مباني نظري ارتباطات (6)جايگاه ايران در كهكشان مك‌لوهاني

واضح آرشیو وب فارسی:مهر: مباني نظري ارتباطات (6)جايگاه ايران در كهكشان مك‌لوهاني
خبرگزاري مهر - گروه دين و انديشه: علماي علم ارتباطات كهكشان اول ارتباطي را، كهكشان شفاهي تعريف مي‌كنند كه از دور دست تاريخ آغاز و تاسال832 شمسي (1453م)ادامه داشت. بعد عصر زندگي دركهكشان گوتنبرگ آ غازشد كه مسافران آن كهكشان 380 سال در آنجا ماندند و بعد سومين سفر را آغاز كردند؛ سفر به كهكشان ماركني و هنوز نيز در آنجا هستند. پرسش اين است كه جايگاه ما در اين كهكشان سوم چيست؟

دركهكشان شفاهي آدم با پشت منحني و زانوي خميده و دستهاي دراز آويخته، غرش‌كنان درحالي كه چشمانش زير انبوه ابروان برجسته به پائين خيره مي‌شد تا چيزي از ميان درختها بيابد، مي‌گذشت. آدم در ارتباط با محيط طبيعي بود و به علامتهاي دريافتي از دنياي پيرامون خويش توجه مي‌كرد.

هزاران سال گذشت تا انسان نئاندرتال كه انساني شكارگر بود زيستن آغاز كرد. آنها به حيوانات حمله مي‌كردند و اين حمله‌ها به‌صورتي گروهي انجام مي‌شده است. انسان حدود يكصد هزار سال قبل، ابتدا از يك ارتباط غيرزباني، براي نيازهاي حياتي خود به صورت فرياد زدن استفاده كرد. سپس از صدا زدن كه در واقع شكل ابتدايي ارتباط بياني بود به صورت مورد مخاطب قرار دادن افراد استفاده كرد و به‌تدريج نوعي زبان با ساختماني بسيار ابتدايي ايجاد شد و سرانجام بين 5 تا 6 هزار سال قبل زبان، كاملاً توسعه يافته به وجود آمد.

به هر حال در آن دوردستهاي پنهان تاريخ تكامل بشر، زماني آغاز شد كه انسان علاوه بر توجه به نشانه‌ها از نمادها نيز استفاده كرد و اين سرآغاز تفاوت اساسي انسان با حيوان شد.

وقتي انسان سخنگو شد، زبانهاي گوناگوني در كره زمين ايجاد شد كه ريشه برخي از آنها مشابه بود چنانچه احتمالاًزبانهاي اقوام همسايه به يكديگر شبيه‌تر از اقوام دورتر بود. انسان سخنگو، تا زماني كه توانست به اختراع خط دست يابد و تجربيات خود را از اين طريق به نسل بعدي منتقل كند علاوه بر ارتباطات غير كلامي فقط از ارتباطات شفاهي استفاده كرد.

ايرانيها نيز از همان آغاز اختراع خط، با توجه به نيازهاي خود، براي حفظ وانتقال نوشته ها به ديگران از كتيبه‌هاي سنگي و گلي، دستنويس بر روي پوست حيوان و برگ درخت استفاده مي‌كردند. اما قبل از اختراع كاغذ، ايرانيها نيز مانند اقوام ديگر روي پوست نوعي از گياهان ويا پوست حيوانات مي‌نوشتند.

سندي در دست است كه به موجب آن حدود يك هزار و يك صد سال پيش، كارگران چيني براي ساختن كاغذ در ايران به سر مي‌برده‌اند و در خراسان براي ايرانيها كاغذ كتاني مي‌ساخته‌اند.

اروپا در سال 1436م به همت گوتنبرگ وارد كهكشان جديد شد. در فاصله اي كوتاه چاپخانه‌ها در اكثر كشورهاي اروپايي به كار افتادند و علوم به‌سرعت همه گير شد، اما ما ايرانيها خيلي دير تصميم به چنين مهاجرتي گرفتيم. در حقيقت ايرانيان فارسي زبان 381سال بعد از اروپا، يعني حدود هفت نسل بعد حركت به سوي گهگشان گوتنبرگ را آغاز كردند.

سال 1233قمري (1817م) نخستين چاپخانه كه كتاب فارسي چاپ مي كرد در تبريز به كار افتاد. وقتي اولين روزنامه ما به نام كاغذ اخبار در سال 1837م (1216شمسي)منتشر شد 215 سال از انتشار اولين روزنامه لندن گذشته بود. اما حقيقت اين است كه ما نتوانستيم در كهكشان گوتنبرگ اقامتي معقول داشته باشيم. نتيجه آنكه در سال 1986م در حاليكه در كتابخانه هاي اتحاد جماهير شوروي دو ميلياردو862ميليون جلد كتاب، كتابخانه هاي انگلستان 176ميليون، فرانسه 93 ميليون، بلغارستان 60 ميليون و مصر 10 ميليون جلد كتاب وجود دارد، مجموع كتابهاي كتابخانه‌هاي ايراني فقط 6 ميليون جلد است.

در سال 1920م نخستين فرستنده راديويي جهان در لندن به كار افتاد. سال 1940م اولين فرستنده راديويي ايران به كار افتاد . يعني فقط 20سال پس از افتتاح نخستين فرستنده راديويي جهان ،در حاليكه 381سال پس از اولين چاپخانه در اروپا، اولين چاپخانه با حروف فارسي به كار افتاد و 215 سال بعد از اولين روزنامه در جهان، اولين روزنامه در ايران انتشار يافت.

4ارديبهشت 1319 نخستين فرستنده راديو در ايران افتتاح شد. به اين ترتيب ايرانيها با يك اقامت عبوري در كهكشان گوتنبرگ وارد كهكشان ماركني شدند.در آن سالها هنوز اكثر جامعه را بي سوادان تشكيل مي دادند . پس راديو توانست بدون هيچگونه مقاومتي مردم را به كهكشان ماركني ببرد.

در حالي كه كشورهاي غربي 484 سال در كهكشان گوتنبرگ زندگي كردند و با آن خو گرفتند، ما فقط 123 سال در آن كهكشان زندگي كرديم. يعني ما 361 سال كمتر از آنان در آنجا بوديم. در حالي كه تفاوت مدت زماني كه آنان در كهكشان ماركني زندگي كرده‌اند با ما فقط 20 سال است.

منبع: كتاب " ارتباط شناسي" تأليف دكتر مهدي محسنيان راد.
شنبه 16 شهريور 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: مهر]

[مشاهده در: www.mehrnews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 219]