گفت‌وگو با دكتر محمدرضا زالي درباره مطالعات جهاني پيرامون كارآفرينياقتصاد جهان بر شانه كارآفرينان

واضح آرشیو وب فارسی:دنياي اقتصاد: گفت‌وگو با دكتر محمدرضا زالي درباره مطالعات جهاني پيرامون كارآفرينياقتصاد جهان بر شانه كارآفرينان
گفت‌وگو از: حديث جهانيواژه كارآفريني معادلي براي كلمه Entrepreneurship به معناي متعهد شدن است. بنا بر تعريف واژه نامه دانشگاهي وبستر: كارآفرين كسي است كه متعهد مي‌شود مخاطرات يك فعاليت اقتصادي را سازماندهي، اداره و تقبل كند.

كارآفريني عبارت است از: فرآيند ايجاد ارزش از راه تشكيل مجموعه منحصر به فردي از منابع به منظور بهره‌گيري از فرصت‌ها. كارآفرين كسي است كه يك شركت را ايجاد و اداره مي‌كند و هدف اصلي‌اش سودآوري ور شده است.
كارآفريني مفهومي است كه تا كنون از ديدگاه‌هاي مختلف مورد بررسي قرار گرفته است و همه بر اين باورند كه كارآفريني موتور محركه توسعه تكنولوژي و اشتغال مولد است. در كشور‌هاي توسعه يافته به كارآفريني به عنوان راهبردي براي توسعه مي‌نگرند و به دليل جايگاه ويژه كارآفرينان در روند توسعه پايدار و رشد و شكوفايي اقتصادي، تلاش مي‌كنند افراد را به فعاليت‌هاي كارآفرينانه هدايت كنند و در اين راه به آموزش كارآفريني و ترويج وتبليغ آن اهميت مي‌دهند.
كارآفريني در كشور ما تا چند سال پيش جايگاهي نداشت، اما امروز با اجراي پروژه‌هاي پژوهشي چون GEM كه با اندازه‌گيري شاخص‌هاي استاندارد امكان شناخت دقيق از وضعيت كارآفريني را فراهم مي‌كند به عنوان راهبردي اثربخش براي توسعه اقتصادي و اجتماعي شناخته شده است.
بر همين مبنا و به منظور آشنايي هرچه بيشتر با پروژه GEM و مفهوم كارآفريني و اطلاع از موانع و چالش‌هاي آن با دكتر محمدرضا زالي استاد دانشكده كارآفريني دانشگاه تهران، مدير پروژه ديده بان جهاني كارآفريني در ايران و نويسنده كتاب موانع و توسعه كارآفريني در ايران گفت‌وگويي انجام داده‌ايم كه در پيش مي‌آيد:
GEM چيست؟
Global EntrepreneurshipMonitor ا(GEM)يك كنسرسيوم دانشگاهي مركب از تيم‌هاي علمي و پژوهشي است كه سالانه روند فعاليت‌هاي كارآفرينانه را در جهان رصد مي‌كند. ديده‌بان جهاني كارآفريني در سال 1997 با حمايت و پشتيباني دانشگاه بابسون ، دانشكده كسب و كار لندن و همچنين بنياد كارآفريني كافمن آغاز به كار كرد.
در اولين گزارش سالانه GEM كه در سال 1999 منتشر شد، تنها 14 كشور همكاري داشتند، اما اعضاي آن طي اين سال‌ها تا سال 2006 ميلادي به 42 كشور رسيد. در10 اكتبر سال 2007 ايران نيز به عضويت GEM درآمد و از اوايل سال 1378 دفتر ديده بان جهاني در دانشكده كارآفريني تاسيس شد. هم‌اكنون براي اولين بار در ايران پروژه تحقيقاتي 2008GEM همزمان با ساير كشورهاي عضو به اجرا در آمده است.
GEM چه اهدافي را دنبال مي‌كند و چه چشم‌اندازهايي را براي خود ترسيم كرده است؟
به طور كلي برنامه پژوهشي GEM سه هدف را دنبال مي‌كند؛
1. هدف اول سنجش سطح فعاليت كارآفرينانه درميان كشورهاي عضو است. با اندازه‌گيري شاخص‌هاي استاندارد GEM مي‌توانيم بگوييم كه در يك جامعه چقدر فعاليت‌هاي كارآفرينانه شكل گرفته و رواج دارد.
2. هدف دوم كشف رابطه نظام‌مند ميان كارآفريني و رشد اقتصاد ملي است. براساس اين هدف هر سال بررسي مي‌شود كه چه ميزان از رشد و توسعه اقتصادي در يك كشور تحت تاثير فعاليت‌هاي كارآفريني است.
3. هدف سوم شناسايي عوامل موثر در ارتقاي سطح فعاليت كارآفرينانه است كه بر مبناي اين هدف عوامل موثر بر توسعه كارآفريني در كشورهاي عضو بررسي مي‌شود.
ديده‌بان جهاني كارآفريني براساس چشم‌اندازي كه براي خود ترسيم كرده به دنبال اين است كه نسبت بيشتري از كشورهاي عضو سازمان همكاري‌هاي توسعه اقتصادي (OECD) و غير OECD را با هدف دستيابي به شناختي دقيق‌تر از كارآفرينان و نقش آنها در توسعه اقتصادي پوشش دهد. ماموريت ديده‌بان جهاني كارآفريني ارائه استاندارد‌هاي بين‌المللي بر مبناي روش شناسي پژوهشي در كارآفريني است.
به نكته جالب توجهي اشاره كرديد، راجع به اين روش شناسي پژوهشي و فرآيند فعاليت‌هاي پژوهشي GEM بيشتر توضيح دهيد؟
با توجه به پيچيدگي مقوله كارآفريني، در برنامه پژوهشي GEN كه بزرگترين و جامع‌ترين فعاليت تحقيقاتي كارآفريني در جهان است، از روش تحقيق تركيبي استفاده مي‌شود؛ چراكه تركيب روش‌هاي تحقيق تصوير كامل‌تري از پديده كارآفريني در جهان ارائه مي‌كند. به‌طور كلي در اين برنامه تحقيقاتي از سه روش تحقيق پيمايشي براي نظرسنجي از جمعيت بزرگسال (64ـ18 سال)، روش دلفي جهت نظرسنجي از خبرگان ملي و داده‌هاي كمي و آماري مستند استفاده مي‌شود.
براي اجراي برنامه GEM كشورهاي عضو، طرح پيشنهادي تحقيق خود خود را به GEM ارائه مي‌كنند. اين طرح در كميته پژوهشي مورد بررسي قرار مي‌گيرد و در صورت تصويب، مراحل تحقيق طبق جدول زمانبندي اعلام شده كه همه كشورهاي عضو ملزم و متعهد به رعايت آن هستند انجام مي‌شود و در نهايت داده هاي خام حاصله در كليه كشورهاي عضو به همراه خلاصه‌اي از نتايج تحقيق جمع‌آوري و به GEM ارسال مي‌شود.
GEMپس از يكپارچه‌سازي داده‌اي خام كليه كشورها، گزارش‌هاي جهاني خود رامنتشر مي‌كند.
طبق جدول زمانبندي نتايج گزارش سال 2008 كي اعلام مي‌شود؟
طبق تفاهم‌نامه‌اي كه همه كشورها ملزم به رعايت آن هستند تا پايان ژانويه سال جاري ميلادي يعني بهمن ماه بايد كل داده‌ها و نتايج اين تحقيق جمع‌آوري و ارسال شود و همچنين خلاصه‌اي از گزارش تحقيق تنظيم شود.
از سال 2008 ايران نيز در جداول آماري GEM قرار مي‌گيرد. حسن طرح GEM در اين است كه سالانه به طور مستمر انجام شود و اين كار منوط به تامين منابع مالي مورد نياز اين پروژه است.
پيشنهاد ما اين است كه اين طرح پژوهشي را در برنامه 5 ساله توسعه كشور بگنجانيم كه از نظر تامين مالي دچار مشكل نشويم و بتوانيم هرسال ميران حركت كشور به سوي كارآفريني را ارزيابي ورصد كنيم.
عضويت ايران در GEM چه مزايايي دارد؟
يكي از مهمترين مزاياي عضويت ايران در GEM اين است كه به كمك اين برنامه پژوهشي امكان ارزيابي مستمر از روند توسعه كارآفريني در كشور فراهم مي‌شود و به هر حال داده‌هاي كمي و كيفي حاصله از گزارش‌هاي جهاني GEM از جمله فعاليت‌هاي كارآفرينانه برحسب سن، جنس، سطح درآمد و...، تحليل رفتار كارآفرينانه، تحليل ويژگي خاص شركت‌هاي مبتني بر نوآوري، كارآفريني زنان و تحليل محيط كسب و كار و... منبع ارزشمندي از اطلاعات براي سياستگذاران و سرمايه‌گذاران داخلي و خارجي فراهم مي‌كند.
پروژه GEM توصيف كامل و جامعي از فعاليت‌هاي كارآفرينانه در سراسر جهان ارائه مي‌دهد و اين امر به نوبه خود زمينه را براي مقايسه سطح كارآفريني ايران با ساير كشورها و همچنين امكان استفاده از تجربيات ساير كشورها در خصوص سياست‌ها و برنامه‌هاي توسعه كارآفريني فراهم مي‌كند.
براي اطلاع از وضيت كارآفريني در ايران و موانع و چالش‌هاي آن تا به حال تحقيقي صورت گرفته ؟
ما در ابتداي راه نهضت توسعه كارآفريني هستيم و الان نمي شود ارزيابي خيلي دقيقي از شاخص هاي كارآفريني ارائه كرد ولي آنچه در كشور مشاهده مي‌شود حركت به سوي ايجاد جامعه كارآفرين است. ايجاد مراكز كارآفريني در دانشگاه‌ها و ايجاد دانشكده كارآفريني در دانشگاه تهران، برگزاري جشنواره كارآفرينان برتر و حمايت‌هاي مالي از كارآفرينان از طريق آئين‌نامه بنگاه‌هاي زودبازده اقدامات مثبتي است در جهت توسعه كارآفريني در كشور. در اين زمينه، تحقيقي را در دانشكده كارآفريني دانشگاه تهران انجام داده‌ايم. بر اين اساس از كارآفرينان برتر كشور در رابطه با موانع و چالش‌هاي توسعه كارآفريني نظرسنجي كرده‌ايم، در اين تحقيق سه موضوع را در زمينه موانع كارآفريني بررسي كرديم: موانع و عوامل ضد انگيزشي كه عمدتا شامل مسائل فرهنگي، اجتماعي و فردي هستند. موانع مربوط به قوانين و مقررات دولتي و موانع محيطي كسب و كار در ايران.
در بعد عوامل ضدانگيزشي مواردي مانند خطرپذيري مالي وجود داشت، در اين شرايط افراد به گمان اينكه در صورت خطرپذيري مالي احتمال بازگشت سرمايه ضعيف است در نتيجه گرايش به سمت كارآفريني كم مي‌شود. عامل بعدي در اين زمينه عدم تامين مالي كارآفرينان است، فرد كارآفرين ايده دارد اما سرمايه لازم براي ارزش‌آفريني را ندارد، در نتيجه آنان كه سرمايه دارند، ريسك نمي كنند و افرادي كه مي‌خواهند ريسك كنند و كارآفريني انجام دهند، سرمايه ندارند. بوروكراسي حاكم بر ادارات به عنوان يكي ديگر از عوامل ضدانگيزشي مطرح بود. بحث فقدان امنيت اجتماعي از نظر كارآفرينانه هم مساله بعدي بود. از ديگر عوامل ضدانگيزشي مي‌توان به عوامل فرهنگي هم اشاره كرد، در اين بررسي، متوجه شديم كه شرايط و محيط خيلي مشوق كارآفريني نيست. متاسفانه در فرهنگ ما جايي براي تشويق خلاقيت، ايده پروري و ريسك‌پذيري نيست.
در دسته‌بندي مربوط به قوانين و مقررات بيشترين موارد موانع قانوني ناشي از مقررات بانكي بود.
76 درصد كارآفرينان در اين تحقيق اعلام كرده‌اند كه با مقررات بانكي مشكل دارند و اين قوانين و مقررات را مانع توسعه كارآفريني دانسته‌اند.
قوانين مربوط به تجارت، قوانين مربوط به صادرات و واردات، قوانين شهرداري، قوانين محيط زيست، قانون كار و قوانين مربوط به مالكيت معنوي عمده‌ترين چالش‌ها و موانع بر سر راه كارآفرينان هستند.
در باره محيط كسب و كار، كار آفرينان معتقد بودند كه محيط كسب و كار مطلوب نيست و به طور كلي مطابق نتايج اين تحقيق، از نارسايي‌‌هاي محيط كسب و كار براي شركت‌هاي جديد و در حال رشد مي‌توان به فقدان زيرساخت‌هاي تجاري، تخصصي و حرفه‌اي مورد نياز شركت‌هاي جديد و در حال رشد، عدم حمايت هنجارهاي اجتماعي و فرهنگي از كارآفريني و فقدان يا نا كافي بودن برنامه‌هاي دولتي براي كمك به شركت‌هاي جديد اشاره كرد.
همچنين عدم تاكيد نظام تعليم و تربيت (آموزش و پرورش و آموزش عالي) بر توسعه كارآفريني، نبود فضاي آزاد بازار و فقدان يا ناكافي بودن سياست‌هاي دولتي براي شركت‌هاي جديد از ديگر نتايج اين تحقيق است.
توسعه كارآفريني در جامعه چه پيامدهايي دارد؟
كارآفريني به معني فرآيند كشف و بهره‌برداري از فرصت‌ها به منظور ارزش‌آفريني در حوزه‌هاي مختلف اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي بوده و پايه و اساس توسعه پايدار و همه جانبه تلقي مي‌شود. توسعه كارآفريني فرآيندي پيچيده، بلندمدت و فراگير است كه البته نقش بسزايي در رشد و توسعه اقتصادي كشورها دارد، به طوري كه امروزه كارآفريني به مهمترين ابزار توسعه اقتصادي جوامع پيشرفته تبديل شده است. مطالعات و بررسي‌هاي GEM نشان مي‌دهد كه در برخي از كشورها مانند ايالات متحده بين نرخ فعاليت‌هاي كارآفرينانه و توليد ناخالص داخلي GDP) ( به ميزان 57 درصد همبستگي وجود دارد. از اين رو افزايش فعاليت‌هاي كارآفرينانه همراه با افزايش توليد ناخالص ملي و در نتيجه افزايش درآمد ملي، رفاه و آسايش در جامعه مي‌باشد. بدين ترتيب توسعه كارآفريني نقش شايسته‌اي براي حضور فعال در بازارهاي جهاني، اشتغالزايي پايدار، توسعه عدالت، كاهش فقر و حل مشكلات جامعه، دولت و بخش عمومي دارد.
پنجشنبه 14 شهريور 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: دنياي اقتصاد]

[مشاهده در: www.donya-e-eqtesad.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 701]