اقتصاد - وعده‌هايي كه در ابهام ماند

واضح آرشیو وب فارسی:دنياي اقتصاد: اقتصاد - وعده‌هايي كه در ابهام ماند

اقتصاد - وعده‌هايي كه در ابهام ماند

ليلا لطفي:سه سال است دولت به فعالان بخش كشاورزي وعده‌ مي‌دهد ولي به نيمي از آن وعده‌ها هم عمل نكرده؛ به ظاهر قصدي هم براي عملياتي كردن آنها ندارد، چون تاكنون هيچ اقدام عملياتي و مثبتي انجام نداده است. اما گذشته از وعده‌ها، دولت نهم به برنامه‌هاي پيش‌بيني شده هم وفادار نبود و برنامه چهارم را طبق پيش‌بيني‌هاي انجام شده اجرا نكرد. گرچه وزير جهاد كشاورزي دولت معتقد است در كارنامه كاري وزارتخانه عملكرد مثبتي به ثبت رسانده؛ اما وضعيت كنوني چيز ديگري را نشان مي‌دهد. حتي اگر يكي از اقداماتي كه دولت آن را مصداق موفقيت خود نام مي‌برد بررسي شود، مي‌بينيم چقدر شعارها و برنامه‌هاي دولت خدمتگزار با آنچه انجام شده فاصله دارد. صنعت دامپروري يكي از همين مصاديق مورد نظر دولت است كه اگر بررسي شود ديده مي‌شود چقدر بين وعده‌هاي دولت براي بهبود وضعيت آن تا شرايط كنوني فاصله وجود دارد. از نگاه كارشناسان و فعالان صنعت، دولت نه‌تنها در پيشرفت و حتي ثبات فعاليت‌هاي صنعت دامپروري اقدام جدي و مستمري انجام نداده بلكه در راستاي نابودي آن حركت كرده است. البته دولت اين واقعيت را نمي‌پذيرد؛ ولي عملكرد او چيز ديگري را نشان مي‌دهد. مسوولان دولتي مدعي هستند كشور در توليد شير و گوشت قرمز خودكفاست اما به صفر كردن تعرفه شير خشك و گوشت مجوز واردات مي‌دهند. برخلاف آنچه در دنيا متداول است يارانه محصولات توليدي به توليدكننده داده نمي‌شود و دولت براي جلوگيري از بحران‌هاي موقتي در جامعه حاضر به اصلاح يارانه توليدات اين صنعت نيست.

در حالي‌كه كارشناسان معتقدند خريد بي‌رويه و غيراصولي دام‌هاي مازاد دامداران به ضرر كشور خواهد بود، دولت براي حل مشكل خشكسالي در اين حوزه اقدام به خريد تمام دام‌هاي مازاد كرده است. در سال جاري به دنبال بروز خشكسالي دولت وعده داد در دوره‌هاي متوالي بين دامداران علوفه يارانه‌داري توزيع مي‌كند. اما اين برنامه اجرا نشد. دولت تنها در يك دوره بخش محدودي از علوفه دامداران را تامين كرد. در حالي‌كه دامداران به دو ميليون تن جو نياز دارند 150 هزار تن جو يارانه‌دار توزيع شد.
قيمت‌گذاري غير اصولي
سرمايه دامي كشور معادل صنعت نفت است، ولي معلوم نيست چرا سرنوشت اين صنعت به سوي ناكجاآباد كشيده مي‌شود. دولت نهم نيز در مدت فعاليتش هيچ برنامه اصولي براي حل مشكل آن نمي‌گرفته است. مدت‌هاست دامداران با زيان قابل توجهي كه متوجه آنها و صنعت دامپروري است فعاليت مي‌كنند. فعاليتي كه معلوم نيست با شرايط كنوني چه زماني به خط پايان برسد. اگرچه در اين جريان توليد‌كنندگان بزرگ كه تعداد محدودي هستند ضربه زيادي نخواهند خورد. در اين ميان مهرورزي دولت نهم گريبان توليد‌كنندگان خرد را كه جمعيت بزرگي از دامداران را شامل مي‌شود، در بر مي‌گيرد.
دولت بدون توجه به آنچه در دنيا امروز اتفاق مي‌افتد عمل مي‌كند. تحقيقات موجود هم نشان مي‌دهد افزايش سود توليدكننده در نهايت منجر به افزايش توليد و كاهش بهاي تمام شده محصول و در نتيجه به سود مصرف‌كننده خواهد بود. به همين دليل در دنيا براي كاهش قيمت توليد به توليد‌كننده يارانه پرداخت مي‌كند؛ ولي دولت ايران بي‌توجه به اهميت اين موضوع يارانه شير را به مصرف‌كننده مي‌دهد.
به گفته كارشناسان و فعالان صنعت در حال حاضر قيمت جو در بازارهاي جهاني 20 تا 30 سنت و قيمت شير 65 تا 75 سنت است ولي در ايران جو كيلويي 470 تومان عرضه مي‌شود. يعني در حالي‌كه قيمت جهاني هر كيلو جو حداكثر 200 تومان است در كشور كيلويي 470 تومان عرضه مي‌شود. رقمي كه به صنعت فشار زيادي وارده كرده زيرا دولت قيمت شير را افزايش نداده است؛ اكنون شير كيلويي 360 تومان به فروش مي‌رود. موضوعي كه همه مسوولان وزات جهاد كشاورزي از آن مطلع هستند. ولي كماكان اقدام جدي براي رفع اين مشكل نمي‌كنند. به گفته رئيس هيات‌مديره مركز همكاري‌هاي امور دام، دولت هيچ قدم مثبتي براي رفع مشكل دامداران برنداشته‌ و اعتراضات و پيگيري‌هاي بي‌شمار به مجلس شوراي اسلامي، وزارت بازرگاني، جهاد كشاوري هيچ نتيجه‌اي نداشته است.
تقي‌وند، يكي از توليد‌كنندگان نمونه با تاييد اين موضوع مي‌گويد: «دولت هيچ قدم مثبتي براي رفع مشكل دامداران برنداشته‌. حتي به نظر كارشناسان خود توجهي نكرده و تعيين قيمت شير است. در حالي‌كه كارشناسان وزارت جهاد كشاورزي در بازديد از گاوداري‌ها قيمت پايه شير را كيلويي 508 تومان اعلام كرده و شوراي اقتصادي 410 تومان براي كارخانجات مصوب كرده است.» به گفته تقي‌وند در دنيا يارانه براي كاهش قيمت توليد به توليد‌كننده پرداخت مي‌شود؛ ولي دولت ايران بي‌توجه به اهميت اين موضوع يارانه شير را به مصرف‌كننده مي‌دهد. محمد فربد- با بيان اينكه روش فعلي پرداخت يارانه به شير مورد تاييد انجمن صنفي صنايع لبني نيست، تصريح مي‌كند: با توجه به وجود مشكلات در بخش توليد و افزايش بالاي قيمت علوفه توصيه مي‌شود اين يارانه در اختيار دامداران قرار گيرد كه آثار مثبت همه اقشار جامعه را در برگيرد. به اعتقاد عضو هيات‌مديره انجمن صنفي صنايع لبني اين يارانه نبايد به بخش فرآوري شير پرداخته شود بلكه بايد به منظور افزايش توليد به دامداران اختصاص يابد. اما كارشناسان اقتصادي نيز بر پرداخت يارانه شير به دامداران تاكيد مي‌كنند و مي‌گويند عدم‌پرداخت يارانه به واحدهاي دامداري به بهانه زيادي تعدادشان و سخت بودن كنترل و نظارت بر آنها بي‌انصافي است چراكه با اعمال راهكارهاي مناسب مي‌توان به راحتي اين شيوه را بدون فساد اجرايي كرد. از ديد كارشناسان در حال حاضر بيشترين فشار روي توليدكننده است، در نتيجه پرداخت يارانه به دامداران براساس ميزان توليد ضروري است و آنها مي‌گويند: با توجه به اينكه گفته مي‌شود يارانه پودر شوينده حذف و به يارانه شير افزوده شده است به هيچ وجه نبايد تكيه بر شيوه پرداخت قبلي «پرداخت به مصرف‌كنندگان» ادامه يابد چراكه ضرر اصلي توليد شير را توليدكنندگان متحمل مي‌شوند كه بايد اين يارانه در راستاي حمايت از تداوم توليد به واحدهاي دامداري پرداخت شود. زيرا عدم‌حمايت از توليدكننده، باعث خارج شدن بسياري از واحدهاي دامداري از چرخه توليد مي‌شود كه در حال حاضر بسياري از واحدها تعطيل شده يا در حال تعطيلي و ورشكستگي هستند. در نتيجه بايد براي پرداخت يارانه جامع‌نگرايانه برخورد شود، پرداخت يارانه به مصرف‌كننده شير به دليل افزايش جايگاه آن در سبد خانوار بوده است كه هم‌اكنون جايگاه اوليه خود را در راستاي افزايش مصرف از دست داده و با توجه به وضعيت فعلي و مشكلات در بخش توليد همچون بسياري از كشورهاي پيشرفته بايد به توليد اختصاص يابد.
وارداتي بي‌برنامه
يكي از دامداران نمونه كشور مي‌گويد: دولت هيچ حمايتي از توليد و توليدكننده نمي‌كند بلكه به آن ضربه هم مي‌زند او براي اشاره به حرف‌هاي خود به صفر شدن تعرفه شير خشك وگوشت قرمز اشاره مي‌كند و مي‌افزايد معاون وزير جهاد كشاورزي خبر از خودكفايي در توليد شير را مي‌دهد ولي در مقابل تعرفه واردات شير خشك و گوشت قرمز صفر مي‌شود. جواد وكيلي گيلاني رئيس هيات‌مديره مركز همكاري‌هاي امور دام نيز با انتقاد از كمبود شديد علوفه به ويژه جو و همچنين صفر بودن تعرفه واردات گوشت قرمز و شير خشك، اظهار مي‌كند از سوي هيچ يك از بخش‌هاي مربوطه حمايتي از دامداران نمي‌شود و دامداران هيچ پناه و اميدي براي توليد ندارند. وزارت بازرگاني و وزارت جهاد كشاورزي از وضعيت موجود دامداران مطلع هستند اما يا اقدامي نمي‌كنند يا نمي‌توانند. البته سه ماه پيش معاون وزير جهاد كشاورزي كرد تعرفه 60 درصدي براي واردات شير خشك در نظر گرفته شده ولي كماكان مقدار قابل توجهي شير خشك از چين وارد كشور شد.
يارانه‌اي در ابهام
در سال جاري به دنبال بروز خشكسالي دولت وعده داد در دوره‌هاي متوالي بين دامداران علوفه‌ يارانه‌داري توزيع مي‌كند. اما به‌طور كامل اجرايي نشد. دولت تنها در خردادماه بخش محدودي از علوفه دامداران را تامين كرد. در حالي‌كه دامداران به دو ميليون تن جو نياز دارند 150 هزار تن جو يارانه‌دار در حال توزيع شد كه آن هم به اندازه 10 درصد از نياز دامداران بود. اگرچه نقدينگي دامداران به قدري پايين است كه توانايي خريد جو يارانه‌دار را نيز ندارند. رئيس هيات‌مديره مركز همكاري‌هاي امور دام با تا ييد اين موضوع مي‌گويد حركت‌هاي لاك پشتي از قبيل در نظر گرفتن 150 هزار تن جو مشكل دامداران را حل نمي‌كند. تاكنون هم طبق برنامه هيچ علوفه‌ يارانه‌داري در اختيار دامداران قرار نگرفته و ميزان اين علوفه كه يكبار در سال توزيع مي‌شود جوابگوي نياز سه روز گاوداري‌هاي صنعتي است. وكيلي گيلاني مي‌افزايد: دولت چرا نياز علوفه دامداران تامين نمي‌كند؟ چرا شركت پشتيباني امور دام از واردات علوفه خودداري مي‌كند؟ شركت پشتيباني امور دام بايد در تنظيم بازار علوفه و نهاده‌هاي دامي برنامه‌ريزي جدي داشته باشد علوفه مورد نياز اين بخش را از بازار داخلي و واردات تامين كند. تقي‌وند، يكي از دامداران نمونه كشور نيز با انتقاد از ساير سياست‌هاي دولت مي‌گويد: چرا زماني كه شكر تمام مي‌شود در حد كلان شكر وارد مي‌شود، اما وقتي جو در كشور وجود ندارد وارد نمي‌كنند؟ از سوي ديگر، در حالي‌كه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي سوبسيد روغن نباتي و قند و شكر را دو برابر هزينه دارو و درمان آن عنوان مي‌كند، يارانه براي آن پرداخته مي‌شود و شير كه به عنوان درمان تلقي مي‌شود، هيچ سوبسيد و يارانه‌اي براي حمايت از توليد آن پرداخت نمي‌شود. البته نظام‌الدين سجادي، معاون وزير جهاد كشاورزي چندي پيش در مورد توزيع جو يارانه‌اي گفت: 150 هزار تن جو يارانه‌دار در همه استان‌ها در حال توزيع است و در صورت نياز در مراحل بعد سهميه مجدد در نظر گرفته خواهد شد. ولي به گفته فعالان صنعت بعد از توزيعي كه در خرداد اتفاق افتاد جويي در ميا ن دامداران توزيع نشد. در مقابل اعتراض‌ها هم مسوولان دولتي فقط با بيان اينكه گراني نهاده‌ها به دليل خشكسالي و همچنين بالا بودن قيمت جهاني است وضع پيش آمده را توجيه كردند.
خريدي بي‌فايده
مدتي است دولت دام مازاد دامداران را به دليل خشكسالي آن هم بدون قيد و بند خريداري مي‌كند. شركت پشتيباني امور دام بدون هيچ محدوديتي و با قيمتي مناسب دام مازاد دامداران خريداري مي‌كند. اين در حالي‌كه پيش‌بيني مي‌شود به دليل كم وزن عرضه شدن دام‌ها كشور دولت در نيمه دوم سال براي تامين گوشت با مشكلاتي مواجه مي‌شود. علي‌اكبر عباسي، رئيس هيات‌مديره با بيان اينكه دام‌هاي مازاد خشكسالي به طور ميانگين در وزن 10 كيلويي و به قيمت كيلويي هزار و 900 تومان از دامداران خريداري مي‌شود، مي‌گويد: دام‌هاي مازاد با هدف پرواربندي خريداري مي‌شود اما به دليل كمبود علوفه و همچنين مشكلات ضمانت‌نامه براي پرواربندي اكثر دامداران امكانات براي پرواربندي و افزايش وزن مناسب دام را ندارند به همين دليل توسط شركت پشتيباني امور دام كشتار مي‌شود. با اين شرايط هم پيش‌بيني مي‌شود نيمه دوم سال جاري با مشكل تامين گوشت مواجه شويم. وكيلي گيلاني با تاييد اين موضوع مي‌گويد: تنها افتخار وزارت جهاد كشاورزي خريد دام مواجه شده با خشكسالي است كه به قيمت بسيار پايين‌تر از قيمت بازار خريداري مي‌شود و پول آن به صورت نقدي هم پرداخت نمي‌شود. به گفته او اگر به توليد داخلي بها داده نشود و امكانات براي رسيدن به وزن طبيعي و مناسب دام‌ها قبل از كشتار فراهم نشود قطعا با كمبود گوشت مواجه خواهيم شد.
كارخانه‌ها هم ضربه مي‌زنند
اكنون دامداران مجبور هستند به دليل مشكل علوفه تامين و قيمت پايين محصولات خود كه در نهايت مقرون به صرفه نبودن توليد را به ارمغان مي‌آورد گاوهايي كه روزانه كمتر از 30 كيلوگرم شير توليد مي‌كنند بفروشند. در واقع گاوي كه تا هفت سال سالانه 90 تن شير توليد مي‌كند به دليل كمبود علوفه براي تامين هزينه‌هاي گاوهاي ديگر به فروش مي‌رود. زيرا در حال حاضر دامداران بايد نهاده‌هاي توليد را با قيمت آزاد تهيه كنند و در مقابل هم شير توليدي را با قيمت‌گذاري دولتي بفروشند. شرايطي كه كشاورزان از آن مستثني و كارخانه‌داران با آن بيگانه هستند. كشاورزان به دليل خشكسالي محصول خود را به دليل كم شدن توليد گران‌تر مي‌فروشند و سودشان تامين مي‌شود. كارخانه‌ها نيز نرخ تضميني سود خود را دارند در نتيجه تنها دامداران در اين ميان متضرر مي‌شوند. از ديد فعالان بخش توليد امروز كارخانه‌هاي لبني، كارخانه‌ها فرآوري هم به دامداران ضربه مي‌زنند. كارخانه‌هاي لبني شير را كيلويي 380 تومان نمي‌خرند و به گاوداري برگردانده‌اند. در حقيقت كارخانه‌ها از عمر 24 ساعته شير سوء استفاده مي‌كنند؛ چراكه دامداران به دليل فسادپذيري مجبورند محصول توليدي خود را به هر قيمت بفروشند. يكي از فعالان اين صنعت با انتقاد از عدم‌پرداخت هزينه خريد شير از سوي كارخانه‌هاي لبني مي‌گويد: به گفته كارخانه‌هاي لبني از دو ماه پيش تاكنون پول شير تحويل گرفته شده را به دليل كمبود نقدينگي‌شان نمي‌پردازند و حتي برخي كارخانه‌ها چهار ماه است كه پول شير دامداران را نپرداخته‌اند. حبيب حقيقي- بالاترين قيمت خريد شير دامداران از سوي كارخانه‌ها كيلويي 300 تومان عنوان است؛ و تصريح مي‌كند: در صورتي كه دولت قيمت خريد شير را 385 تومان تعيين كرده كارخانه‌ها به اين قيمت شير را نمي‌خرند و توليدكنندگان به دليل عمر كوتاه شير مجبور هستند به هر قيمتي شير توليدي خود را بفروشند. به گفته وي اين مشكلاتي كه به وزارت جهاد كشاورزي منتقل شده و پيگيري‌هاي فراواني در اين زمينه صورت گرفته كه تاكنون تغييري ايجاد نشده است.
دامداران در محاصره
در اين شرايط شنيده مي‌شود از برخي استان‌هاي مرزي كشور دام زيادي قاچاق مي‌شود. دام‌هايي كه احتمال بيماري آنها بسيار زياد است و ورود آنها چالش بزرگي براي كشور ايجاد مي‌كند. اتفاقي كه هشدار آن را بارها مسوولان استاني دادند. آنها تذكر دادند دامداران استان فريب ارزان بودن دام‌هاي قاچاق را نخورند و از پرورش و نگهداري اينگونه دام‌ها بدون مجوز دامپزشكي اكيدا خودداري كنند. زيرا به گفته كارشناسان دامپزشكي كشور در دام‌هايي كه از نظر هويت فاقد هرگونه تاريخچه مشخصي هستند عوامل ايجاد‌كننده بيماري‌هاي مشترك بين انسان و دام- براساس آخرين آمار سازمان بهداشت جهاني(WHO) تعداد عوامل ايجاد‌كننده بيماري‌هاي مشترك بين انسان و دام به 832 عامل رسيده- در آنها مشخص نيست. ولي مخاطرات متعدد بهداشتي را متوجه جمعيت دامي يا انساني مي‌كنند. از طرفي علاوه بر بيماري‌هاي مشترك و قابل انتقال به انسان كه اصطلاحا زئونوز ناميده مي‌شوند بيماري‌هايي هم هستند كه مشترك و قابل انتقال به انسان نبوده اما با سرايت و انتقال به جمعيت دامي حساس استان كرمان كه بالغ بر 220 هزار راس گاو و گوساله، پنج ميليون و 200 هزار راس گوسفند و بز و 25هزار نفر شتر هستند باعث شيوع بسياري از بيماري‌هاي دامي به‌خصوص بيماري‌هاي بازپديد يا نوپديد مي‌گردند و اين سرمايه عظيم پروتئيني كه بي‌تاثير در خودكفايي و خود استقلالي نيز نمي‌باشند را با معضل و مخاطرات جدي مواجه كند. كارشناسان معتقدند: در آن سوي مرزهاي همسايه با استان سيستان و بلوچستان سويه‌هايي از بيماري‌هاي به شدت مسري از جمله تب برفكي وجود دارد كه در صورت ورود و آن هم به وسيله دام‌هاي قاچاق مي‌تواند تمامي زحمات شبانه‌روزي اداره كل دامپزشكي استان‌ها و شبكه‌هاي دامپزشكي شهرستان‌هاي تابعه را به‌رغم تمامي محدوديت موجود به خصوص مشكلات اعتباري و كمبود شديد نيروي انساني با چالشي بزرگ مواجه كند.
بررسي معلق
در ماه‌هايي كه دامداران با مشكلات متعدد دست و پنجه نرم مي‌كنند رئيس كميسيون كشاورزي مجلس از بررسي مشكلات دامداران در كميسيون كشاورزي با حضور اتحاديه‌هاي آنها خبر مي‌دهد. عباس رجايي يكي از بحث‌هاي هفته‌هاي اخير كميسيون كشاورزي، آب و منابع طبيعي مجلس شوراي اسلامي، علاوه بر برنامه‌هاي عادي را بررسي مشكلات دامداران در شرايط خشكسالي مطرح كرد. به گفته او در آن جلسه قرار شد كه موضوعات مربوط به دامداران پس از تهيه اسناد آنها توسط كميسيون به صورت گزارشي تهيه شده و براي ارائه راه‌حل‌هاي فني در كميسيون بررسي شود. رئيس كميسيون كشاورزي در ادامه مي‌افزايد: «در ضمن با تصويب لايحه 4500 ميليارد توماني برداشت از حساب ذخيره ارزي كه براي جبران خسارت خشكسالي و سرمازدگي و واردات نهاده‌هاي توليد بود مقرر شد، دولت از لايحه ياد شده 2500 ميليارد تومان براي جبران بخشي از خسارت سرمازدگي و خشكسالي به كشاورزان و دامداران اختصاص بدهد.» برنامه‌اي كه موجب تسريع در امور مي‌شد، ولي نشد. اين برنامه‌ها هنوز عملياتي نشده است. هنوز دولت مبلغي براي جبران خسارت‌هاي وارده پرداخت نكرده و تاكنون كميسيون راه‌حل‌هاي فني را ارائه نكرده است. معلوم هم نيست اين برنامه‌ها چه زماني ترسيم مي‌شود و چه زماني به اجرا در مي‌آيد تا شايد توليد‌كنندگان بتوانند نفس بكشند.
دوشنبه 4 شهريور 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: دنياي اقتصاد]

[مشاهده در: www.donya-e-eqtesad.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 293]