مراقب گرسنگى سلولى و تنوع سبد غذايى باشيد چاق هاى گرسنه

واضح آرشیو وب فارسی:ايرنا: مراقب گرسنگى سلولى و تنوع سبد غذايى باشيد چاق هاى گرسنه
[حميده احمديان راد]
چاقى و لاغرى تنها موضوعى جذاب براى عده بخصوصى نيست. در همه كشورها به تناسب ميان وزن و قد اهميت زيادى داده مى شود. چراكه لاغرى مفرط و يا در مقابل آن چاقى هزينه هاى بهداشتى و درمانى زيادى را به دولت ها تحميل مى كند و از توانايى نيروى كار مى كاهد. به خاطر همين است كه وقتى وزير بهداشت، درمان و آموزش پزشكى چاقى را يكى از معضلات مهم بهداشتى كشورمان برمى شمرد، بايد هشدار او را جدى بگيريم. دكتر لنكرانى گفته است كه مصرف غذاهاى پرانرژى اى كه حاوى مقادير زياد چربى و مواد قندى است و كم تحركى باعث افزايش وزن شمار زيادى از مردم شده است.
سبك تغذيه اى كه در عصر جديد به چاقى عده زيادى از مردم جهان انجاميده چيزى است كه سبك تغذيه اى امريكايى در آن نقش بزرگى ايفا كرده. «غذاهاى پرانرژى اى كه حاوى مقادير زيادى چربى و مواد قندى هستند» و به شكل غذاهاى فست فودى و نوشابه هاى گازدار عرضه مى شوند، بخشى از اين سبك تغذيه هستند. اخيراً حتى فرانسوى ها هم كه به شدت به نوع غذاها و تغذيه خود مى بالند، نسبت به گسترش سبك تغذيه اى امريكايى هشدار داده اند. فرانسوى ها هميشه مى كوشند غذاها را به گونه اى درست كنند كه ارزش غذاييشان را حفظ كنند. آنها مواد غذايى را زياد نمى پزند و نسبت به تهيه مواد غذايى تازه بسيار حساسند. همچنين مى كوشند كه نه تنها در طول روز بلكه در يك وعده غذايى هم از همه نوع مواد غذايى لازم براى بدن استفاده كنند. اين نحوه تغذيه موجب مى شود كه افراد به پرخورى روى نياورند. چراكه همه مواد مورد نياز بدن را در طول روز دريافت مى كنند. بنابراين هنگامى كه فرانسوى ها شروع مى كنند به اين كه سبك تغذيه خود را تغيير دهند، نگرانى به دولت راه مى يابد و تبليغات براى جلوگيرى از اين روند آغاز مى شود.
در غذاهاى سنتى ايرانى هم به تركيب مناسب مواد غذايى مختلف اهميت زيادى داده مى شود. چنان كه حتى در فرهنگ تغذيه اى ايرانى توصيه مى شود كه كدام ماده غذايى با چه نوع ماده غذايى ديگرى تركيب شود كه هم تأثير مثبت بيشترى داشته باشد و هم جلوى بسيارى از بيمارى ها را بگيرد و يا آلودگى مواد غذايى را از بين ببرد. اما متأسفانه بسيارى از ما به سرعت در حال فراموش كردن اين توصيه هاى غذايى هستيم و آن چيزى كه اهميت بيشترى مى يابد سير شدن است و آن چيزى كه اهميتش را به سرعت از دست مى دهد ارزش و فوايد مواد غذايى مختلف براى بدن است.
چاقى و رژيم هاى سخت
وقتى سبك تغذيه درست نباشد و همه مواد مورد نياز به بدن نرسد، عده اى به پرخورى روى مى آورند و چاق مى شوند و عده اى هم براى جلوگيرى از چاقى به رژيم هاى سخت غذايى روى مى آورند. لاغر شدن با رژيم، گاهى مشكلات زيادى را به ويژه در ميان نوجوانان به وجود مى آورد. چراكه آنها بعضى از وعده هاى غذايى از جمله صبحانه را حذف مى كنند كه اين كار از توانايى هاى افراد به ويژه توانايى هاى ذهنى و بهره هوشى مى كاهد و حتى مشكلات جسمى نيز به دنبال مى آورد. تحقيقات در امريكا نشان داده دختران بيشتر از پسران وعده هاى غذايى را حذف مى كنند. دكتر فرزانه معروفى متخصص زنان و زايمان مى گويد: «دختران جوانى به من مراجعه مى كنند كه بر اثر رژيم هاى سخت غذايى دچار مشكلات زيادى شده اند. واقعيت اين است كه رژيم هاى سخت غذايى در دختران نوجوان و جوان مانع از به وجود آمدن مادرانى سالم مى شود و حتى گاهى توليد مثل و بارورى و يا زايمان آنها را با مشكل مواجه مى كند. بنابراين دختران جوان بهتر است به جاى گرفتن رژيم هاى سخت سعى كنند خوب و درست تغذيه كنند و به مقدار كافى تحرك داشته باشند تا هم چاق نشوند و هم دچار عوارض ناشى از رژيم هاى سخت نشوند».
چاقى و گرسنگى پنهان
با وجود اين كه چاقى به مشكلى بزرگ در جهان تبديل شده است، كمبود آهن و برخى از ريزمغذى ها در بدن كه بيشتر ناشى از بى توجهى به ضرورت و اهميت «تنوع سبد غذايى» است، هم اينك معضل عمده بهداشتى در بيشتر كشورهاى جهان به شمار مى رود. بسيارى از مردم كشور ما هم از اين مشكل رنج مى برند.
احمدرضا ولايى كارشناس تغذيه مى گويد:«ريزمغذى ها شامل روى، ريبوفلاوين، منيزيم، آهن، يد، ويتامين هاى آ، اى، ب، ويتامين سى و دى هستند كه در اعمال حياتى موجودات زنده تأثير مى گذارند و عدم دريافت آنها زندگى فرد و جامعه را در معرض خطر قرار مى دهد. آثار بهداشتى نبود ريزمغذى ها پائين آمدن ايمنى، افزايش ابتلا به عفونت، عواقب مرگ مادران، افزايش نياز براى مراقبت از كودكان نارس و افزايش آسيب پذيرى بدن است. از نظر اقتصادى هم از دست دادن ساعات كارى، كاهش ظرفيت كارى، كاهش درآمد خانوار، تأثير كاهنده بر اقتصاد ملى، افزايش هزينه مراقبت بهداشتى، افزايش هزينه نگهدارى و افزايش هزينه آموزشى از عواقب كمبود ريزمغذى هاست».
براساس آمارها كمبود يد تا ۱۳ نمره و كمبود آهن ۹ نمره از ضريب هوشى كودكان مى كاهد. به همين دليل بسيارى از كشورها به اضافه كردن ريزمغذى ها به مواد غذايى مى پردازند. اضافه كردن يد به نمك و ويتامين هاى B1 و B2 به آرد از جمله مشهورترين كارهايى است كه در جهان مرسوم است. در كشور ما هم اين روش ها به كار گرفته مى شوند. طبيعتاً هر چه كه به افزودن آهن و ساير ريزمغذى ها به مواد غذايى اهتمام بيشترى شود، احتمال به خطر افتادن سلامتى مردم كاهش مى يابد. اهميت تأمين آهن و به طور كلى ريزمغذى ها به حدى است كه مى تواند مانع از تولد كودكانى با كمبود ظرفيت عقلانى و مرگ مادران به هنگام زايمان به دليل كم خونى شديد و يا مرگ كودكان به دليل كمبود ويتامين شود. ولايى مى گويد:«مردم ما تغذيه مناسبى ندارند و به تنوع تغذيه اى اهميت زيادى نمى دهند. اين موجب مى شود كه ويتامين ها و املاح را به ميزان كافى دريافت نكنند. ضمن اين كه به ميزان كافى هم گوشت مصرف نمى كنند. در قديم مردم ظرف هاى ساخته شده از آهن و روى و مس مصرف مى كردند كه موجب مى شد اين عناصر به بدن برسد، ولى در حال حاضر از اين ظروف هم استفاده نمى كنند».
وى درباره افرادى كه از اين نظر بيشتر در معرض خطرند مى گويد:«به طور كلى زنان بيشتر از مردان به آهن نياز دارند. زنان باردار بيشتر در معرض كم خونى ناشى از فقر آهن قرار دارند. زنانى كه رژيم لاغرى مى گيرند نيز به آهن بيشترى نياز دارند. ورزشكاران و كودكان و نوجوانان كه به انرژى بيشترى نياز دارند و دختران بيش از پسران به آهن نياز دارند».
كم تحركى و بيمارى چاقى
۶۰ تا ۸۰ درصد مردم جهان دچار كم تحركى يا بى تحركى هستند. در كشور ما هم اين موضوع شيوع بسيارى دارد و نكته تأسف آور اين است كه بى تحركى و كم تحركى در بين كودكان و نوجوانان هم بسيار شايع است. اين موضوع موجب به وجود آمدن چاقى در كودكان و نيز به وجود آمدن نسلى كه چاقى در آنها شيوع زيادى دارد مى شود. در حالى كه اگر نوجوانان واقعاً به تناسب اندام خود اهميت مى دهند بايد به جاى رژيم هاى سخت غذايى به ورزش و تحرك بدنى بپردازند و كمتر پاى تلويزيون وقت صرف كنند و بيشتر تحرك بدنى داشته باشند. تحقيقات نشان داده كودكان و نوجوانانى كه زياد پاى تلويزيون مى نشينند، بيشتر هم تنقلات بى فايده مصرف مى كنند.
بى تحركى انسان ها به گسترش فناورى و ماشينى شدن زندگى بر مى گردد. اين طرز زندگى باعث شده بشر امروز عادت هاى جديدى كسب كند. به خاطر بعد مسافت ديگر كسى نمى تواند فاصله خانه تامحل كارش را پياده طى كند. ضمن اين كه عادت استفاده از خودرو باعث شده هيچ كس تمايل نداشته باشد حتى مسيرهاى كوتاه را هم پياده طى كند. گسترش ادارات باعث شده بسيارى از مشاغل كاملاً بى تحرك باشند. معضل به حدى جدى است كه كارشناسان به كارمندان توصيه مى كنند وسايل كارشان و حتى تلفن را كمى دورتر قرار دهند تا دست كم مجبور شوند كمى بدنشان را كش دهند تا آن وسيله را بردارند يا از آن استفاده كنند! كودكان هم ديگر مانند گذشته مسير خانه تا مدرسه را پياده طى نمى كنند. اكثر آنها با سرويس مدرسه رفت وآمد مى كنند يا والدين آنها را مى رسانند. با وجود تلويزيون، سى دى هاى فيلم و كارتون و گسترش استفاده از رايانه و بازى هاى رايانه اى، كودكان بتدريج بازى هاى پرتحرك را كنار مى گذارند. به طورى كه اعتياد به اينترنت به يكى از مشكلات مبتلابه نوجوانان تبديل شده و آنها را كم تحرك كرده است. خانه هاى كوچك و آپارتمانى هم به اين مشكل دامن مى زند.در اين شرايط تنها راه حل هايى كه باقى مى ماند اين است كه هركس براى زمانى از روز برنامه ريزى كند و اين زمان را به ورزش و حركت اختصاص دهد. راه حل ديگر اين است كه مدارس ورزش را جدى بگيرند و والدين اين نكته را بپذيرند كه ورزش هم اهميتى مانند درس خواندن دارد و به همان اندازه كه به درس خواندن بچه ها حساسند و آن را جدى مى گيرند، ورزش را هم جدى بگيرند. در كشور ما ورزش كودكان غالباً مختص تابستان ها است. در حالى كه در بسيارى از كشورها بچه ها هر روز يا يك روز در ميان به محض تعطيل شدن مدرسه به باشگاه هاى مختلف ورزشى فرستاده مى شوند و به طور جدى ورزش مى كنند.سازمان بهداشت جهانى زندگى بدون تحرك را يكى از ۱۰ عامل مرگ و مير و ناتوانى در جهان ذكر كرده. ما هم با وجود امكانات ورزشى اندك و بى تحركى كودكان و نوجوانانمان حتى در كودكستان ها و ساعت هاى ورزش مدارس بايد انتظار داشته باشيم كه در آينده اى نزديك چاقى بيش از پيش گريبانگير جامعه مان شود.
همچنين كارشناسان توصيه مى كنند لازم است مردم و به ويژه كودكان و نوجوانان درباره اين كه چه چيزهايى بايد بخورند و چگونه با پراشتهايى و نيازهاى تغذيه اى خود روبه رو شوند، آموزش ببينند.
شنبه 16 شهريور 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايرنا]

[مشاهده در: www.irna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 137]