دانش - انسان زمين را به سيخ مي‌كشد

واضح آرشیو وب فارسی:فارس: دانش - انسان زمين را به سيخ مي‌كشد

دانش - انسان زمين را به سيخ مي‌كشد

دكتر غلامعلي بسكي :گروه دانش: دكتر غلامعلي بسكي، ‌يكي از معروف‌ترين و سرشناس‌ترين چهره‌هاي محيط زيست ايران است كه اكنون بيش از 30 سال است در جنگل‌هاي گلستان زندگي مي‌كند. بسكي كه تحصيلات خود را در رشته پزشكي با تخصص جراحي زنان و زايمان به اتمام رسانده است بعد از گذشت چهاردهه از زندگي‌اش ناگهان از بيمارستان و زندگي شهرنشيني به طبيعت پناه برد تا سلامت روح و جسم‌اش را دوباره در طبيعت باز يابد. او اكنون بيش از 30 سال است كه رژيم گياهخواري دارد و معتقد است با اين رژيم غذايي بسياري از امراض گذشته را از دست داده است. زندگي در طبيعت و كشاورزي،‌ روح او را بيش از حد با طبيعت پيوند داده به طوري‌كه وقتي از طبيعت و تخريب‌هاي صورت گرفته در آن سخن مي‌گويد كمتر كسي است كه اشك از چشمانش جاري نشود. اين طرفدار محيط زيست كه اين روزها به يك چهره نام‌آشنا حتي در بين دولتمردان و بالاترين مسوولان اجرايي كشور تبديل شده بارها از آنچه كه بر سر پارك ملي گلستان آمده فرياد زده و حتي در آخرين ديدارش با رئيس‌جمهور،‌ درخواست توقف عمليات راهسازي را در داخل پارك ملي گلستان مطرح كرد؛ درخواستي كه تا به امروز هيچيك از مسوولان دولتي به آن جامه عمل نپوشاندند اما پيرمرد 77 ساله هنوز هم دست از تلاش براي نجات پارك ملي گلستان از تخريب‌هاي وزارت راه برنداشته است. دكتر بسكي در مقاله حاضر به موضوع نگران‌كننده گرم شدن زمين پرداخته است. او با جمع‌آوري مستندات علمي و زيست‌محيطي يكي از راه‌هاي مقابله با گرم شدن زمين را انتخاب رژيم گياهخواري و يا استفاده كمتر از گوشت ‌در وعده‌هاي غذايي روزانه معرفي كرده است. او مي‌گويد: اگر همه ما شروع به حركت به سمت دنيايي سبزتر نماييم مي‌توانيم همه با هم در دنياي روياهاي‌مان زندگي كنيم.

دانشمندان اقليم‌شناس اينك با اطمينان بيان مي‌دارند كه گرمايش جهاني و وضعيت امروز ما، به ويژه در ۵۰ سال اخير، به دليل فعاليت‌هاي انساني است و به همين دليل است كه يخ‌هاي قطب مرتبا در حال آب شدن هستند. از آنجايي كه يخ‌هاي قطب، بخش عمده‌اي از نور و اشعه خورشيد را باز مي‌تابانند و مانع جذب تمام آن به زمين مي‌شوند، با از بين رفتن آنها، ۹۰ درصد گرماي خورشيد توسط آب اقيانوس جذب و باعث گرمايش بيشتر مي‌شود. افزايش دماي اقيانوس‌ها موجب آزاد شدن ميلياردها تُن گاز متان خواهد شد كه تا به‌حال به‌دليل سرد بودن آب در زير اقيانوس‌ها «خفته» بودند.
مقادير عظيم متان نه تنها در كف اقيانوس، بلكه در زير لايه‌هاي يخ‌هاي منجمد قطب شمال نيز يافت مي‌شود. در حدود هزار گيگا تُن گاز كربن زير لايه‌هاي منجمد درياچه‌هاي قطب شمال محبوس شده است. با افزايش دما، اين لايه‌هاي منجمد ذوب شده منجر به برخي از مخرب‌ترين توفان‌هاي ثبت شده در تاريخ مي‌شود. به گفته دانشمندان انگليسي، افزايش دماي سطحي اقيانوس‌ها به اندازه نيم درجه سانتيگراد، منجر به افزايش۴۰ درصدي توفان‌هاي شديد مي‌شود. سازمان ملل نيز در گزارش مربوط به بلاياي طبيعي در سال ۲۰۰۷ اظهار داشته كه ۹۰ درصد بدترين بلايا از جمله سيل و توفان‌هاي مرگبار در نتيجه تغييرات آب و هوايي رخ داده‌اند. از سوي ديگر يكي از معروف‌ترين اقليم‌شناسان دنيا، «جيمز هنسن» James Hansen كه در ناسا مشغول به كار است،‌ به تازگي اعلام كرده است:
«اگر به همين روال پيش برويم، ذوب يخ‌هاي قطب باعث افزايش سطح درياها به اندازه حداقل ۲ متر خواهد شد و اين امر موجب آواره شدن صدها ميليون نفر در جهان مي‌شود، زيرا تمام جزاير و خطوط ساحلي تحت تاثير آن قرار مي‌گيرد و بهبود اين وضعيت توسط انسان و در زماني قابل پيش‌بيني امكانپذير نخواهد بود.
بسياري از گونه‌هاي حيواني و گياهي در حال حاضر به‌خاطر تاثيرات آب و هوايي از بين رفته‌اند و گونه‌هاي بسياري از حيوانات مجبور به مهاجرت مي‌شوند كه در نتيجه اكوسيستم كل كره زمين را از هم مي‌پاشد. در تاريخچه كره زمين، چندبار انقراض بيش از نيمي از موجودات زنده اتفاق افتاده ولي بهبود آن وضعيت، صدها هزار سال طول كشيده است. مقدار دي‌‌اكسيد‌كربن در حد قابل قبول در اتمسفر نبايد از ppm ۳۵۰ (parts per million) بالاتر برود (۳۵۰ جزء درميليون ) ولي در حال حاضر مقدار آن در جو زمين ۳۸۵ppm است و هر ساله ۲ppm افزايش مي‌يابد. اگر گازهاي گلخانه‌اي همينطور افزايش يابند، نتيجه آن خيلي بيشتر از انقراض گونه‌ها و افزايش سطح آب درياها خواهد بود. بنابراين ما اكنون از مرحله بحراني گذشته‌‌ايم و به مرحله «جبران ناپذير» نزديك مي‌شويم، زمان كم است بايد سريع عمل كنيم.
پرورش دام و افزايش گازهاي گلخانه‌اي
صنعت گوشت يكي از توليدكنندگان بزرگ متان و اكسيد‌هاي نيتروژن است. اين دو گاز گلخانه‌اي، ۲۳ تا ۳۰۰ برابر، از دي‌اكسيدكربن قوي‌تر و خطرناك‌تر هستد. در روند هضم غذاي نشخواركنندگان مانند گاو و گوسفند، ‌گاز متان بسياري توليد مي‌شود. متان حاصل از حيوانات اهلي مثل گاو و گوسفند، بالغ بر ۸۶ ميليون تن است. ۱۸ ميليون تن ديگر نيز از كود‌هاي حيواني به‌وجود مي‌آيد. اينها روي هم ۳۷ درصد از مجموع گاز متان توليدي را تشكيل مي‌دهند. پرورش دام پيامد‌هايي مانند تخريب جنگل‌هاي استوايي، افزايش گرماي جهان، آلودگي ‏آب، كمبود آب، سوء استفاده از منابع انرژي، بيابان‌زايي و گرسنگي در جهان را دربردارد. ‏
بر اساس گزارش سال ۲۰۰۷ سازمان ملل، يك‌پنجم آلودگي‌هاي گازهاي گلخانه‌اي مربوط به صنعت گوشت است كه بيش از مجموع آلودگي همه خودروها، ماشين‌هاي باري و كشتي و هواپيما و ساير وسايل حمل و نقل است. تحقيقات نشان داده است كه به عنوان مثال: اگر مردم بريتانيا، ۷ روز هفته گوشت نخورند، باعث حذف ۹۱ مگاتُن آلايندگي‌هاي گازهاي گلخانه‌اي مي‌شوند. اين مقدار برابر با آلايندگي‌هاي گازهاي گلخانه‌اي 5/12 ميليون خانوار در بريتانياست كه اين تعداد نيمي از خانوارهاي بريتانيا را تشكيل مي‌دهد. اگر همه مردم بريتانيا به مدت ۶ روز در هفته، گياهخواري كنند، كاهش آلودگي كربن آن مانند حذف همه خودروهاي بريتانيا كه ۲۹ ميليون خودرو است، مي‌شود.
اگر همه مردم بريتانيا به مدت ۵ روز در هفته، گياهخواري كنند، مي‌توانند ۶۵ مگاتن در آلاينده‌ها صرفه‌جويي كنند و انتشار ميليون‌ها تن دي‌اكسيدكربن را متوقف سازند كه اين مقدار از كاهش آلاينده‌هاي ناشي از كل برق خانه‌ها در انگلستان بيشتر است. اگر همه مردم بريتانيا، به مدت ۴ روز در هفته گياهخواري كنند، باعث صرفه‌‌جويي در انتشار ۷۸ مگاتن دي‌اكسيدكربن مي‌شود كه اين مقدار نيز معادل با حذف ۷۰ درصد از خودروها در جاده‌هاي بريتانياست. با ۳ روز گياهخواري نيز اثرات مثبت ديگري در راستاي كاهش آلاينده‌ها به وجود مي‌آيد كه به اندازه جايگزين كردن همه وسايل خانه اعم از يخچال، فريزر، ماشين ظرفشويي و غيره با دستگاه‌هاي پربازده، استفاده از ديوارهاي عايق‌بندي شده، پنجره‌هاي دوجداره، آبگرمكن‌ها و ترموستات‌هاي پر بازده، در انرژي صرفه‌جويي مي‌كند.
پرورش دام و كمبود آب
دامداري تهديدي عمده براي منابع آب جهان هم هست. براي تهيه خوراك دام مقدار زيادي آب نياز است و چراي دام‌ها، چرخه‌هاي آبي را بر هم مي‌زند و يكي از عوامل عمده آلودگي آب است. بانك جهاني تخمين مي‌زند كه دسترسي به آب تا سال ۲۰۵۰، به ميزان ۵۰ درصد در خاورميانه و شمال آفريقا كاهش يابد. بر اساس گفته موسسه بين‌المللي آب استكهلم، ۷۰ درصد از كل آب‌ها براي تهيه غذا استفاده مي‌شود، در حالي كه صنايع، ۲۰ درصد و خانواده‌ها۱۰ درصد آن را مصرف مي‌نمايند. حال در نظر بگيريد كه براي يك غذا با گوشت گاو بيش از ۴۵۴۲ ليتر آب مصرف مي‌شود يا براي يك غذاي گوشت مرغ ۱۲۴۹ ليتر آب مصرف مي‌شود، در حالي كه براي يك غذاي بدون محصول حيواني، همراه با سويا، برنج و سبزيجات، ۳۷۰ ليتر آب مصرف مي‌شود.
پرورش دام، كمبود مواد غذايي و گرسنگي در جهان
براي تهيه نيم كيلو گوشت، بين ۳ تا ۶ كيلو پروتئين گياهي مصرف مي‌شود. تهيه گوشت نسبت به گندم و سيب‌زميني، هزار برابر بيشتر آب مصرف مي‌كند. زندگي فردي كه هم گوشت و هم سبزيجات مي‌خورد، ۸۰ برابر بيشتر از كسي كه فقط گياهخواري مي‌كند، زمين مصرف مي‌كند. اين در حالي است كه با غلات، لوبياي سويا، و چيزهاي ديگري كه روزانه تنها در ايالات متحده آمريكا به حيوانات داده مي‌شود، مي‌توان به همه انسان‌هاي روي زمين دو قطعه نان داد. اگر منابعي كه براي توليد دام، به كار گرفته مي‌شوند، صرف توليد غلات براي استفاده انسان‌ها مي‌شدند، ‏غذاي بيشتري به مردم جهان مي‌رسيد. با غلاتي كه امروزه خوراك احشام هستند مي‌توان ۲ ميليارد انسان را تغذيه كرد. اگر جو دو سر توليد شده از يك جريب زمين به جاي حيوان به انسان ‏خورانده شود، پروتئين توليدي آن ۸ برابر و كالري آن ۲۵ برابر خواهد بود. پروتئين و كالري و نياسين يك ‏جريب زمين بروكلي، ۱۰ برابر ميزاني است كه از گوشت حيواني كه در همان جريب زمين تغذيه شده به‌دست ‏مي آيد. ‏ما زيادي به حيوانات غذا مي‌دهيم و نه تنها سعي داريم 7/6 ميليارد نفر انسان را تغذيه كنيم بلكه مي‌خواهيم به بيش از ۵۰ بيليون دام نيز غذا دهيم و اين يعني بيش از ۷۰ درصد از غلات كه تنها در آمريكا تهيه مي‌شود، به حيواناتي كه به كشتارگاه‌ها مي‌روند، خورانده مي‌شود! بيش از۴۰ درصد از غلات توليدي در سراسر جهان، به حيوانات دامي داده مي‌شود، در حالي كه پروتئين توليدي حيوانات از ميزان پروتئين مصرفي آنها كمتر است. توجه داشته باشيد كه براي هر كيلوگرم پروتئين حيواني، به طور متوسط حدود ۶ كيلوگرم پروتئين گياهي شامل غلات و علوفه مصرف مي‌شود.
بر طبق آمار،‌ تعداد گرسنگان جهان در سال ۲۰۰۸، بيش از ۸۶۲ ميليون نفر است حال آنكه غلاتي كه امروزه به احشام داده مي‌شود مي‌تواند ۲ ميليارد نفر را سير كند. يك‌سوم كل توليد غلات دنيا به حيوانات خورانده مي‌شود.
پرورش دام
بر طبق گزارش سازمان خواربار و كشاورزي (فائو)، سالانه ۵۳ ميليارد دام به‌خاطر خوراك انسان كشته مي‌شوند (فقط دام‌ها، اين تعداد شامل ماهي‌ها و موجودات دريايي نيست)، ۵۳ ميليارد يعني بيش از ۸ برابر جمعيت انسان‌هاي كل زمين و اين رقم تا سال ۲۰۵۰ دوبرابر مي‌شود.
پرورش دام و سوء استفاده از انرژي
‏برطبق ارزيابي‌هاي انجام شده توسط گروه‌هاي زيست‌محيطي، انرژي‌اي كه در توليد غذا براي يك گوشتخوار مصرف مي‌شود مي‌تواند براي توليد غذا براي ۱۰ گياهخوار مصرف شود. خوردن گوشت با محيط زيست سازگار نيست. بسيار واضح است كه وقتي ما غلات را پرورش مي‌دهيم و آن را به مصرف تغذيه دام مي‌رسانيم، ۹۰ درصد از انرژي آن غلات را تلف مي‌كنيم، و به اين ترتيب نه تنها با گوشت تهيه شده، تعداد كمي از افراد تغديه مي‌شوند بلكه براي تهيه اين گوشت، به مقدار زيادي سوخت فسيلي نيز نياز است. گزارشي از فائو، به نام «سايه ‏طولاني پرورش دام- مسائل زيست‌محيطي و انتخاب‌ها» هشدار مي‌دهد كه هزينه‌اي كه محيط زيست براي ‏محصولات حيواني مي‌پردازد، بايد به نصف اين مقدار كاهش يابد تا از سطح خسارت رو به وخامتي كه در ‏ادامه وضع جاري به وقوع خواهد پيوست، جلوگيري كند.» ‏
پرورش دام و تخريب جنگل‌ها
جنگل‌هاي گرمسيري استوايي دنيا به طور يقين در عملكرد كره زمين نقش موثري دارند و غالبا «ريه‌هاي كره زمين» ناميده مي‌شوند، چون آنها اصولا دي‌‌اكسيد‌كربن را با اكسيژن مبادله مي‌كنند و اگر ما جنگل‌هاي استوايي را تخريب كنيم آنوقت توانايي كره زمين براي جذب دي‌اكسيد‌كربن را در درون ناحيه بسيار پهناور جنگل‌هاي گرمسيري استوا كاهش داده‌ايم.
تقريبا ۲۰ درصد از گازهاي گلخانه‌اي جهان، از نابودي جنگل‌ها نشأت گرفته‌اند، زيرا زمين جنگل‌هاي صاف شده جهت چراگاه دامها و پرورش محصولات غذايي براي حيوانات و يا تهيه سوخت‌هاي زيستي به كار مي‌روند. «سازمان ابتكار دام، محيط زيست و توسعه» متعلق به سازمان خواربار و كشاورزي سازمان ملل برآورد كرده كه « ۷۰ درصد از جنگل‌هاي تخريب شده آمازون تنها به‌خاطر توليد گوشت قطع شده‌اند». از سال ۱۹۶۰، حدود ۲۵ درصد از جنگل‌هاي استوايي آمريكاي مركزي سوزانده شده و به چراگاه تبديل شده‌اند. ‏محاسبه شده است كه هر ۱۰۰ گرم همبرگري كه از حيوانات اين منطقه به‌دست آمده، به بهاي نابودي ۵ متر ‏مربع از جنگل‌هاي استوايي بوده است. ۲۶ درصد از سطح خاكي زمين هم‌اكنون براي چراگاه استفاده مي‌شود كه سالانه در حدود 4/2 ميليارد تن‌ دي‌اكسيد‌كربن توليد مي‌كند و بدتر از آن، يك‌سوم زمين‌هاي قابل كشت روي زمين براي تهيه محصولاتي استفاده مي‌شود كه به جاي انسان‌ها به مصرف غذايي حيوانات دامي مي‌رسد. گله‌ها باعث فرسايش خاك مي‌شوند كه در حدود ۲۰ درصد از چراگاه‌ها به علت چراي بيش از حد ‏در آنها، تراكم و فرسايش، ارزش خود را از دست داده‌اند. ‏
شايد به همين دليل است كه يك مقام ارشد سازمان ملل در امور جوي، به نام ايوو دِ بوئر اخيرا در اجلاس آب و هوايي سازمان ملل گفته:« بهترين راه حل اين است كه همه گياهخوار شوند. » James Hansen اقليم‌شناس معروف ناسا مي‌گويد: «من دو سال پيش عنوان كردم كه ۱۰ سال براي توقف گرمايش جهاني فرصت داريم، ولي منظورم اين بود كه ۱۰ سال فرصت داريم تا مسير متفاوتي انتخاب كنيم. اين بدان معني است كه بايد همين الان تغيير مسير و عمل را شروع كنيم. در حقيقت بايد تا يك سال و نيم آينده مسيري متفاوت انتخاب كنيم. كارهايي كه تك‌تك افراد مي‌توانند انجام دهند سودمند است و يكي از بهترين روش‌ها براي كمك به توقف گرم شدن زمين، در حقيقت رژيم گياهخواري است، كه به‌مراتب كمتر از رژيم گوشتخواري گازهاي گلخانه‌اي توليد مي‌كند.»
فهرست منابع در روزنامه موجود است
سه شنبه 5 شهريور 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فارس]

[مشاهده در: www.farsnews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 192]