده است و خداوند آن را مثل و عيد قرار داده است همچنان كه پروردگار بزرگ عيسى بن مريم را براى بنى‌اسرائيل مثل قرار داده است و از حضرت على بن ابى طالب (ع) روايت‏شده كه حضرت فرمود: «لا تقولوا رمضان و لكن قولوا شهر رمضان فانكم لا تدرون ما رمضان‏.»

ليالي قدر، وفات حضرت خديجه در دهم رمضان سال دهم بعثت، ولادت امام حسن مجتبي(ع) در نيمه رمضان سال دوم هجرت، جنگ بدر در سال دوم هجرت، فتح مكه در سال هشتم هجرت، مراسم عقد اخوت و پيمان برادري ميان مسلمان و ايجاد اخوت اسلامي بين پيامبر و امام علي(ع) و بيعت مردم به ولايت‌عهدي امام رضا(ع) در سال 201 قمري از مهمترين حوادث تاريخي و يا قرآني است كه در اين ماه قرار دارد.

در باب اهميت ماه رمضان و روزه از نبي مكرم اسلام منقول است كه درهاي آسمان در شب اول ماه رمضان گشوده مي‌شود و تا آخرين شب اين ماه بسته نمي‌شود. همچنين بدبخت واقعي كسي است كه اين ماه را پشت سر گذارد و گناهانش آمرزيده نشود.

و در جايي ديگر از ايشان نقل شده است: رمضان، رمضان ناميده شد زيرا گناهان را مي‌سوزاند همچنين از امام خسن(ع) نقل شده است كه خداوند ماه رمضان را ميدان مسابقه‌اي براي آفريدگان خود قرار داده تا با طاعتش براي خشنودي او از يكديگر پيشي گيرند.

فلسفه روزه در كلام پيامبر(ص)

در باب فلسفه روزه مطالب بسياري بيان شده است، پيامبر بزرگوار اسلام(ص) مي‌فرمايند: «صوموا تصحوا» روزه بگيريد تا سالم باشيد. ‌

حضرت علي(ع) در يكي از خطبه‌هاي نهج‌البلاغه مي‌فرمايند: كوشش در گرفتن روزه در روزهاى واجب، براى آرام ماندن دست و پا و اندام و ديگر ايشان (از معصيت و نافرمانى) و چشم به زير انداختنشان و فروتنى جانهاشان، و زبونى دلهاشان، و بيرون كردن كبر و خودپسندى از آنان، چون در نماز است ماليدن رخسارهاى نيكو براى فروتنى، و (هنگام سجده نمودن) چسبانيدن اعضاء شريفه (هفت موضع) را به زمين براى اظهار كوچكى و «ذلت‏به پيشگاه با عظمتش‏» و در روزه رسيدن شكمها به پشتها براى خضوع و ناچيز دانستن خويش كه روزه و نماز و زكات فلسفه‏اش سازندگى و تزكيه، و تذلل به پيشگاه حضرت حق است و از چيزهائى است كه مى‏‌تواند آدمى را از چنگ شيطان نجات بخشد، و از انواع بيماري‌هاى ظاهرى و باطنى برهاند و ايشان در جايى ديگر مى‏‌فرمايند:«و الصيام ابتلاء لاخلاص الخلق‏» روزه آزموني براي اخلاص خلق است.

روزه در نگاه امام صادق و امام رضا(عليهم اسلام)

حضرت صادق(ع) درباره فلسفه روزه مي‌فرمايند: براستى خداوند روزه را واجب كرد، تا به وسيله او بين اغنياء و فقراء مساوات و برابرى به وجود آيد، و اين براى آن است كه ثروتمندانى كه هرگز درد گرسنگى را احساس نكرده‏اند، به فقراء ترحم نمايند، پس خداوند متعال «روزه را واجب نموده‏» كه تا بين بندگانش از فقير و غنى، برابرى به وجود آورد.

وقتى از حضرت امام رضا(ع) درباره فلسفه روزه مى‌‌پرسند، مى‏‌فرمايند: همانا (مردم) مامور به روزه شدند تا بشناسند درد و ناگواري‌هاى گرسنگى و تشنگى را و آنگاه استدلال كنند بر سختي‌هاى گرسنگى و تشنگى و فقر آخرت.

پيامبر صلى الله عليه و آله هم در خطبه شعبانيه مى‏‌فرمود: «و اذكروا بجوعكم و عطشكم جوع يوم القيمة و عطشة» ياد آوريد از گرسنگى و تشنگى روزه داريتان گرسنگي‌ها و تشنگي‌هاى روز قيامت را، كه اين يادآورى انسان را به فكر تدارك قيامت مى‏‌اندازد كه تا سعى كند، جد و جهد بيشترى در كسب رضاى خداوند و كمك به مخلوق ضعيفش بنمايد و آنان را از امكانات مادى و غير مادى خويش بهره‏مند سازد.

نبي مكرم اسلام در آستانه ماه مبارك رمضان هر سال كه مي‌شد به مومنان و مسلمانان بشارت و مژده مي‌دادند كه ماه رمضان آمد و مي‌فرمودند: اي مردم! ماه خدا با بركت، آمرزش و رحمت به شما روي آورده، ماهي كه نزد خدا بهترين ماه‌ها است و ....با گرسنگي و تشنگي خود در اين ماه گرسنگي و تشنگي روز قيامت را به يادآوريد.

بر نيازمندان و بينوايان خود بخشش كنيد و بزرگان خويش را گرامي بداريد و خردسالانتان را مورد ترحم قرار دهيد و به ديدار خويشاوندانتان بشتابيد، زبان‌هايتان را از گناه حفظ كنيد، چشمان خود را از آنچه نگاه كردن بدان حلال نيست فروبنديد و گوش‌هايتان را از آنچه شنيدنش مجاز نيست بازداريد. بر يتيمان مردم مهرباني كنيد تا بر يتيمانتان چنين كنند و از گناهانتان به سوي خدا توبه كنيد. ... اي مردم... كسي كه بدي‌هايش را در اين ماه كنترل كند خداوند غضبش را در قيامت از او باز مي‌دارد. هركس يتيمي را در اين ماه اكرام كند خداوند روزي كه او را ملاقات مي‌كند اكرام خواهد كرد.

روزه و رمضان در گفتار و رفتار خميني(ره)

امام خميني(ره) علاقه و توجه ويژه‌اي به ماه رمضان داشتند، ايشان معتقد بودند كه«خود ماه مبارك رمضان، كاري است» و به همين دليل هم در اين ماه ملاقات‌هايشان را تعطيل مي‌كردند و به دعا و راز و نياز و تلاوت قرآن مي‌پرداختند.

«يكي از ياران امام(ره) گفته است كه ايشان در اين ماه نه شعر مي‌خواندند و نه مي‌سرودند و حتي گوش هم نمي‌كردند و اين ماه را سراسر به تلاوت قرآن مي‌پرداختند. ايشان حتي در خوردن افطار و سحر و براي جلوگيري از سنگين شدن و سستي در عبادت آنقدر كم غذا مي‌خوردند كه خادمشان فكر مي‌كردند امام چيزي نخورده است.»(مجله راه قرآن)

توجه امام(ره) به تلاوت قرآن

امام خميني اهتمام فراواني به تلاوت قرآن داشتند و روزي هفت بار قرآن مي‌خواندند و حتي از فرصت‌هايي مانند قبل از پهن شدن سفره، براي تلاوت استفاده مي‌كردند. ايشان در ماه رمضان توجه صد چنداني به تلاوت قرآن مي‌كردند.

منقول است كه ايشان هر روز 10 جزء تلاوت مي‌كردند، يعني هر سه روز يك‌بار قرآن را ختم مي‌كردند. علاوه بر آن هر سال چند روز قبل از ماه مبارك رمضان دستور مي‌دادند كه چند ختم قرآن براي افرادي كه مد نظرشان بود، قرائت شود.

در بيان خاطره‌اي از ايشان نقل كرده‌اند كه امام در نجف چشمشان درد گرفت و به دكتر مراجعه كردند. دكتر بعد از معاينه چشم امام به وي مي‌گويد كه تا چند روزي نبايد قرآن بخوانيد و بايد به چشمتان استراحت بدهيد. امام مي‌خندند و مي‌فرمايند: دكتر من چشم را براي قرآن خوادن مي‌خواهم چه فايده دارد كه چشم داشته باشم و قرآن نخوانم؟ شما كاري كنيد كه بتوانم قرآن بخوانم.

ادامه دارد ...

علي فرج‌زاده
دوشنبه 18 شهريور 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خبرگزاري قرآني ايران]

[مشاهده در: www.iqna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 258]