جامعه - كودكان در خطرند

واضح آرشیو وب فارسی:فارس: جامعه - كودكان در خطرند

جامعه - كودكان در خطرند

نيكي محجوب:همزمان با ايجاد تغييرات آب و هوايي در جهان، منابع آب آلوده شده‌اند، جنگل‌هاي وسيع به دلايل مختلف يا از بين رفته‌اند و يا در حال نابودي هستند. كمبود منابع طبيعي و از بين رفتن گونه‌هاي حيواني در ادامه اين روند سلامت جمعيت زمين را نيز به مخاطره انداخته است. به همين دليل صندوق حمايت از كودكان سازمان ملل متحد يونيسف به تازگي گزارشي را با عنوان تغييرات «آب و هوايي و كودكان» منتشر كرده است. بنا بر اين گزارش تغييرات آب و هوايي در افزايش ميزان گسترش بيماري‌هاي مختلف نيز نقش موثري داشته است. بنابر اعلام سازمان جهاني بهداشت WHO در سال 2000 حدود 4/2درصد موارد ابتلا به اسهال در جهان و 6 درصد موارد ابتلا به مالاريا در كشورهاي با درآمد متوسط و همچنين شيوع نامتناسب بيماري‌ها در ميان نوجوانان در كشورهاي در حال توسعه ناشي از تغييرات آب و هوايي بوده است.

كارشناسان اعلام داشتند كه با گرم شدن زمين، مردم دچار گرسنگي، كمبود آب و جاري شدن سيل در نواحي ساحلي مي‌شود. نمونه اين تغييرات كاهش بارندگي در كشورهاي در حال توسعه، آب شدن يخ‌هاي قطب، قطع درختان در مناطق جنگي همانند استوا و... است.
با قطع بارش باران گياهان از بين رفته، دام‌ها خواهند مرد، همين موضوع باعث مي‌شود كه كودكان در معرض خطر قحطي قرار گرفته و منابع آب مورد استفاده جهت شرب و مصارف بهداشتي كاهش يابد. از آنجايي كه كودكان بيش از گروه‌هاي ديگر سني ضعيف هستند، اثرات مخرب اين تغييرات بر كودكان بيشتر خواهد بود. بر اساس تحقيقات انجام شده احتمال اينكه هنگام وقوع بلاياي طبيعي كودكان جان خود را از دست بدهند، يا پس از آن دچار سوء تغذيه، جراحات بدني يا بيماري شوند بيشتر از بزرگسالان است. بلاياي طبيعي مي‌تواند كودكان را از خانه يا حتي كشورشان بيرون راند، والدين‌شان را از آنها بگيرد، كودكان را از خانواده جدا كند و حتي آنها را به دام افراد فرصت‌طلب بيندازد. از نمونه‌هاي اين موارد وضعيت كودكان در كشورهاي آفريقايي است، فقر و كمبود آب و ديگر مواد خوراكي سبب مرگ زودهنگام آنها يا والدين‌شان مي‌شود. اين كودكان براي زندگي خود مجبور به انجام كارهاي مختلف هستند و تعدادي از آنها نيز در دام گروه‌هاي قاچاق و يا سوءاستفاده‌كنندگان مي‌افتند.
كشورهاي در حال توسعه نيز از ديگر مناطق در خطر هستند. اكثر اين كشورها در مناطق گرمسير واقع هستند و منابع عمده درآمد آنها كشاورزي است. از تغيير در الگوهاي بارش باران، افزايش دامنه تغييرات آب و هوايي، خشكسالي و سيلاب‌هاي روزافزون بيشترين صدمه را خواهند ديد. تغيير در الگوهاي بارندگي بر كيفيت و كميت منابع آبي تاثير مي‌گذارد و در نتيجه عواقب آب ناسالم و سوء تغذيه را تشديد مي‌كند.
پيش‌بيني مي‌شود تا قبل از سال 2020 تغييرات آب و هوايي حدود 75 ميليون نفر را فقط در آفريقا در معرض كمبود بيشتر آب قرار دهد. تا پايان قرن 21 در مناطق ساحلي پرجمعيت كه پايين‌تر از سطح دريا قرار دارند، سطح آب دريا بالا خواهد آمد.
شدت و تعداد بلاياي طبيعي در اين وضعيت افزايش مي‌يابد، رنج انسان به دليل بلاياي طبيعي در كشورهاي در حال توسعه به‌ويژه در ميان ملل فقير كه فاقد منابع لازم براي تحمل عواقب آنها هستند بيشتر از ساير مناطق احساس مي‌شود. كشورهايي كه شاخص توسعه انساني آنها پايين است، از نرخ بالاتر مرگ و مير ناشي از بلايا رنج مي‌برند. وقوع بلاياي طبيعي همانند سيل، توفان، خشكسالي و... خسارات عظيم اقتصادي به بار مي‌آورند. ميزان اين خسارات گاهي فراتر از توليد ناخالص ملي كشورهاي كم‌درآمد است. هزينه خطرات ناشي از پنج تا شش درجه سانتيگراد‌ـ گرم شدن هوا برابر با از دست دادن حداقل پنج درصد توليد سالانه ناخالص ملي خواهد بود. اگر طيف وسيعي از خطرات و عواقب در نظر گرفته شوند، برآورد خطرات ممكن است تا 20 درصد توليد ناخالص ملي يا بيشتر از آن افزايش يابد. به گفته كارشناسان همانند ساير پديده‌هاي پيچيده جهان آثار اين بحران روز افزون وسيع، دامنه‌دار و در عين حال با هم مرتبط هستند. خشكسالي كه منابع آبي و غذايي يك روستا را نابود مي‌كند، قطعا گرسنگي به‌وجود مي‌آورد. گرسنگي تنها يك جنبه اين داستان است، يك خانواده گرسنه ممكن است قادر نباشند فرزندان‌شان را به مدرسه بفرستند يا بتوانند از عهده مخارج مراقبت‌هاي بهداشتي، برآيند، گرسنگي مي‌تواند خانواده‌ها را از خانه‌هاي‌شان بيرون براند و محيطي ايجاد كند كه جرم و جنايت را پرورش دهد. تغييرات آب و هوايي از مسئله‌اي زيست‌محيطي به موضوعي تبديل شده است كه به تخصص جمعي در توسعه پايدار، امنيت، انرژي، سلامت و رفاه كودكان نياز دارد.
براساس بررسي‌هاي انجام شده، در تلاش‌هايي كه براي كاهش خطرات در حال انجام است، كودكان بايد در اولويت قرار گيرند، اقدامات بايد براي از بين بردن خطرات خاص موجود كه كودكان و والدين آنان را تهديد مي‌كند، نيز تعيين و اتخاذ شوند. از آنجايي كه بيشترين عواقب بلاياي طبيعي متوجه افراد آسيب‌پذير است به نيازهاي آنان بايد به صورت خاص و از طريق راهبردهاي واكنشي پرداخته شود. لازم است براي اطمينان از نتيجه‌گيري بهتر و مناسب‌تر، اين افراد خود در تهيه و طراحي اين راهبردها شركت كنند.
يكي از اين پروژه‌ها پروژه نقشه جهاني ايمني بلاياي ترينيداد و توباگو متعلق به شبكه بين‌المللي آموزش و منابع است. اين طرح به دانش‌آموزان فرصت مي‌دهد از بلايا و وضعيت مديريت بلايا در جوامع خود مطلع شوند. همچنين توانايي لازم را به آنان مي‌دهد تا براي كاهش خطرات و آمادگي اقدامات لازم را اتخاذ كنند.
بسياري از عوامل كه آثار بلاياي طبيعي را وخيم‌تر مي‌سازند به آساني قابل شناسايي و اجتناب‌ناپذير هستند، از جمله دفع زباله در آبراه‌ها، ساخت و سازهاي ناصحيح يا غيرقانوني و فعاليت‌هاي كشاورزي ناپايدار. اين برنامه‌ها توسط آموزگاران به دانش‌آموزان آموخته مي‌شود تا اين دانش‌آموزان را با استفاده از عادت‌هاي دوستدار محيط‌زيست توانمند سازند. براساس اين برنامه احياي جنگل‌ها و آب‌نشان‌ها، مديريت منابع، آب‌هاي سطحي و زيرزميني و حفاظت از آب نشان‌ها به وسيله دانش‌آموزان اجرا مي‌شود، نقشه‌هاي محلي و اقدامات كاهش خطر و افزايش آمادگي توسط اين دانش‌آموزان تهيه مي‌شود. سپس اين نقشه‌هاي ايمني بلاياي طبيعي جوامع محلي به يكديگر متصل مي‌شوند تا نقشه‌ ملي ايمني تهيه شود. از ديگر مواردي كه در اين گزارش به آن اشاره شده است گازهاي آلوده‌اي است كه از كارخانه‌ها، وسايل نقليه، منازل و... متصاعد مي‌شود.
اين گاز‌ها به سلامت كودكان به‌شدت آسيب مي‌رساند و در صورتي كه اقدامات فوري در اين حوزه اتخاذ نشود، تعداد مرگ و مير ناشي از آسم كه شايع‌ترين بيماري مزمن در كودكان است، تا سال 2016 حدود 20 درصد افزايش مي‌يابد. تغييرات الگوهاي اقليمي و به هم‌ريختن نظم اكوسيستم‌ها عواقب جدي بر سلامت انسان دارد. عللي كه منجر به مرگ‌و‌مير كودكان مي‌شوند از جمله مالاريا، اسهال و سوءتغذيه تحت تاثير شرايط اقليمي مانند جاري شدن سيل هستند. از سوي ديگر تغييرات آب و هوايي سبب شده كشورهايي معتدل مانند ارمنستان، آذربايجان، تاجيكستان و تركمنستان شاهد شيوع مجدد مالاريا باشند.
آلودگي‌ها بر منابع آبي نيز تاثير نامناسبي داشته است. در مواردي سبب خشك شدن زمين‌ها شده است. تبعات خشكسالي براي ملتي فقير گسترده‌تر است. زمين‌هاي لم‌يزرع، دام در حال مرگ، كودكان استخواني و تكيده را سبب مي‌شود. از سوي ديگر كاهش منابع آب‌هاي شيرين سلامت و امرار معاش را شديدا تهديد مي‌كند. آلودگي روز‌افزون، برداشت بيش از حد آب از چشمه‌ها و تخريب مناطق آبريز آب‌هاي شيرين وضعيت خطرناك و بي‌ثبات كنوني را وخيم‌تر مي‌سازد. رقابت شديد براي منابع آبي رو به كاهش، منجر به برداشت بيش از اندازه براي صنعت و كشاورزي مي‌شود. در عين حال صنايع كشاورزي، مديريت نادرست زباله‌هاي انساني منابع آبي ايمن را تهديد مي‌كنند. انتظار مي‌رود در مناطق شمالي آفريقا و شرق مديترانه كه خشك هستند، تغييرات آب و هوايي وضعيت وخيم‌تري را به‌همراه داشته باشد. بوركينافاسو يكي از كشورهايي است كه آثار و تغييرات آب و هوايي بر آن به شدت آثار سوئي داشته است. اين كشور ساحلي است، 90 درصد سكنه آن به كشاورزي مشغولند. دامپروري و كشاورزي منابع عمده درآمد خانواده‌هاست. در جامعه محلي مشكل خشكسالي بسيار جدي است. همه خريدها از پول حاصل محصولات كشاورزي انجام مي‌شود. وقتي محصولات خوب نباشد پولي براي خرج كردن نيست. هر سال كمبود غذا وجود دارد. كودكان مدرسه را رها مي‌كنند، چون نمي‌توانند از عهده مخارج نوشت‌افزار يا شهريه مدارس برآيند يا چون هنگامي كه در مدرسه هستند، چيزي براي خوردن ندارند، برخي از اين كودكان گدايي يا دزدي مي‌كنند. گاهي دختران خودفروشي كرده و خود را در اختيار مغازه‌داران قرار مي‌دهند و در نتيجه ممكن است دچار بارداري ناخواسته يا به امراض مقاربتي مبتلا شوند.
تغييرات آب‌و هوايي تغذيه و سلامت فقيران جهان را تهديد مي‌كند. تغيير در الگوي آب و هوايي مي‌تواند به جاري شدن سيل و خشكسالي منجر شود. دانشمندان پيش‌بيني مي‌كنند دماي رو به افزايش هوا و بارندگي ناپايدار مي‌تواند بهره‌وري محصولات كشاورزي را در بسياري مناطق آسيب‌پذير كاهش دهد. در كشورهاي در حال توسعه اين امر مي‌تواند سبب شود كه ميليون‌ها انسان براي توليد يا خريد مواد غذايي كافي توانايي لازم را نداشته باشند. به‌همين منظور از سال 2002 پروژه باغ‌هاي محلي در نيجريه راه‌اندازي شد. سبزيجات و باغ‌هاي روستاي «آلي‌كين‌كين» غذاهاي مغذي زنان و كودكان منطقه را تامين مي‌كند در زماني كه برداشت زياد باشد، مقاديري از آن به فروش مي‌رسد اين پول صرف خريد دارو، پرداخت شهريه، تهيه لباس مدرسه و بهداشت مي‌شود.
قطع درختان از ديگر موارد مورد توجه در گزارش است، برنامه محيط زيست سازمان ملل UNEP فعاليت جهاني بزرگي را براي كاشت درختان به نام «گياهان براي كره زمين: برنامه يك ميليارد درخت» را آغاز كرده است.
براساس برآورد انجام شده در حوزه سوخت‌هاي مورد استفاده در جهان، حدود يك ميليارد و 600 ميليون نفر در جهان به برق و دو ميليارد و 400 ميليون نفر در جهان براي پخت و پز و گرمايش به سوخت‌هاي مدرن دسترسي ندارند. بر همين اساس از هر پنج نفري كه به برق دسترسي ندارند، چهار نفر در كشورهاي در حال توسعه و در مناطق روستايي جنوب آسيا و كشورهاي صحراي آفريقا زندگي مي‌كنند. فقدان زيرساخت‌هاي مناسب انرژي بيش از يك سوم جمعيت جهان يعني سه ميليارد نفر را مجبور كرده كه براي پخت و پز و گرم كردن خانه از سوزاندن چوب، كود حيواني و ضايعات محصول استفاده كنند. بر اساس برآوردهاي انجام شده دود در خانه باعث مرگ و مير حدود 800 هزار كودك در سال مي‌شود. تغيير سوخت جامد به انرژي پاكتر مانند گاز مايع، انرژي خورشيدي يا بيوگاز مي‌تواند بيشترين تاثير را در كاهش سطح آلودگي هواي فضاي بسته داشته باشد. دسترسي به خدمات مدرن انرژي، دسترسي كودكان را به آموزش بيشتر مي‌كند. چين يكي از كشورهايي است كه در اين حوزه وارد عمل شده است. در اين كشور از برنامه‌هايي با انرژي خورشيدي مقرون به‌صرفه براي توليد برق، گرم كردن و تلمبه‌زني آب براي مصارف خانگي در مناطق روستايي حمايت مي‌شود. به‌علاوه دولت از ترويج كارخانجات بيوگاز خانگي براي عمل‌آوري فضولات انسان و كود خوك از طريق گوارش غير هوازي براي توليد‌ متان براي پخت‌وپز و روشنايي در خانوار روستايي حمايت مي‌كند. فضولات ناشي از توالت‌هاي بيوگاز به عنوان بارور كننده آلي در زمين‌هاي كشاورزي به كار مي‌روند.
به اعتقاد كارشناسان افزايش آگاهي زيست‌محيطي كودكان و نوجوانان نقش بسيار مهمي در كاهش آلودگي‌ها و كنترل تغييرات آب و هوايي دارد، به همين منظور و براي حمايت و جلوگيري از تخريب محيط زيست، برنامه عمران سازمان ملل متحد و يونيسف، «بسته منابع آموزش زيست‌محيطي براي مدارس دوستدار كودك» را تهيه مي‌كند، كه راه‌حل فراگير ارائه داده و براي توانمند‌سازي كودكان طراحي شده است. فعاليت‌هاي پايش و ترويج جامعه‌محور، به ايجاد فرصت‌هايي براي مشاركت جوانان در راستاي كاهش تعداد موارد ابتلا به امراض مربوط به آب و جنگل‌زدايي منجر شده است.
يکشنبه 17 شهريور 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فارس]

[مشاهده در: www.farsnews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 363]