مسائل و راهبرد‌هاي توسعه‌ي بخش بالادستي نفت بر اساس روش جداول SWOT ويرايش نخست

واضح آرشیو وب فارسی:ايسنا: مسائل و راهبرد‌هاي توسعه‌ي بخش بالادستي نفت بر اساس روش جداول SWOT ويرايش نخست

خبرگزاري دانشجويان ايران - تهران
سرويس: مسائل راهبردي ايران

اشاره:
آن‌چه كه در پي مي آيد ويرايش اول جدول SWOT در بخش بالادستي نفت ويژه‌ي خبرنگاران سياستي و سياست‌پژوهان بخش بالادستي نفت و اقتصاد انرژي است كه در سرويس مسائل راهبردي دفتر مطالعات خبرگزاري دانشجويان ايران، تدوين شده است.
در اين ويرايش اگر چه به برخي از راهبرد‌ها در قالب نقاط قوت و فرصت‌ها اشاره شده است، اما راهبرد‌هاي نهايي استخراج نشده است و تدوين اين راهبردها را در گفت و گو‌هاي دانشگاهيان و سياست‌گذاران ، مديران و مجريان بخش كه در قالب كارگاه‌هاي بررسي و نقد سياست‌هاي مديريت و بهره‌برداري از مخازن نفت و گاز كشور در دفتر مطالعات خبرگزاري دانشجويان ايران انجام مي‌شود، دنبال خواهيم كرد.
خواننده با مطالعه‌ي مجموعه اطلاعات ارائه شده در متن كنوني يك بانك نسبتاً‌ كامل از مسائل بخش بالادستي نفت را در اختيار خواهد داشت. ابزار جداول SWOT اين امكان را براي خواننده فراهم مي‌آورد كه براي برخورداري از يك درك راهبردي از مسائل اين حوزه، 4 متغير نقاط قوت و ضعف (در درون بخش) و فرصت‌ها و تهديد‌ات(در خارج از بخش) را در نسبت با يكديگر بررسي كند.
در اين گزارش نقاط قوت و ضعف به طور جداگانه براي سه حوزه‌ي مخزن، اكتشاف و حفاري و فرصت‌ها و تهديدات به طور مشترك براي سه بخش توضيح داده شده است.

سرويس مسائل راهبردي ايران، آشنايي با مفاهيم و مسائل تخصصي در هر حوزه را مقدمه‌ي ايجاد يك عرصه‌ عمومي براي گفت وگوي دانشگاهيان و حرفه‌مندان با مديران و سياست‌گذاران درباره‌ي سياست‌ها و استراتژي‌ها و برنامه‌ها در آن حوزه مي‌داند و اظهار اميدواري مي‌كند تحقق اين هدف، ضمن مستند سازي تاريخ فرآيند سياست‌گذاري عمومي و افزايش نظارت عمومي بر اين فرآيند، موجب طرح ديد‌گاه‌هاي جديد و ارتقاي كيفيت آن در حوزه‌هاي مختلف شود.

سرويس مسائل راهبردي ايران ضمن اعلام آمادگي براي بررسي دقيق‌تر نياز‌هاي خبرنگاران و سياست‌پژوهان محترم، علاقه‌مندي خود را براي دريافت و انعكاس ([email protected]) مقالات و ديدگاه‌هاي دانشجويان، پژوهشگران، حرفه‌مندان، مديران و سياست‌گذاران محترم در ارائه‌ي عناوين جديد مقالات و يا تكميل يا ويرايش آن‌ها اعلام مي‌كند.
متن حاضر در پي برگزاري كارگاه‌هاي متعددي با حضور استادان بخش بالادستي نفت و اقتصاد انرژي و همچنين به دنبال تلاش جمعي از دانشجويان كارشناسي ارشد مهندسي نفت دانشگاه‌هاي تهران، صنعتي شريف، صنعتي اميركبير و صنعت نفت در نگارش مجموعه‌ي مقالات آشنايي با مفاهيم مهندسي نفت تدوين شده است. بخش عمده‌اي از منابع اين گزارش پيش از اين در قالب كارگاه‌هاي سياست‌هاي مديريت و بهره‌برداري از مخازن نفت و گاز، استراتژي ملي گاز و مقالات آشنايي با مفاهيم مهندسي نفت منتشر شده است. خوانندگان گرامي در صورت مواجهه با هر ابهامي در مطالعه‌ي اين متن مي‌توانند با مراجعه به مقالات آشنايي با مفاهيم مهندسي نفت و يا كارگاه‌هاي پيش گفته كه لينگ آن‌ها در فهرست اخبار پيوست اين خبر آمده است رفع ابهام كنند.
اين گزارش با اندكي مسامحه مي‌تواند به مرحله‌ي طرح مسئله در اين حوزه بپردازد. بديهي است كه بررسي ساير مراحل فرآيند سياست‌گذاري بايد در گزارش‌هاي جداگانه‌اي دنبال شود.
سرويس مسائل راهبردي ايران به زودي گزارش‌هاي مشابهي در حوزه‌هاي كشاورزي، حوزه‌هاي مختلف صنعت از جمله معادن و مخابرات ، برنامه‌ريزي و طراحي شهري، اقتصاد، سلامت روان، حوزه‌هاي مختلف فرهنگي و اجتماعي و .... منتشر خواهد كرد.
در پي متن كامل اولين ويرايش از جدول SWOT در بخش بالادستي نفت به حضور خوانندگان گرامي تقديم مي‌گردد.

مخزن

نقاط ضعف
1 - به روز نبودن و بي‌نظمي داده‌ها و اطلاعات مخزن به مثابه نقصاني بزرگ در انجام مطالعات مخازن و تدوين برنامه‌هاي علمي توسعه‌ي آن‌ها
2- به روز نبودن مطالعات اغلب مخازن و ناتواني در برداشت بهينه و صيانتي به دليل در دست نداشتن برنامه‌ي توسعه‌ي مبتني بر مطالعات جامع مخزن
3 - عدم مديريت صحيح مخزن و حاكميت الگوهاي قديمي مديريت مخزن در چارت تشكيلاتي و روابط بوروكراتيك شركت‌هاي نفتي
4- تأمين نشدن نياز بالاي شركت‌هاي نفتي‌ به نيروهاي متخصص و حضور نيروهايي با تخصص‌هاي غير مرتبط در سطوح مختلف تشكيلاتي شركت‌ها
5 - تاكيد بر روي حداكثر توليد، بدون در نظر گرفتن ميزان توليد بهينه براي پيشگيري از آسيب ديدن مخزن و كاهش بازيافت نهايي آن
6- عدم توجه به ضروت انجام آزمايشات چاه و عمليات‌هاي چاه‌پيمايي در مرحله حفاري و بهره‌برداري
(انجام برخي از تست‌ها براي اخذ اطلاعات مخزن، وقت‌گير بوده و نيازمند توقف توليد در حين انجام اين تست‌هاست)
7 - عدم توجه كافي به كاركرد تكنولوژي چاه‌هاي هوشمند ( Smart well) به عنوان راه حلي راهبردي براي رفع مشكل اخذ اطلاعات از مخزن
8 - ناتواني در به كارگيري صحيح متخصصين فارغ التحصيل از دانشگاه‌ها با توجه به نياز بسياري از مخازن كشور به مطالعه و مديريت
9- عدم بهره‌برداري صحيح از مخازن نفتي و افت فشار جدي اغلب مخازن كه پيش بيني مي‌شود موجب افت تقريباً 50 درصدي توليد در نيمه‌هاي برنامه‌ي چشم‌انداز شود
10- افت فشار مخازن گازي و امكان تبديل گاز به مايع در مخازن گاز- ميعاني و در نتيجه كاهش سطح توليد
11- بي توجهي به اين موضوع كه زمان بكارگيري روش‌هاي ازدياد برداشت ثانويه و ثالثيه الزاماً بعد از مرحله برداشت اوليه نيست بلكه براي پيشگيري از افت فشار مخزن به ويژه برداشت ثانويه بايد همزمان با برداشت اوليه انجام گيرد.
12- فاصله‌ي بسيار زياد حجم تزريق گاز به مخازن كشور در مقايسه با برنامه‌ي مصوب و فاصله بسيار زياد‌تر آن با برآورد برخي از كارشناسان برجسته از ميزان نياز واقعي اين مخازن
13- توجه به تزريق سيالات ديگري همچون N2 ، CO2 ، آب، در حالي كه مطالعات انجام گرفته نشان مي‌دهد كه گاز طبيعي و به ويژه گاز‌هاي همراه بهترين گزينه‌ براي تزريق به مخازن كشور ما مي‌باشند
14- عدم تناسب برخي از روش‌هاي تخمين پارامتر‌هاي مخزن با ويژگي‌هاي مخزن
در اين زمينه امكان استفاده از روش‌هاي ( شبكه عصبي ـ زمين آمار ، فازي ، Fractal ) وجود دارد كه نوع انتخاب بايد متناسب با شرايط مخزن باشد.
15- دسترسي بسيار دشوار دانشگاهيان به اطلاعاتي كه از مخازن كشور براي انجام مطالعات خود نياز دارند
16- ضعف تعاملات صنعت و بخش خصوصي و امكان ورشكستگي برخي از شركت‌هاي فعال در حوزه‌ي مطالعات مخازن
17- ضعف فناوري، تخصص و مديريت در كنترل و غلبه بر مشكلات حين بهره‌برداري
18- ضعف قوانين حاكميتي در نظارت بر برداشت بهينه از مخزن
19- ضعف بنيادي ساختار‌هاي نظارتي و سياست‌گذاري وزارت نفت در نظارت بر برداشت بهينه
20- تخريب مخازن مشترك به دليل عدم توافق در بهره‌برداري مشترك و صيانتي از مخازن
21-كمبود نيروي متخصص براي تدريس در دانشگاه‌ها
22-عدم تطابق برخي از سرفصل‌هاي دانشگاهي در اين رشته با نياز‌هاي واقعي
23- مهاجرت نخبگان به دليل فاصله بسيار زياد حقوق مهندسين نفت در اين بخش با حقوق همتايان خود در خارج از كشور و همچنين تقاضاي بالاي كار به دنبال افزايش قيمت نفت و رونق پروژه‌هاي بخش بالادستي
24- نبود استراتژي ملي توسعه‌ي صنعتي و استراتژي ملي توسعه‌ي دانش و فناوري
25- ضعف تعاملات صنعت و دانشگاه و عدم استفاده از بسياري از ظرفيت‌هاي پژوهشگاه‌ها و دانشگاه‌هاي كشور
26- ضعف برنامه‌ريزي در هدايت پروژه‌هاي دانشگاهي به سمت نياز‌هاي صنعت
27- تعاملات محدود بخش بالادستي صنعت نفت با وزارت‌خانه‌هاي صنايع و دفاع و صنايع مختلف كشور
28- نبود بسياري از استاندارد‌هاي مورد نياز در بخش بالادستي نفت
29- ابهام در شاخص‌ها و مدل‌هاي ارزيابي عمكلكرد
30- سهم و نقش بسيار پايين R&D ، ثبت پتنت و نوآوري‌هاي واقعي در بخش بالادستي نفت
31- غفلت از اجرايي كردن سياست‌هاي كلان ابلاغي مقام معظم رهبري

اكتشاف

نقاط ضعف
1 - امكان وجود خطا در پروژه‌هاي اكتشافي كه در گذشته به ويژه پروژه‌هايي كه قبل از پيروزي انقلاب اسلامي توسط شركت‌هاي خارجي انجام شده است.
2- نامناسب و نادرست بودن برخي از عمليات‌هاي لرزه نگاري و دقيق نبودن اطلاعات آن‌ها
3- كم‌توجهي به دانش آماري مانند زمين آمار و ديگر دانش‌هاي در تخمين
4 - نبود يا كمبود داده‌هاي لرزه‌نگاري 3 بعدي و 4 بعدي در ميادين با توجه به دقت و اطلاعات كاملي كه اين فناوري‌ها در اختيار مي‌گذارند
5- عدم استفاده از لاگ‌هاي(عمليات چاه‌پيمايي) پيشرفته و در برخي از موارد لاگ‌هاي معمولي.
( لاگ‌هاي پيشرفته مانند لاگ‌هاي تصويرساز، اطلاعات بسيار مهمي در خصوص درزه و شكاف‌هاي درون سازند در اختيار قرار مي‌دهند)
6- نامناسب و نادرست بودن برخي از عمليات‌هاي لرزه نگاري و دقيق نبودن اطلاعات آن‌ها
7- كشف مخازن جديد نيازمند عمليات‌هاي اكتشافي پيچيده تري نسبت به عمليات‌هاي گذشته است
8- كمبود نيروي متخصص براي تدريس در دانشگاه‌ها
9- عدم تطابق برخي از سرفصل‌هاي دانشگاهي در اين رشته با نياز‌هاي واقعي
10- مهاجرت نخبگان به دليل فاصله بسيار زياد حقوق مهندسين نفت در اين بخش با حقوق همتايان خود در خارج از كشور و همچنين تقاضاي بالاي كار به دنبال افزايش قيمت نفت و رونق پروژه‌هاي بخش بالادستي
11- نبود استراتژي ملي توسعه‌ي صنعتي و استراتژي ملي توسعه‌ي دانش و فناوري
12- ضعف تعاملات صنعت و دانشگاه و عدم استفاده از بسياري از ظرفيت‌هاي پژوهشگاه‌ها و دانشگاه‌هاي كشور
13- ضعف برنامه‌ريزي در هدايت پروژه‌هاي دانشگاهي به سمت نياز‌هاي صنعت
14- ضعف تعاملات صنعت و بخش خصوصي و رشد نايافتگي آشكار بخش خصوصي در اين حوزه
15- تعاملات محدود ميان بخش بالادستي صنعت نفت و صنايع مختلف كشور
16- تعاملات محدود بخش بالادستي صنعت نفت با وزارت‌خانه‌هاي صنايع و دفاع
17- نبود بسياري از استاندارد‌هاي مورد نياز در بخش بالادستي نفت
18- ابهام در شاخص‌ها و مدل‌هاي ارزيابي عمكلكرد
19- سهم و نقش بسيار پايين R&D ، ثبت پتنت و نوآوري‌هاي واقعي در بخش بالادستي نفت
20- غفلت از اجرايي كردن سياست‌هاي كلان ابلاغي مقام معظم رهبري

نقاط قوت
1 - نيروي متخصص تازه‌فارغ‌التحصيل در داخل كشور
2 - استمرار تربيت و پروش نيروهاي متخصص جديد در دانشگاه‌هاي داخل كشور
3- امكان توسعه‌ي فعاليت‌هاي آموزشي و پژوهشي، وجود ظرفيت‌هاي بالاي دانشگاهي و امكان توسعه‌ي همكاري‌هاي صنعت و دانشگاه
4- امكان بهره‌گيري از نخبگان برجسته‌ي ايراني مقيم خارج از كشور
5- حركت به سمت مطالعه و بازنگري اطلاعات قديمي و اصلاح كردن آن‌ها
6- حركت به سمت دستيابي به فناوري‌هاي جديد انجام عمليات چاه پيمايي و لرزه‌نگاري و تفسير داده‌هاي آن‌ها
7- امكان برنامه‌ريزي راهبردي براي حركت به سمت خودكفايي نسبي در صنعت اكتشاف
8- امكان‌پذير بودن توسعه‌ي همكاري‌هاي ميان وزارت نفت، وزارت صنايع و وزارت دفاع و به طور كلي صنايع كشور
9- امكان پذير بودن توسعه‌ي همكاري‌هاي ميان وزارت نفت و وزارت آموزش عالي و توسعه‌ي همكار‌هاي علمي- پژوهشي براي رفع نياز‌هاي اين صنعت

حفاري

نقاط ضعف
1 - تعداد اندك حفر چاه‌هاي نفت و گاز در هر سال به دليل كمبود دكل و ضعف عمليات حفاري
2 - سرعت پايين ميانگين طول زمان انجام عمليات حفاري در حفر هر چاه
3 - استفاده نكردن و يا استفاده محدود از تكنولوژي‌هايي نويني همچون حفاري زير تعادلي (UBD)، حفاري افقي و چند شاخه‌اي
4 - استفاده از متخصصاني با رشته‌ها و تخصص‌هاي غير مرتبط به جاي مهندسين حفار سر دكل‌ها به عنوان (كمپاني‌ من) يا حفار
5 - هرز روي گل در بسياري از چاه‌هاي حفاري و عدم توجه به ايجاد برنامه‌اي صحيح براي جلوگيري از اين مشكل
6 - ضعف فناوري، تخصص و مديريت در كنترل و غلبه بر مشكلات حين حفاري
7- نبود شركت‌هاي تخصصي در ارائه‌ي خدمات تخصصي و انجام عمليات‌هاي جانبي مورد نياز صنعت حفاري
8- بي‌ توجهي به نياز عمده‌ي چاه‌هاي فعال به فناوري‌هاي تكميل چاه همچون شكاف‌هاي هيدروليكي
9- كمبود نيروي متخصص براي تدريس در دانشگاه‌ها
10-عدم تطابق برخي از سرفصل‌هاي دانشگاهي در اين رشته با نياز‌هاي واقعي
11- مهاجرت نخبگان به دليل فاصله بسيار زياد حقوق مهندسين نفت در اين بخش با حقوق همتايان خود در خارج از كشور و همچنين تقاضاي بالاي كار به دنبال افزايش قيمت نفت و رونق پروژه‌هاي بخش بالادستي
12- نبود استراتژي ملي توسعه‌ي صنعتي و استراتژي ملي توسعه‌ي دانش و فناوري
13- ضعف تعاملات صنعت و دانشگاه و عدم استفاده از بسياري از ظرفيت‌هاي پژوهشگاه‌ها و دانشگاه‌هاي كشور
14- ضعف برنامه‌ريزي در هدايت پروژه‌هاي دانشگاهي به سمت نياز‌هاي صنعت
15- ضعف تعاملات صنعت و بخش خصوصي و رشد نايافتگي آشكار بخش خصوصي در اين حوزه
16- تعاملات محدود بخش بالادستي صنعت نفت با صنايع مختلف كشور
17- تعاملات محدود بخش بالادستي صنعت نفت با وزارت‌خانه‌هاي صنايع و دفاع
18- نبود بسياري از استاندارد‌هاي مورد نياز در بخش بالادستي نفت
19- ابهام در شاخص‌ها و مدل‌هاي ارزيابي عمكلكرد
20- سهم و نقش بسيار پايين R&D ، ثبت پتنت و نوآوري‌هاي واقعي در بخش بالادستي نفت
21- غفلت از اجرايي كردن سياست‌هاي كلان ابلاغي مقام معظم رهبري

نقاط قوت
1 - نيروهاي متخصص تازه فازغ‌التحصيل در داخل كشور
2 - استمرار تربيت نيروهاي متخصص جديد در دانشگاه‌هاي داخل كشور
3- امكان توسعه‌ي فعاليت‌هاي آموزشي و پژوهشي، وجود ظر فيت‌هاي بالاي دانشگاهي و امكان توسعه‌ي همكاري‌هاي صنعت و دانشگاه
4- امكان بهره‌گيري از نخبگان برجسته‌ي ايراني مقيم خارج از كشور
5- حركت به سمت توليد دكل‌هاي حفاري در داخل كشور
6- حركت به سمت مطالعه و بكارگيري برخي از فناور‌هاي جديد حفاري
7- نبود استراتژي ملي توسعه‌ي صنعتي و استراتژي ملي توسعه‌ي دانش و فناوري در بخش حفاري
8- امكان برنامه‌ريزي راهبردي براي حركت به سمت خودكفايي نسبي در صنعت حفاري
9- امكان پذير بودن توسعه‌ي بخش خصوصي در جهت افزايش ميزان و كيفيت حفاري كشور
10- امكان پذير بودن توسعه‌ي بخش خصوصي در قالب شركت‌هاي تخصصي در انجام عمليات‌هاي جانبي و ارائه‌ي خدمات مورد نياز در صنعت حفاري
11- آغاز مطالعات تئوريك درباره‌ي استفاده از فناوري‌هاي نوين تكميل چاه همچون شكاف‌هاي هيدروليكي
12- امكان‌پذير بودن توسعه‌ي همكاري‌هاي وزارت نفت با وزارت صنايع و وزارت دفاع و به طور كلي صنايع كشور
13- امكان پذير بودن توسعه‌ي همكاري‌هاي وزارت نفت و وزارت آموزش عالي و توسعه‌ي همكار‌هاي علمي- پژوهشي براي رفع نياز‌هاي اين صنعت

تهديدات:
1- سرعت يافتن روند اكتشاف و برداشت كشور‌هاي همسايه از مخازن مشترك نفتي و گازي به ويژه در ميدان گازي پارس جنوبي
2- رونق پروژه‌هاي پيمانكاري بخش بالادستي نفت در نقاط مختلف دنيا به دنبال افزايش قيمت نفت و ايجاد تقاضاي بالاي كار براي متخصصين اين صنعت، افزايش قيمت پروژه‌ها
3- نبود اسناد بالادستي (استراتژي ملي انرژي) و ابهام در جايگاه نفت و گاز در سبد انرژي كشور، نبود مديريت تقاضا و مصرف در كنار مديريت توزيع
4- اختلاف آمار درباره‌ي ميزان واقعي ذخاير نفت كشور و اطمينان كاذب از تداوم سطح توليد
5- بي‌توجهي نظام بودجه ريزي و برنامه‌ريزي كشور به اهميت بالاي امنيتي- اقتصادي نياز مخازن نفت به پروژه‌هاي هزينه‌بر افزايش بازيافت و نبود درك واقعي از نيازهاي بخش بالادستي صنعت نفت و گاز
6- وابستگي شديد اقتصاد كشور به درآمد نفتي و ارزش تلقي شدن توليد حداكثري به جاي توليد بهينه و عدم تمايز ميان دو مفهوم توليد حداكثري و توليد بهينه در ميان بسياري از تصميم‌گيران و سياست‌گزاران كشور
7- غفلت از توسعه و يا خطا در چگونگي توسعه‌ي بخش پايين دستي، استمرار وابستگي به درآمد حاصل از فروش نفت خام و محروميت از ارزش افزوده بخش پايين دستي كه مي‌توانست با بالابردن توان كلي اقتصاد كشور، منجر به افزايش توان سرمايه‌گذاري براي توليد بهينه در بخش بالادستي شود
8- محدوديت‌هاي ناشي از تحريم‌هاي بين‌المللي در دست‌يابي به تكنولوژي‌هاي جديد و استفاده از توان پيمانكاري خارج از كشور
9- تورم بالاي هزينه‌هاي اجراي پروژه در بخش بالادستي نفت به دنبال افزايش تقاضا و افزايش قيمت انرژي

فرصت‌ها
1 - امكان هماهنگي وزارت نفت و وزارت امور خارجه براي تعامل با كشورهاي همسايه درباره‌ي برداشت صياني از مخازن مشترك
2 - امكان بهينه سازي و كنترل مصرف نفت و گاز كه نتيجه آن تداوم صادرات، همراه با برطرف كردن نياز داخلي و در نتيجه استمرار قدرت سرمايه‌گذاري كشور در بخش بالادستي نفت خواهد بود
3- افزايش بهاي نفت در سال‌هاي اخير كه امكان سرمايه‌گذاري‌هاي بالاتر را در اين صنعت فراهم آورده است
4-افزايش بهاي بين‌المللي پروژه‌هاي پيمانكاري بخش بالادستي كه توجيه‌پذيري اقتصادي بالاتري براي حضور پيمانكاران داخلي در اين قراداد‌ها فراهم مي‌آورد.
5- كاهش سطح اكتشافات بين‌المللي، همزمان با افزايش تقاضا كه موجب افزايش بهاي نفت در آينده خواهد شد و همچنان توجيه اقتصادي سرمايه‌گذاري هاي كلان در صنعت نفت را حفظ خواهد كرد
6- وجود بازار گسترده‌ي تكنولوژيك براي دستآورد‌هاي فني - مهندسي كشور در منطقه و سطح جهان
7- امكان استفاده از بسياري از دستاوردهاي پژوهشي و صنعتي بخش بالادستي نفت در ديگر صنايع
8- توجه به اهميت و جايگاه مطالعات تكنولوژي با تأسيس مطالعات سياست‌پژوهي و مطالعات تكنولوژي، پذيرش دانشجوي دكتري سياست‌گذاري علم و فناوري در دانشگاه صنعتي شريف
9- امكان استفاده از ظرفيت‌هاي خالي صنعت كشور در ساخت تجهيزات دكل و ساير تجهيزات مورد نياز در صنعت حفر و تكميل چاه، اكتشاف و بهره‌برداري
10- وجود توان بالقوه و ظرفيت‌هاي خالي قابل توجه در وزارت صنايع، وزارت دفاع و برخي از صنايع كشور براي همكاري با وزارت نفت
11- وجود توان و ظرفيت آزمايشگاهي و پژوهشي خالي مانده در وزارت آموزش عالي براي توسعه‌ي همكار‌هاي علمي- پژوهشي با صنعت نفت

انتهاي پيام
يکشنبه 17 شهريور 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايسنا]

[مشاهده در: www.isna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 232]