روياي دموكراسي

واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین: روياي دموكراسي
جام جم آنلاين: ‌هنگامي كه بي‌نظير بوتو ، نخست‌وزير پيشين پاكستان و رهبر حزب مردم اين كشور (PPP) در عين ناباوري جهانيان در پاكستان ترور شد نگارنده در هند بسر مي‌برد. زماني كه اين حادثه تلخ رخ داد تمامي شبكه ‌هاي تلويزيوني با قطع برنامه‌هاي عادي خود ، نه براي چند ساعت كه براي چندين روز خبر اول خود را به اين حادثه و مرگ دموكراسي در پاكستان اختصاص دادند.

با وجود اطلاع از تنش‌هاي دائمي و سابقه دو جنگ ميان هند و پاكستان، صاحب اين قلم صحنه‌هايي را به چشم ديد كه هنوز باور كردن آنها دشوار به نظر مي‌رسد.

بسياري از مردم هندوستان بزرگ از كسبه و كارمند و مردم عادي مي‌گريستند و حتي تلاشي هم در جهت پنهان كردن اشك‌هاي خود نمي‌كردند.

آنها بوتو را زني بزرگ و شايسته عنوان دختر ذوالفقار علي بوتو مي‌دانستند. تعجب‌آورتر آن كه با تعصبي خاص در مورد وي سخن مي‌راندند. گويي سرآمد هموطنان آنان است و در همان مقطع ، نفرت خود از ژنرال مشرف را به خاطر ترتيب دادن اين ترور مخفي نمي‌كردند ؛ امري كه البته هرگز به اثبات نرسيد. در آخرين تحليل ، مرگ بوتو به مرگ دموكراسي در پاكستان تعبير مي‌شد.

در آن زمان ، ژنرال مشرف در اوج اقتدار خود بود اما اينك او ناچار به كناره‌گيري از سمت خود شده است. مقاله حاضر ، تلاشي براي ارزيابي وضعيت پاكستان پس از مشرف است.

سرانجام ژنرال پرويز مشرف بعد از 9 سال و 6 روز از حاكميت در ايوان صدر (كاخ رياست جمهوري) در يك نطق تلويزيوني با گفتن سخنان احساسي ، «خداحافظ پاكستان، زنده باد پاكستان و خدا پاكستان را حفظ كند.» از مقام رياست جمهوري استعفا كرد.

پرويز مشرف در ادامه نطق تلويزيوني خود گفت: «به خاطرمنافع ملت از مقام خود كناره‌گيري مي‌كنم، خود را به دست مردم مي‌سپارم، بگذاريد مردم درباره من قضاوت كنند».

اكنون اين سوال مطرح مي‌شود كه چرا مشرف تصميم گرفت با قدرت سياسي وداع كند و اين اقدام چه پيامدهايي براي پاكستان در پي خواهد داشت؟ البته براي مشرف غيرقابل قبول بود به عنوان يك ژنرال نظامي كه زماني تمام امور پاكستان زير نظر وي اداره مي‌شد از سوي ائتلاف پاكستان آنهم به دليل پوشش ضعف خودشان استيضاح شود.

مشرف در نطق تلويزيوني خود به صراحت گفت ائتلاف پاكستان مي‌خواهد با استيضاح من اشتباه‌هاي خود را بپوشاند. بدين ترتيب هدف اصلي استيضاح مشرف، توسط محمد نواز شريف، رهبر مسلم ليگ (شاخه نواز) و آصف علي زرداري ، رهبر حزب مردم پاكستان ، بيشتر سياسي بود تا در راستاي منافع ملي پاكستان.

به همين دليل مشرف صلاح ديد با دفاع از عملكرد خود در دوران رياست جمهوري پاكستان، از يك موضع دست بالا و با يك وجهه منطقي از قدرت خداحافظي كند.

به اعتقاد برخي از تحليلگران، با مطالعه دوران حكومت مشرف در پاكستان، اين كشور با وجود بحران‌هاي متعدد توانست با رهبري ژنرال از اين بحران‌ها گذر كند.

گرچه دولت مشرف هم با ضعف‌هايي رو به رو بود اما به طور كلي او توانست با اتخاذ يك سياست سخت‌افزاري (نظامي) نرم‌افزاري (همكاري با احزاب) اقتصاد پاكستان و به نوعي دموكراسي متناسب با مولفه‌هاي اين كشور را در طول دوران صدارت خود رونق بخشد.

از سوي ديگر، گرچه مشرف از بعد داخلي بخصوص پس از ترور بي‌نظير بوتو چندان مورد اقبال مردم پاكستان نبود ولي توانست در دوران رياست جمهوري خود، به اين كشور هويتي جهاني بخشد و به قول خود، پاكستان را در نقشه دنيا و اذهان جهانيان برجسته كند.

در اين حال، نيوزويك در گزارشي در اين خصوص مي‌نويسد: بركناري مشرف، تمام نگاه‌ها را متوجه دولت ائتلافي 5 ماهه پاكستان مي‌كند كه تا‌به‌حال عملكرد ضعيفي داشته است. رهبران ائتلاف ديگر نمي‌توانند مشكلات اقتصادي، سياسي و امنيتي كشور را به گردن دسيسه‌هاي رياست‌جمهوري بيندازند.

دوره بهانه داشتن براي توجيه ضعف عملكرد تمام شده و بايد برنامه‌اي صحيح و عملكردي صادقانه ارائه كرد. مشرف، اين كهنه‌سرباز ستيزه‌گر 44 سال گذشته، با فروتني و تعظيم صحنه را ترك نكرد.

او حرف‌هايش را با دفاعي جسورانه در خصوص 9 سال حكمراني مطلقش شروع كرد و آنچنان دستاورد‌هاي اقتصادي ، اجتماعي و سياسي رژيم‌اش را بر‌شمرد كه گويي هر لحظه ممكن بود نظرش را عوض كرده و استعفايش را پس بگيرد اما پس از آن ، واگذاري مقام را غير‌قابل‌اجتناب دانسته و گفت: «اكنون زمان خودستايي نيست بلكه وقت تفكر جدي در مورد يك كشور «پاكستان» است».

وي با ذكر اين‌كه «نخواسته ارتش را وارد اين مناقشه كند، بلكه خواسته منصب رياست‌جمهوري به خطر نيفتد و به اين چند ماه تزلزل سياسي پايان دهد»، گفت: «چيزي از هيچ‌كس نمي‌خواهم، مردم آينده‌ مرا تعيين مي‌كنند. قضاوت را به عهده‌ مردم بگذاريد و بگذاريد آنها متولي عدالت باشند».

از بد حادثه براي مشرف، ملت پاكستان در انتخابات سراسري كه جمعه پيش برگزار شد، اظهارنظرهاي صريح خود را ارائه كردند. در اين راي‌گيري كه بيشتر به رفراندومي در مورد سال‌هاي صاحب‌منصبي مشرف مي‌ماند، احزاب سياسي دو مخالف سر‌سخت او؛ «آصف‌علي زرداري» همسر بي‌نظير بوتو و «نواز شريف» كه مشرف با كودتايي بدون‌خونريزي در سال 1999 او را از قدرت كنار زد حائز بالاترين آرا شدند و دولت ائتلافي شكننده و غير‌منسجمي شكل دادند.

اگرچه زرداري و شريف روي يك موضوع اتفاق نظر داشتند: لزوم بركناري مشرف از منصب‌ فعلي‌اش، كه نهايتا در رسيدن به اين هدف مشترك موفق شدند.

مشرف كه حالا رياست‌جمهوري را از دست داده، احتمالا براي مدتي طولاني در پاكستان نخواهد ماند؛ چرا كه مخالفانش ممكن است با ملاحظه آسيب‌پذيري فعلي او به دنبال انتساب اتهام‌هاي بيشتري به او باشند.

در بخش ديگري از مقاله نيوزويك آمده است: مشرف طي چند روز آينده در «دفتر صحرايي» خود در پادگان نظامي راولپندي كه به سبك انگليسي ساخته شده، اقامت خواهد داشت، و سپس احتمالا به‌ صورت سفري زيارتي به عربستان سعودي ‌كه در گذشته كمك خوبي براي او بوده و منبع اطلاعات قابل اتكايي فراهم كرده خواهد رفت.

مشرف در بخشي از سخنان خود خطاب به مردم با رد اتهاماتي كه از سوي ائتلاف موجود به او وارد مي‌شود، گفت: «حتي يكي از اين اتهامات هم درست و قابل اثبات نيست و من هيچ نگراني‌اي از اين بابت ندارم».

او حتي از اين هم پيش‌تر رفت و با لحني تهاجمي، مشكلات بحراني كنوني كشور شامل: تورم 25 درصدي، قطعي مكرر برق، كم‌ارزش‌شدن پول رايج كشور، ركود بازار بورس و فقدان اعتماد براي سرمايه‌گذاري را به دولت ائتلافي منتسب كرد.

وي افزود: «بحران اقتصادي عمر 6 ماهه دارد. در حالي كه سياست‌هاي اقتصادي دوره ما، تحسين جهاني را بر‌انگيخته بود».

مشرف در ادامه، فهرستي بلند‌بالا از دستاورد‌هاي اقتصادي رژيمش را طي 9 سال حكومتش، چنين برشمرد: نرخ رشد 6 درصدي اقتصاد، ميليارد‌ها دلار سرمايه‌گذاري خارجي، ساخت بزرگراه‌ها، كانال‌هاي آبي، فرودگاه‌ها و حتي نرخ بالاي پر‌بودن هتل‌ها.

او همچنين ورود زنان به عرصه قدرت، با اختصاص سهم بيشتر براي نمايندگان زن در پارلمان و مجامع ملي را از كارهاي خود دانست. او برگزاري انتخابات جمعه پيش را آزاد‌ترين و جوانمردانه‌ترين انتخابات تاريخ پاكستان ناميد و آن‌را ازدستاوردهاي خود دانست.

«نسيم زهرا»، تحليلگر سياسي، در‌اين‌باره مي‌گويد: «در اين اظهارات، او چنان ماهرانه و شفاف ميراثي را كه به جا ‌مي‌گذارد، بند‌بند شمرد كه گروه جديد (دولت ائتلافي) راهي سخت پيش رو دارد و در آينده به‌ خاطر اين شفافيت مي‌تواند مورد مواخذه دقيق قرار بگيرد».

ديگر ائتلاف نمي‌تواند رياست‌جمهوري را عامل نواقص كشور معرفي كند. وي افزود: «حالا ديگر ‌آنها مسوول خواهند بود و بايد آستين‌ها را بالا زده و دست به كار شوند».

يكي از اولي‌ترين كارهايي كه ائتلاف در دوره‌ پس از مشرف در دستور كارهايش دارد، بازگرداندن آن 60 قاضي بركنار ‌شده مخصوصا «افتخار‌محمد چودري» قاضي ارشد دادگاه عالي به صندلي قضاوت است.

اين در حالي است كه زرداري علي‌رغم حمايت اكثريت وسيع پاكستاني‌ها از اين موضوع، مدت‌ها در انجام اين كار تعلل ورزيده است. باور غالب اين است كه زرداري مي‌ترسد بازگشت چودري كه تفكر مستقل خودش را دارد، خط بطلاني باشد بر حكم عفوي كه مشرف اعلام كرد. براساس اين حكم، تمام اتهامات فساد و رشوه وارد بر مشرف و جمعي ديگر از سياستمداران بي‌اثر و مردود شمرده شد و حال آن كه چودري مي‌تواند اين حكم را خلاف قانون اساسي اعلام كند.

با اين حال، بازگشت چودري، از اولويت‌هاي ديرينه‌ شريف بوده است. «طارق عظيم»، سياستمدار طرفدار مشرف، معتقد است: «آزمون واقعي اين ائتلاف، با اين مطلب كليد مي‌خورد؛ مشرف هدف مشترك آنها براي با‌هم‌بودن و يكي شدن بود؛ دليلي كه آنها را با هم متحد كرد. حالا بايد ديد آيا اين ائتلاف سست، با غيبت مشرف، مي‌تواند متحد بماند يا نه!!».

فراتر از اختلاف‌نظر درباره موضوع قاضي‌ها، باور عموم بر اين است كه زرداري و شريف بر سر اين كه چه‌ كسي بايد به جاي مشرف، رئيس‌جمهور شود نيز اختلاف‌نظر عميقي دارند. مدت‌ها است گفته مي‌شود زرداري اين مقام را براي خود مي‌خواهد، ولي شريف كانديداهاي ديگري را براي اين پست در ‌نظر دارد.

اختلاف ديگر اين دو، بر سر مساله‌ چگونگي مبارزه با افراط‌گرايان اسلامي در مرزهاي غربي كشور است. در آن منطقه، پاكستاني‌هاي جنگ‌طلب طرفدار طالبان كه اكثرا پشتو هستند، تجاوزكارانه در حال گسترش احاطه‌ خود بر مناطق روستايي آنجا هستند و رژيم طالبان‌گونه‌اي را به موازات دولت در آنجا برقرار كرده‌اند.

درحالي كه زرداري ديدگاه آمريكايي كه افراط‌گرايي اسلامي را براي پاكستان و افغانستان خطرناك مي‌داند، تاييد مي‌كند، شريف بر اين باور است كه كل قضيه، جنگي است مخصوص آمريكا كه پاكستان بايد از درگيري گسترده در آن اجتناب كند.

ارتش پاكستان كه در چند سال اخير تلفات و ضايعات بسيار سنگيني را متحمل شده است، به هيچ ‌يك از اين دو اعتماد ندارد. در راستاي رسيدن به ثبات پاكستان، هر سه نفر، زرداري، شريف و فرمانده ارتش اشفق كياني بايد با‌ هم ‌كار‌كردن و اشتراك مساعي را ياد بگيرند.

اين كه آيا اين مساله امكان‌پذير است، بزرگ‌ترين سوالي است كه اين كشور پس از رفتن مشرف با آن روبه‌رو خواهد شد.

از سوي ديگر، نواز شريف، رهبر حزب مسلم ليگ نواز و نخست‌وزير سابق پاكستان، در واكنش به استعفاي مشرف گفت: اين يك پيروزي براي مردم پاكستان است. وي با تبريك به مردم پاكستان گفت: اكنون شما از حكومت ژنرال رها شديد. امروز مردم پاكستان از رژيمي ديكتاتوري رهايي يافتند.

مي‌توانيم بگوييم كه دوران تاريك ما به سر آمده است. همزمان، آصف علي زرداري، رهبر حزب مردم، حزب حاكم در اين كشور، با استقبال از تصميم مشرف اين اقدام را پيروزي بزرگ براي مردم پاكستان خواند.

همچنين، راجا رباني، رئيس مجلس ملي پاكستان، نيز در اين ارتباط اظهار داشت كه قانون و نظم در دوران حكومت مشرف بشدت به وخامت گراييد و كشور با انزواي بين‌المللي روبه‌‌رو شد. مردم پاكستان مجبور به اطاعت از دستورات وي بودند و خلع وي مي‌تواند به بهبود اوضاع در پاكستان بينجامد.

پسر بي‌نظير بوتو، نخست‌وزير سابق پاكستان، نيز از استعفاي پرويز مشرف استقبال كرد و پيش‌بيني كرد كه رئيس‌جمهور آينده پاكستان از حزب مردم (بوتو) خواهد بود.

به گزارش خبرگزاري فرانسه، بيلاوال بوتو زرداري، پسر 19 ساله بي‌نظير بوتو و رئيس حزب مردم پاكستان، خاطر نشان ساخت: پس از شهادت مادرم، گفته بودم دموكراسي بهترين انتقام است و امروز اين مساله ثابت شد.

وي در فرودگاه كراچي به شبكه تلويزيوني GEO پاكستان گفت: يك نفر از حزب مردم پاكستان رئيس‌جمهور آينده كشور خواهد بود اما نمي‌دانم آن فرد چه كسي است.

پسر بوتو كه هم‌اكنون دانشجوي دانشگاه آكسفورد انگليس است پس از كشته شدن مادرش در يك عمليات انتحاري درتاريخ 27 دسامبر 2007 به عنوان رئيس حزب مردم پاكستان (PPP) معرفي شد.

اين حزب در انتخابات ماه فوريه حائز اكثريت كرسي‌هاي مجلس پاكستان شد و هم‌اكنون دولت ائتلافي اين كشور را كه شامل حزب نواز شريف نيز مي‌شود، رهبري مي‌كند.

ترجمه: سهيلا‌ زماني‌
سه شنبه 5 شهريور 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: جام جم آنلاین]

[مشاهده در: www.jamejamonline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 135]