حلقه مشهد

واضح آرشیو وب فارسی:سياست روز: حلقه مشهد
گزارشي از فعاليت هاي قرآني رهبر انقلاب
هادي سجادي پور
« دوري ما از قرآن را رژيم كافر ملحد معاند پهلوي به وجود آورد. لذا وقتي كه من مي گويم اگر ما پنجاه ميليون نفر هستيم غير از چند ميليون بچه هاي كوچك زير پنج سال بقيه بايد بتوانند قرآن را از رو تلاوت كنند شما تعجب مي كنيد; در حالي كه تعجب ندارد. مگر اين طوري نبود قبل از دوران رژيم گذشته تقريبا اين گونه بود. بي سوادها اكثريت قاطع بودند اما غالب آن ها قرآن را بلد بودند. شما جوانان نديده ايد ولي من و كساني كه در سنين من هستند به تكرار و تكرار كساني را ديده ايم كه سواد روخواني نداشتند و حروف فارسي را نمي شناختند ليكن مي توانستند قرآن را از رو بخوانند . » (1 )
در مطالعات مستند تاريخ معاصر ايران در دوره ي پهلوي كم رنگ كردن رابطه ي مردم با نمادها و باورهاي ديني و مذهبي يكي از برنامه هاي آن رژيم براي شكستن سد فرهنگ ديني جامعه ي ايران در برابر برنامه هاي غارتگرانه و سو استفاده هاي سياسي و اقتصادي به شمار مي رود.
سياست هاي آموزشي و فرهنگي پهلوي ها به گونه اي بود كه بچه هاي مدرسه اي با نت هاي موسيقي بيشتر آشنا باشند تا آواي قرآن و جوانان بيشتر اوقات خود را در كاخ هاي جوانان بگذرانند تا در مساجد و محفل هاي مذهبي و قرآني .
« مكتب هاي قرآن بچه هاي چهار ساله و پنج ساله را قرآن درس مي داد. من خودم در سن پنج سالگي به مكتب رفتم و قرآن ياد گرفتم . امثال من در همان مكتبي كه ما مي رفتيم زياد بودند و اصلا مكتب خانه ها همين طور بود. اين مكتب خانه هايي كه رژيم منحوس پهلوي شجاعت و شهامت به خرج داد! و رعد و برق كرد و آنها را برچيد خانه هايي براي تعليم قرآن بودند. يك زن يا مردي مي نشست بچه مردم را قرآن ياد مي داد بعد اين بچه ها در جامعه اي مي افتادند كه در آن سواد و علم و فرهنگ متعلق به عده ي خاصي بود اما قرآن را بلد بودند . » (2 )
سياست هاي پهلوي ها تا اندازه اي در سطح جامعه ي ايران كه به تدريج بيشتر جمعيت آن سر و شكل فرهنگ شهري به خود مي گرفت كارگر افتاد و به ويژه در سال هاي پيش از دهه ي 40 جوانان مملكت را يا به اعتياد و بي بند و باري و يا به انديشه هاي شرقي و غربي سوق داد.
« ما بايد قبول كنيم كه ملت ما در نيم قرن پيش از پيروزي انقلاب كه واقعا مدت كمي نيست روزبه روز از قرآن فاصله گرفته و دور شده است » (...) آن سياستي كه رژيم وابسته ي فاسد خبيث دشمن را در اين كشور بر سر كار آورد و بيش از پنجاه سال مسلط نگهداشت يكي از بزرگ ترين ضربه هايي كه زد و ضررهايي كه وارد كرد همين بود كه قرآن را به تدريج كنار گذاشت ; تا آن جا كه از ميان جامعه ي ما قرآن بيرون رفت (...) من پيش از انقلاب وقتي به وضع قرآن در جامعه ي خودمان نگاه مي كردم و جوان هايي با اين استعداد و شوق و علاقه را مي ديدم كه از قرآن دور مي ماندند چه خون دلي مي خوردم . » (3 )
بقيه از يادم رفتند
رشد حركت هاي مذهبي و سياسي در دهه ي چهل و فعاليت گسترده و خودجوش فرهنگي اجتماعي مذهبيان رژيم پهلوي را به سياست تظاهر كشاند. قرآن هاي نفيس از سوي دستگاه فرهنگي پهلوي منتشر مي شد و در مساجد بزرگي مانند گوهرشاد مشهد جلسات قرائت قرآن برگزار مي شد. البته از آن طرف رژيم هرگونه فعاليت هماهنگ نشده از سوي مذهبيان را كنترل مي كرد و هر برنامه ي مذهبي را كه در چارچوب سياست هايش نمي گنجيد سركوب مي كرد. در اين دوران به خاطر سياست هاي رژيم پهلوي حتي دست رسي به قرائت هاي مشهور قاريان بزرگ كه مي توانست تاثير زيادي در جذب و علاقمند شدن مردم به قرآن داشته باشد ميسر نبود.
« من يادم مي آيد كه در سابق بعضي از اين موج هاي راديويي را با زحمت پيدا مي كردم . راديوهاي مصر را باز مي كردم و با زحمت آن را مي شنيدم . ما رفيقي داشتيم ـ خدا رحمتش كند ـ او به مصر رفته بود چند ماه در آن جا مانده بود و نوارهاي ابوالفتاح شيخ مصطفي اسماعيل و محمد رفعت و امثال آنان را به اين جا آورده بود. مخصوصا من از نوار ابوالفتاح خيلي خوشم مي آمد; آن را گوش مي كردم . بعدها هم با صداي شيخ مصطفي اسماعيل آشنا شدم . بعد كه شيخ مصطفي اسماعيل را شناختم بقيه يادم رفت . » (4 )
قرآن جيبي
با همه ي محدوديت ها حركت قرآني جديد در كشور آغاز شد. جلسات قرآني آيت الله خامنه اي در مشهد از سرچشمه هاي اين جريان بود كه به تدريج توانسته بود جمعيت قابل توجهي از جوانان دانشجويان و حتي استادان دانشگاه و دكترها و مهندسان را به سوي جلسات قرائت و تفسير قرآن بكشاند. اين جلسات فرهنگ مذهبي قرآني را آرام آرام در رگ هاي جامعه تزريق مي كرد و جوانان را از تور نامريي فرهنگي رژيم رها مي نمود. اين كار با ترفندهاي گوناگوني انجام مي شد.
« در دوران طاغوت من در مشهد جلسات تفسير و درس قرآن داشتم . به جواناني كه مي آمدند مي گفتم كه هر كدام از شماها يك نسخه ي قرآن در جيب بغلتان داشته باشيد. اگر در جايي منتظر كاري مي ايستيد و فراغتي پيدا مي كنيد يك دقيقه دو دقيقه پنج دقيقه نيم ساعت قرآن را باز كنيد و به تلاوت آن مشغول شويد تا با اين كتاب انس پيدا كنيد. تعدادي كه اين طور عمل كرده بودند هرچند بسيار اندك بودند ليكن احساس مي كردم كه اين ها با اين كه غالبا هم عربي نمي دانستند از لحاظ فهم معارف اسلامي از ديگران برجسته تر بودند و به طور ممتازي با آن ها تفاوت داشتند . » (5 )
اين قسمتي از سخنان آيت الله خامنه اي است كه مي توان آن را گزارشي از فعاليت هاي قرآني ايشان در روزهاي پيش از پيروزي انقلاب در مشهد مقدس دانست . پيشينه ي اين فعاليت هاي قرآني به دهه 40 و زماني بر مي گردد كه ايشان با تشكيل جلسات قرائت و تفسير قرآن سهم قابل توجهي در ايجاد فضاي قرآني در مشهد داشتند. عمده ي فعاليت هاي ايشان در دو مسجد امام حسن (ع ) و كرامت بود; هرچند پيش از اين « آقاي خامنه اي روزهاي پنج شنبه و جمعه در مدرس مدرسه ي ميرزا جعفر و سپس در مسجدي در پايين خيابان و نزديك مدرسه ي ابدال خان و پس از آن در همان خيابان و در مسجد قبله تفسير مي گفت ; تفسيري بسيار پرشور حركت آفرين و جهت دهنده و به تعبير زيباي خود ايشان سپيده گشا و زندگي ساز . » (6 )
جلسات مسجد كرامت جمعه ها صبح برگزار مي شد. برنامه اين بود كه ابتدا آقاي خامنه اي معني و تفسير مختصري از آياتي را كه قرار بود در آن روز خوانده شوند بيان مي كردند و بعد از آن آيات توسط يك قاري قرائت مي شد.
اهانت به اسرائيل !
در مسجد امام حسن (ع ) هم در ظهرهاي ماه رمضان آيت الله خامنه اي به بيان مسائل تفسيري و اعتقادي مي پرداختند. علي رغم تبليغات ساواك و برخي مرتجعين عليه آيت الله خامنه اي اين جلسات با استقبال شديد مردم و به ويژه دانشجويان مواجه مي شد . (7 ) اين حركت قرآني شامل درس تفسير جلسات قرائت و حتي تكثير و ترويج نوارهاي اساتيد مشهور مصري در سطحي گسترده در ميان جوانان و علاقه مندان بود.

« صداي شيخ مصطفي اسماعيل خيلي فوق العاده بود » (...) الان در ايران ميل عمومي به طرف شيخ مصطفي اسماعيل است . يعني قرا ما حتما روي سبك قرائت شيخ مصطفي اسماعيل تمرين دارند و روي ديگران كمتر. اعتقادم اين است كه اين حركت از مشهد و از دستگاه ما شروع شد. در تهران هيچ كس غير از عبدالباسط را نمي شناختند. من يك وقت كه به تهران آمده بودم فقط عبدالباسط مطرح بود. جاهاي ديگر هم كه مي رفتيم فقط عبدالباسط را مي شناختند. (...) ما در مشهد نوار شيخ مصطفي اسماعيل را داشتيم . يكي از دوستانم مي خواست به مسافرت برود من گفتم كه هرچه توانستي نوار شيخ مصطفي اسماعيل پيدا كن و بياور. او هم رفت و چند نوار از نوارهاي بسيار خوب شيخ مصطفي اسماعيل را آورد. من آن ها را به آقاي مرتضي فاطمي كه در آن وقت نوارهاي ما را تكثير مي كرد ـ دادم تا تكثيرشان كند. او هم همين كار را كرد و نوارها را به چند نفري داد كه از تهران آمده بودند. در نتيجه همه ي نوارها به طرف تهران سرازير گرديد و شيخ مصطفي اسماعيل شايع شد . » (8 )
با گرم تر شدن جلسات تفسير آيت الله خامنه اي ايشان ابتدا ممنوع المنبر شدند. در پي اين اقدام ساواك آيت الله خامنه اي تدبير جديدي براي تبيين نهضت اسلامي انديشيدند. با اين ترفند ساواك از مقابله با اين جريان قرآني درمانده شد و براي كنترل فضاي مشهد و جلوگيري از حركت هاي انقلابي مردم بالاخره اين جلسات را تعطيل كرد.
« بنده سال 50 در مشهد براي دانشجوها درس تفسير مي گفتم و اوايل سوره ي بقره ـ ماجراهاي بني اسرائيل ـ را تفسير مي كردم . بنده را به ساواك خواستند و گفتند چرا شما راجع به بني اسرائيل حرف مي زنيد گفتم آيه ي قرآن است ; من دارم آيه ي قرآن را معنا و تفسير مي كنم . گفتند نه اين اهانت به اسرائيل است ! درس تفسير بنده را به خاطر تفسير آيات بني اسرائيل چون اسم اسرائيل در آن بود تعطيل كردند. اختناق در آن زمان عجيب بود; اما نه از طرف دولت آمريكا نه از سوي دولت فرانسه و نه از طرف دولت هاي ديگر مطلقا رژيم طاغوت به مخالفت با آزادي و دمكراسي متهم نشد! » (9 )
هرچند با دستگيري و تبعيد آيت الله خامنه اي در سال هاي نزديك به پيروزي انقلاب جلسات تفسير ايشان تقريبا تعطيل شد اما افراد شركت كننده در اين جلسات بعدها « جامعه ي قاريان مشهد » را تشكيل دادند كه در سال هاي بعد از پيروزي انقلاب فعاليت رسمي خود را آغاز كرد . سال 68 آقاي فاطمي در نامه اي به رهبر انقلاب خبر از راه اندازي اين تشكل داد و رهبر انقلاب در پاسخ او نوشت :
« از اين اقدام خوشحالم و آن را به فال نيك مي گيرم . درباره ي قرآن هرچه تلاش كنيد زيادي نيست . سعي كنيد از اساتيد استفاده شود; همكاري ميان قرا با سابقه ي مشهد بيشتر از پيش شود; به آموزش و تفهيم قرآن و تحفيظ آن نسبت به نوجوانان اهتمام ورزيده شود. خداوند به شما و همكارانتان توفيق عنايت فرمايد . سيد علي خامنه اي ـ2868 09 »
(1 ) ـ سخنراني آيت الله خامنه اي در پايان مراسم قرائت قاريان قرآن 69 1 19
(2 ) ـ همان
( 3 ) ـ سخنراني آيت الله خامنه اي در ديدار با قاريان چهل كشور جهان 1368 12 04
(4 ) ـ سخنان آيت الله خامنه اي در ديدار با قاريان قرآن ; استاد شحات محمد انور و استاد محمد بسيوني 1369 12 01
(5 ) ـ ديدار با قاريان مصري ; شحات محمد انور و سيد متولي عبدالعال 1370 11 03
(6 ) ـ رسول جعفريان
(7 ) ـ رسول جعفريان ; همان
(8 ) ـ سخنان آيت الله خامنه اي در ديدار با قاريان
قرآن استاد شحات محمد انور و استاد محمد www . aftab . ir articles politics plitical history c 1 c 2246351711 khamenei p 1 . php بسيوني 1369 12 01
(9 ) ـ ديدار با دانشجويان و استادان دانشگاه هاي كرمان 84 2 19
مكتب هاي قرآن بچه هاي چهار ساله و پنج ساله را قرآن درس مي داد. من خودم در سن پنج سالگي به مكتب رفتم و قرآن ياد گرفتم
ما بايد قبول كنيم كه ملت ما در نيم قرن پيش از پيروزي انقلاب كه واقعا مدت كمي نيست روز به روز از قرآن فاصله گرفته و دور شده است
بنده در سال 50 در مشهد براي دانشجوها درس تفسير مي گفتم و اوايل سوره بقره ـ ماجراهاي بني اسرائيل ـ را تفسير مي كردم . بنده را به ساواك خواستند و گفتند چرا شما راجع به بني اسرائيل حرف مي زنيد گفتم آيه قرآن است من دارم آيه قرآن را معنا و تفسير مي كنم . گفتند نه اين اهانت به اسرائيل است ! درس تفسير بنده را به خاطر تفسير آيات بني اسرائيل چون اسم اسرائيل در آن بود تعطيل كردند!
اين مكتب خانه هايي كه رژيم منحوس پهلوي شجاعت و شهامت به خرج داد! و رعد و برق كرد و آنها را برچيد خانه هايي براي تعليم قرآن بودند
درباره قرآن هر چه تلاش كنيد زيادي نيست سعي كنيد از اساتيد استفاده شود.... به آموزش و تفهيم قرآن و تحفيظ آن نسبت به نوجوانان اهتمام ورزيده شود
يکشنبه 17 شهريور 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: سياست روز]

[مشاهده در: www.siasatrooz.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 91]