ضرورت متوليان مدبر براي گروه‌هاي جديد مستند در تلويزيون(1) نشست ايسنا با حضور محمد زين‌العابديني، محمد آفريده، سعيد رشتيان و محمدرضا دزفولي

واضح آرشیو وب فارسی:ايسنا: ضرورت متوليان مدبر براي گروه‌هاي جديد مستند در تلويزيون(1) نشست ايسنا با حضور محمد زين‌العابديني، محمد آفريده، سعيد رشتيان و محمدرضا دزفولي

خبرگزاري دانشجويان ايران - تهران
سرويس: تلويزيون و راديو

ايجاد و اضافه شدن گروه‌هاي ويژه «مستند» در شبكه‌هاي يك، دو و آموزش سيما و هم‌چنين تصميم بر كوچك‌سازي و به نوعي حذف مركز مستندسازي سيما، انگيزه‌ي نشستي سرويس تلويزيون ايسنا شد تا ضرورت كارشناسي اين امر و روشن‌شدن اهداف آن از سوي سيما را با كارشناسان، هنرمندان و مسوولان به بحث بگذارد.

نشست سرويس تلويزيون خبرگزاري دانشجويان ايران در اين زمينه با حضور محمد زين‌العابديني(قائم مقام و مدير گروه مستند شبكه چهار سيما)، محمد آفريده(رييس مركز گسترش سينماي مستند و تجربي) و سعيد رشتيان(تهيه‌كننده و عضو انجمن مستندسازان ايران)محمدرضا دزفولي(برنامه‌ساز و سازند‌ه‌ي مستند ايران) برگزار شد كه پيش از هر چيز «اهميت توجه به مستند» و «جريان نسل جديد مستندساز» و نهايتا «ضرورت توجه در انتخاب مديران شايسته براي گروه‌هاي مستندسازي سيما و تدبير درست براي روند توليد، ساخت و پخش مستند از كانال تلويزيون» مورد بحث در اين نشست قرار گرفت.

ايسنا در اين نشست مطرح كرد كه اقدام مبارك توجه به مستند در سيما در شرايطي مطرح مي‌شود كه در سال گذشته خبرهايي مبني بر تعطيلي تنها گروه مستند سيما در شبكه چهار سيما مطرح مي‌شد كه در ابتداي اين نشست محمد زين‌العابديني به ارائه توضيحاتي درباره‌ي آن پرداخت.

***

مدير گروه مستند شبكه‌ي چهار سيما و قائم مقام اين شبكه‌ي سيما با بيان اين كه بحث حذف مستند هيچ‌گاه نبوده است گفت: نوع برنامه‌ريزي و تقسيم‌بندي‌ها در صداوسيما تابع مدافعان و مخالفان مختلف بوده است. برخي مواقع «موضوع محوري» اساس تقسيم‌بندي‌ها بوده است و برنامه‌ريزان به سراغ اين رفتند كه گروه‌هاي برنامه‌ساز را موضوع محور كنند؛ گاهي بحث «مخاطب محوري» اولويت قرار گرفته است كه تقسيم‌بندي مخاطب باعث شده است كه گروه‌ها شكل بگيرند.

وي با بيان اين كه قالب برنامه‌سازي نيز يك نوع شكل تقسيم‌بندي گروه‌هاي برنامه‌ساز در سازمان بوده است كه

زين العابديني با بيان اين كه بحث‌هاي سال گذشته مبني‌بر حذف گروه مستند شبكه‌ي چهار سيما نيز از همين باب بود. گفت: برخي دست‌اندكاران مدافع اين بودند كه مستند بر مبناي موضوع تقسيم‌بندي شود و براي قالب، گروه تعيين نشود، دركنار آن اكثريت زيادي درسطح مديران سازمان هميشه پيشرفت يك قالب را منوط براين مي‌كردند كه به شكل تخصصي‌تر درآن زمينه برنامه‌ريزي كرده و گروه تشكيل شود.

وي افزود: خوشبختانه در نسل دوم شبكه‌هايي كه حدود 13 ـ 14 سال پيش راه افتاد روي بحث قالب مستند از همان موقع نظارتي وجود داشت، شبكه‌ي چهار سيما نيز به‌دليل نوع مخاطبي كه برايش تعريف كرده بودند اين موضوع را جدي گرفت و بر روي آن برنامه‌ريزي كرد، ولي شبكه‌هاي ديگر مثل تهران خيلي بحث گروه اختصاصي مستند را دنبال نكرد.

قائم مقام شبكه چهار سيما تصريح كرد: در مدت عمر شبكه‌ي چهار اين گروه به شكل تخصصي بحث مستند را دنبال كرده است كه نتايج آن براي سازمان مشخص بوده است، حجم كارها و كيفيت برنامه‌هاي توليدي نشان داده است كه اين برنامه‌ريزي اختصاصي براي قالب مستند براي سازمان جواب داده است و نتايج لازم را كه بايد، به دست داده است. البته در بحث تقسيم‌بندي گروه در شبكه‌هاي ديگر در اول راه هستيم كه اميدواريم با تاسيس شبكه‌ي «ويژه مستند» اين امر بيش از اين‌ها اوج بگيرد.

زين العابديني همچنين با اشكاري اين مطلب كه «درسطح سازمان صدا وسيما و كتابچه‌هاي قديمي سازمان، مستند در رده «جيم» بود» گفت: ولي همين وجود گروه مستند باعث شد در مدت 10 ـ 12 ساله ارتقا سطح برنامه‌سازي را از «جيم» به «ب» داشته باشيم، اكنون برنامه‌سازي مستند در طبقه‌ «ب» يك امر كاملا جاافتاده است و سازمان به نگاه توليد مستند در طبقات بالاتر حتي «الف» رسيده است كه اميدواريم با اتفاقات جديد اين حركت در تلويزيون به نتيجه برسد.

وي درخصوص ضرورت كارشناسي گروه‌هاي مستند در شبكه‌هاي سيما و روشن‌شدن اهدف آن، گفت: تاريخ توليد مستند در تلويزيون به گذشته‌هاي دور باز مي‌گردد و از همان اوايل شكل‌گيري انقلاب اسلامي و حركت مردم، مستند وجود داشت و اين نشان مي‌دهد كه اين قالب برنامه‌سازي در حقيقت ريشه‌ قديمي دارد و حتي انقلاب اسلامي نيز براي انتقال مفاهيمش وامدار قالب مستند است.

***

به گزارش ايسنا، محمد آفريده نيز در پاسخ به اين پرسش كه به اعتقاد وي به عنوان مدير مركز گسترش سينماي مستند و تجربي، چقدر نيروي متخصص و مدير كارآمد داريم كه مي‌توانند متولي و هادي گروه‌هاي مستند در تلويزيون باشند، گفت: اين اتفاقات و اين تلاش‌ها نشان مي‌دهد كه درحال گذار از مرحله‌يي هستيم كه يك‌سري ابعادش را ممكن است متوجه نباشيم و در نتيجه نيازمند صبر و تحمل هستيم.

وي با بيان اين‌كه سينماي مستند، سينماي شريفي است كه به رشد جامعه كمك مي‌كند گفت: اين سينما متاسفانه چون تحت تاثير سينماي داستاني بوده است، بسياري از ابعادش بازنشده است. البته تلاش‌هاي خوبي صورت گرفته است تا سينماي مستند خودش را به ‌عنوان يك عامل موثر و تاثير‌گذار و سازنده پيدا كند.

مدير مركز گسترش سينماي مستند و تجربي با تاكيد براين‌كه بخش «آگاهي بخشي» مستند خيلي كارساز است، اظهار كرد: نگاه ما به حوزه‌ي مستند از سر محبت و نوعي تعلق خاطر است و بيشتر نقش سازنده و ايجابي است، اگر تلويزيون نتواند نقش خودش را خوب ايفا كند آن هم در شرايطي كه تكنولوژي پيشرفت كرده است و تلويزيون تنها رسانه‌ي پيش‌تاز نيست، اين براي همه‌ي ما يك نوع آسيب است.

وي ادامه داد: افرادي كه مستقلا با فاصله‌هاي مختلف دراين زمينه صحبت مي‌كنند بيشتر به عنوان يك امر روبه جلو به اين قضيه نگاه مي‌كنند، يعني اين‌كه تلويزيون، وزارت ارشاد و سازمان‌هاي مختلف توجه‌كنند‌ كه ما چاره‌اي نداريم جز اين‌كه دريك تعامل و توازن بحث‌ها را بشنويم و به بهتر است هوشمندانه وارد شويم و حتي ريسك كنيم.

آفريده تاكيد كرد: تا الگوي توليد را در تلويزيون تعريف نكنيم و ساختاري را كه كهنه شده است تغيير ندهيم، اين تغيير ساختارها و نقش‌ها اتفاق خواهد افتاد.

وي ادامه داد: وقتي تلويزيون بحث تعطيل‌كردن مركز مستند‌سازي را مطرح مي‌كند، اين نگاه چه مركز را تعطيل كند يا راه بيندازد نگاهي برخواسته از محيط به ابعاد مختلف شرايط نيست؛ چون آن الگو هم‌چنان الگوي ثابتي است. من همواره تاكيد كردم كه تلويزيون يك زماني تاسيس شده است پول دراختيار داشته است و يكطرفه تهيه‌كننده صرف شده است، ولي اكنون همه‌چيز عوض شده است در حالي كه نگاه همان نگاه است.

اين مدير فرهنگي ادامه داد: ما خود را دراين ميزانسن قرار نداديم كه پيش از هرچيزي مراكز نيازمند حضور پويا و توانمند اين طيف‌ها هستند، اين الگوي كهنه بايد به گونه‌اي عوض شود.

آفريده با بيان اين كه تغيير الگوي توليد به پويايي تلويزيون كمك مي‌كند اظهار كرد: در تقويم‌مان مناسبت‌هاي مختلفي را داريم، ولي هرسال به سراغ همان فيلم‌هايي مي‌روند كه در سال‌هاي قبل پخش شده است و گروه‌ها به آن پرداخته‌اند. چون ما به اين الگو همواره به عنوان يك الگوي دولتي نگاه كرده‌ايم. يك نگاه ملي و يك نگاه از بالا‌ كه نقش‌ها را مشخص كند وجود ندارد، همه‌ي ما داريم تلاش مي‌كنيم ولي باز شاهد نتيجه‌ي مطلوب نيستيم.

وي با تاكيد بر اين كه تلويزيون خيلي بيشتر از نقشي كه اكنون دارد، مي‌تواند عمل كند گفت: تغييراتي اتفاق افتاده است، ما چون در آن تغييرات هستيم نمي‌توانيم ابعادش را درك كنيم؛ انبوهي از جريانات ناب دارد ايجاد مي‌شود كه اگر بتوانيم مديريت كنيم و با آن همراهي كنيم به شدت به نفع جامعه است.

مدير مركز سينماي مستند و تجربي ادامه داد: اگر تلويزيون قابش را در برابر اين جريان آزاد بگذارد به‌شدت مي‌تواند هم خودش را به اين عرصه‌هاي آزاد تحميل كند و هم آن‌ها را درگير خودش كند. تلويزيون توليدات خودش را داشته باشد ولي بد نيست مثلا بگويد من درسال 10 ميليارد‌ فيلم آزاد مي‌خرم حتي 50درصد آن را هم پخش نكند. چرا كه فيلمسازي كه اين‌گونه با تلويزيون تعامل داشته باشد و پول آن را بخورد، ديگر فيلمش را به ديگران نمي‌فروشد.

اين فعال عرصه مستند همچنين در نشست ايسنا خاطرنشان كرد كه دانشگاه‌ها و مراكز صنعتي از وادي پوياي سينماي مستند كاملا بي‌خبرند چون تحت تاثير سينماي داستاني بوده‌اند.

او افزود: شما وقتي به دانشگاه مي‌رويد به جاي اين‌كه آرشيو مهمي از فيلم مستند درباره ي خودشان داشته باشند مي‌بينيم كه هيچي ندارند، اين يك نگاه كلي فراتر از نگاه جزيي مي‌خواهد كه نقش هركسي را مشخص كند و توازن ميان مراكز مختلف به‌وجود آورد، شبكه‌ي چهار، تلويزيون، بخش خصوصي و بخش‌هاي صنعتي همه در كنار هم كمك‌كننده هستند براي رشد جريان مستند.

آفريده ادامه داد: هركس تلاش خودش را به تنهايي مي‌كند ولي چون توازن وجود ندارد دچار مشكلاتي هستند كه يك روز مركز مستند‌سازي سيما تاسيس مي‌شود و روزي ديگر تعطيل مي‌شود.

***

به گزارش ايسنا، سعيد رشتيان از سازندگان و تهيه‌كنندگان مستند ايران نيز درادامه صحبت‌هاي آفريده با بيان‌ اين‌كه اتفاقاتي در عرصه مستند افتاده، ولي ما سامان و آرايش اين اتفاقات را به‌دست نياورده‌ايم، گفت: مستند‌سازي درايران به‌گونه‌اي حمايتي و دولتي شروع شد، عده‌اي تصميم گرفتند اين نوع از فعاليت را درايران زمينه‌سازي كنند. با آغاز انقلاب اسلامي ميل شديدي در جامعه نسبت به اين‌كه خودش را بيشتر ببيند و بازخواني كند به‌صورت عمومي به‌وجود آمد و انعكاس آن در راديو و تلويزيون اين شد كه يك گرايش عمومي درزمينه‌ي سرك‌ كشيدن به همه‌جا به‌وجود آمد و به فكر اين نبوديم كه حتما طرحي تصويب كنيم.

وي با بيان اين كه ما آثار خوبي از دهه‌ي 60 و قبل از پايان جنگ داريم، گفت: درآن دوره شاهد خيزشي در سينماي مستند هستيم كه كانون و مركز آن تلويزيون بود، در تلويزيون ما با موج‌هاي مختلف مواجه‌ايم؛ موجي كه دهه‌ي اول انقلاب اسلامي را در بر مي‌گيرد، موجي كه ميل به كارهاي داستاني داشت و هنوز هم گرفتار آن هستيم و تمام شبكه‌ها را فرا گرفت، دركنار اين اتفاقي كه دربطن جامعه به دليل يك سري تغيير و تحولات تكنولوژيك و ارتقاي عمومي در فرهنگ جامعه به‌وجود آمد ما يك موج جديدي را مي‌بينيم كه تمايل گسترده به سمت توليد فيلم مستند دارد. چيزي شبيه آن چه در دهه‌ي اول انقلاب اتفاق افتاد. يعني مردم تمايل دارند خودشان را ببينند.

رشتيان با اشاره به اين كه در سينماي مستند نيز اين تمايل را مي‌بينيم گفت: درمقايسه با سال‌هاي اخير ما يك دفعه مواجه مي‌شويم با تعداد زيادي فيلم‌هاي مستند، هرچند با كيفيت بد؛ تمام اتفاقاتي كه مي‌افتد بازتاب واقعيت عيني است كه در بيرون و در سطح مردم و جامعه اتفاق افتاده است، ما داريم خودمان را با اين اتفاقات تطبيق مي‌كنيم تا واكنش مناسب نشان بدهيم.

وي ادامه داد: سرمايه‌ي خصوصي بالاي 50 ـ 60 درصد سرمايه‌ براي ساخت مستند را تشكيل مي‌دهد ولي بيشتر كارهاي سينماي داستاني با هزينه‌هاي دولتي است اگر ما منحني افول را در سينماي داستاني مي‌بينيم به‌دليل همين روند است و اگر شاهد پيشرفت در مستند از لحاظ كيفي و كمي هستيم نيز به‌دليل همين خودكفايي و پشتكار است. پس چه بهتر كمي عاقلانه‌تر و طراحي‌شده‌تر از اين‌ها در برابر اين اتفاق و واقعيت رفتار كنيم.

اين مستندساز ابراز عقيده كرد: حتي مركزي به اسم مركز گسترش سينماي مستند با سرپرستي محمد آفريده و اين تفكر باز هم نتوانسته است خودش را با اقتضائات واقعيت بيروني تطبيق دهند و هنوز گيرهايي وجود دارد.

بايد فكري كنيم براي نجات سرمايه‌اي كه همين‌طور درحال جوشيدن است و مي‌شود از آن تعبير به سيل كرد كه دقيقا از متن جامعه بر مي‌آيد .

***

به گزارش ايسنا، محمدرضا دزفولي از برنامه‌سازان تلويزيون و تهيه كننده مجموعه مستند ايران نيز گفت: وقتي نگاهي به تاريخچه‌ي مستند در ايران مي‌اندازيم، مي‌بينيم كه كل سينماي ما حالت گلخانه‌اي دارد. يعني هميشه مراقب آن بودند تا رشد كند. علت اين است كه ورود اين صنعت به كشور ما 4 ـ 5 سال پس از پيدايشش بوده است و ملوكانه بوده است يعني چون در زمان قاجار شاه به آن علاقه‌مند بوده است به كشور وارد مي‌شود شروع مي‌كند به توسعه پيداكردن و بعد هم كه به وضعيت جديدي مي‌رسد و متولي پيدا مي‌كند؛ در ارشاد (فرهنگ و هنر آن زمان) يك واحدي به‌نام واحد سمعي بصري ايجاد مي‌شود قبل از آن واحد مشترك سمعي بصري با دانشگاه سيراكيوز فيلم‌هاي مستند آموزشي توليد مي‌كنند و براي مردم در روستاها نمايش مي‌دهند.

وي با بيان اين كه بحث نمايش در ايران وارداتي است و اصولا ملت ما ملت شعر و ادبيات است نه نمايش ولي چون فرهنگ ما فرهنگي غني است اين موضوع را در خود هضم مي‌كند و به سمتي مي‌برد كه خود علاقه‌مند است، ادامه داد: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي افرادي را به خارج كشور اعزام مي‌كند و سبقه‌يي را از لحاظ نيروي انساني براي آن تبيين مي‌كند، كلاس‌هايي را در ارشاد برگزار مي‌كند و از اين گروهي كه در ارشاد آن زمان تعليم مي‌بينند تلويزيوني كه تاسيس مي‌شود بهره‌برداري مي‌كند. از همان ابتدا ارشاد و تلويزيون با هم مشكل داشتند و رقيب بودند. يعني بردار برايندشان هيچ‌گاه يكديگر را تقويت نمي‌كرده است، اين اتفاق تا انقلاب ادامه مي‌يابد. انقلاب كه مي‌شود جامعه بحث خودشناسي را به دنبال خود مي‌آورد مضاف بر اين‌كه خلاء نيز ايجاد مي‌شود مبني براين‌كه بخشي از فيلم‌هاي سينمايي اكرانمان تعطيل مي‌شود چون سيستم قابل قبول نبود، نمايش‌هاي تلويزيوني نيز بخشي وارداتي بود و قابل قبول نبود، سال 57 ما كلي مستند «راز بقا» ديديم به‌دليل اين‌كه محصولي براي نمايش وجود نداشت.

اين كارشناس با بيان اينكه اكنون سينماي مستند در جامعه ما مترادف است با فيلم‌هاي حيات وحش گفت: اصل قضيه مخاطب است ، اگر فيلم را بسازيم ولي محل يا مخاطبي براي نمايش آن وجود نداشته باشد چه فايده‌اي دارد. جا براي عرضه‌ي فيلم‌ مستند زياد است ولي ما به آن نپرداختيم، چون گلخانه‌اي بالا آمديم .

وي ادامه داد: دانشگاه‌هاي دنيا حق رايت‌ نمايش فيلم‌هاي مستند را مي‌خرند و گاهي سرمايه‌گذاري مي‌كنند به عنوان مثال زماني دانشگاه مي شي‌گان با ايران شريك مي‌شود و براي ساخت فيلم‌هاي مستند براي پخش در دانشگاه‌هايش سرمايه‌گذاري مي‌كند.

وي تاكيد كرد: ما بايد محل‌هاي عرضه را پيداكنيم، بزرگترين محل عرضه مستند تلويزيون است بعد كلوپ‌هاي ويديويي و بعد از آن جاهايي كه به عنوان رفرنس‌ به آنها نگاه مي‌شود مثل دانشگاه‌ها. بعد از مدتي فيلم‌هاي جامعه‌شناسي، مستند‌هاي انتقادي و مردم‌نگاري و غيره باب مي‌شود كه كم‌كم جا و مخاطب خود را پيدا مي‌كنند.

وي ابراز عقيده كرد: درايران به‌خاطر بحث گلخانه‌اي بودن سينما هميشه جاهايي وجود داشته است كه مي‌خواستند سرمايه‌گذاري كنند و فيلم بسازند؛ يعني تهيه‌كننده‌هاي اصلي ما تلويزيون و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي بوده‌اند و كمتر وضعيتي به وجود آمده است تهيه‌كننده‌هاي خصوصي خيلي راحت‌تر بتوانند وارد شوند.

دزفولي تاكيد كرد: ما بايد ببينيم كه وضعيت و جايگاه تهيه‌كننده دراين سيستم كجاست، تهيه‌كننده يك واسطه است يا آدم فرهنگي و يا سرمايه‌گذار؛ بحث الگوي توليدي كه دوستان مطرح كردند نقطه‌ي تقاطعش همين جاست. يك سياست كلي بايد در آن ايجاد شود ما در همه‌ي موارد توليد بحث تلويزيون و ارشاد و بحث‌هاي ساختاري را در ساخت فيلم مستند داريم يعني خط قرمزهايي وجود دارد كه در تلويزيون و ارشاد متفاوت است شايد فيلمي كه براي تلويزيون مي‌سازيد خيلي قابل عرضه درجاهاي ديگر نباشد، علت اين است كه متاسفانه در جامعه اين تفلكر ايجاد شده‌ است كه اگر شما در فيلم مستند يك مواردي را مطرح نكنيد مستند شما به يك فيلم تلويزيوني تبديل مي‌شود.

اين تهيه كننده مستند در پاسخ به اين پرسش كه متوليان گروه‌هاي مستند در شبكه‌هاي سيما چه كساني خواهند بود؟ گفت: تلويزيون خودش تهيه كننده است خودش سفارش مي‌دهد؛ كسي كه پول مي‌دهد فيلمي را با مشخصات و ويژگي‌هاي خاص مي‌خواهد اين منطقش است ولي گاهي تلويزيون را به عنوان حامي مي‌بينيم يعني مي‌گوييم اين دولت است بايد حمايت‌كننده باشد ولي هركس مناسبات خودش را دارد. ولي كسي كه در ارشاد يا تلويزيون نشسته است بايد به يك جايي جوابگو باشد چون پول دولت است بنابراين بايد كاري بكند و فيلمي بسازد كه آنها مي‌خواهند.

گفتني است ادامه‌ي اين نشست طي روزهاي آينده در سرويس تلويزيون و راديوي ايسنا ارسال خواهد شد.

ادامه دارد...
چهارشنبه 6 شهريور 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايسنا]

[مشاهده در: www.isna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 239]