جهان - اوكراين، شكار بعدي روسيه؟

واضح آرشیو وب فارسی:واحد مرکزي خبر: جهان - اوكراين، شكار بعدي روسيه؟
جهان - اوكراين، شكار بعدي روسيه؟

آ يوخن بيتنر/ ترجمه: محمدعلي فيروزآبادي:ن طلايي كه در افق مي‌درخشد هنوز هم نو و براق است. «گرگوري نيمي‌ريا» معاون نخست‌وزير اوكراين به پنجره دفترش كه به سمت مركز شهر كيف باز مي‌شود و به عبارت بهتر به آن مناره‌هاي نوراني كليساي سن ميشل، اشاره مي‌كند. اوكرايني‌ها تازه چند سال پيش اين كليساي جامع ارتدوكس را بازسازي كردند. نيمي‌ريا مي‌گويد: «بلشويك‌ها در سال‌هاي دهه 30 اين كليسا را خراب كردند و مي‌خواستند به جاي آن يك تنديس غول پيكر از استالين را در اين محل نصب كنند، تنديسي كه از دوردست‌ها هم مشخص باشد». اما از آن ايده بزرگ چيزي نماند و آنچه باقي مانده بخشي از يك ساختمان عظيم مدور است كه ميدان استالين را دربر گرفته و امروزه مقر وزارت خارجه اوكراين محسوب مي‌شود. آن پرچم آبي و بزرگ اروپاي واحد نيز كه روي اين ساختمان خاكستري در حال اهتزاز است، از اين فاصله دور به‌خوبي ديده مي‌شود. نيمي‌ريا تازه از گرجستان بازگشته است و مشاهداتش در آن كشور اين ذهنيت را در او تقويت كرد كه سياست امنيتي اوكراين به عنوان كشوري مستاصل ميان روسيه و دنياي اروپايي- آمريكايي، به يك ارتباط غربي روشن و شفاف نياز دارد. «تجربه گرجستان نشان مي‌دهد كه مرزهاي ميان قانون و بي‌قانوني بسيار خطرناك هستند. خلاء امنيتي گسترش يافته است و اوكراين در اين خلاء قرار دارد». نيمي‌ريا به عنوان يك مورخ، آدمي خشك است و علاقه‌اي به شعارهاي سياسي تهييج كننده ندارد اما تنش و خطر را به‌خوبي احساس مي‌كند: «اروپا بايد اين علايم خطر را جدي بگيرد. مناقشات منطقه‌اي ظاهرا خاموش شده مي‌تواند در عرض چند روز حتي اگر تبديل به مناقشه جهاني نشود، به شدت در ابعاد منطقه‌اي گسترش پيدا كند». به همين دليل است كه دولت او در نظر دارد «رابطه‌اي رسمي با سياست امنيتي دفاعي اروپا داشته باشد». از قرار معلوم در مورد جزئيات دقيق اين رابطه طي نشست سران ناتو با اوكراين كه در نهم سپتامبر و در اويان فرانسه برگزار مي‌شود، گفت‌وگو خواهد شد. معني اين كار چيست؟ آيا اين همان پارانوياي دوران پسا شوروي است؟ آيا تلاشي ماهرانه براي كشاندن آن موج وحشت حاصل از جنگ قفقاز به اتحاديه اروپاست؟ يا نگراني برحقي است كه براي ثبات در روابط درياي بالتيك و درياي سياه وجود دارد؛ يعني همان حوزه‌اي كه با منافع اروپا عجين است؟ اوكراين بر خلاف گرجستان كشور كوچكي نيست. اين كشور جمعيتي 45 ميليون نفري و مرزي طويل با اروپا دارد و يك قدرت اتمي سابق به شمار مي‌آيد و از ارتشي كاملا مدرن با 130هزار سرباز ( به انضمام يك ميليون نيروي ذخيره) برخوردار است. از آنجايي كه بخشي از مردم اوكراين روسي زبان هستند، جامعه اوكراين در مورد مسئله پيوستن اين كشور به ناتو جامعه‌اي به شدت دوقطبي به شمار مي‌آيد.

در ماه ژوئن سال جاري تنها 18 درصد از اوكرايني‌ها خواهان پيوستن به معاهدات غربي بودند و 32 درصد از مردم ترجيحا در انتظار حل مشكلات با روسيه بودند. به همين دليل است كه سياستمداراني چون نيمي‌ريا در مورد آن ارتباط غربي بيشتر از آنكه به پيمان‌هاي نظامي تحت تسلط آمريكا فكر كنند، در انديشه ارتباط و مناسباتي ويژه با اتحاديه اروپا هستند. وزن و اعتبار اوكراين احتمال خطر جنگ تمام عيار روسيه عليه اين كشور را كاهش مي‌دهد اما دقيقا به همين دلايل است كه اوكراين در خطري به مراتب بيشتر از حمله تانك‌ها به تسخين والي قرار دارد. زيرا اوكراين هم از پاشنه آشيلي شبيه به اوستياي جنوبي برخوردار است، پاشنه آشيلي به نام شبه جزيره «كريمه» واقع در درياي سياه، شبه جزيره‌اي كه نزديك به دوسوم ساكنان آن روس هستند. اگرچه قانون اساسي اوكراين خودمختاري اين جمهوري را تضمين كرده و جمهوري كريمه از قوه مقننه مستقل برخوردار است، اما روس‌ها همواره از يك به اصطلاح «اوكراينيزاسيون اجباري» گله و شكايت دارند. علاوه بر آن نوعي اختلاط قومي شديد هم در اين منطقه در جريان است. در دهه‌هاي اخير 300 تا 500 هزار نفر از تاتارهاي اهل كريمه به ميهن خود بازگشته‌اند. تاتارها مسلمانان سني مذهبي بودند كه در دوران استالين به اتهام اعتقادات خيانتكارانه از اين منطقه رانده شدند. حال بازگشت آنها موجب مشكل مضاعفي شده است و از قرار معلوم اين تاتارها كه از طرفداران اوكراين محسوب مي‌شوند، بسياري از مشاغل اين جزيره را از آن خود كرده‌اند. ارتش روسيه از مدت‌ها پيش در اين منطقه حضور دارد و چند ناو جنگي و چندين قايق گشت‌زني به انضمام 30 فروند هواپيماي جنگنده تنها بخشي از ناوگان درياي سياه روسيه در بندر سواستوپول در كريمه را تشكيل مي‌دهد. مسكو بر پايه قراردادي با اوكراين تا سال 2017 در اين پايگاه حضور خواهد داشت. اما كيف نه تنها قصد تمديد اين قرارداد را ندارد بلكه از مسكو خواسته است تا در مورد كمبودهاي آيين‌نامه‌اي در اين قرارداد با كيف مذاكره كند. به دليل همين كمبود‌ها بود كه اوكراين به هيچ عنوان متوجه حركت ناوهاي جنگي روسيه از كريمه به سوي گرجستان نشد. در حال حاضر پرسشي كه ذهن‌ها در كيف را به خود مشغول كرده اين است كه اگر كشتي‌هاي جنگي گرجستان به كريمه حمله مي‌كردند چه اتفاقي مي‌افتاد؟ «سرگئي سولودكي» دبيرسرويس سياست و امنيت روزنامه «گازتا 24» اين پرسش را مطرح مي‌كند «اگر روسيه به عنوان هدف بعدي به كريم لشكركشي كند، اروپا واقعا چه كاري براي ما انجام خواهد داد؟» و خود پاسخ مي‌دهد: «هيچ، در واقع هيچ كاري نمي‌كند! روسيه هر كاري بخواهد انجام مي‌دهد». به عقيده سولودكي: «وقت آن رسيده است كه بالاخره غرب به اشتباه خود اعتراف كند. ناتو بايد خطايي را كه در نشست سران اين سازمان در بهار امسال در بخارست مرتكب شد، جبران كند و نام اوكراين را در فهرست اعضاي آينده اين سازمان قرار دهد».
با اين حال فعلا تغيير عقيده احتمالي مردم اوكراين در مورد پيوستن به ناتو قابل سنجش نيست. به عقيده اوكرايني‌هاي طرفدار غرب، تبليغات زمان شوروي در مورد تهاجم بلوك امپرياليست به‌خصوص در شرق اوكراين بسيار ريشه‌‌‌دارتر از اينهاست. به همين خاطر مسئله ناتو براي خانم «يوليا تيموشنكو» نخست‌وزير جنجالي اوكراين كه درصدد نشستن بر صندلي رياست جمهوري است، مسئله‌اي غامض به شمار مي‌آيد. او در برلين و بروكسل آشكارا به طرفداري از پيوستن به ناتو مي‌گويد اما در اوكراين از پرداختن به اين موضوع خودداري مي‌كند. اما به دليل موافقت عمومي با پيوستن به اتحاديه اروپايي، خانم تيموشنكو راحت‌تر نسبت به اين مسئله اظهار نظر مي‌كند. البته روسيه نشان داده است كه در مورد اوكراين از به اصطلاح تنبيهات نرم استفاده مي‌كند و به همين خاطر بود كه در اوج سرماي زمستان 2006، مسكو به دليل عدم‌موافقت كيف در مورد افزايش قيمت گاز، جريان گاز به اوكراين را متوقف كرد. اما آيا كشورهاي اتحاديه اروپا كه خود اجاق‌هاي‌شان را با محصول گازپروم روسيه گرم مي‌كنند، جرات خواهند داشت كه اينگونه روش‌هاي تنبيهي را هم در زمره اعمال خشونت بار قرار دهند؟
منبع: Die Zeit
پنجشنبه 7 شهريور 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: واحد مرکزي خبر]

[مشاهده در: www.iribnews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 217]