دانش - نقشه ژنتيكي اروپا

واضح آرشیو وب فارسی:فارس: دانش - نقشه ژنتيكي اروپا
دانش - نقشه ژنتيكي اروپا

نيكلاس ويد/ ترجمه كاوه فيض‌اللهي: زيست‌شناسان از اروپا نقشه‌اي ژنتيكي تهيه كرده‌اند كه درجه خويشاوندي ميان جمعيت‌هاي مختلف آن را نشان مي‌دهد. مانفرد كيسر (M.Kayser)، ژنتيك‌دان مركز پزشكي دانشگاه اراسموس در هلند، مي‌گويد تمام جمعيت‌ها كاملا شبيه يكديگرند اما تفاوت‌هاي موجود براي ساخت يك تست قانوني براي تشخيص آنكه يك فرد به احتمال زياد اهل كدام كشور در اروپاست، كفايت مي‌كنند. نقشه سمت راست نشان مي‌دهد كه هركدام از جمعيت‌هايي كه از آنها نمونه‌برداري شده در كجاي اروپا زندگي مي‌كنند و نقشه سمت چپ خويشاوندي ژنتيكي ميان اين 23 جمعيت را نشان مي‌دهد. اين نقشه توسط دكتر كيسر، دكتر اسكار لائو (O.Lao) و ديگران تهيه شده و هفتم اوت امسال در مقاله‌اي آنلاين در ژورنال Current Biology منتشر شد. نقشه ژنتيكي اروپا شباهت ساختاري آشكاري به نقشه جغرافيايي آن دارد. بيشترين تفاوت‌هاي ژنتيكي ميان جمعيت‌هاي شمال و جنوب اروپا ديده مي‌شود (محور عمودي نقشه تفاوت‌هاي شمال ‌ـ‌ جنوب را نشان مي‌دهد و محور افقي تفاوت‌هاي شرق ‌ـ‌ غرب را). سطحي كه به هر جمعيت نسبت داده شده مقدار تغييرات ژنتيكي آن را نشان مي‌دهد.

اروپا در گذشته دور سه‌بار و همواره از جنوب به سكونت انسان درآمده است. حدود 45 هزار سال پيش نخستين انسان‌هاي مدرن از جنوب وارد اروپا شدند. حدود 20 هزار سال پيش يخچال‌هاي طبيعي بازگشتند و دومين موج سكونت انسان در اروپا در حدود 17 هزار سال پيش با بازگشت انسان از پناهگاه‌هاي جنوبي آغاز شد. سومين هجوم مربوط به دامداراني است كه حدود 10 هزار سال پيش تكنولوژي جديد كشاورزي را از خاور نزديك وارد كردند. دكتر كيسر مي‌گويد الگوي تفاوت‌هاي ژنتيكي در ميان اروپاييان امروزي احتمالا حاكي از تاثير اين سه مهاجرت باستاني است. علاوه بر اين وجود دو مانع ژنتيكي در درون اروپا در نقشه مشاهده مي‌شود. يكي ميان فنلاندي‌ها (آبي كمرنگ، بالا سمت راست) و اروپايي‌هاي ديگر است. اين تفاوت به خاطر آن به وجود آمد كه جمعيت فنلاندي زماني بسيار كوچك بود و سپس افزايش يافت و به همين دليل است كه هنوز ژنتيك غيرعادي بنيانگذاران معدودش را حفظ كرده است. مانع دوم ميان ايتاليايي‌ها (زرد، وسط پايين) و بقيه است. شايد اين نشان‌دهنده نقش آلپ در جلوگيري از رفت‌وآمد آزادانه مردم ميان ايتاليا و بقيه اروپا باشد. داده‌هاي اين نقشه به كمك تراشه‌هاي ژني به دست آمده‌اند كه براي آزمون و تحليل 500هزار جايگاه تغييرات رايج در ژنوم انسان برنامه‌ريزي شده‌اند، هرچند در تهيه اين نقشه فقط از 300 هزار جايگاهي استفاده شد كه از همه قابل‌اعتمادترند. تيم دكتر كيسر تقريبا 2500 نفر را آزمودند و با بررسي همبستگي تغييرات ژنتيكي در تمام افراد مورد آزمايش، داده‌ها را تحليل كردند. اين نقشه ژنتيكي بر اساس دوتا از اين مجموعه همبستگي‌ها رسم شده كه از همه قوي‌ترند. تراشه‌هاي ژنتيكي به مقادير زيادي DNA نياز دارند كه در بيشتر نمونه‌هايي كه در اختيار آزمايشگاه پزشكي قانوني قرار مي‌گيرد، موجود نيست. دكتر كيسر اميدوار است جايگاه‌هايي را روي ژنوم انسان‌شناسايي كند كه براي تعيين خاستگاه اروپايي فرد از همه شاخص‌ترند. او مي‌گويد اگر تعداد اين جايگاه‌ها به طرز معقولي كم باشد، مي‌توان در نمونه‌هاي مو و خون آنها را جست‌وجو كرد. دكتر كيسر مي‌گويد شايد آن جايگاه‌هاي ژنومي كه حامل قوي‌ترين نشانه تغييرات در ميان جمعيت‌ها هستند همان‌هايي باشند كه تحت تاثير تغيير تكاملي قرار گرفته‌اند. از ميان 100 جايگاهي كه از همه قوي‌ترند، 17 تا در منطقه‌اي از ژنوم يافته مي‌شوند كه فرد را در برابر لاكتوز (قند شير) مقاوم مي‌سازند. اين سازشي است كه در حدود پنج هزار سال پيش در ميان فرهنگي گاودار در اروپاي شمالي به وجود آمد. در بيشتر افراد اين ژن كه قابليت هضم شير را ايجاد مي‌كند، پس از آنكه نوزاد را از شير مي‌گيرند خاموش مي‌شود، اما از قرار معلوم گاوداران با روشن نگهداشتن اين ژن در دوران بزرگسالي برتري چشمگيري در بقا به دست مي‌آوردند.
New York Times, Aug.13, 2008
يکشنبه 17 شهريور 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فارس]

[مشاهده در: www.farsnews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 113]