گفتار تحليلي مهر/مناقشه اوستيا، تئوري جنگ سرد جديد از فرضيه تا واقعيت

واضح آرشیو وب فارسی:مهر: گفتار تحليلي مهر/مناقشه اوستيا، تئوري جنگ سرد جديد از فرضيه تا واقعيت
خبرگزاري مهر -گروه بين الملل : بدنبال بروز جنگ درمنقطه قفقاز، برخي تحليل ها و ارزيابي هاي موجود به بررسي پيامدها و نتايج حاصله از اين مناقشه و تاثيرات احتمالي آن بر شرايط سياسي امنيتي در دو سطح منطقه اي ، بين المللي و نيز مناسبات طرفهاي درگير و مشخصا روابط روسيه و آمريكا و آغاز جنگ سرد جديد پرداختند.

به تعبير ديگر برخي از تحليل هاي صورت گرفته زمينه ساز فضاي جديدي مبني بر بازگشت دور جديد از جنگ سرد بين آمريكا و روسيه گرديد. در اين حالت اصلي ترين سوالاتي كه مطروحه چنين خواهند بود كه آيا شرايط كنوني آغازگر يك جنگ سرد جديد مي باشد؟ درصورت صحت اين موضوع اين جنگ سرد جديد چه خصوصيات و مشخصاتي را خواهد داشت ؟ كدام يك از طرفين اين جنگ ازاين رهگذر منتفع خواهند شد؟ براي پاسخ به اين سوالات و ابهامات احتمالي بايد به برخي موارد و نكات توجه دقيق و كارشناسانه داشت :

1- مسئله مهم اين است كه زمان به گذشته باز نخواهد گشت و درصورت بروز و تحقق يك جنگ سرد جديد نيز نبايد انتظار اين را داشت كه خصوصيات و شاخص هاي اين جنگ با جنگ سرد قبلي بين دو بلوك غرب و شرق يكسان باشد. جنگ سردي كه طي دهه هاي گذشته در تاريخ سياسي غرب و شرق شاهدش بوديم، براساس دو رويكرد كاملا متفاوت ايدئولوژيك شكل گرفته بود و براساس آن دو قطب قدرت به تقسيم جفرافيايي جهان اقدام و منافعي را ترسيم و مسابقه تسليحاتي به راه انداخته بودند.

در شرايط حال حاضر نه تنها اين اختلاف ايدئولوژيك ديگر مطرح نيست و هر دوجريان رقيب بر مبناي تعارض ايدئولوژيك در عرصه هاي منطقه اي و بين المللي عمل نمي نمايند بلكه منافع آنان بيش از آنكه متاثر از رويكردهاي ايدئولوژيك قرار بگيرد ،در مرحله اول تابعي از منافع اقتصادي و درمرحله بعدي شرايط سياسي و امنيتي است.

2- يكي از عوامل و دلايلي كه باعث تحليل و فرسايش توان و نهايتا فروپاشي اتحاد جماهير شوروي سابق گرديد همانا ورود و تداوم فرسايشي مسابقه تسليحاتي شديد با غرب و در راس آن آمريكا بود و در اين راه بنيه و قدرت اقتصادي و مالي شوروي را سخت تحت تاثير خود قرار داد. لذا روسيه كنوني با نگاه به تاريخ و تجربه سلف خود نه تنها گام در چنين مسيري نخواهد گذارد بلكه توان و منابع مالي مورد نياز جهت ورود به اين بازار رقابت را نيز در اختيار ندارد. توجه به اين نكته نيز مهم است كه در جنگ سرد احتمالي، بلوك روسيه تقريبا خالي از شريك و يا شركايي است كه حاضر باشند همسو و همگام با مسكو مخاطرات و ريسك هاي سياسي و اقتصادي موجود در اين مسير را بپذيرند.

3- آمريكا نيز به دليل وجود برخي بحرانها و چالش هاي فعلي در عرصه سياست خارجي خود همچون افغانستان ، عراق ، بحث خاورميانه و روند به اصطلاح صلح اعراب و رژيم اشغالگر قدس و نيز پرونده هسته اي ج.ا.ايران ، تمايلي به بازنمودن يك پرونده ديگر تحت عنوان تقابل با روسيه در چهارچوب جنگ سرد جديد كه محتواي آن منازعه و كشمكش هزينه بر براي دستگاه سياست خارجي اينكشور مي باشد ، را ندارد.

3- كشورهاي اروپايي بعنوان بخشي ازجهان غرب كه از نقش تعيين كننده و محوري نيز درمناسبات شرق و غرب و بطور ويژه روابط روسيه و آمريكا برخوردار اند به دليل افزايش ميزان چسبندگي هاي اقتصادي ، تجاري ايجاد شده و به تبع آن وجود منافع و مصالح اقتصادي فراوان ميان اروپا و روسيه بخصوص دربخش انرژي ، به راحتي اجازه نخواهد داد كه فضاي كنوني روابط بدون توجه به منافع و هزينه هاي احتمالي آن ، تحت تاثير شرايط جنگ سرد جديدي قرار بگيرد.

4- از سوي ديگر وخامت شرايط اقتصادي حاكم برجهان و درگيربودن كشورها به بحرانهاي اقتصادي و مالي، اجازه بازگشت طرفين اين بحران را براي ورود به فضاي جنگ سرد كه بخش قابل توجهي از بودجه و منابع مالي آنان را براي رقابت هاي تسليحاتي و نظامي، خواهد بلعيد و درنتيجه برمشكلات ومعضلات اقتصادي آنان در سطوح ملي وبين المللي خواهد افزود، نخواهد داد.

براين اساس در چنين شرايطي هرچند نمي توان پيامدها و نتايج بحران قفقاز بر شرايط سياسي بين المللي را دست كم انگاشت ليكن مي بايد براي دستيابي به يك ارزيابي منطبق بر واقعيات ، بحران مذكور را در اندازه و چهارچوب واقعي و حقيقي خود مورد تجزيه و تحليل قرار داد.

هدف اصلي روسيه نه آغاز جنگ سرد جديد و نه اقدامي با هدف تهديد بالقوه وبالفعل منافع سياسي، اقتصادي و امنيتي غرب بوده ، بلكه هدف كليدي تفهيم اين مهم به آمريكايي ها بود كه از اين به بعد براي نقش روسيه بعنوان يك قدرت برتر منطقه اي حساب ويژه اي باز وبه منافع و مصالح اين كشور درحوزه هاي جغرافيايي ومناطق پيراموني اش توجه نمايند كه درهمين ارتباط نزديك شدن ناتو به مرزهاي روسيه يكي از مصاديق تهديد كننده همين منافع و مصالح بشمار ميرفت .

بنظر مي رسد سخن گفتن از آغاز جنگ سرد بين آمريكا و روسيه در مراحل اوليه مناقشه قفقاز، نوعي شتابزدگي در ارزيابي و تحليل هاي ارائه شده باشد. سرد شدن روابط روسيه و غرب الزاما به معناي شكل گيري مسابقه تسليحاتي جديد در جهان نمي باشد. شايد بتوان گفت كه روابط روسيه و غرب و يا روسيه و آمريكا در حال حاضر دچار يك انجماد سياسي گرديده و تئوري آغاز جنگ سرد بيش از آنكه يك واقعيت باشد يك فرضيه اي است كه بايد در مراحل تطويل و آتي بحران مورد آزمون دقيق تر قرار گيرد.
جمعه 15 شهريور 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: مهر]

[مشاهده در: www.mehrnews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 48]