واضح آرشیو وب فارسی:سایت دانلود رایگان:
در بررسى اساسىترين مظاهر زندگى امام سجاد (ع) به مواردى چون:ترك دنيا، كثرت عبادت، زهد نسبتبه مال دنيا و خوشىهاى آنخواهيم رسيد. ما از اين مظاهر به «تعبد» و روى گردانى ازدنيا، تعبير مىكنيم. «تعبد» در حيات پربركت امام (ع) به گونهاى است كه محتاج دليلو نص تاريخى نيست. همين كافى است كه بدانيم آن حضرت را «زينالعابدين» و «سجاد» لقب دادند. در نظر علماى غير شيعى،امام سجاد (ع) عابدترين و زاهدترين فرد خود زمانه است كه مانندخورشيدى بر تارك انسانيت مىدرخشد و تاريخ او را در اعلا مرتبهمىستايد. براى معرفى عبادت امام (ع) به صورت زنده و شناساندن كيفيت ومقدار آن و بررسى حالاتى مانند ترس از خدا، زهد و موعظه كه ازلوازم عبادت امام بشمار مىآيد، برخى از روايات را كه متضمناين معنايند، يادآور مىشويم: 1) از يكى از كنيزان امام (ع)،در باره عبادت آن جناب، سؤال كردند، او گفت: «آيا مختصر بگويميا تفصيل بدهم» گفتند: «مختصر بگو» گفت: «هرگاه براى ايشان غذا مىبردم يا مىرفتمكه رختخوابشان را پهن كنم، در حال نماز و عبادت مىديدمشان.هر روز و شب هزار ركعت نماز مىخواند.پيشانى حضرت از زيادى سجده پينه بسته بود و مانند پوست زانوىشتر شده بود.» 2) امام باقر -عليه السلام- عبادت پدر بزرگوارشان را چنينتوصيف مىكند: «پدرم شبها آن قدر نماز مىخواند كه هنگام رفتنبه رختخواب، از ناتوانى بر روى زمين خود را مىكشاند.» رواياتى هم كيفيت عبادت امام -عليه السلام- را شرح دادهاند:گفتهاند: امام (ع) در حال نماز، مانند چوب خشكى بىحركتمىايستاد، مگر اينكه باد لباسهاى ايشان را به حركت درمىآورد. چون به نماز قامت مىبست، رنگ چهرهاش متغير مىشد و در حالسجده، آن قدر مىماند كه عرق از سر و روى مباركش جارى مىشد.هنگام وضو گرفتن، از خوف خدا، رنگش مىپريد و اين چنين خود رابراى ديدار پروردگار آماده مىساخت. بعضى از دوستداران امام، با ديدن آن همه عبادت و سختگيرى حضرتدر تضرع و مناجات، خوف بر آنان را برمىداشت و از امام تقاضامىكردند كه از عبادت خود كم كند و اندكى مراعات حال خود رابنمايد. دخترش فاطمه، روزى به صحابى جليل القدر، جابر بنعبد الله انصارى، گفت كه هر طور شده امام (ع) را قانع سازد ازعبادتش بكاهد، تا خداى ناكرده صدمهاى به ايشان نرسد و بهمريضى گرفتار نيايد. زيرا او تنها فرزند به جا مانده حسين (ع)و تنها حجتخدا، بر روى زمين است. كيفيت عبادت امام، اختيار از كف حاضران مىربود و دل آنها رامىسوزاند. آنها مىگريستند و مىترسيدند كه ضعف و ناتوانى، كهبىسابقه نبود، كار دست امام بدهد. مىگويد، روزى امام باقر (ع)نزد پدر رفت و او را در نماز، به حالتى عجيب مشاهده كرد.حالتى كه كسى را ياراى رسيدن به مرتبه آن نبود. رخسار امام (ع)از شدت شبزندهدارى زرد شده بود و چشمانش از گريه بسيار سرخ.در اثر سجدههاى طولانى، پيشانى مباركش پينه بسته بود و بينىايشان زخم شده بود و ساق پاها به كلى از كار افتاده بود. امامباقر (ع) گويند: وقتى پدرم را بدين حالت ديدم، نتوانستم تحملكنم و گريستم. همه كسانى كه در باره امام سجاد (ع) كتابى نگاشتهاند و اين حالاترا متعرض شدهاند، كمتر به تفسيرى روشن و دقيق دراين باره دستزدهاند. توضيح ندادهاند كه چرا در زندگى ائمه ديگر، عبادت رابدين صورت مشاهده نمىكنيم. البته اين نويسندگان بىميل نيستندكه عبادت را به گونهاى كه در زندگى امام سجاد (ع) بروز يافته،دليل برترى ايشان بدانند و كثرت تضرع و شبزندهدارى آن حضرترا، گواه عظمت مرتبه و امامتبه شمار آرند. بسنده كردن به اين گونه تفاسير نارس و عقيم، نشان از درك ناقصىدارد كه با شان و منزلت، و شخصيت امام (ع) سازگار نيست. عبادترا صرفا يك فضيلت و ارزش قلمداد كردن، يعنى بررسى حيات وشخصيت ائمه -عليهم السلام- به صورتى غير دقيق و غير شيعى ورسيدن به فهمى نادرست و غير واقعى. اما معرفتشيعى كه مبتنى بر اصول اعتقادى ماست، مجالگستردهترى را براى بررسى نقش ائمه -عليهم السلام- و پىگيرىهدفهاى مشترك ايشان و بحث در وسايلى كه براى رسيدن به ايناهداف به كار گرفتهاند، پيش روى ما مىگذارد. اين كه چنين پديدهاى را بدين كيفيت در طول حيات ائمه پيش و بعداز امام سجاد (ع) نمىبينيم، ما را به اين نتيجه مىرساند كهعبادت آن گونه امام، حركتى اصولى و وسيلهاى كارآمد بود، تا درپرتو آن، اهداف بزرگى را كه بر عهده داشت، تحقق ببخشد. نهامام حسن (ع) و نه امام صادق (ع) هيچ كدام، آنگونه كه امامسجاد (ع) به عبادت مىپرداخت، نپرداختند، و حال آنكه همه امامان-عليهم السلام- در رتبه و شان، برابر و يكسان بودهاند. كدام اوضاع و احوال، امام سجاد (ع) را به اتخاذ چنين رويهاى مجبورمىساخت و اهدافى كه اين رويه متضمن تحقق بخشيدن بدانها بود،كدام است؟ براى اين كه خواننده بتواند ما را در فهم هر چه بهتر اين پديدههمراهى كند و از ابعاد و مفاهيم و مضامينى كه در آن پديدههست، آگاهى يابد، ناچاريم كه آن را از ديدگاههاى مختلف بررسىكنيم و به همان نظرگاه معمول و واحد اكتفا نكنيم، زيرا به دركناقص و نااستوار ما از جاى گاه حقيقى پديده عبادت در حياتطيبه امام سجاد (ع) خواهد انجاميد.
1. بررسى حالت تعبد همگام با مظاهر انسانى ديگر
تعبد، تنها جنبه قابل بررسى زندگى امام سجاد (ع) نيست. جنبههاىارزشمندى چون، آزاد كردن بردگان، بخشش و انفاق نيز در كنارتعبد وجود داشتند. در بحث از زندگى امام (ع)، بايد اين جنبههارا كنار هم گذارد و از زاويهاى واحد بدانها نگريست. اين روش،ما را به لمس زيبايى تناسب بين آنها و درك ضرورت ارتباطشان بايكديگر مىرساند و فهم دقيق جوانب قدرت و تاثيرگذارى اينپديدهها را در فربهى و تكامل شخصيت، به ما ارزانى مىكند. آنوقت است كه به چگونگى به كارگيرى اين ابزار توسط امام (ع) وشيوه جمع كردن بين آنها، به عنوان يك صفت واحد پى خواهيمبرد. در بررسى مشترك اين پديدهها، به خاطر وحدت انگيزه و هدف،نقش هر يك از اين پديدهها در تحقق بخشيدن به هدفهاى جزيى مختصبه خود، انكارناپذير است، اما مجموع اين اهداف جزيى است كههدف عام و گسترده امام (ع) را شكل مىدهد و متبلور مىسازد.
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: سایت دانلود رایگان]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 122]