بررسي اجمالي كتاب «القرآن الكريم و روايات المدرستين» اثر علامه عسكري ‌ره‌ تدوين‌كننده عقايد شيعه در باب قرآن‌

واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین: بررسي اجمالي كتاب «القرآن الكريم و روايات المدرستين» اثر علامه عسكري ‌ره‌ تدوين‌كننده عقايد شيعه در باب قرآن‌
جام جم آنلاين: علامه سيد مرتضي عسكري سال 1293 شمسي در سامراء در خانوادهاي اهل علم متولد شد. علامه عسكري از سن 10سالگي براي تحصيل علوم ديني به حوزه علميه رفت و دروس مقدماتي و قسمتهايي از دروس سطح را در شهر سامرا فراگرفت. علامه عسكري در سال 1310 شمسي به قم مشرف و وارد حوزه علميه اين شهر شد و ادامه دروس سطح خود را نزد علماي اين حوزه فراگرفت.

علامه عسكري بعد از اتمام دروس سطح مجددا به سامراء بازگشت و دروس خارج فقه و اصول را نزد علماي سامرا تعلم كرد. علامه در تاريخ اسلام پژوهشهاي ارزندهاي انجام داد به نحوي كه ايشان را به عنوان استاد مسلم تاريخ اسلام مي‌شناختند.

يكصد و پنجاه صحابي ساختگي، عبدالله ‌بن سبا نقش عايشه در تاريخ اسلام، ويژگي‌‌ها و نشانه‌‌هاي دو مكتب، عقائد الاسلام من القرآن الكريم، قيام الا‡ئمّه` باحياء الدين و ... از جمله كتب و پژوهشهاي ارزنده ايشان است.

يكي از آثار ايشان «القرآن الكريم و روايات المدرستين» نام دارد كه در آن عقايد شيعي درباب قرآن را ذكرو دسته‌بندي مي‌كند.

در ‌اين مقاله به بررسي اين كتاب و اهميت آن پرداخته شده است.

علامه عسكري با استخراج عقائد اسلام از درون قرآن، گام مهمي در وحدت مسلمين برداشت.

يكي از آثار ارزنده علامه سيدمرتضي عسكري كه به صورتي عالمانه و محققانه تدوين شده «القرآن و روايات المدرستين» اثري قرآني و حديثي است. در اين كتاب نويسنده سعي كرده تمام اعتقادات شيعه درباره قرآن را شفاف، مستند و دسته‌بندي شده عرضه كند كه در اين مساله موفق بوده است.

اين كتاب كه از بحث‌هاي قرآني علامه عسكري به شمار مي‌رود، در 3 جلد نگاشته شده است: جلد اول دروس مقدماتي، جلد دوم روايات مكتب خلفا و جلد سوم روايات مكتب اهل بيت عليهم‌السلام كه در زير به طور خلاصه مورد بررسي قرار مي‌گيرد.

استاد فقيد مرتضي عسكري در رابطه با موضوع و هدف اين كتاب كه در 3 جلد تنظيم شده است چنين مي نويسد: مي‌دانيد كه حاجي نوري محدث نوري كتابي دارد با عنوان فصل الخطاب في تحريف كتاب رب الارباب. اين كتاب، چاپ سنگي بود و كمتر كسي از شيعه و سني آن را ديده بود.

بعد از پيروزي انقلاب اسلامي در ايران، احسان ظهير با پول وهابي‌ها فصلي از اين كتاب را كه حاوي احاديث شيعه در باب تحريف قرآن بود چاپ كرد و اسمش را «الشيعه والقرآن» گذاشت. اين كتاب و امثال آن، باعث شد كه بعد از انقلاب، حدود 200 كتاب كوچك و بزرگ در رد شيعه، فقط در هند به چاپ برسد. در حالي كه اصل حرف محدث نوري اشتباه است.

آيت‌الله سيدمرتضي عسكري مي‌افزايد: اصطلاحات مربوط به قرآن و تاريخ را جمع و تدوين كردم و بعد به بحث‌هاي مقدماتي جايگاه قرآن در دو مكتب (خلفا، اهل‌بيت عليهم‌السلام) پرداخته‌ام و ازجمله مصونيت قرآن از تحريف را بحث كرده‌ام و در جلد دوم تعداد زيادي از روايات اهل سنت را حتي از صحاح آورده‌ام كه دال بر تحريف قرآن‌اند؛ اما يكي يكي ثابت كرده‌ام كه اشكال سندي و متني دارند و حتي خيلي از آنها به وسيله زنادقه به صحابه نسبت داده شده‌اند.

حضرت استاد در جلد سوم اين كتاب به نقد و بررسي بيش از هزار روايت منسوب به شيعه كه حاجي نوري و احسان ظهير آورده‌اند پرداخته است.

مرحوم فقيد در مقدمه اين كتاب آراي بزرگان علما و محدثان شيعه، از ابن شاذان معاصر اهل بيت عليهم‌السلام تا مفيد و سيدمرتضي و شيخ طوسي و... امام خميني‌ره را در رد تحريف قرآن ذكر كرده و اجماع علماي شيعه بر اين بوده است كه يك كلمه از قرآن تغيير نكرده و جابه‌جا هم نشده است.

علامه در اين كتاب به بيان نظريه اختصاصي خويش در ارتباط با آهنگ و نظم معنايي و دروني خاص آيات پرداخته و معتقد است: آيات قرآن داراي نظم و آهنگ خاصي هستند كه حتي جاي كلمات و حروف قرآن را به سبب همين نظم نمي‌شود تغيير داد.

مرحوم استاد در اين باره چنين بيان مي‌كند: آن احاديثي كه در كتب اهل سنت هست و به صحابه نسبت داده‌اند كه پيامبر فرمود قرآن را مي‌توانيد به هر شكلي بخوانيد، مشروط به اين‌ كه آيه رحمت، عذاب نشود و آيه عذاب، رحمت نشود و... يا احاديثي كه مي‌گويند به جاي«اقبل» در آيه مي‌شود «اسرع» يا «هلم» به كار برد، اينها پيداست كه جعل‌كنندگانشان عرب نبوده‌اند ، [چرا] كه صحابه عرب بوده‌اند و به خوبي مي‌دانستند كه هيچ كدام از اين افعال را نمي‌شود به جاي هم به كار برد به گمان من زنادقه شام كه مورد تاييد بني‌اميه بودند، چنين احاديثي را جعل كرده‌اند و به صحابه نسبت داده‌اند.

ايشان مي‌افزايد: يا اين ‌كه در سوره تبت مي‌خوانيم «في جيدها حبل من مسد» يعني برگردنش طنابي از آهن گداخته است. در عرب براي گردن سه لفظ هست: جيد، عنق، رقبه. هر كدام از اينها غير از معناي عامي كه دارند، يك معناي خاص هم دارند لذا نمي‌شود يكي را جاي ديگري به كار برد؛ يعني افراد فصيح به كار نمي‌برند.

در «عنق» گردن طبيعي كه دراز و كوتاه دارد مطرح است. در «رقبه» نفس انساني مطرح است و در «جيد» زيبايي خوابيده است. امام حسين عليه‌السلام در خطبه مكه‌اش مي‌فرمايند: مرگ در سرنوشت بني‌آدمي، چون گردنبند بر گردن دختران جوان رقم خورده است.

نويسنده بزرگوار چنين نتيجه مي‌گيرد: پس به جاي جيد نمي‌شود هيچ يك از آن دو را گذاشت چون آهنگ و نظم معنايي آيه به هم مي‌خورد. درك اين نظم هم تخصص مي‌خواهد. بنابراين با بررسي و تحقيق در اين روايات به اين نتيجه مي‌رسيم كه اين روايات جعلي هستند و قرآن هرگز قابل تحريف نيست.

يكي از طرح‌هاي مفصل و عالمانه علامه عسكري كه با هدف وحدت و تقريب بين فرقه‌هاي مسلمين تنظيم شده، استخراج عقايد اسلام از درون قرآن كريم است.

از آنجا كه مكاتب گوناگون بشري با قرآن كريم مخالفت دارند و قانونگذاران نظام اجتماعي، قوانين جامعه را براساس چنين ديدگاهي در ستيز با احكام قرآني بنا مي‌نهند و اين بنيان بي‌ريشه، نسل به نسل، مورد اعتماد و استناد و دستمايه آيندگان مي‌گردد، علامه مرتضي عسكري‌ره به تدوين اين كتاب همت گماشتند تا احكام و قوانين و مقررات الهي را از درون قرآن بيرون بياورند؛ بحث‌هايي چون انواع مخلوقات خدا در قرآن كريم، مباحث ربوبيت، مبلغان الهي و معلمان انسان‌ها، صفات مبلغين و انبياء ازجمله بخش‌هاي اين كتاب است.

در اين 3 كتاب تبيين مساله وحي بياني قرآن و آنچه براي معاني اعتقادات در احاديث و سنت پيامبرص آمده، مورد توجه و بررسي قرار گرفته است.

مرحوم علامه در اين باره مي‌نويسد: در امت‌هاي گذشته مجموعه وحي الهي به پيامبران، همه دين را در بر مي‌گرفت: احكام، عقايد و اخلاق؛ يعني جزييات شريعت هم در كتاب آسماني آنان وجود داشت. بعد از فوت پيامبرشان، زورگويان و حاكمان قدرتمند بتدريج هر چه را از كتاب آسماني كه مخالف اهداف و اميالشان بود حذف و تحريف و كتمان مي‌كردند.

آيت‌الله مرتضي عسكري مي‌نويسد: به اين ترتيب مدتي پس از فوت وصي هر پيامبر ربوبيت خداي تعالي اقتضا مي‌كرد كه پيامبري ديگر بفرستد و شريعت را تجديد كند، اما دين خاتم و نبي خاتم با اديان و انبياي گذشته متفاوت بود و خداوند تبارك و تعالي اراده كرده بود كه اين دين تا ابد باقي بماند لذا حكمتش بر اين قرار گرفت كه اين دين را به دو گونه به پيامبر وحي كند؛ يكي وحي به لفظ كه همان قرآن است و تحريف‌ناپذير، ديگري وحي به معنا كه لفظش از پيامبر است و ما به آن حديث مي‌گوييم.

گفتني است، آيت‌الله سيدمرتضي عسكري انديشمند و متفكر اسلام و از چهره‌هاي ماندگار تشيع سال 1332 هجري قمري در سامرا ديده به جهان گشود.

وي اهتمام جدي به امر تاسيس مراكز علمي داشت و مدرسه نوين اسلامي و منتدي النشر و دانشكده اصول دين سال 1384 هجري قمري و مجمع علمي اسلامي در ايران به سال 1398 هجري قمري را تاسيس كرد.

رسول عوده‌زاده‌
چهارشنبه 13 شهريور 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: جام جم آنلاین]

[مشاهده در: www.jamejamonline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 487]