آشنایی با پروژه ایران سزامی

واضح آرشیو وب فارسی:پی سی سیتی: آشنایی با پروژه ایران سزامی
http://img.mobin-group.com/images/1731_2.jpg
vآشنایی (دیباچه)
طرح سزامی (تابش سينکروترون براي علوم کاربردي و بکارگيري آن در خاورميانه) یک طرح همکاری بین المللی در خاورمیانه است، که هدف آن راه اندازی و بهره برداری از یک دستگاه سینکروترون اهدایی از کشور آلمان می باشد. پس از آنکه کشور آلمان ساخت دستگاه سینکروترون جدید خود را به پایان رسانید، وزارت آموزش و تحقیقات آلمان (BMBF) و سنای برلین، در سال 1997 بمنظور تمرکز بودجه بر روی فعالیت سینکروترون جدید خود (BESSY II) تصمیم به تعطیلی فعالیت سینکروترون قدیم (BESSY I) در اواخر سال 1999 گرفتند. پس از پائيز 1997، مباحث گسترده‌اي توسط دو تن از متخصصان دستگاه، پروفسور هرمان وینیک (Prof. Herman Winich) از مرکز شتاب دهنده خطی استندفورد و پروفسور گوستاو آدولف وس (Prof. Gustav-Adolf Voss) از مرکز سینکروترون دسی در آلمان در خصوص اينكه BESSY I به عنوان يک هديه از طرف آلمان به مکان جديد مناسبي در خاورميانه براي استفاده به عنوان يک مرکز تحقيقاتي جديد ارائه شود، مطرح شد. استقبال و اعلان همکاری یونسکو (UNESCO) از پيشنهاد ارائه شده موجب شد کشور آلمان بپذيرد تا دستگاه قديمي خود را به يکي از کشورهاي خاورميانه اهداء کند. پس از برگزاري جلسات متوالي به منظور تعيين محل استقرار دستگاه، کشور اردن براي اين منظور انتخاب شد. مرکز تابش سينکروترون سزامي اولين مرکز تحقيقات مهم با سرمايه گذاري مشترک بين المللي در خاورميانه است که به وسيله دانشگران و دولتمردان منطقه پايه گذاري شده است. اين طرح بين المللي با مدل مشابهی از آزمايشگاه سرن (CERN) در اروپا زير چتر يونسکو در سال 2002 آغاز به کار کرد و از سال 2003 به بعد به عنوان يک مؤسسه بين المللي مستقل به کار خود ادامه داد. اين پروژه به منظور گسترش صلح در کشورهاي خاورميانه پايه ريزي شده است. کشورهاي عضو در اين پروژه عبارتند از ایران، اردن، مصر، ترکيه، فلسطين، بحرين،پاکستان و رژیم اشغالگر قدس.
مرکز مطالعات و همکاري هاي علمي بين المللي وزارت علوم تحقیقات و فناوری (CISSC، ISMO سابق) در آغاز به عنوان نماينده ايران در پروژه سزامی فعالیت کرده و مسئولیت تمامی امور مربوط به این پروژه را با هماهنگی با نمایندگان ایران در سزامی به عهده داشته است. از سال 1386 و با تصویب این پروژه در مجلس شورای اسلامی به عنوان یکی از عضویت های ایران در مجامع بین المللی، همکاری ایران در پروژه سزامی شکل تازه ای به خود گرفت و تمامی فعالیت های این پروژه ذیل فعالیت های کمیته سزامی یا سزامی ایران قرار گرفت. سزامی ایران در حال حاضر یکی از زیر مجموعه های کمیسیون شتابگر ایران است که تمامی فعالیت های فنی و اجرایی مربوط به پروژه سزامی را به عهده دارد. مرکز مطالعات و همکاري هاي علمي بين المللي نیز با توجه به نقش مهم و قدیمی خود در این پروژه بعنوان دبیرخانه، دفتر اجرایی و دفتر فنی پروژه سزامی در حال فعالیت می باشد.

vپروژه سزامی
عبارت سزامی (SESAME) از سر واژه های عبارات زیر گرفته شده است:
"Synchrotron light for Experimental Science and Application in the Middle East"
که معنی آن تابش سینکروترون برای تحقیقات علوم کاربردی و بکارگیری آن در خاورمیانه است. استفاده از تابش سينکروترون براي علوم بنيادي و تکنولوژي‌هاي کاربردي، رشد فزاينده‌اي را در چند دهه اخير تجربه کرده است. اهميت رشد اين ابزار جديد، در استفاده آن در شاخه‌هاي گوناگوني از قبيل موارد زير است:
- علوم محيطي ملکولي (Molecular environmental science)
- تصوير برداري پزشکي (Medical imaging)
- تحقیق و توسعه داروسازی (Pharmaceutical R&D)
- ميكروساخت (Micro fabrication)
سینکروترون یک شتاب دهنده ذرات دایره ای است که با استفاده از نیرو های میدان های الکتریکی و مغناطیسی ذرات باردار را تا سرعت های نسبیتی شتاب داده و موجب تولید تابش الکترومغناطیسی که تابش سینکروترون نام دارد می شود. در حال حاضر حدود 60 منبع تابش سينکروترون در سرتاسر دنیا در حال فعالیت می باشند. 10 منبع در حال ساخت، و 13 منبع نیز در مرحله پیشنهاد ساخت قرار دارند. تاکنون کشورهای زیادی صاحب این تکنولوژی شده اند، در حال حاضر بیش از 23 کشور جهان به نوعی با این تکنولوژی در گیر هستند و تعداد کاربران تابش سینکروترون در این کشورها به بیش از 20000 نفر تخمین زده شده است. اگر چه منابع تابش سينکروترون در چندين کشور در حال گذار مثل برزيل، چين، هند، کره، تايلند و تايوان قابل استفاده شده‌اند، اما هنوز در بسياري از مناطق از قبيل خاورميانه، اين ابزار قابل استفاده نمي‌باشند. پروژه سزامی در واقع همکاری علمی و فنی بین المللی در خصوص راه اندازی و بکارگیری یک دستگاه سینکروترون در منطقه خاورمیانه است که با همکاری چندین کشور اروپایی، امریکایی و آسیایی دیگر و با هدف توسعه تکنولوژی سینکروترون در منطقه خاورمیانه بنا نهاده شده است. مرکز تابش سينکروترون سزامي (تابش سينکروترون براي علوم کاربردي و بکارگيري آن در خاورميانه) اولين مرکز تحقيقاتی مهم با سرمايه گذاري مشترک بين المللي در خاورميانه است که به وسيله دانشگران و دولتمردان منطقه پايه گذاري شده است. اين طرح بين المللي با مدل مشابهی از آزمايشگاه سرن (CERN) در اروپا زير چتر يونسکو در سال 2002 آغاز به کار کرد و از سال 2003 به بعد به عنوان يک مؤسسه بين المللي مستقل به کار خود ادامه داد. پيش بيني مي‌شود که منابع تابش سينکروترون تأثير زيادي بر توسعه علم و تکنولوژي در منطقه خاورميانه مرتبط با موضوعات محيط زيست و سلامت و همچنين سودمندي در توسعه صنعتي، آموزش دانشجويان و اقتصاد عمومي منطقه، داشته باشند. پروژه سزامی علاوه بر اينکه يک پروژه همکاري علمی و فنی بین المللی مشترک میان چندين کشور در خاورميانه است، به عنوان مرکزي براي ترويج توافق و صلح و صفا در منطقه نيز مي‌باشد. http://img.mobin-group.com/images/4542_2.jpg

vسزامی ایران

پس از موافقت آلمان، و اعلان همکاری برخی از کشورهای اروپایی،ژاپن و امریکا برای انتقال، راه اندازی و بهره برداری سینکروترون BESSY I به خاورمیانه به عنوان مرکزی بین المللی جهت همکاری های علمی و فنی دانشمندان منطقه و جذب دانشمندان و همکاری آنها از کشورهای مختلف، سازمان علمی فرهنگی آموزشی ملل متحد یونسکو (UNESCO) از این ایده استقبال نمود و با کمک یونسکو در سال 1999 از نمایندگان کشورهای خاورمیانه و مناطق دیگر خواسته شد تا در این طرح مشارکت داشته باشند. درخواست رسیده از طرف یونسکو برای نظرخواهی از طرف وزیر علوم تحقیقات و فناوری وقت به معاون پژوهشی وقت که همزمان ریاست مرکز همکاری های علمی بین المللی را نیز بعهده داشت، ارسال گردید. با اعلام نظر مثبت معاون پژوهشی وقت برای مشارکت در این پروژه، ایشان بهمراه نماینده وقت ایران در یونسکو بعنوان نمایندگان ایران برای شرکت در نشست های مربوطه معرفی شدند. با قبول مسئولیت معاون پژوهشی و همزمانی ریاست ایشان بر مرکز مطالعات و همکاری های علمی بین المللی، مرکز نیز بعنوان دبیرخانه پروژه سزامی در ایران فعالیت خود را آغاز کرد.
پس از ورود ایران به پروژه سزامی، و بمنظور توسعه فعالیت های ایران در این حوزه کمیته ای تحت عنوان کمیته سزامی متشکل از چند تن از فیزیکدانان کشور (شامل آقایان دکتر رضا منصوری، دکتر فرهاد اردلان، دکتر حسام الدین ارفعی، دکتر ناصر میرفخرایی، دکتر ابراهیم زمردیان، و دکتر محمد محمدی) تشکیل گردید. نمایندگان ایران در پروژه سزامی با کمک و مشاوره کمیته مذکور تلاش های زیادی برای استقرار دستگاه سینکروترون سزامی در ایران نمودند اما در نهایت به دلایل مختلف علمی، فنی، و سیاسی کشور اردن بعنوان محل استقرار سزامی انتخاب شد. پس از استقرار کمیته سزامی در ایران، فعالیت کمیته مذکور به سمت تلاش برای شناسایی موضوع شتاب دهنده در کشور (با برگزاری همایش های داخلی) و استفاده از فرصت های پیش آمده از پروژه سزامی برای تربیت افراد متخصص و اعزام دانشجو و همچنین تلاش برای مشارکت در ساخت برخی از قطعات سینکروترون سوق پیدا کرد. اما متاسفانه با پرداخت نشدن حق عضویت ایران در این پروژه برای چند سال متوالی این اندک مهم نیز به سمت فراموشی سپرده شد. تا قبل از 2003، ايران حق عضويت سالانه خود را به يونسکو پرداخت مي کرد ولي بعد از آن که اين سازمان از لحاظ مالي مستقل شد، ايران اين حق عضويت را پرداخت نکرد. هرچند که به دليل فعاليت بسيار مثبت دانشمندان ايراني در اين طرح حتي بدون پرداخت حق عضويت ساليانه تا چند سال بعد با ايران به عنوان يک عضو برخورد مي شد و به همين جهت بسياري از محققان ايراني از طرف ايران ولي با حمايت سزامي به مراکز سينکروترون اروپايي و ژاپن فرستاده شدند و در واقع تعداد زيادي از پژوهشگران ايراني در زمينه تکنولوژي شتابدهنده و استفاده از آن تربيت شدند و به ايران بازگشتند و اين موقعيتي بود که عملا در حالت عادي و بدون عضويت در سزامي غير ممکن بود. از سال 1385 ايران از طرف شوراي بين المللي سزامي از کشورهاي عضو خارج شده و به عنوان عضوي معلق در نظر گرفته شد. هر چند که دليل اصلي اين مساله پرداخت نکردن حق عضويت ايران بود ولي مسايل سياسي براي خروج کامل و آرام ايران از اين طرح بين المللي علمي از سوي برخي کشورها هم بي تاثير نبود.
با تغییر مدیریت مرکز مطالعات و همکاری های علمی بین المللی تلاش های تازه ای برای زنده کردن این حقوق شکل گرفت. در این خصوص تلاش های زیادی انجام شد که نتیجه آن تصویب عضویت ایران در پروژه سزامی به یکی از عضویت های بین المللی توسط مجلس شورای اسلامی بود. در نهايت نمايندگان مجلس شوراي اسلامي در چهارشنبه هفتم تيرماه سال 1386 با راي خود به دولت اجازه داد با پذيرش اساسنامه مرکز بين المللي سزامي در اين پروژه عضويت يابد. در جلسه علني مجلس شوراي اسلامي، لايحه عضويت دولت جمهوري اسلامي ايران در پروژه ي سزامي بررسي شده و با 152 راي موافق، 6 راي مخالف و 3 راي ممتنع از مجموع 199 نماينده حاضر در جلسه به تصويب رسيد.
پس از تصویب همکاری در پروژه سزامی، دو نفر از فیزیکدانان کشور به عنوان نمایندگان جدید ایران و دو نفر نیز بعنوان مشاوران آنها در این پروژه به شورای بین المللی سزامی معرفی شدند. در این خصوص مرکز مطالعات و معاونت پژوهشی وزارت علوم فعالیت خود را گسترش داده و با تشکیل "کمیسیون شتابگرها" گامی جدی در تحقق اهداف ایران برای حضور در طرح بین المللی سزامی و دستیابی به تکنولوژی سینکروترون برداشتند. این کمیسیون با تشکیل چند کمیته فعالیت های حوزه شتاب دهنده ایران را ساماندهی کرده و تلاش دارد تا با شناسایی گسترده موضوع، این تکنولوژی را بومی کند. در این راستا کمیته ای تحت عنوان کمیته سزامی متشکل از نمایندگان ایران و چند تن از مدیران، دانشمندان و متخصصین کشور تشکیل گردیده که وظیفه سامان دهی برنامه سزامی را بعهده دارد.

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: پی سی سیتی]

[مشاهده در: www.p30city.net]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 300]