راهبرد سياست خارجي تركيه در نزديكي به شوراي همكاري خليج فارس

واضح آرشیو وب فارسی:ايرنا: راهبرد سياست خارجي تركيه در نزديكي به شوراي همكاري خليج فارس
سياسي. سياست خارجي. شوراي همكاري . جده
آنكارا- از: عليرضا جباري ؟ وزير امور خارجه تركيه سه شنبه گذشته براي امضاي تفاهم نامه با كشورهاي عضو شوراي همكاري خليج فارس در حالي به جده عربستان سفر كرد كه از پيش اعلام شده بود عمده هدف برگزاري اين نشست به امضاي يادداشت تفاهم با تركيه اختصاص دارد.

گفته شده علاوه بر توافق طرف‌هاي اين نشست براي اجراي قوانين تجارت آزاد با يكديگر، براساس اين ياداشت تفاهم ، همكاري‌هاي اقتصادي ، فرهنگي ، تجاري و امنيتي بين اين كشورها و تركيه نيز گسترش خواهد يافت.

درهمين ارتباط وزيران خارجه كشورهاي عضو شوراي همكاري خليج فارس در چند ماه اخير مذاكراتي را با عنوان همكاري‌هاي راهبردي با تركيه انجام دادند.

آنچه كه در جده در جريان است نمايه‌اي از روابط و همكاري‌هاي تركيه با كشورهاي عربي منطقه واعضاي شوراي همكاري خليج فارس در آينده را مشخص مي سازد و به همين دليل ضرورت دارد تا روند اين نشست و مصوبات آن از نزديك دنبال شود.

*** تركيه در پي ارتقاي همكاري‌هاي خود با اعراب است
اجلاس جده كه نخستين نشست وزيران خارجه شش كشور عضو شوراي همكاري خليج فارس با تركيه است رئوس همكاري‌هاي راهبردي تركيه و شوراي ياد شده را تدوين خواهد كرد.

آنكارا در سال‌هاي اخير به خصوص پس از افزايش بهاي نفت و حامل‌هاي انرژي تلاش گسترده‌اي را براي نزديكي با كشورهاي عربي منطقه انجام داد و كوشيد تا با دعوت از كشورهاي عربي و به خصوص كشورهاي عرب منطقه به تركيه به نوعي روابط خود را با اين دسته از كشورهاي حوزه خليج فارس گسترش دهد.

تركيه كه توسعه همكاري خود با كشورهاي همسايه را از سال ‪۲۰۰۰‬ميلادي به عنوان يكي از مهم‌ترين راهبردهاي سياست خارجي خود قرار داده است برنامه هاي زيادي را به خصوص براي توسعه همكاري‌هاي خود با كشورهاي عرب منطقه تدارك ديده است .

*** جذب سرمايه‌هاي عربي
آنكارا به خوبي دريافته است كه حجم ثروت انباشته شده در اين دسته از كشورهاي خاورميانه در پي افزايش بهاي نفت به حدي است كه اگر تنها يك پنجم اين ميزان در تركيه سرمايه‌گذاري شود رقمي معادل ‪۳۰۰‬ميليارد دلار در مدت زماني اندك به رگ اقتصادي اين كشور تزريق خواهد شد كه منافع زيادي را براي بازار سرمايه تركيه به همراه خواهد داشت .

اما ضرورت اعتماد كشورهاي عربي به تركيه براي اين حجم سرمايه‌گذاري در تركيه گسترش مناسبات سياسي و فرهنگي و امضاي توافقات و قراردادهاي في مابين خواهد بود كه شوراي همكاري خليج فارس براي ايجاد توازن و تعيين سياست‌هاي همسو محلي مناسب در يكپارچه كردن روابط دو جانبه و چند جانبه تركيه با كشورهاي عربي به شمار مي‌رود.

پاسخ به اين سووال كه، چرا تركيه نظر خود را به كشورهاي عربي جلب كرده و اين كشورها چه ميزان در حيات اقتصادي و سياسي تركيه نقش و اهميت دارند ، مي‌تواند توجيه مناسبي براي تلاش‌هاي گسترده آنكارا در نزدكي به كشورهاي عرب منطقه به شمار آيد.

اوايل امسال اعلام شد كه كشورهاي اروپايي قصد دارند ‪۱۸۰‬ميليارد دلار از سرمايه‌هاي خود را از بورس استانبول خارج كنند.

در پي اين اعلام اين خبر بسياري از صاحبان صنايع و بانك‌هاي تركيه كه به نوعي حيات اقتصادي آنان به بورس استانبول گره خورده است، اين اقدام اروپا را يك اقدام سرسختانه با اقتصاد آزاد تركيه ارزيابي كردند و به همين دليل آثار و تبعات آن را در زندگي روزمره مردم اين كشور نيز زيانبار توصيف نمودند.

همزمان و درست زماني كه بحث‌هاي داغ در خصوص خروج اين حجم از سرمايه اروپاييان از بازار بورس استانبول در جريان بود، مسوولان اقتصادي تركيه اعلام كردند كه برخي از كشورهاي عربي تمايل خود را براي ورود به بازار سرمايه تركيه و به خصوص سرمايه‌گذاري در بورس استانبول به اطلاع آنكارا رسانده‌اند .

هر چند ميزان سرمايه‌گذاري برخي از سرمايه داران عرب در استانبول اعلام نشد، اما گفته شده اعراب در بازار بورس استانبول سرمايه‌اي معادل ‪۲۰۰‬ ميليارد دلار را در اختيار دارند.

در اواخر خرداد ماه سال جاري نيز سومين اجلاس مجمع اقتصادي ترك - عرب با هدف جذب سرمايه‌هاي كشورهاي عربي و مشاركت هرچه بيشتر شركت‌هاي تركيه اي در طرح‌هاي عظيم زيرساختي كشورهاي عربي، در استانبول شروع به كار كرد اين اجلاس با حضور رجب طيب اردوغان نخست وزير تركيه و برخي مقامات كشورهاي عضو شوراي همكاري خليج فارس همچنين مقامات سوريه، فلسطين و سومالي و وزيران دارايي و اقتصاد كشورهاي عربي ؟ عمرو موسي دبيركل اتحاديه عرب و مشاركت بيش از ‪ ۱۵۰‬سرمايه گذار بزرگ از كشورهاي عربي و شماري از مسوولان نهادهاي دولتي و بخش خصوصي داخلي و خارجي افتتاح شد.

هدف از اين همايش بزرگ برداشتن گام‌هاي جديد در راه توسعه همكاري ميان تركيه و كشورهاي عربي عنوان شد و طي آن چشم انداز مشاركت تركيه با اعراب نيز ترسيم شد.

*** توسعه اقتصادي در سايه توسعه سياسي
پس از انجام اصلاحات اقتصادي در تركيه، اين كشور به سرعت توانست بخشي از نظام سرمايه داري باز را در داخل مرزهاي خود به اجرا درآورد كه ماحصل آن رشد سريع اقتصاد اين كشور در سايه فعاليت‌هاي شركت‌هاي بزرگ غربي در اين كشور بود.

اين رشد در سايه رفع موانع مزاحم در جذب سرمايه و نيز سرمايه‌گذاري هاي كلان در اين كشور امكان پذير شد.

كشورهاي عربي نيز با درك موقعيت جديد تركيه رغبت زيادي را از خود براي ورود به بازار باز اين كشور نشان دادند.

اما ذكر اين نكته نيز ضروري است كه اين امر تنها در سايه توسعه مناسبات سياسي في مابين امكان پذير خواهد بود و به همين علت ديپلماسي تركيه نيز در راستاي تمايل اعراب براي توسعه مناسبات با تركيه سعي در توسعه مناسبات سياسي با كشورهاي عربي قرار گرفت .

رئوس سياست‌هايي كه تركيه و كشورهاي عربي براي توسعه مناسبات خود و نيز معرفي فضاي سرمايه‌گذاري درتركيه انتخاب كردند شامل بخش ملك و مسكن، گردشگري، نقش راهبردي تركيه در منطقه، انرژي، بانكداري و بازار مالي است و كشورهاي عربي به شدت علاقه مند هستند تا اطلاعاتي پيرامون توانمندي‌هاي تركيه براي فعاليت و مشاركت شركت‌هاي ترك در پروژه‌هاي زيرساختي كشورهاي عربي در اختيار داشته باشند.

برهمين اساس تركيه نيز سياست خارجي خود را در منطقه با توجه به برنامه هاي هدف‌گذاري شده تعيين و به اجرا درآورد.

گفته مي‌شود سرمايه تجميع يافته در صندوق‌هاي سرمايه ‪۲۲‬كشورعربي ناشي از افزايش سرسام آور قيمت نفت در بازارهاي جهاني، به بيش از ‪ ۱/۵‬تريليون دلار رسيده است .

كشورهاي عربي براي به كار انداختن درآمدهاي هنگفت خود در وهله اول به سرمايه‌گذاري در نقاط مختلف جهان روي مي‌آورند و از طرف ديگر به توسعه اقتصادي با انجام سرمايه‌گذاري هاي هنگف زيرساختي اولويت مي‌دهند.

برآورد حجم سرمايه‌گذاري هاي زيرساختي كشورهاي عربي تا سال ‪ ۲۰۱۵‬ميلادي براساس طرح‌هاي اعلام شده به ‪ ۱/۷‬تريليون دلار خواهد رسيد.

تركيه نيز به عنوان كشوري كه در خدمات پيمانكاري در سال‌هاي اخير رشد قابل توجهي داشته و در صدر جدول نشسته است خواستار مشاركت دراجراي اين طرح‌هاي پرهزينه است.

اين كشور توانسته در همين چارچوب طرح‌هاي مشتركي را در زمينههاي انرژي ، نفت و گاز را در منطقه اجرا كند كه انتقال گاز مصر و عراق از طريق خط لوله از تركيه به اروپا از آن جمله است.

حجم پيمان‌هاي شركت‌هاي ساختماني تركيه در كشورهاي عربي بيش از ‪۲۵‬ ميليارد دلار است.

اين موارد بيش از آنكه شركاي عرب را براي نزديكي با تركيه ترغيب كند، اشتهاي تركيه را براي دستيابي به سرمايه‌هاي كلان كشورهاي عربي برمي انگيزد.

*** نفت و انرژي مهم‌ترين نياز تركيه براي نزديكي به تركيه
تركيه كه به دليل عدم دسترسي به منابع انرژي همواره در رنج و سختي است تامين انرژي مورد نياز خود را به عنوان يكي از مهم‌ترين و راهبردي‌ترين سياست‌هاي خود همواره در دستور كار دارد.

موضوع انرژي و تامين آن از حياتي‌ترين مسايل در تركيه به شمار مي‌رود و به همين دليل هيچ دولتي در تركيه بدون داشتن برنامه مشخص در اين زمينه نتوانسته به حيات سياسي خود در اين كشور ادامه دهد.

اين كشور كه انرژي مورد نياز خود را از روسيه ، كشورهاي آسياي ميانه ، قفقاز، ايران و برخي از كشورهاي حاشيه خليج فارس از جمله قطر تامين مي كند، براي تضمين امنيت در دسترسي مدام به اين منابع لاجرم سطح مناسبات خود را بايد با اين دسته از كشورها در شرايطي مطمئن قرار دهد.

در ميان كشورعربي قطر به عنوان كشوري كه مي‌تواند گاز مورد نياز تركيه را پس از روسيه و ايران تامين كند از درجه اهميت خاصي برخودار است .

به همين دليل سه ماه پيش رجب طيب اردوغان در سفري به اين كشور حاشيه اي خليج فارس توانست در اين زمينه قراردادي را با مقامات قطري براي تامين بخشي از گاز مورد نياز كشورش منعقد كند.

اگر تركيه بتواند وارد بازار نفت كشورهاي عربي و به خصوص كشورهاي حوزه خليج فارس شود در آن صورت توانسته با مشاركت در طرح‌هاي عظيم نفت، گاز و پتروشيمي آنان علاوه بر تامين انرژي مورد نياز خود با مشاركت در طرح‌ها و پروژه‌هاي اعراب به نوعي خود را در سرنوشت نفتي آنان گره بزند.

*** ديپلماسي فعال تركيه در منطقه
درهمين راستا آنكارا در چند سال اخير تلاش گسترده‌اي را براي نزديكي با كشورهاي عربي و توسعه مناسبات با آنان آغاز كرده است .

تلاش‌هاي مستمر آنكارا براي حل پاره‌اي از مشكلات ميان برخي از كشورهاي عربي به خصوص در مورد مسايل سياسي خاورميانه از جمله تلاش‌هاي ميانجي گري ميان رژيم صهيونيستي و سوريه نيز در همين راستا قابل ارزيابي است .

هر چند كه بسياري از اين تلاش‌ها تاكنون نتيجه‌اي در بر نداشته است اما به نظر مي‌رسد تركيه براي تقويت مناسبات با كشورهاي عربي و پررنگتر كردن نقش منطقه‌اي خود ديپلماسي كنوني خود را در منطقه هم چنان ادامه دهد.

برگزاري نشست اتحاديه اروپا و سازمان كنفرانس اسلامي در استانبول، ميزباني نشست حل اختلافات بين پاكستان و رژيم صهيونيستي در تركيه، ميزباني رفع اختلافات بين پاكستان و افغانستان در آنكارا، دعوت همزمان از مقامات تشكيلات خودگردان فلسطين و رژيم صهيونيستي به آنكارا و ميانجيگري اخير ميان سوريه و رژيم صهيونيستي بخشي از ديپلماسي فعالي اين كشور درچهار سال گذشته بوده است كه هنوز هيچ يك از آنها به نتيجه نرسيده است .

اما همان گونه كه ذكر شد به رغم به نتيجه نرسيدن اين موارد به نظر مي رسد آنكارا تلاش براي ارتقاي موقعيت منطقه‌اي خود را هم چنان ادامه دهد .
چهارشنبه 13 شهريور 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايرنا]

[مشاهده در: www.irna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 199]