سفر به بهشت‌هاي زمين ـ 2

واضح آرشیو وب فارسی:تابناک: سفر به بهشت‌هاي زمين ـ 2
دكتر غلامعلي رجايي
[email protected]

سفر به كربلا
راه بغداد به كربلا صد كيلومتر است و يك ساعت راه. ساعتي پس از سفر به نزديكي‌هاي كربلا مي‌رسيم. در مسير بغداد به كربلا، شهر مصيب وجود دارد؛ شهري كه دو طفل مسلم در آن دفن شده‌اند و دو پرچم سرخ بسيار زيبا بر گنبدهاي آنها خودنمايي مي‌كند. قزويني‌ها مدت‌هاست مشغول بازسازي صحن و گنبد و ايوان‌هاي آن هستند. در حال حاضر زايران ايراني به اين شهر رفت‌وآمدي ندارند. البته قرار است به همين زودي به طور آزمايشي بعضي كاروان‌هاي زيارتي از اين مراقد مطهر زيارتي داشته باشند. پس از زيارت امري شگفت اتفاق مي‌افتد. متولي حرم مساعدتي مي‌كند و درب سرداب دو قبر مطهر را باز مي‌كند. پس از چند پله به سرداب و دو قبر كوچك مي‌رسيم كه در كنار هم قرار دارند در كنار قبرها چاله كوچكي است كه از آن آب زلالي بيرون زده است همه به قصد تبرك از آن آب مي‌خورند و از گل تر آن به نشانه تبرك برمي‌دارند. بعضي هم هر چه مي‌توانند عكس و فيلم مي‌گيرند. از سرداب خارج مي‌شويم، در حالي كه هنوز باورمان نمي‌آيد، به جوار قبرها مشرف شده باشيم. آقاي احمدي كه از مسئولان بازنشسته قزويني است، مي‌گويد: اينجا هيچ مسأله امنيتي ندارد و ما با همسرانمان اينجا در ميان مردم كه بعضا اهل سنت هستند، هستيم و در كمال آرامش به سر مي‌بريم.

مرحوم حاج شيخ عباس قمي در اظهارنظري عجيب در كتاب «نفس‌المهموم» خود بر اين باور است واقعه شهادت طفلان مسلم، صحت تاريخي ندارد. با اين حساب، احتمالا اين دو قبر از اولاد منسوب به مسلم بن عقيل باشند كه پس از واقعه كربلا از دنيا رفته و در اين محل دفن شده‌اند.
پس از ورود به كربلا با آن سيطره‌هاي متعدد كه در يكي از آنها حتي ما را از ماشين پياده و تفتيش بدني مي‌كنند، در هتلي در چند متري باب قبله حرم حضرت عباس مستقر و بلافاصله به حرم عباس (ع) مشرف مي‌شويم. اهل معنا مي‌گويند هركس به كربلا وارد بشود، بايد پيش از تشرف به حرم حسيني، نخست به حرم برادرش مشرف شود و از عباس اذن ورود بگيرد. چنين مي‌كنيم پس از زيارتي مختصر براي درك نماز جماعت مغرب و عشا به حرم حسيني مشرف مي‌شويم. فاصله چند صد متري بين‌الحرمين را به نشانه ادب با پاي بدون كفش مي‌رويم و پس از آستانه بوسي درب حرم به بهشت زمين بار مي‌يابيم. اشك امانمان نمي‌دهد؛ چه پيوندي دارد اين اشك با حسين. به درون ضريح خيره مي‌شوم و صندوق قبر شش گوشه اي كه از زمان شاه اسماعيل صفوي بر قبر شش گوشه حسين و دو فرزندش علي اكبر و اصغر گذاشته‌اند. بر صندوق قبر امام كاظم هم با مركب سياه در خطي ريز نوشته شده بود: هديه شاه اسماعيل صفوي. زيارت امين‌الله و وارث را در حالي كه به مشبك‌هاي ضريح چنگ زده‌ام مي‌خوانم. ناگهان به يادم مي‌آيد كه درست زير قبه و گنبد طلاي امام ايستاده‌ام كه در روايت است هر كسي هر چه دعا در زير گنبد بخواند، برآورده مي‌شود.

كشور تفاوت‌ها
عراق كشور تضادها و تفاوت‌هاست. سطح معيشت و زندگي غالب مردم متوسط است. ارزاني قابل توجهي ـ البته نسبي ـ در قيمت اقلام ديده مي‌شود با ورود بي رويه توليدات خارجي به كشور نظير ماشين‌هاي دولفين آمريكايي و كمري صحنه‌هاي عجيب و غريبي ديده مي‌شود. يكي از دوستان با تعجب به يك تاكسي در كربلا كه مدل آن كمري بود، اشاره مي‌كند و مي‌گويد: عجب كمري در اينجا تاكسي شده است!
با يكي از اعضاي هيأت كه كارش فيلمبرداري از اماكن مقدسه است، به پشت بام دو هتل مي‌رويم تا از بين‌الحرمين تصوير تهيه كند. مديران هتل با بي‌رغبتي همكاري مي‌كنند. با اين‌كه از سوي مقامات امنيتي كربلا به آنها بخشنامه شده كه اين كار ممنوع است، ولي آنها چاره اي جز همكاري ندارند، چون درخواست از طرف شركتي است كه مسئوليت اعزام كل زايران ايراني را به عهده دارد.

يكي از دوستان با خنده مي‌گويد با وجود نقشه همه مناطق زمين روي اينترنت كه حتي مي‌توان پله‌هاي منازل مناطق گوناگون هر كشور را در آن ديد و شماره و پلاك ماشين‌هاي پارك شده در خيابان‌ها و كوچه‌ها را ثبت و ضبط كرد و پخش بيست و چهار ساعته بين الحرمين در اينترنت معلوم نيست اين قانون و مقررات مقامات امنيتي عراق در شهر كربلا چه توجيهي دارد. حرف حساب جواب ندارد؛ دارد؟
نسبت به سفرهاي قبلي احساس مي‌كنم در عراق وضعيت امنيت بهتر شده است. در همين پنج روزه زيارت ما تنها يك انفجار كوچك در چند صد متري باب قبله امام حسين ديده شد كه از قرار معلوم سه نفر مجروح داشت. تصادفا من در نزديكي آن در تل زينبيه بودم. تجربه عراقيها روز به روز دارد بيشتر مي‌شود. البته وضع امنيت در بغداد، تقريبا مانند گذشته است. در روز ورود ما به بغداد، گفته شد در انفجاري كه نمي‌دانم در كجاي اين شهر رخ داده بود، دوازده نفر كشته شده‌اند.

شگردهاي وهابي‌ها و بعثي‌ها در طراحي انفجارهاي انتحاري و غير انتحاري عجيب و غريب شده است. آنها زن‌هاي منگل و عقب افتاده فاقد عقل و تميز را شناسايي مي‌كنند و يا به آنها بمب مي‌بندند و يا بمب را در سبدشان قرار مي‌دهند و پس از دقايقي از فاصله نزديك آنها را كه به حرم وارد مي‌شوند در ميان جمع منفجر مي‌كنند. شگرد تازه و جديد آنها، اين است كه درون ماشين‌هاي خودشان بمب جاسازي و سپس آن را با كنترل از راه دور منفجر مي‌كنند. گاه هم به عنوان مسافر درون ماشين‌هاي كرايه‌اي با خود بمب حمل مي‌كنند و پس از پياده شدن از ماشين آن را عمدا جا مي‌گذارند و از آن فاصله گرفته و با كنترل از راه دور آن را منفجر مي‌سازند.

تبليغات عليه ايران
به رغم اين همه خدمات گوناگون ايراني‌ها اعم از دولتي و غير دولتي، متأسفانه دامنه تبليغات عليه ايرانيها در ميان مردم عراق بسيار است. قول غالب در ميان برخي از عراقي‌ها، اين است كه تروريستها و عاملان انفجارهاي عراق از سوي ايران حمايت مي‌شوند و از ايران اسلحه مي‌گيرند و در آن آموزش مي‌بينند. متأسفانه برخي اين شايعه باورشان شده است. عجيب است اينها از خود نمي پرسند، كشوري كه اين همه زاير به عراق مي‌فرستد و سال‌هاست براي عراق و آباداني آن پول خرج كرده و اشتغال ايجاد مي‌كند و از دولت قانوني عراق حمايت مي‌نمايد، چرا بايد بر هم زننده آرامش و نظم عراق باشد؟!

واقعيت تلخ اين است كه ما افكار عمومي عراق را دست كم گرفته‌ايم؛ اگر نگويم به هيچ گرفته و نسبت به آن بي‌تفاوت هستيم.
چند ماه پس از سقوط صدام كه در بغداد بودم، راننده تاكسي بغدادي با صراحت به من مي‌گفت: ما نمي‌دانيم بگوييم آمريكا كشور ما را اشغال كرده است، يا شما ايراني‌ها! مظلوميت از اين بيشتر مي‌شود كه ما و آمريكا در نظر عراقي‌ها در دو كفه مساوي اشغالگر قلمداد مي‌شويم؟

چرا پس از اين همه سال پس از سقوط صدام ما رايزني فرهنگي مستقر و مراكز فرهنگي مستقل و فعال در عراق نداشته و نداريم؟ چرا بخشي از برنامه‌هاي برون مرزي صدا و سيماي ما در اين راستا به شفاف‌سازي واقعيت‌ها در توجيه افكار عمومي مردم عراق نمي‌پردازد؟

برخي دانستني‌هاي ضروري سفر
در سفر زيارتي دانستن برخي مطالب خيلي به درد زوار مي‌خورد. مثلا در سيره امام خميني در نجف آمده است ايشان در چهارده سالي كه هر شب به حرم مشرف مي‌شدند، مطلقا به بالاي سر حضرت نمي‌رفتند. از پايين پا كه به پشت سر حضرت مشرف مي‌شدند، هر شب زيارت امين الخ و جامعه كبيره را نشسته مي‌خواندند و از همانجا از پشت سر حضرت دوباره به پايين پا برمي‌گشتند و از حرم بيرون مي‌آمدند. علت آن بود كه بنا بر روايتي، سر مقدس امام حسين (ع) در بالاي سر حضرت امير دفن شده است.

نكته مهم ديگر در همين باره، اتفاق نظري است كه برخي درباره محل دفن شهدا و اصحاب و ياران امام حسين دارند كه دقيقا پشت سر حضرت علي اكبر (ع) دفن شده‌اند و به اعتباري هر كس كه از ايوان حرم به داخل حرم مشرف شود، پس از رسيدن به گوشه قبر حصرت علي اكبر (ع) كه متوجه قبور شهدا مي‌شود، بناچار پا بر قبور شهدا مي‌گذارد. البته در حال حاضر، صندوق قبر بزرگي كه داخل حجره اي قرار دارد، نمايانگر محل دفن شهداست كه با وسعت محدودي كه آن حجره دارد، هرگز نمي‌تواند محل دفن نزديك بيش از يكصد شهيد گلگون كفن كربلا باشد.

تعداد شهداي كربلا
تعداد شهداي كربلا هم از مسائل بحث برانگيز تاريخي است كه ميان مورخان و محققان درباره آن بحث زياد در گرفته است. برخي شهداي پيش از واقعه كربلا همچون مسلم و‌هاني را هم جزو شهداي كربلا مي‌دانند و شگفت آن‌كه در بعضي مقاتل تاريخي به اشتباه نام برخي اصحاب سپاه عمربن سعد جزو شهداي كربلا آمده است. علت اين اشتباه سهوي بعضي مورخان آن است كه براي نمونه، مورخ نام دو برادر كه در سپاه عمربن سعد و امام حسين بوده‌اند و هر دو كشته شده‌اند را به سهو در زمره ياران امام حسين آورده و گمان كرده است هر دو در سپاه امام بوده‌اند.

نرسيده به شهر كربلا، قبر عون بن جعفر بن ابيطالب قرار دارد كه عراقي‌ها به آن امام عون مي‌گويند. عون فرزند حضرت زينب بنت اميرالمؤمنين است. در اينكه اين قبر متعلق به عون بن جعفر باشد، ترديد بسياري است. از اين مقام‌ها و مزارها در عراق فراوان يافت مي‌شود. در راه كربلا به مصيب هم قبر قاسم بن الحسن وجود دارد، حال آنكه هيچ كسي در اين كه قاسم در كنار علي اكبر دفن شده، شكي ندارد.
در كربلا محلي است به نام شير و فضه كه از خرافه‌هاي تاريخ كربلاست، ولي متأسفانه نزد برخي اعتباري خواص داشته و دارد. ظاهرا در عراق و ايران مركزي متولي برخورد با اين خرافه‌ها و اماكن غير مستند غير تاريخي نيست. اين كار جسارتي مي‌خواهد. البته هر چند سخت است، ولي در صورت اقدام يك بار براي هميشه تمام مي‌شود.

تويرج
در چند فرسخي كربلا به طرف حله، شهر «تويرج» قرار دارد. نوري مالكي، نخست وزير كنوني عراق، از اهالي اين منطقه است.
در روز عاشورا، اهالي اين منطقه، دوان دوان كيلومترها فاصله تويرج با كربلا را پشت سر مي‌گذارند و با سر و روي غبارآلود وارد صحن و سراي حضرت عباس و امام حسين مي‌شوند و شعار آنها اين است: ابد والله ما ننسي حسينا (والله تا ابد حسين را فراموش نخواهيم كرد) كه شعار حضرت رباب همسر امام حسين است. شعار ديگر يك دسته آنها اين است: الله الله احسين وينه؛ خدايا خدايا جسم حسين كجاست؟ و دسته ديگر پاسخ مي‌دهند: بالسيوف قطعينه؛ يعني با شمشير قطعه قطعه شده است. از آرزوهاي من ديدن صحنه ورود اين‌ها به حرم است.

در شرح حالات بزرگي خوانده‌ام كه مولاي عالم وجود را در روز عاشورا با پا و سري برهنه غبارآلود در ميان آنها در حال عزاداري ديده است. خوشا به حال اهالي تويرج، هرچند تصوير عزاداري اهالي تويرج را ديده‌ام، اما در هيچ اربعين و عاشوريي كربلا نبوده‌ام. خدا نصيب كند.

خدمات ايراني‌ها به عراق
از عهد صفويه تاكنون، معماري‌هاي داخل و پيرامون حرم را ايراني‌ها بر عهده داشته‌اند. در مسير مهران به نجف جمعي از اساتيد معماري دانشگاه شهيد بهشتي و... كه در اين رشته صاحب نظرند، همراه ما بودند. در نجف معلوم شد طي روزها و شب‌ها، كار طراحي صحن‌هاي جديد اطراف حرم حضرت علي، از جمله صحن در حال احداث حضرت فاطمه را به عهده داشته‌اند و بنا به نقل قول دكتر نديمي، كار طراحي آنها، تنها دو روز تاسوعا و عاشورا تعطيلي داشته است؛ چه توفيقي دارند ايراني‌ها در خدمت به اهل بيت.
به ياد دارم در زمان صدام هم اشعار شعراي ايراني بالاي ضريح حضرت علي دور تا دور داخل گنبد حضرت نوشته شده بود كه به دستور طاغوت عراق همه آنها از بين رفته بودند. مسئول بازسازي عتبات كه يك كرماني صاحب توفيق است، آمار طرح‌هاي انجام شده و در دست انجام ايران را در نجف بالاي سي و چند طرح مي‌داند.

در ميان هيأت، آقاي صبا با آن خنده‌ها و جوك‌هايي كه براي رفع خستگي در طول مسير تعريف مي‌كند خيلي به جمع نشاط مي‌دهد. هر امر معمولي را به فوري وگاه سرهم بندي شده به شعر مي‌كشاند و براي همه مي‌خواند و بقيه هم ناخودآگاه به او اقتدا مي‌كنند. از قضا، جز يك نفر بقيه اعضاي هيأت همه شاعر هستند. مي‌گويد كل ماجراي سفر پنج روزه را در 72 بيت در قالب مثنوي نوشته و تايپ كرده است. بعضي‌ها چه حوصله‌اي دارند! عراقي‌ها به اعتبار مسئوليتش در شركت شمسا براي او احترام خاصي قايلند و تقريبا به همه درخواست‌هاي او اعم از فيلمبرداري در حرم‌ها و... پاسخ مثبت داده‌اند و با وساطت او بود كه دو وعده ناهار را در مهمانخانه‌هاي حرم حضرت امير و حضرت عباس مشرف بوديم.

ساعات آخر كربلا در اتاق ما كه در چند متري باب قبله حضرت عباس است ـ درست مانند اين كه ما در يكي از ايوان‌هاي اطراف حرم قرار داريم ـ جلسه بررسي سفر و تبيين و بررسي راهكار‌ها و پيشنهادهاي تبليغي و فرهنگي با حضور نماينده بعثه رهبري در عتبات حجت الاسلام والمسلمين الفت، كه از شاگردان نزديك به يك دهه امام در نجف است و نماينده حج و زيارت در عتبات كه داراي تجارب مفيد و مؤثري در خدمات‌دهي به زوار ايراني در اين سال‌ها از زمان صدام تاكنون است، تشكيل مي‌شود و سرانجام با صورتجلسه‌اي كه من مي‌نويسم و همه امضا مي‌كنند، سفر كوتاه ما به بهشت زمين پايان مي‌يابد. از همان پنجره قاب مانند اتاقم با عباس اين معشوق هميشگي‌ام وداعي سخت مي‌كنم. آيا اين دو برادر، باز اين آلوده عاصي را با همه ناشايستگي كه در خود سراغ دارد، از كرمشان به حضور خواهند پذيرفت؟!
يکشنبه 3 شهريور 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: تابناک]

[مشاهده در: www.tabnak.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 369]