اصغر مهرآئين ،رئيس فرهنگسراى نياوران در گفت‌گو‌ با حيات نو:هنر به متن زندگى مردم راه نيافته است

واضح آرشیو وب فارسی:حيات نو: اصغر مهرآئين ،رئيس فرهنگسراى نياوران در گفت‌گو‌ با حيات نو:هنر به متن زندگى مردم راه نيافته است
درحالى كه فرهنگسراهاى تهران تحت پوشش شهردارى تهران هستند، شايد بسيارى ندانند كه فرهنگسراى نياوران از اين قاعده مستثناست. فرهنگسراى نياوران، زيرنظر معاونت هنرى وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى‌فعاليت مى‌كند. جالب اينجاست كه فرهنگسراى نياوران، نخستين فرهنگسراى ايران است.

اين مركز پس از چندى فعاليت غيررسمي، ‌اواخر بهار 1357 افتتاح شد و پس از انقلاب سمت و سوى غير فرهنگسرايى پيشه كرد. زمانى تعطيل، زمانى نيمه تعطيل و سپس مدتى آموزشگاه آزاد هنرى بود تا اينكه پس از فعاليت‌هاى جسته گريخته، با تاسيس بنياد آفرينش‌هاى هنرى نياوران، فرهنگسراى نياوران بار ديگر قد علم نمود و با برپايى رويدادهاى داخلى و خارجى به مركز ثقلى براى هنر ايرانى اسلامى‌بدل گشت. درحالى كه فرهنگسراهاى شهردارى به جهت محدوديت‌هاى جغرافيايى هزينه كرد بودجه‌هايشان بيش‌تر تهرانى اند، نياوران، تنها فرهنگسراى دولت با خلق رويدادهاى ملى و بين المللى به اعتبارى درخور توجه دست يافت تا آنجا كه گاه در مناسبات بين المللى با شكل دهى رويدادى هدفمند از هنر پلى براى دوستى بين ملت‌ها و حتى دولت‌ها ساخت. بيش از 21 ماه است «اصغرمهرآئين» رئيس فرهنگسراى نياوران است و حداقل از منظر تنوع رويدادها و رشد كمى‌فعاليت‌ها اين مركز به ركوردهاى چشمگيرى دست يافته است: هر5/1 روز،يك برنامه هنرى در زمينه‌هاى موسيقي، تئاتر، هنرهاى تجسمي، ادبيات و سينما و برپايى سه جشنواره در گستره ملى در پنج ماه نخست سال جارى مويد اين نكته است. درحالى كه سايه بى پولى و درد بى درمان جيب‌هاى خالي، بختكى بر سر جامعه فرهنگى هنرى ما انداخته است با «مهرآئين» درباره اين 21 ماه به گفت و گو نشستيم تا ببينيم در زمانى كه فرهنگسراهاى شهردارى با راه اندازى سامانه‌هاى نشاط و خيابان هنر ظاهرا به لحاظ مالى اوضاع چندان بدى ندارند، تنها فرهنگسراى دولت چه مى‌كند.

از ديرباز فرهنگسراى نياوران به فرهنگسرايى خاص شهرت داشت بدين معنا كه در اينجا آثار خاص هنرى از طيف ويژه‌اى از هنرمندان ارائه مى‌شد و به همين رويه مخاطبان اينجا هم مخاطب خاص بودند. امروزه چگونه است؟

هنر براى هنر يا هنر براى يك قشر خاص و معدود را درك نمى‌كنم. هنر وديعه الهى و ابزار گفت و گوى بشر است. هنر در كنه وجودى اش علاوه بر اينكه از هنرمند خلاقى حكايت مى‌كند كه ظرافت در نگرش و ارائه دلپذير مفهوم را معنا مى‌بخشد. با مخاطب و فهم از سوى مخاطب زنده و پويا مى‌ماند. اگر امروز يكى از چالش‌هاى جدى جامعه هنرى ما اقتصاد هنر است و هنوز هنرمند ايرانى عليرغم يك جامعه مخاطب 70 ميليونى كه مى‌توان از آن به عنوان جامعه مصرف (مخاطب) هنرى ياد نمود از نظر اقتصاد در مضيقه است و با اين مخاطب انبوه نتوانسته ايم به اقتصادى مقبول دست يابيم دليلش اينست كه هنر در همه زمينه‌هايش سينما، تئاتر، هنرهاى تجسمى‌و ... به متن زندگى مردم راه نيافته و در سبد خانوار ايرانى كالاى هنرى جايى ندارد به عبارت صحيح تر جامعه هنرى ما نتوانسته هنرى را به مردم عرضه كند كه در مردم اين احساس نياز بيدار شود كه در سبد خريدش كالاى هنرى نيز بگنجاند. از اين نگاه ما در فرهنگسراى نياوران با بهره‌مندى توأمان از نخبگان هنري، جوانان خلاق و گروه‌هاى هنرى كمتر ديده شده برنامه‌هايى با سبك‌ها و سلايق بسيار متنوع تدارك ديديم كه اقشار گسترده اى از مردم را پوشش داد. حتى مرور برنامه‌هاى 21 ماهه اخير فرهنگسراى نياوران كه در نمايه اى منتشر شده است شما را همزمان ياد نام‌هاى درخشان هنر ايران در كنار جوانان نوجو و گروه‌هاى شهرستانى مى‌اندازد كه آثارى ارائه كردند كه عموم مردم با آن ارتباط برقرار نمودند. امروز خوشبختانه اگر ساعتى از غروب جلوى در ورودى فرهنگسرا بايستيد و جمعيت مخاطب ما را ببينيد متوجه تغييرات اساسى بافت آن مى‌شويد. مخاطب خاص ديروز با مخاطبين متنوع ديگرى همراه شده اند زيرا هنر راستين و واقعى دريايى است كه هركس به قدر ظرف خود و از ظن خويش يار آن مى‌شود.

در زمينه تلفيق اين دو نگاه به هنر در برنامه‌هاى فرهنگسرا يكى دو مصداق ذكر مى‌كنيد؟

تقريبا در اكثر برنامه‌هاى ما اين اتفاق ميمون افتاده است. به طور مثال در آغاز سال جارى نمايشگاهى از استاد ارجمند مرحوم عباس كاتوزيان در نگارخانه اصلى برپا كرديم كه مى‌دانيد دو روز پس از افتتاحيه، ايشان دعوت حق را لبيك گفتند و به آخرين نمايشگاه زندگى شان بدل گشت. استاد كاتوزيان نخبه پرتره ساز در نقاشى ايران شهرت داشت و از زاويه ديدى كه ايشان به اين مقوله مى‌پرداخت طيفى مشخص به آثارشان رجوع مى‌كردند اما ما با مراجعه به خانه ايشان و بررسى آثارشان، نقاشى‌هايى از ايشان ديديم كه همانطور كه رسانه‌ها در آن زمان يادآورى نمودند تا آن روز كمتر كسى از وجود اينگونه آثار خبر داشتند. اين نقاشى‌ها مربوط به آزادسازى خرمشهر، دفاع مقدس، تكريم آزادگي، همدردى با قشر فقير جامعه، تكريم حماسه‌هاى ملى و مذهبى بود. روشن شدن اين وجه شخصيتى استاد عباس كاتوزيان موجب شد تا طيفى نو و تازه از مخاطبين به نمايشگاه ايشان بيايند كه براى آن زنده‌ياد هم شوق آور بود. يا در همين نخستين جشنواره هنرى نماز و نيايش در بخش هنرهاى تجسمى ‌ما در كنار خوشنويسي، نقاشى و طراحى به هنر چيده‌مان توجه كرديم كه به طبع گستره‌اى تازه از جامعه هنرى ما را مخاطب قرار مى‌دهد.

از نظر كمي، شمار فعاليت‌هاى اين 21ماهه فرهنگسراى نياوران چگونه است؟

فرهنگسراى نياوران در سال 86 به طور متوسط هر 5/1 روز يك برنامه هنرى در زمينه‌هاى هنرهاى تجسمي، موسيقي، تئاتر، ادبيات و سينما برپا كرده است و در پنج ماه نخست سال 87 به رغم تعطيلات رسمى‌مكرر ماههاى آغازين سال اين روند درحال حاضر هر دو روز يك برنامه است اين درحالى ست كه در اتفاقى بديع در اين پنج ماه، سه جشنواره هنرى موضوعى در گستره ملى تقديم اهالى هنرهاى تجسمي، تئاتر و موسيقى شده است. رشد كمى‌چشمگير برنامه‌هاى فرهنگسراى نياوران درحالى صورت مى‌پذيرد كه به جهت تنگناهاى مالى حاكم بر فضاى فرهنگى هنري، بودجه سال 86 اين مركز يك سوم بودجه سال‌هاى پيش بوده است. يكى از جدى‌ترين شاخصه‌هاى برنامه‌هاى فرهنگسراى نياوران در 21 ماه گذشته رشد چشمگير فعاليت‌هاى مذهبى ست. بافت خاص جمعيتى مخاطبين اينجا و نيز جايگاه بين المللى اين مركز ما را برآن داشت تا رويدادهاى مذهبى فاخر و نوگرايانه را عرضه داريم كه برپايى نخستين جشنواره هنرى نماز و نيايش، توجه به اعياد اسلامى‌نظير اعياد سعيد غدير و شعبانيه و آئين «من او شب سكوت در شام غريبان» و ... از جمله اين برنامه‌هاست.علاوه براين يكى از رسالت‌هاى فرهنگسراى نياوران توجه به خلأهاى موجود در روند جامعه هنرى و تلاش براى پرنمودن اين خلأهاست در همين راستا تبديل شدن به مركز دائمى‌نمايشنامه خوانى موضوعى و برپايى سه دوره جشنواره سراسرى نمايشنامه خوانى با هدف تقويت جريان نمايشنامه نويسي، برپايى نخستين جشنواره هنرى نماز و نيايش و خلق رويدادهاى متعدد مذهبى با هدف معرفى الگوهاى عملى هنر مذهبي، خلق فرصت براى حضور جدى بخش خصوصى در جامعه هنرى با هدف رونق اقتصاد هنر و تحقق اصل 44 قانون اساسى از جمله اين رويدادهاست.

دوباره سازى و نوسازى سالن گوشه اين مجموعه يكى از دستاوردهاى بزرگ 21 ماه گذشته فرهنگسراى نياوران مى‌باشد در فرهنگسراى نياوران تنها يك سالن با ظرفيت 260 صندلى وجود داشت كه با توجه به موج فراوان هنرمندان و مخاطبان به صورت چند منظوره استفاده مى‌شد و هيچگاه پاسخگوى نياز موجود نبود. از حدود سال 79 سالن گوشه در گوشه حياط فرهنگسرا طراحى شد كه بيش‌تر به يك سالن صحرايي،سيار و موقتى شبيه بود. اواخر سال 86 دست به كار شديم و با ترميم فضاى اين سالن، يك سالن حرفه اى و تمام عيار را نوسازى كرديم كه اكنون بسيار مورد توجه هنرمندان قرار گرفته است تا آنجا كه تا پايان سال وقت اجراهاى هنرى آن پرشده است. در واقع با كمترين هزينه ممكن يك سالن زيبا و شكيل با ظرفيت 110 نفر به ظرفيت سالن‌هاى كشور افزوديم كه به زودى با يك مراسم افتتاحيه رسمي، افكار عمومى‌را در جريان روند آماده سازى آن قرار خواهيم داد. به گمانم علاوه بر افزايش چشمگير شمار رويدادها و اتفاقات فرهنگي- هنرى در فرهنگسراى نياوران، به لحاظ كيفى نيز از رشد قابل ملاحظه‌اى برخوردار بوده‌ايم كه استقبال روزافزون هنرمندان براى برپايى برنامه‌هايشان در اين مركز گوياى اين نكته است.

در پنج ماه نخست سال 87 سه جشنواره ملى را بطور پياپى برگزار نموديد.

همينطور است دومين جشنواره هنرهاى تجسمى‌جوانان زير 25 سال دامون فر، سومين جشنواره سراسرى نمايشنامه خوانى موضوعى پس از وقفه سه ساله و برگزارى نخستين جشنواره هنرى نماز و نيايش در پنج ماه نخست سال 87 در فرهنگسراى نياوران برگزار شد.خلق اين رويدادها آنهم به صورت پياپي، گوياى تمركز اين مركز بر بسط نشاط و شور در جامعه هنرى و مخاطبين برنامه‌هاى هنرى است. ما اميدواريم در سايه اين رقابت‌هاى هنري، مجال ابراز وجود را به جوانان و هنرمندان شهرستانى تقديم كنيم تا چهره‌هاى نوظهور و نوجو، جذب جامعه هنرى مان شوند و به تنوع و تكثر ديدگاه‌ها و روش‌ها و البته طراوت هرچه بيش‌تر اين فضا كمك شود.

به نخستين جشنواره هنرى نماز و نيايش اشاره كرديد كه در ارزيابى‌ها با توجه به قدم اول بودنش از توفيق نسبى برخوردار بود اما انتقادى كه به اين جشنواره وارد شد اين بود كه چرا جايزه برندگان اين جشنواره با اين اهميت بالاى مذهبى يك تا دو سكه بود؟

البته اين انتقاد را هنرمندان و شركت‌كنندگان در جشنواره از ما نكردند فقط يك روزنامه و دو برنامه راديويى آن را مطرح كردند. بنده ابتدا به كم بودن جوايز برندگان اقرار مى‌كنم و خودم هم اعتقاد دارم براى اين جشنواره با آن اهداف بلند و خلق انگيزه‌هاى نو در هنرمندان بايد به لحاظ مالى هم سنگ تمام گذاشت اما اگر شما از هنرمندان در باب جوايز نقدى انتقادى نديديد بدين دليل بود كه آنها بهتر از هركس مى‌دانند جوايز اين جشنواره بيش‌تر از اينها بود. غير از مواهب معنوى كه انشاء الله همه ما از آن بهره‌مند شده باشيم، ما در اين جشنواره به هر هنرمند تئاترى شهرستانى 120 هزار تومان هزينه پذيرايى به هر گروه تئاترى راه‌يافته به بخش مسابقه 400 هزار تومان كمك هزينه اجرا، تقديم كرديم داوران محترم جشنواره هم كه بسيارى شان از نخبگان هنرى جامعه ما هستند نيز تا آنجايى كه از دست ما برمى‌آمد سعى شد كه به نحو شايسته اى مورد تكريم قرار گيرند. لذا راستش را بخواهيد جوايز برندگان در روز پايانى كه شامل 68 نفر بودند (كه حتما قبول داريد شمار بسيار زيادى ست. و با هدف تشويق و ترغيب اين هنرمندن عزيز اين تعداد به عنوان برنده جايزه گرفتند) 90 سكه اهدايى روز اختتاميه يكى از جلوه‌هاى تقدير و قدردانى بود و نه همه آن. به اين نكته اين مطلب را هم اضافه فرماييد كه روح معنوى حاكم بر اين جشنواره موجب شد چهره‌هاى شاخصى نظير يدالله كابلي، نصرالله افجه اي، ناصر آراسته، طه بهبهاني، چيستا يثربي، سعيد شاپوري، فردوس حاجيان، هنگامه قاضياني، شبنم مقدمى‌و ...در آن حضور يابد.

فرهنگسراى نياوران از مراكز فعال در زمينه موسيقى است اما هميشه يكى از انتقادات اين است كه چرا در اينجا موسيقى پاپ اجرا نمى‌شود؟

از آنجا كه موسيقى پاپ به الزاماتى نظير سالن مناسب نياز دارد در اين 30 سال هيچگاه اينجا كنسرت پاپ برگزار نشده است.

ما هم سعى كرديم با اهميت بخشى به چهارگونه موسيقى ايرانى (دستگاهي، محلى (مناطق ايران)، كلاسيك و ملل به طيف‌هاى ديگرى از علاقه مندان به موسيقى پاسخ درخور دهيم كه شاهديد در ايامى‌كه مى‌توان موسيقى داشت تقريبا هر 10 روز يك كنسرت برپا مى‌شود.

در حوزه بين الملل نقش فرهنگسراى نياوران پررنگ است؟

فرهنگسراى نياوران تنها فرهنگسراى دولت است معمارى ايرانى اسلامى‌و موقعيت ممتاز جغرافيايى مزيد بر علت شده است تا همواره سفارتخانه‌هاى خارجى اقبال خوبى به اين مركز نشان دهند و همچنانكه اشاره كرديد توفيق اين را داشتيم كه از هند گرفته تا ايتاليا و همين كشورهاى همسايه برنامه‌هاى هنرى ايرانى اسلامى‌فاخرى را عرضه نماييم و از هنرهاى ارزشمند ساير ملل هم ميزبانى كنيم اما نكته اى كه با هدف نائل آمدن به عدالت فرهنگى در اين حوزه بر آن تمركز كرديم اعزام گروه‌هاى لايق و شايسته شهرستانى به خارج كشور بود كه از نوآورى‌هاى اين دوره محسوب مى‌شود. بديهى ست در شكل گيرى برنامه‌هاى هنرى بين المللى از مجراهاى قانونى پيش بينى شده اين تعاملات تعريف و اجرا مى‌شوند و همواره همكارى سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامى‌را با خود داريم.
يکشنبه 17 شهريور 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: حيات نو]

[مشاهده در: www.hayateno.ws]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 277]