امام سجاد عليه السلام و عبادت

واضح آرشیو وب فارسی:سایت دانلود رایگان:

در بررسى اساسى‏ترين مظاهر زندگى امام سجاد (ع) به مواردى چون:ترك دنيا، كثرت عبادت، زهد نسبت‏به مال دنيا و خوشى‏هاى آن‏خواهيم رسيد. ما از اين مظاهر به «تعبد» و روى گردانى ازدنيا، تعبير مى‏كنيم. «تعبد» در حيات پربركت امام (ع) به گونه‏اى است كه محتاج دليل‏و نص تاريخى نيست. همين كافى است كه بدانيم آن حضرت را «زين‏العابدين‏» و «سجاد» لقب دادند. در نظر علماى غير شيعى،امام سجاد (ع) عابدترين و زاهدترين فرد خود زمانه است كه مانندخورشيدى بر تارك انسانيت مى‏درخشد و تاريخ او را در اعلا مرتبه‏مى‏ستايد. براى معرفى عبادت امام (ع) به صورت زنده و شناساندن كيفيت ومقدار آن و بررسى حالاتى مانند ترس از خدا، زهد و موعظه كه ازلوازم عبادت امام بشمار مى‏آيد، برخى از روايات را كه متضمن‏اين معنايند، يادآور مى‏شويم: 1) از يكى از كنيزان امام (ع)،در باره عبادت آن جناب، سؤال كردند، او گفت: «آيا مختصر بگويم‏يا تفصيل بدهم‏» گفتند: «مختصر بگو» گفت: «هرگاه براى ايشان غذا مى‏بردم يا مى‏رفتم‏كه رختخواب‏شان را پهن كنم، در حال نماز و عبادت مى‏ديدمشان.هر روز و شب هزار ركعت نماز مى‏خواند.پيشانى حضرت از زيادى سجده پينه بسته بود و مانند پوست زانوى‏شتر شده بود.» 2) امام باقر -عليه السلام- عبادت پدر بزرگوارشان را چنين‏توصيف مى‏كند: «پدرم شب‏ها آن قدر نماز مى‏خواند كه هنگام رفتن‏به رختخواب، از ناتوانى بر روى زمين خود را مى‏كشاند.» رواياتى هم كيفيت عبادت امام -عليه السلام- را شرح داده‏اند:گفته‏اند: امام (ع) در حال نماز، مانند چوب خشكى بى‏حركت‏مى‏ايستاد، مگر اين‏كه باد لباس‏هاى ايشان را به حركت درمى‏آورد. چون به نماز قامت مى‏بست، رنگ چهره‏اش متغير مى‏شد و در حال‏سجده، آن قدر مى‏ماند كه عرق از سر و روى مباركش جارى مى‏شد.هنگام وضو گرفتن، از خوف خدا، رنگش مى‏پريد و اين چنين خود رابراى ديدار پروردگار آماده مى‏ساخت. بعضى از دوست‏داران امام، با ديدن آن همه عبادت و سخت‏گيرى حضرت‏در تضرع و مناجات، خوف بر آنان را برمى‏داشت و از امام تقاضامى‏كردند كه از عبادت خود كم كند و اندكى مراعات حال خود رابنمايد. دخترش فاطمه، روزى به صحابى جليل القدر، جابر بن‏عبد الله انصارى، گفت كه هر طور شده امام (ع) را قانع سازد ازعبادتش بكاهد، تا خداى ناكرده صدمه‏اى به ايشان نرسد و به‏مريضى گرفتار نيايد. زيرا او تنها فرزند به جا مانده حسين (ع)و تنها حجت‏خدا، بر روى زمين است. كيفيت عبادت امام، اختيار از كف حاضران مى‏ربود و دل آن‏ها رامى‏سوزاند. آن‏ها مى‏گريستند و مى‏ترسيدند كه ضعف و ناتوانى، كه‏بى‏سابقه نبود، كار دست امام بدهد. مى‏گويد، روزى امام باقر (ع)نزد پدر رفت و او را در نماز، به حالتى عجيب مشاهده كرد.حالتى كه كسى را ياراى رسيدن به مرتبه آن نبود. رخسار امام (ع)از شدت شب‏زنده‏دارى زرد شده بود و چشمانش از گريه بسيار سرخ.در اثر سجده‏هاى طولانى، پيشانى مباركش پينه بسته بود و بينى‏ايشان زخم شده بود و ساق پاها به كلى از كار افتاده بود. امام‏باقر (ع) گويند: وقتى پدرم را بدين حالت ديدم، نتوانستم تحمل‏كنم و گريستم. همه كسانى كه در باره امام سجاد (ع) كتابى نگاشته‏اند و اين حالات‏را متعرض شده‏اند، كمتر به تفسيرى روشن و دقيق دراين باره دست‏زده‏اند. توضيح نداده‏اند كه چرا در زندگى ائمه ديگر، عبادت رابدين صورت مشاهده نمى‏كنيم. البته اين نويسندگان بى‏ميل نيستندكه عبادت را به گونه‏اى كه در زندگى امام سجاد (ع) بروز يافته،دليل برترى ايشان بدانند و كثرت تضرع و شب‏زنده‏دارى آن حضرت‏را، گواه عظمت مرتبه و امامت‏به شمار آرند. بسنده كردن به اين گونه تفاسير نارس و عقيم، نشان از درك ناقصى‏دارد كه با شان و منزلت، و شخصيت امام (ع) سازگار نيست. عبادت‏را صرفا يك فضيلت و ارزش قلمداد كردن، يعنى بررسى حيات وشخصيت ائمه -عليهم السلام- به صورتى غير دقيق و غير شيعى ورسيدن به فهمى نادرست و غير واقعى. اما معرفت‏شيعى كه مبتنى بر اصول اعتقادى ماست، مجال‏گسترده‏ترى را براى بررسى نقش ائمه -عليهم السلام- و پى‏گيرى‏هدف‏هاى مشترك ايشان و بحث در وسايلى كه براى رسيدن به اين‏اهداف به كار گرفته‏اند، پيش روى ما مى‏گذارد. اين كه چنين پديده‏اى را بدين كيفيت در طول حيات ائمه پيش و بعداز امام سجاد (ع) نمى‏بينيم، ما را به اين نتيجه مى‏رساند كه‏عبادت آن گونه امام، حركتى اصولى و وسيله‏اى كارآمد بود، تا درپرتو آن، اهداف بزرگى را كه بر عهده داشت، تحقق ببخشد. نه‏امام حسن (ع) و نه امام صادق (ع) هيچ كدام، آن‏گونه كه امام‏سجاد (ع) به عبادت مى‏پرداخت، نپرداختند، و حال آن‏كه همه امامان-عليهم السلام- در رتبه و شان، برابر و يكسان بوده‏اند. كدام اوضاع و احوال، امام سجاد (ع) را به اتخاذ چنين رويه‏اى مجبورمى‏ساخت و اهدافى كه اين رويه متضمن تحقق بخشيدن بدان‏ها بود،كدام است؟ براى اين كه خواننده بتواند ما را در فهم هر چه بهتر اين پديده‏همراهى كند و از ابعاد و مفاهيم و مضامينى كه در آن پديده‏هست، آگاهى يابد، ناچاريم كه آن را از ديدگاه‏هاى مختلف بررسى‏كنيم و به همان نظرگاه معمول و واحد اكتفا نكنيم، زيرا به درك‏ناقص و نااستوار ما از جاى گاه حقيقى پديده عبادت در حيات‏طيبه امام سجاد (ع) خواهد انجاميد.
1. بررسى حالت تعبد همگام با مظاهر انسانى ديگر
تعبد، تنها جنبه قابل بررسى زندگى امام سجاد (ع) نيست. جنبه‏هاى‏ارزشمندى چون، آزاد كردن بردگان، بخشش و انفاق نيز در كنارتعبد وجود داشتند. در بحث از زندگى امام (ع)، بايد اين جنبه‏هارا كنار هم گذارد و از زاويه‏اى واحد بدان‏ها نگريست. اين روش،ما را به لمس زيبايى تناسب بين آن‏ها و درك ضرورت ارتباطشان بايكديگر مى‏رساند و فهم دقيق جوانب قدرت و تاثيرگذارى اين‏پديده‏ها را در فربهى و تكامل شخصيت، به ما ارزانى مى‏كند. آن‏وقت است كه به چگونگى به كارگيرى اين ابزار توسط امام (ع) وشيوه جمع كردن بين آن‏ها، به عنوان يك صفت واحد پى خواهيم‏برد. در بررسى مشترك اين پديده‏ها، به خاطر وحدت انگيزه و هدف،نقش هر يك از اين پديده‏ها در تحقق بخشيدن به هدف‏هاى جزيى مختص‏به خود، انكارناپذير است، اما مجموع اين اهداف جزيى است كه‏هدف عام و گسترده امام (ع) را شكل مى‏دهد و متبلور مى‏سازد.

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: سایت دانلود رایگان]

[مشاهده در: www.freedownload.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 122]