مشرف از ابتدا تا استعفا

واضح آرشیو وب فارسی:واحد مرکزي خبر: مشرف از ابتدا تا استعفا
نادر مازوجىاز قدرت كناره گيرى مى كنم و آينده ام را به دست مردم پاكستان مى سپارم. پرويز مشرف با اين جمله به ۹ سال حكومت خود بر پاكستان پايان داد. آنچه در پى مى آيد شرح حال مختصرى از زندگى او از ابتدا تا زمان استعفا است.پيشينه خانوادگىپرويز مشرف دومين فرزند از جمع سه پسر خانواده است كه در ۱۰ آگوست ۱۹۴۳ در نهروالى هاولى واقع در منطقه دريا گنج نزديك دهلى و در هندوستان تحت حاكميت بريتانيا متولد شد. پس از تقسيم هندوستان همراه با والدين خود به پاكستان مهاجرت كرد و در كراچى سكنى گزيد. او وابسته به جامعه مسلمانان اردو زبان مهاجر و از يك خانواده متوسط سطح پايين بود. پدرش سيد مشرف الدين به عنوان منشى سفارت پاكستان در تركيه كار مى كرد. مشرف سال هاى نخستين زندگى خود را از ۱۹۴۹ تا ۱۹۵۶ در تركيه گذراند.همسر مشرف بيگم صهبا از اهالى اوكاره در پنجاب پاكستان است. آنها دو فرزند دارند: پسرشان به نام بلال مشرف در ايالت ماساچوست امريكا مشغول به اداره صندوق هاى سرمايه گذارى براى پدر است و دخترشان به نام آيلارضا در كراچى پاكستان چندين كار تجارى و سازمان غيرانتفاعى را اداره مى كند.مشرف پس از ورود به دبيرستان سن پاتريك كراچى، در سال ۱۹۵۸ از كالج مسيحى در لاهور فارغ التحصيل شد. در سال ۱۹۶۱ وارد دانشكده نظامى پاكستان در كاكول و سپس در واحد توپخانه به خدمت پذيرفته شد. پس از فارغ التحصيلى از كالج كارمندى كوئتا و كالج دفاع ملى در راولپندى، از كالج سلطنتى تحقيقات دفاعى بريتانياى كبير نيز فارغ التحصيل شد. در سال ۱۹۶۵ به عنوان ستوان دوم در يگان ميدانى توپخانه مشغول خدمت شد، يگانى كه بعدها در خدمت جنگ با هند قرار گرفت. مشرف درجنگ ۱۹۷۱ هند و پاكستان به عنوان فرمانده واحد نظامى در گروه خدمات ويژه، خدمت مى كرد و در ۱۵ ژانويه ۱۹۹۱ به درجه سرلشكرى ارتقا يافت. در ۲۱ اكتبر ۱۹۹۵ فرماندهى سپاه اول پاكستان را برعهده گرفت و در همان سال به مقام سپهبدى رسيد. در سال ۱۹۹۸ با بازنشستگى ژنرال جهانگير كرامت فرمانده ارتش، مشرف از سوى محمد نواز شريف نخست وزير وقت، به مقام ژنرالى رسيد و نقش برجسته او در جنگ كارگيل در سال ۱۹۹۹ سبب شد به فرماندهى ارتش پاكستان منصوب شود. در ۱۲ اكتبر ۱۹۹۹ كه همزمان رييس ستاد ارتش و رييس كميته ستاد روساى مشترك بود عليه نواز شريف دست به كودتا زد.در حالى كه ژنرال مشرف با هواپيما از سرى لانكا به پاكستان باز مى گشت، نواز شريف با اعلام بركنارى وى از فرماندهى ارتش، تلاش كرد خواجه زين الدين رييس وقت سازمان اطلاعات داخلى پاكستان (آى.اس. آى) را جايگزين وى كند، اما مقاومت فرماندهان ارشد پاكستان در مقابل اقدام نواز شريف، مانع از موفقيت طرح وى براى بركنارى مشرف شد.زمانى كه هواپيماى حامل ژنرال مشرف وارد آسمان كراچى شد، نواز شريف به مسوولان فرودگاه دستور داد تا مانع از فرود هواپيماى او شوند، اما ديگر دير شده بود زيرا در هماهنگى به عمل آمده از سوى مشرف با ديگر فرماندهان ارشد ارتش ( از داخل هواپيما) فرودگاه تحت كنترل نظاميان قرار گرفت و نواز شريف نيز پس از يك ساعت بازداشت شد.ژنرال مشرف پس از ورود به خاك پاكستان به طور رسمى خود را رييس اجرايى كشور معرفى كرد. «رفيق تارر» رييس جمهورى وقت پاكستان نيز تا ۲۰ ژوئن ۲۰۰۱ به كار خود ادامه داد و از آن تاريخ ژنرال مشرف مقام رياست جمهورى پاكستان را همزمان با تصدى فرماندهى ارتش بر عهده گرفت. نواز شريف هم در خانه خود زندانى و سپس به تبعيد فرستاده شد.انتخابات رياست جمهورىاندكى پس از روى كار آمدن مشرف، بسيارى از مردم به دادگاه اين كشور تقاضاهايى مبنى بر تعيين صلاحيت وى جهت احراز قدرت عرضه كردند. در ۱۲ مى ،۲۰۰۰ دادگاه عالى پاكستان به مشرف دستور داد تا در ۱۲ اكتبر ۲۰۰۲ انتخابات سراسرى برگزار كند. در تلاش براى مشروعيت دادن به رياست جمهورى خود، مشرف قول داد پس از رسيدن به اين سمت به تلاش براى احياى دموكراسى ادامه دهد.او يك همه پرسى در ۳۰ آوريل ۲۰۰۲ براى تمديد دوره پنج ساله رياست جمهورى خود پس از انتخابات اكتبر برگزار كرد. اما همه پرسى توسط اكثريت گروه هاى سياسى پاكستان بايكوت شد. چند هفته بعد مشرف در تلويزيون حاضر شد و به خاطر اختلالات در همه پرسى از مردم پوزش خواست. وى البته تعدادى از قضات دادگاه عالى پاكستان را كه عليه غصب قدرت از سوى او، راى داده بودند بركنار كرد. از جمله اين افراد قاضى تقى عثمانى بود كه يك مقام جهانى در قانون ماليه بين المللى و قانون مشروطه داشت. برخى سردبيران روزنامه ها از جمله سردبير روزنامه بلوچستان پست كه مخالف مشرف بودند نيز تبعيد شدند. انتخابات سراسرى در اكتبر ۲۰۰۲ برگزار شد و اكثريت كرسى هاى پارلمان پاكستان توسط حزب مسلم ليگ شاخه قائد اعظم كه طرفدار مشرف و شامل ملاكان، بود، اشغال شد، اما احزاب مخالف مشرف به طور موثر براى يك سال مجمع ملى پاكستان را به حالت فلج نگه داشتند.اين بن بست در دسامبر ۲۰۰۳ خاتمه يافت. از سوى ديگر قانونگذاران طرفدار مشرف توانستند دو سوم اكثريت مطلق آرا را كه براى تصويب يك بند از اصلاحيه قانون اساسى پاكستان لازم بود به دست آورند كه كودتاى ۱۹۹۹ مشرف و بسيارى ديگر از احكام وى را مشروعيت مى بخشد. در راى اعتماد مورخ اول ژانويه ،۲۰۰۴ مشرف با احراز ۶۵۸ راى از مجموع ۱۱۷۰ راى در انتخابات هيات انتخاب كنندگان طبق ماده ۴۱ قانون اساسى پاكستان در پست رياست جمهورى تا اكتبر۲۰۰۷ به عنوان رييس جمهور ابقا شد.حمايت از جنگ با تروريسمدر پى حملات تروريستى ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ در ايالات متحده، مشرف عليه دولت طالبان در افغانستان به نفع دولت آمريكا وارد عمل شد. مشرف موافقت كرد تا آمريكا از سه پايگاه هوايى پاكستان براى حمله عليه مراكز و اهداف طالبان استفاده كند. كمك مشرف به ارتش آمريكا براى عمليات ضدطالبان به سرعت موجب غلبه بر رژيم طالبان حاكم بر افغانستان شد. در همان سال مشرف طى سخنانى خطاب به مردم پاكستان اعلام كرد با اين كه وى از طالبان حمايت مى كرده اما پاكستان ديگر از اين حمايت برگشته، چرا كه اين كشور درگير خطر احتمالى حمله از سوى هند و آمريكا است. در ۱۲ ژانويه ۲۰۰۲ مشرف يك سخنرانى مهم عليه افراط گرايى ايراد كرد. او آشكارا هرگونه اقدامات تروريستى را محكوم كرد، از جمله كسانى كه اينگونه اقدامات را با نام رهاسازى اكثريت مسلمانان كشمير از حكومت هند انجام مى دهند. او همچنين قول داد با آنچه افراط گرايى اسلامى خوانده مى شود و هرج و مرج در داخل پاكستان مبارزه كند.مشرف همچنين ممنوعيت هايى را براى موسسات و مدارس آموزش اسلامى در پاكستان و نيز دسترسى دانشجويان خارجى به تعاليم اسلام در داخل اين كشور با ادعاى خدمت به تروريسم اعمال كرد، تلاشى كه به عنوان يك ممنوعيت خلاف واقع آغاز شد اما سپس به دليل اعمال محدوديت ها براى گرفتن ويزا در آن كشور كاهش داده شد. او در هفتم دسامبر ۲۰۰۴ نيز حجاب را به عنوان يك ديدگاه واپسگرايانه از اسلام، لغو كرد.روابط با هندمشرف در زمان حملات پاكستان به مناطق تحت اشغال هند در تابستان ۱۹۹۹ رييس ستاد ارتش بود. پس از متحمل شدن شكست هاى متعدد، به ارتش پاكستان دستور عقب نشينى داده شد. برخى گزارش ها بيان مى كنند كه مشرف پس از فشار شديد رييس جمهور امريكا بر نواز شريف نخست وزير وقت پاكستان و سپس به خود وى عقب نشينى كرد زيرا مى ترسيد اين درگيرى تبديل به يك فاجعه هسته اى شود. طبق گفته حسن عباس از مقامات سابق دولت مشرف، اين مشرف بود كه كل عمليات را برنامه ريزى كرد و اين ايده را به نواز شريف فروخت. در ۱۳ دسامبر ۲۰۰۱ گروهى از شبه نظاميان با بمب و اسلحه به پارلمان هند حمله كردند. هند، پاكستان را به خاطر حمله سرزنش و خود را براى جنگى تمام عيار بسيج كرد. مشرف هرگونه دخالت پاكستان را در اين اقدام انكار كرد. در پى آن فشار شديدى از سوى واشنگتن اعمال شد. ايالات متحده از مشرف قول گرفت كه سرويس اطلاعات و ارتش پاكستان هرگونه اعطاى آذوقه، سلاح و ديگر موارد لجستيك را جهت كمك به عاملان نفوذى كه در هندوستان و مناطق تحت اشغال هند در كشمير حملات را انجام مى دادند، متوقف كند. در اواسط سال ۲۰۰۴ مشرف يك سرى مذاكرات را با هند آغاز كرد تا مشكل كشمير را حل كند. هر دو كشور هند و پاكستان داراى توانايى هاى تاكتيكى زيادى براى انجام حملات هسته اى در شهرهاى يكديگر هستند. دو طرف در عين حال فناورى هاى موشكى خود را از طريق انجام آزمايش هاى مستمر و با هدف دسترسى به موشك هاى پيچيده تر ادامه مى دهند.در چنين اوضاع و احوالى مشرف توانست با طرف هندى براى حل اختلافات مذاكراتى را آغاز كند، امرى كه تا پيش از مشرف به صورت جدى دنبال نشده بود. اگرچه هند هنوز معتقد است پاكستان مسوول تروريسم در مرزهاى مشترك با اين كشور است.جان به در بردن از ترورمشرف طى دوران رياست جمهورى خود چهار بار هدف اقدامات تروريستى قرار گرفت كه در هر چهار مورد جان سالم به در برد. در ۴ دسامبر ۲۰۰۳ زمانى كه مشرف به همراه تيم حفاظتى خود از روى پل راولپندى عبور مى كرد يك بمب بسيار قوى تنها چند ثانيه پس از عبور آنها پل را منفجر كرد. ۲۱ روز بعد در ۲۵ دسامبر ۲۰۰۳ در بمب گذارى انتحارى كوشيدند مشرف را ترور كنند اما خودروهاى حامل بمب آنها نيز نتوانست وى را بكشد، اما ۱۶ نفر ديگر در اين حادثه كشته شدند. ظاهرا امجد فارق از اعضاى گروه هاى شبه نظامى به عنوان مظنون اصلى براى سازماندهى اينگونه تلاش ها تحت تعقيب قرار گرفت كه در سال ۲۰۰۴ از سوى نيروهاى پاكستانى كشته شد. مشرف از دو ترور ديگر نيز كه هر دو در پى انفجار و بمب گذارى بر سر راه او به وقوع پيوست جان سالم به در برد. تمايل به غرب و مبارزه با فسادمشرف به عنوان يك رهبر ميانه رو از سوى جهان غرب، غربى محسوب مى شود. بسيارى معتقدند كه مشرف در تمايل براى پل زدن ميان جهان اسلام و غرب جدى است تا جايى كه حتى يك بار سخنرانى شديداللحنى عليه تفكر ناگزير بودن برخورد تمدن ها ايراد كرد. علاوه بر اين او اصطلاح ميانه روى روشنفكرانه را ابداع كرد و خود معتقد است كه يك مروج پر و پا قرص براى اين مساله است.البته شايد تعلقات عاطفى مشرف به ايالات متحده به اين دليل باشد كه دست كم دو تن از اعضاى خانواده وى در آنجا زندگى مى كنند، برادرش به عنوان پزشك در ايلينوى نزديك شيكاگو و پسرش در بوستون مركز ماساچوست سكونت دارند.اما در قضيه فساد يكى از انتظاراتى كه هنگام به قدرت رسيدن مشرف وجود داشت اين بود كه فساد لجام گسيخته موجود در سيستم دولتى پاكستان به طور كامل پاك شود.خود مشرف نيز اعلام كرد كه يك عمليات سركوب كننده عليه فساد شروع خواهد كرد.پاكستان در سال ۱۹۹۶ از لحاظ فساد دولتى در رتبه دوم كشورها قرار داشت. البته خيلى ها بر اين عقيده بودند كه رژيم نظامى مشرف اجازه دارد آزادانه وارد ورطه فساد شود، اما مشرف شخصا از لحاظ مالى، پاك شناخته شد. او در كتاب زندگينامه خود موسوم به خط آتش نوشته است درآمدهاى حاصله پاكستان را خرج تعالى اجتماعى در اين كشور كرده است. مشرف با اين خوشنامى نسبى كه در پاكستان به دست آورده بود توانست بعد از دوره اول رياست جمهورى خود بار ديگر در سال ۲۰۰۷ آرا را به سوى خود سرازير كند و باز هم سكان هدايت پاكستان را برعهده گيرد.اما اين بار همه چيز بر وفق مراد نبود، زيرا از يك سو مشرف با سيستم قضايى پاكستان وارد چالش شده بود و افتخار محمد چودرى رييس قضات اين كشور را بركنار كرده بود كه اين خود سبب اعتراضات زيادى عليه مشرف شد و از سوى ديگر بى نظيربوتو رهبر حزب مردم پس از چندين سال تبعيد قصد بازگشت به پاكستان را داشت. اگرچه مشرف با بازگشت بوتو و همكارى اش در دولت موافقت كرد اما ترور بوتو تنها سا عتى پس از بازگشت، ادامه كار را براى مشرف با مشكل مواجه كرد. همزمان با اين تحولات نواز شريف نيز كه در تبعيد به سر مى برد به پاكستان بازگشت و چندى بعد با آصف على زردارى همسر بوتو كه به جاى بى نظير، رهبرى حزب مردم را بر عهده گرفته است يك ائتلاف ضدمشرف تشكيل دادند و تمام تلاش خود را براى استيضاح مشرف در پارلمان به كار گرفتند. استعفااما مشرف تنها دو روز قبل از موعد استيضاح، در يك سخنرانى تلويزيونى در ۱۸ آگوست سال جارى استعفاى خود را از مقام رياست جمهورى اعلام كرد. مشرف بادفاع از عملكرد ۹ ساله دولت خود گفت به خاطر منافع كشور استعفا مى دهد و آينده خود را به قضاوت مردم واگذار مى كند. مشرف نخستين رييس جمهور پاكستان بود كه از اين مقام كناره گيرى كرد. در سال ۲۰۰۶ مجله تايم در يك نظرسنجى در مورد يكصد نفر از شخصيت هايى كه جهان را شكل مى دهند او را در رتبه ۱۳ قرار داد. در عين حال در فهرستى تحت عنوان ۱۰ نفر از بدترين ديكتاتورهاى جهان كه توسط مجله پاراد در سال ۲۰۰۵ تهيه شده بود مشرف در رتبه هفتم قرار گرفت، اگرچه او در نهايت در سال ۲۰۰۶ از اين فهرست حذف شد.چالش هاى پس از استعفااستعفاى قابل پيش بينى مشرف، پاكستان را وارد مرحله جديدى مى كند كه به طور يقين با پيامدهاى قابل توجهى در حوزه امنيت، اقتصاد وسياست همراه خواهد بود. البته هنوز معلوم نيست مشرف مستعفى، پاكستان را ترك مى كند يا در كشور باقى مى ماند. آنچه مسلم است بر اساس رايزنى هاى صورت گرفته، مشرف بعد از استعفا محاكمه نخواهد شد و بر اساس گزارش هاى امنيتى، ارتش پاكستان حفاظت از وى را برعهده گرفته است. در عين حال گفته مى شود اگر تصميم به خروج از كشور بگيرد به احتمال زياد به تركيه خواهد رفت.فروپاشى ساختار سياسى، اقتصادى و امنيتى مربوط به ۹ سال حاكميت مشرف و حاميانش، از ترور بى نظير بوتو آغاز شد؛ تحولى كه بسيارى از ناظران سياسى معتقدند تير خلاص به هويت سياسى و نظامى مشرف بود. تصور مشرف اين بود كه با اعلام همكارى با ائتلاف حزب مردم به رهبرى زردارى و حزب مسلم ليگ شاخه نواز به رهبرى نواز شريف، مى تواند بر قانونى بودن رياست جمهورى خود تاكيد كند، اما اصرار نواز شريف بر حذف وى از قدرت، به همگرايى حزب مردم با حزب مسلم ليگ شاخه نواز انجاميد.در كنار اين همگرايى، اجماع مجموعه هاى پنهان و آشكار قدرت در پاكستان براى كنار گذاشتن مشرف، در نهايت وى را به اين نقطه پايانى رساند. استعفاى مشرف موجى از شادى را در بين مردم پاكستان ايجاد كرد اما به نظر مى رسد با فروكش كردن موج هيجان ناشى از اين تحول سياسى، مردم بار ديگر بايد با مشكلات فرا روى خود به ويژه در حوزه اقتصادى مواجه شوند. دولت جديد پاكستان به نخست وزيرى يوسف رضا گيلانى تاكنون مشكلات اقتصادى را متوجه سياست هاى دولت غرب و مشرف مى دانست اما بعد از استعفاى وى دولت نمى تواند فرافكنى كند و ديگران را مسوول ناكارآمدى سياست هاى خود بداند. باتوجه به ضعف ساختارى دولت گيلانى در سامان دادن به مشكلات اقتصادى و امنيتى انتظار مى رود مساله اقتصاد به چالشى جدى براى دولت تبديل شود. نكته اساسى ترى كه در حال حاضر بايد درباره پاكستان پس از مشرف به آن پرداخت چالش هايى است كه دولت جديد با آن مواجه خواهد شد؛ چالش هايى كه ممكن است اختلافات قديمى و عميق دو حزب ائتلاف را برجسته كند. چالش اول در حوزه سياست است كه پيش بينى مى شود دو حزب ائتلافى براى پيشبرد اهداف و راهبردهاى خود به زودى در مقابل هم قرار گيرند. بازگشت قضات، تقسيم قدرت و مسايل امنيتى به ويژه در خصوص مناطق قبايلى از جمله چالش هايى است كه ائتلاف حاكم را با شكنندگى بيشترى مواجه خواهد كرد. نه نواز شريف و نه زردارى حاضر نيستند بعد از مشرف در كنار يكديگر به سياست ورزى ادامه دهند. چالش بعدى كه به نظر مى رسد مى تواند دولت گيلانى را با مشكلات جدى ترى مواجه كند نابسامانى اقتصادى است.تورم بالا ، كمبود انرژى، مقروض بودن دولت به سيستم بانكى، كاهش توليد و غيره همگى باعث تضعيف تدريجى دولت خواهد شد و در نهايت منجر به ايجاد نارضايتى در بين مردم مى شود.در صورتى كه دولت گيلانى نتواند مشكلات اقتصادى پاكستان را حل كند نارضايتى فزآينده پاكستان را فرا خواهد گرفت. اين نارضايتى ممكن است به كسب سهم بيشتر نواز شريف از قدرت ـ كه اكنون محبوب تر از گذشته در بين افكار عمومى است ـ و يا دخالت مجدد ارتش بينجامد. در هر صورت هنوز زود است كه درباره آينده تحولات اين كشور قضاوت شود، اما بايد تاكيد كرد كه ائتلاف حاكم در ابتداى راه است و چالش هاى مهم و شكننده اى را فراروى خود دارد، چالش هايى كه مى تواند به تحولى عمده تر در پاكستان منجر شود. پاكستان كشورى است كه اغلب در دست نظاميان و كمتر در اختيار دموكرات ها و طرفداران دموكراسى بوده است.
دوشنبه 4 شهريور 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: واحد مرکزي خبر]

[مشاهده در: www.iribnews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 66]