بررسي اشراق از نگاه افلاطون و سهروردي در آخرين شماره فصل‌نامه تخصصي «ذهن»

واضح آرشیو وب فارسی:خبرگزاري قرآني ايران: بررسي اشراق از نگاه افلاطون و سهروردي در آخرين شماره فصل‌نامه تخصصي «ذهن»
گروه انديشه: مقاله «اشراق از نگاه افلاطون و سهروردي»، نوشته «مهدي قوام‌صفري» در آخرين شماره فصل‌نامه تخصصي«ذهن» روانه بازار كتاب شد.
به گزارش خبرگزاري قرآني ايران (ايكنا)، مقاله حاضر بر آن است تا دو ديدگاه متفاوت افلاطون و سهروردي را درباره اشراق كه دومي از حيث شمول نسبت به اولي عام‌تر است، با جزئيات در خور مطلوب توضيح داده دهد.

تحصيل معرفت حقيقي از ديدگاه افلاطون در حقيقت، به معناي مواجهه با واقعيت متعالي و ازلي است كه در واقع، همان اشراق حقيقت بر عقل انسان است كه البته پس از دو گونه مقدمات، ممكن است به حاصل آيد. اول، اين‌كه از ادراك حسي شروع كنيم و به فهم عقلاني برسيم.

دوم، تحت تأثير تربيت و آموزش و پرورش، نيروي عقل خود را به گونه‌اي به سمت عالم پايدار و ازلي متوجه سازيم كه بتواند در معرض اشراق حقيقت واقع شود. هر آن‌چه غير از اين است يا هيچ ارتباطي به حقيقت ندارد يا اگر داشته باشد كم‌ترين ارتباط ممكن است.

براي افلاطون ادراك حسي به عنوان نخستين مرحله ديالكتيك معرفت، اهميت بسيار دارد، اما توقف در اين مرحله، معرفت توليد نمي‌كند. به عقيده او پس از گذر از اين مرحله و دو مرحله عقيده و استدلال، خود واقعيت براي عقل انسان اشراق مي‌كند و همين اشراق معرفت حقيقي را تشكيل مي‌دهد. بنابراين حقيقت در جريان مسير ديالكتيكي معرفت‌شناختي و در لحظه خاصي از آن اشراق مي‌كند.

براي سهروردي چون نفس انسان، نور مجرد است، اگر بين او و هر چيز ديگر حجاب نباشد نسبت به آن چيز، معرفت حاصل مي‌كند، زيرا جهان و هر چه در آن است با اشراق نورالانوار، نوراني است و اگر نفس به چيزي توجه كند و در مورد ماديات، چشم از سلامت برخوردار باشد و در مورد حقايق متعالي، نفس تزكيه شده باشد، معرفت حاصل مي‌شود.

برخلاف رأي افلاطون، به عقيده سهروردي حتي ادراك حسي هم حاصل اشراق است و بنابراين معرفت محسوب مي‌شود. بنابراين براي راه بردن به حقيقت ، تعليم فلسفه اشراق اين است كه نفس بايد تزكيه شود؛ به اين ترتيب معرفت حقيقت، كه محصول نهايي فلسفه بايد باشد، حاصل دو واقعيت است: اول تزكيه نفس به همراه به كاربستن عقل.

دوم، اشراق نورالانوار در مراتب هستي. دومي همواره حاصل است و اولي تكليفي است كه حقيقت برعهده انسان از آن حيث كه انسان است و قابليت كسب معرفت را دارد، گذاشته است.

آخرين شماره فصل‌نامه تخصصي «ذهن» در حوزه مباحث معرفت‌شناسي و فلسفه علم، با صاحب امتيازي «پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي»، مدير مسئولي «علي‌اكبر رشاد» و سردبيري «عليرضا قائمي‌نيا» روانه بازار نشر شده است.
دوشنبه 11 شهريور 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خبرگزاري قرآني ايران]

[مشاهده در: www.iqna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 209]