طرح مسكن مهر؛ پرسش‌ها و ابهامات‌

واضح آرشیو وب فارسی:اطلاعات: طرح مسكن مهر؛ پرسش‌ها و ابهامات‌

طرح بلندمدت زمين‌هاي اجاره‌اي 99 ساله موسوم به مسكن مهر با هدف افزايش عرضه و تامين مسكن دهكهاي مياني و آسيب‌پذير و به منظور مقابله با گراني افسار گسيخته مسكن كار خود را از سال 86 آغاز كرد. براساس اين برنامه مقرر شد سالانه 5/1 ميليون واحد مسكوني از سوي دولت به اقشار مورد هدف واگذار شود.‌

در آن سوي، طي سال گذشته اظهارنظر وزراي مسكن و شهرسازي و تعاون پيرامون پيامدهاي مثبت اجراي اين طرح آنقدر متعدد بود كه بي‌خانمانها و مستاجرين خود را در آستانه صاحبخانه شدن ديدند. گرچه هدف عمده طرح كاهش نرخ مسكن در شهرهاي بزرگ و فراهم‌سازي ابزاري براي دستيابي اقشار ضعيف و متوسط به اين كالا بود، اما با گذشت 16 ماه از آغاز اين طرح علاوه بر آنكه هيچ واحد مسكوني تحويل اعضاء نشده است بلكه تاثيري نيز در تثبيت و يا پائين آوردن قيمت در شهرهاي بزرگ در پي نداشته و طي يكسال گذشته شاهد رشد 80 تا 100 درصدي قيمتها در تهران نيز بوده‌ايم. چنانچه رويترز در گزارشي از وضعيت مسكن در تهران با اعلام افزايش 100درصدي قيمتها طي يكسال گذشته، مي‌افزايد: قيمت مسكن در تهران از پاريس هم سبقت گرفت.‌

از سوي ديگر يكي از خصوصيات اين طرح ضربتي مي‌بايست ساخت و تحويل سريع اين واحدها به متقاضيان باشد تا افزايش عرضه عطش تقاضا را كاهش داده و سبب وارونه شدن نمودار صعودي قيمتها شود. اما جديدترين خبرها حاكيست تا پايان سال جاري كار تحويل زمينها به پايان خواهد رسيد و تا تكميل و بهره‌برداري از 5/1 ميليون واحد مسكوني حداقل بايد سال 88 را نيز به نظاره نشست.

ساخت و بهره‌برداري 5/1 ميليون واحد مسكوني طرح مسكن مهر در يك وضعيت خوشبينانه و با حضور هزاران تعاوني درحالي 4 سال به طول خواهد انجاميد كه يك شركت خارجي با حضور در عرصه مسكن‌سازي كشورمان از آمادگي براي ساخت يك ميليون واحد طي همين مدت خبر داده است.‌

از ديگر انتقادات مطرح شده دوري زمين‌ها از تهران و در حاشيه قرار گرفتن محل اجراي طرح با توجيه عدم گسترش شهر تهران است. حال آنكه هم‌اكنون بيشترين ساخت و سازها در سطح تهران در جريان بوده و دوري اين واحدهاي مسكوني تنها نقش خوابگاه را براي صاحبان آن به‌همراه خواهد داشت. حتي براساس يك پژوهش انجام شده در 9 شهر جديد، نيازهاي شغلي در اينگونه شهرها تامين نشده در نتيجه بيش از 70 درصد سرپرستان خانوار در شهرهاي مذكور در خارج از اين مناطق شاغل هستند.

بنابر نتايج اين پژوهش كه از سوي مركز مطالعاتي و تحقيقاتي شهرسازي و معماري وزارت مسكن و شهرسازي صورت گرفته است نشان مي‌دهد كه شهرهاي جديد حالت خوابگاهي داشته و تنها 29 درصد از سرپرستان خانوار در اين شهرها ساكن هستند.

همچنين يكي از نكات بغرنج صنعت ساختمان كشور فقدان كيفيت و نظارت در ساخت است و درحالي كه عمر ساختمان‌ها با استفاده از فناوري‌هاي نوين در ديگر كشورها به يك قرن مي‌رسد، عمر مفيد ساختمان در ايران از 20 سال تجاوز نكرده و با قرار گرفتن آنها پس از اين مدت در زمره بافتهاي فرسوده سرمايه‌هاي كلاني از بين مي‌رود كه اين امر يكي از مخاطرات مسكن مهر نيز مي‌باشد. نهايت بكارگيري فناوري‌هاي نوين در اين طرح نيز حضور شركتهاي مالزيايي است كه اين كشور صاحب هيچ سبك و نامي در اين عرصه نيست.‌

در رابطه با اين موارد رئيس كانون كاردانهاي فني ساختمان با ذكر اينكه اگر اين طرح مانند برخي طرح‌هاي ديگر به خوبي هدايت نشود موفقيتي را دربر نخواهد داشت، مي‌گويد: در مجموع اگر اين طرح بدرستي نظارت و هدايت شود نقش قابل‌قبولي در خانه‌دار شدن هموطنانمان خواهد داشت اما اجراي آن در شهرهاي بزرگ و به‌خصوص تهران نمي‌تواند موفقيتي را در پي داشته باشد. گرچه ممكن است زمان ثبت‌نام از اين طرح استقبال شود اما نكته مهم سكونت ثبت‌نام‌كنندگان است كه در آينده مشخص خواهد شد.‌

مهدي موذن مي‌افزايد: بايد ديد پس از بهره‌برداري از اين واحدها، ثبت‌نام‌كنندگان به رغم گرفتاريهاي ناشي از اشتغال و قرار گرفتن شهر تهران به عنوان حوزه فعاليتي روزمره، حوزه زندگي، ارتباطات اجتماعي، اقتصادي و غيره را كه همگي در تهران رقم خورده است را ترك كرده به منطقه حاشيه كه زمان زيادي براي اياب و ذهاب صرف آن خواهد شد بروند.‌

وي با ذكر اينكه مسكن‌هاي 99 ساله برخلاف شهرهاي بزرگ در شهرهاي كوچك با اقبال و توفيق همراه خواهد بود، مي‌گويد: به شرط اجراي صحيح اين طرح، ساكنين شهرهاي كوچك از امتياز قابل‌قبولي در خانه‌دار شدن از سوي دولت بهره‌مند خواهند بود. اما در شهر تهران اگر مي‌خواهيم مشكل مسكن را براي شهروندان حل كنيم بايد اين پروژه را در داخل شهر اجرا كنيم.‌

به اعتقاد وي، با توجه به اينكه بافتهاي فرسوده تهران سكونتگاه‌هاي قابل اطميناني براي شهروندان نيست و با توجه به اينكه وسعت مناطق ياد شده در پايتخت بسيار زياد است، مي‌توانيم در قالب طرحي با نام اقدام به تخريب و نوسازي ساختمانهاي فرسوده با رعايت اصول شهرسازي، بلوك‌بندي و تجميع تعداد زيادي از آنها در مناطق مختلف شهر نماييم. با اجراي اين طرح علاوه بر نوسازي بافت فرسوده تهران جان و مال شهروندان نيز امنيت خواهد يافت. ضمن آنكه بخشي از نياز مسكن شهر از اين طريق تامين خواهد شد.‌

در اين زمينه دكتر سرابندي - رئيس انجمن توليدكنندگان و فناوران ساختماني معتقد است: واگذاري زمين براي طرح مهر در حاشيه شهرهاي بزرگ انجام شده در نتيجه به دليل بعد مسافت ثبت‌نام‌كنندگان با محل كارشان، اين مسكن‌ها به مسكن دوم يا فروشي و يا اجاره‌اي تبديل خواهد شد.‌

وي با ذكر اينكه واگذاري زمين در خارج از محدوده شهرهاي بزرگ به‌خصوص در مورد تهران اين طرح را با شكست مواجه كرده است، مي‌افزايد: به عنوان مثال براي خانه‌دار كردن شهروندان تهراني در هشتگرد زمين واگذار كرده‌اند كه با ترافيك موجود در شهر و اتوبان كرج - قزوين به‌طور ميانگين 6 تا 7 ساعت زمان براي رفت و آمد لازم است كه اين امر براي ساير زمينهاي شهر تهران نيز كم و بيش صدق مي‌كند. بنابراين، اين مسكن‌ها در اختيار روستائيان قرار گرفته و تنها مهاجرت را تشديد خواهد كرد.‌

سرابندي با ذكر اينكه وزارت مسكن اراضي زيادي در تهران دارد كه بهتر بود برخي از اين واگذاري‌ها در محدوده و يا داخل شهر انجام مي‌شد، مي‌افزايد: عدم هماهنگي اعضاي تعاونيها نيز از ديگر مواردي است كه مي‌تواند در تصميم‌گيري اعضا موثر بوده و پيشرفت كار را كُند كند.‌

رئيس كانون كاردانهاي فني ساختمان هم با ذكر اينكه برنامه‌ريزي‌ها نبايد به گونه‌اي باشد كه منجر به توسعه مهاجرت به پايتخت و حواشي آن شود، از اينكه اين زمينها چگونه، تحت چه نقشه‌ها و با كدامين نيروي انساني متخصص ساخته شود و ضمانت تامين مصالح و نظارت آن برعهده چه مرجعي خواهد بود به عنوان معضلاتي ياد كرد كه مشخص نيست انجام و تامين آنها برعهده كيست و كيفيت انجام آنها چگونه خواهد بود.‌

موذن تاكيد مي‌كند هم‌اكنون براي تعداد واحدهايي كه توسط بخش خصوصي در دست احداث است مشكل تامين مصالح وجود دارد قيمت آن هم دائما درحال افزايش است. اگر 5/1 ميليون واحد ساخت و ساز هم به تقاضاي بازار مصالح اضافه شود معلوم نيست كه چه بر سر ساخت اين پروژه خواهد آمد و در اين رابطه معضل ساخت پيدا خواهيم كرد.

وي مي‌افزايد: براي ساخت و سازهاي فعلي كشور مشكل نظارت داريم و كيفيت ساختمانها در سطح پاييني است. لذا براي ساخت مسكن مهر بايد پيش‌بيني‌هاي لازم اتخاذ شود كه به‌طور اصولي و منطقي ساخته و به بهره‌برداري برسد.

به گفته وي، ساختمانهاي ساخته شده در سالهاي اخير فاقد كيفيت بوده و اگر ساختمانهاي اجاره‌اي 99 ساله هم به همين روال ساخته شود 20 تا 25 سال ديگر به بافت فرسوده تبديل خواهد شد حال آنكه عمر مفيد ساختمان در ديگر كشورها حداقل 75 سال است.‌

موذن مي‌افزايد: حال كه براي ساخت 700 هزار واحد مسكوني ساليانه در كشور تا اين حد مشكل تامين مصالح و گراني آن را داريم چه تضميني وجود دارد كه با اضافه شدن 5/1 ميليون واحد ديگر سازه‌ها از كيفيت لازم برخوردار باشد. زيرا بايد با رعايت اصول و ضوابط فني و استانداردها از مصالح استفاده كنيم و نظارت كاملي هم در كاربرد آن وجود داشته باشد.

به گفته وي چنانچه در هر يك از موارد مذكور خلا و كوتاهي وجود داشته باشد، ساختمانهاي پروژه طرح 99 ساله كه حاصل زحمات دولت، مردم و سرمايه‌هاي كشور است طي 20 سال آينده مستهلك شده و به بافت فرسوده مبدل خواهد شد.

موذن تصريح كرد: كانون كاردانهاي فني ساختمان 100 هزار نفر عضو فوق‌ديپلم يا كاردان در سطح كشور دارد كه تاكنون هيچ استفاده‌اي از اين سرمايه‌هاي ارزشمند در صنعت ساختمان‌سازي نشده است.‌

رئيس كانون كاردانهاي فني ساختمان از سرعت تصميم‌گيري براي ساخت و ساز مسكن اجاره‌اي 99 ساله به عنوان نكته ديگري ياد كرد كه بايد به شدت به آن دقت كرد. به گفته وي اگر اجراي اين پروژه بدون توجه به ضوابط شهرسازي عمل شود و هر تعاوني براي خود بخواهد كار كند و اين ضوابط رعايت نشود در آينده شاهد ترويج بي‌انضباطي شهرسازي خواهيم بود. امكانات لازم در اين مناطق هم بايد از هم‌اكنون پيش‌بيني شود تا در آينده شاهد شهرهاي جديد فاقد امكانات نباشيم.‌

وي با يادآوري اينكه ساخت 5/1 ميليون واحد مسكوني پروژه‌اي است كه اگر تمهيدات لازم براي آن به عمل نيايد، سخت به انتهاي راه خواهيم رسيد، مي‌افزايد: يكي از تمهيدات شيوه ساخت است. زيرا ساخت 5/1 ميليون واحد با شيوه‌هاي فعلي و به‌طور سنتي منطقي و اقتصادي نيست.

در اين زمينه وزير تعاون در گفتگو با خبرنگار اطلاعات و در پاسخ به ناكارآمدي نقش زمين‌هاي اجاره‌اي 99 ساله در تامين نياز ساكنين شهرهاي بزرگ به‌خصوص در تهران، مي‌گويد: دولت با در اختيار گذاشتن زمين و وام ساخت آن هم فقط براي يكبار سعي خود را در كاهش هزينه مسكن براي طبقات كارگر، كارمند و كسبه جزء به عمل آورده است.‌

وي در پاسخ به سوال كارشناسان مبني بر اينكه چرا بافت فرسوده تهران براي اجراي اين پروژه در نظر گرفته نشد تا علاوه بر تامين زمين در داخل تهران، بافتهاي فرسوده نيز نوسازي شود مي‌گويد: در تهران حدود 500 تا 600 هزار نفر واجد شرايط شناخته شدند كه اسكان قسمتي از اين تعداد در تهران وجود دارد. ضمن آنكه دولت در داخل تهران زمين ندارد كه به اين امر اختصاص دهد وگرنه اجراي طرح مسكن مهر در داخل شهر ارجحيت داشت.‌

به گفته وي تنها زمين‌هاي موجود دولت در حواشي پايتخت است كه به اين امر اختصاص يافته است.

از سوي ديگر اجراي اين طرح در بافت‌هاي فرسوده اگرچه به صورت يك پيشنهاد قابل بررسي است اما از راههاي سريع‌الوصول نيست و براي دستيابي به اهداف كوتاه‌مدت نمي‌توان بر روي اين مناطق حسابي باز كرد.

البته شهرداري مي‌تواند اين پيشنهاد را در قالب طرح مسكن مهر در بافتهاي فرسوده انجام دهد.‌

عباسي در مورد كيفيت ساخت مي‌گويد: قرار نيست كه اين ساختمانها را دولت و وزارت تعاون بسازد كه اصول مهندسي و فني را رعايت كند و اين موضوع بايد توسط خود اعضا تعاوني پيگيري شود.

دولت فقط زمين و وام جهت حمايت از كم‌درآمدها ارائه خواهد داد.

وي مي‌افزايد: همه كساني كه زمين گرفته و تعاوني تشكيل مي‌دهند اجازه ندارند ساخت را شروع كنند.

اگر در بين صاحبان يك مجموعه از تعاوني مهندسيني وجود داشته باشد كه مجوز و صلاحيت ساخت از نظام مهندسي و يا وزارت مسكن و شهرسازي داشته باشد، آنها مي‌توانند با مجوزي كه دارند عمل كنند. در غير اينصورت آن تعاوني بايد با مجموعه‌اي از مهندسين واجد صلاحيت قرارداد ساخت ببندد. وام دولت هم به حساب آن شركت صلاحيت‌دار واريز مي‌شود نه به حساب افراد كه بدون رعايت اصول مهندسي و از طريق متخصصان فاقد صلاحيت اقدام به ساختمان‌سازي كنند. نظارت بر اين فرايند با وزارت مسكن و تعاون مي‌باشد.‌

عباسي تصريح مي‌كند كه اعضا نبايد به اميد هيات مديره بوده و دست از كار بكشند.

اين امر علاوه بر ايجاد ايمني بيشتر سبب كاهش هزينه‌هاي ساخت نيز خواهد شد.‌

وزير تعاون همچنين در رابطه با عدم استفاده از كاردانهاي فني ساختمان در طرح مسكن مهر با ذكر اينكه قسمتي از سازندگان اين طرح از ميان كاردانهاي فني ساختمان هستند، مي‌گويد: وزارت تعاون از همه كساني كه تخصص دارند ولي شغلي ندارند كه انجام دهند در سايت اين وزارتخانه ثبت‌نام به عمل مي‌آورد.‌

وي افزود: لذا از نمايندگان كانون كاردانهاي فني دعوت به عمل مي‌آوريم تا اسامي و مشخصات كاردانان عضو اين كانون را در اختيار اين وزارتخانه قرار دهند تا به تفاهم و ساختاري براي بكارگيري اين گروه متخصص در فعاليتهاي كشور نائل شويم.

دكتر عباسي - وزير تعاون همچنين معتقد است كه امكان توليد مسكن با استفاده از روشهاي صنعتي و فناوري‌هاي نوين در تيراژ گسترده وجود ندارد.

به گفته وي، يك دستگاه خانه‌ساز صنعتي با استفاده از آخرين فناوري‌ها قادر به ساخت 5 تا 10 هزار واحد مسكوني در سال است.

بنابراين هر شركتي كه مدعي است مي‌تواند اجراي طرح مسكن مهر را تسريع ببخشد، مي‌تواند در اين فرصت بزرگ مشاركت كند.

در همين حال مديرعامل يك شركت صنايع ساختماني كه با همكاري شركتهاي بلژيكي براي ساخت انبوه مسكن اعلام آمادگي كرده با انتقاد از شرايط موجود در بخش مسكن مي‌گويد: در شرايطي كه بحث فناوري نوين و استفاده از آن در صنعت ساختمان جدي نشده است چگونه مي‌توان از سرمايه‌گذار خارجي دعوت به عمل آورد.

واهيك شاهينيان مي‌افزايد: به رغم تحريمهاي موجود عليه ايران مذاكرات با دو شركت مادر تخصصي اروپايي كه با استفاده از فناوري‌هاي نوين اقدام به ساخت مسكن مي‌كنند، به عمل آمد و با استفاده از امكانات اين شركت‌ها مي‌توان ساخت مسكن را در كشور اقتصادي كرده و مقاومت آن را در مقابل زلزله بسيار افزايش داد.

شاهينيان مي‌گويد: با برنامه‌ريزي منظم و با استفاده از قطعات پيش‌ساخته توليد شده در اين كارخانه‌ها در طول 4 سال اجراي مسكن مهر امكان ساخت يك ميليون واحد مسكوني فراهم خواهد شد.‌

شاهينيان عمر واحدهاي مسكوني ساخته شده با اين فناوري را يك قرن ذكر كرده و از ديگر مزاياي آن به كاهش 40 درصدي مصرف فولاد در اين سازه‌ها اشاره مي‌كند.

به گفته وي بار مرده ساختمان در اين فناوري 50 درصد كاهش يافته و شركت‌هاي معتبر اروپايي اين مسكن‌ها را تا 50 سال ضمانت مي‌كنند.

وي با ذكر اينكه با بومي شدن اين فناوري در كشور قيمت تمام شده ساختمان 30 درصد كاهش مي‌يابد، مي‌افزايد: به‌كارگيري علوم و تكنولوژي در عايق‌كاري ديوارها باعث به حداقل رساندن مصرف انرژي خواهد شد.‌

وي از ديگر مزاياي صنعتي شدن ساختمان را انبوه‌سازي آن هم در حجم بسيار گسترده ذكر مي‌كند كه ضرورت آن با توجه به كمبود مسكن در ايران جدي است.

شاهينيان خاطرنشان مي‌سازد به رغم‌ اينكه دائما در رسانه‌ها بر بكارگيري شيوه‌هاي روز دنيا در ساختمان‌سازي تاكيد مي‌شود اما به نظر مي‌رسد عزم جدي براي اين كار وجود ندارد و تداوم توليد مسكن به روش سنتي با انبوهي از مصالح نيز دليلي بر اين مدعاست.

وي مي‌افزايد: با تلاش‌هاي انجام شده موفق به همكاري دو شركت مادر تخصصي بزرگ اروپا (سادف و اتيكس گروپ) شديم كه فناوري مورد استفاده اين شركت با 180 كارخانه مستقر در اروپاي غربي و 11 ميليارد يورو سرمايه در گردش كاملا به روز است اما مسئولان امر اعم از وزير مسكن و شهرسازي و مسئولان استاني تاكنون استقبالي از آن به عمل نياورده‌اند.

بالاترين فناوري كه تاكنون وارد كشور شده است متعلق كشور مالزي است كه هيچ سبك و شهرتي از اين كشور در ساخت مسكن ثبت نشده است.‌

مهندس قهاري - رئيس انجمن مفاخر معماري ايران نيز دور بودن زمين‌هاي درنظر گرفته شده براي اين طرح از تهران را به‌عنوان يكي از بزرگترين مشكلات اين طرح برشمرده و اين مساله را باعث عدم استقبال شهروندان از آن ذكر مي‌كند.‌

وي همچنين مي‌افزايد: دائما از ساخت 5/1 ميليون واحد مسكوني صحبت مي‌كنيم اما تاكنون هيچ بحثي درباره كيفيت ساخت اين مجموعه نشده است.

محسن تدين رئيس هيات مديره انجمن بتن نيز معتقد است برنامه مسكن مهر كه از سوي وزارت مسكن و شهرسازي طراحي شده است سالانه به 6 ميليون تن سيمان نياز دارد.‌

به گفته وي چنانچه ساخت و سازهاي اين طرح نيز به حجم ساختمان‌سازي كشور اضافه شود براي تامين مصالح به مشكل برخواهيم خورد و مساله واردات نيز پيامدهاي اقتصادي ديگري به دنبال دارد.

شنبه 9 شهريور 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: اطلاعات]

[مشاهده در: www.ettelaat.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 122]