تبلیغات
تبلیغات متنی
محبوبترینها
ماندگاری بیشتر محصولات باغ شما با این روش ساده!
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1837138551
آشنايي با انديشمندان جهان اسلام / علامه مجلسي«بحارالانوار» علامه مجلسى نوعى تفسير موضوعى براي قرآن است
واضح آرشیو وب فارسی:خبرگزاري قرآني ايران: آشنايي با انديشمندان جهان اسلام / علامه مجلسي«بحارالانوار» علامه مجلسى نوعى تفسير موضوعى براي قرآن است
گروه انديشه: «بحارالانوار» علامه مجلسى نوعى تفسير موضوعى براي قرآن با بيش از 900 موضوع اصلى و 400 موضوع فرعى و سبك تبويب آن گونه‌اي از فهرست موضوعى براي احاديث شيعى است.
به گزارش خبرگزاري قرآني ايران (ايكنا)، 30 مردادماه، سالروز بزرگداشت علامه مجلسي است. «بحارالانوار» هم مشهورترين، مهم‌‌ترين و مفصل‌ترين اثر علمى علامه مجلسى است كه شامل مجموعه‌اي گسترده از احاديث اماميه است و به «دائرة‌المعارف بزرگ احاديث شيعه» معروف است. اين كتاب در چاپ قديم 25 جلد و در چاپ جديد در 110 جلد منتشر شده است.
علامه مجلسي كه سعي در حفظ كتب شيعه داشت با خود انديشيد كه تدريس «كتب اربعه» و توجه به بعضى از ديگر كتاب‌ها تنها اين كتب را از خطر نابودى نجات خواهد داد، اما براى كتب ديگر چه بايد كرد؟
يادآوري هزاران كتاب شيعه كه در كورههاى حمام يغماگران و نابودگران فرهنگ به خاكستر تبديل شده بود. از سوى ديگر تعصب خشك اهل‌‌سنت در نابودى ذخيرههاى گران‌بهاى تشيع و احتمال سقوط دولت صفويه به دست قدرت‌هاى شرق و غرب و اهل تسنن و نفوذ صوفيان در دربار و نقشههاى آنان براى تحريف بسيارى از روايات، بى‌توجهي طلاب به كتب روايات و احاديث، بيش از پيش آثار اهل بيت(ع) را در معرض خطر و نابودى قرار داده بود.
از اين‌رو وي تلاش همهجانبهاى براى به دست آوردن آثار تشيع آغاز كرد به گونه‌اى كه او در اين تلاش وسيع دويست اصل از اصول چهارصد‌گانه معتبر شيعه را به دست آورد و نفيس‌ترين كتابخانه تشيع را تهيه كرد.
علامه مجلسى با خود چنين انديشيد كه بايد گوهرهاى گران‌بهاى اهل بيت(ع) را كه از اطراف و اكناف جمع كرده است، در قالب محرابى زيبا به نام «بحارالانوار» بگنجاند تا نه تنها طلاب بلكه تمام شيعيان در اين محراب به سوى قبله دل‌ها؛ يعنى كرم اهل بيت(ع) به نماز عشق بايستند و بدين وسيله راه را از چاه و درست را از نادرست تشخيص دهند؛ از اين رو دست به كارى عظيم زد و شروع به نگارش اين دائرة‌المعارف بزرگ تشيع كرد.
نام كامل اين اثر «بحارالانوار الجامعه لدرر اخبار ائمه‌الاطهار(ع)» است. عزم مؤلف بر نگاشتن اين كتاب از 1070ق.، پس از نگارش كتاب «فهرس مصنفات الاصحاب» جزم شده است و اولين تاريخ ثبت شده در خود كتاب 1072ق است و سواد‌نامه آن در 1104 يا 1106ق به پايان رسيده است، هر چند پاك‌نويس كتاب تا پس از فوت مؤلف و توسط شاگردان او همچنان ادامه داشته است.
وي هم‌زمان با كار 36 ساله، كتاب‌هاي مهم ديگر حديثى شيعه نيز نگاشته شده است كه اين حكايت از آن دارد كه شرايط حاكم بر حوزه‌هاي دينى آن زمان نگارش احاديث را مى‌پسنديده، و «فيض كاشانى» و «حر عاملى» در همين فضا اقدام به تدوين مجموعه‌هاي حديثى شيعه كرده‌اند، چنانكه وي در جواب سؤالى كه از او درباره حكما، فلاسفه، مجتهدين و اخباريون و فقها و صوفيه شده است، استفاده عقل را براي فهم احاديث، آن هم به شيوه حكما جايز نمى‌داند و خود را اخباري دور از افراط و تفريط در تقليد محض به عنوان درايت، يا اجتهاد آزاد بر اساس گرايش‌هاي عقلى معرفى مى‌كند.
مؤلف در مقدمه كتاب، عنوان مى‌كند كه پس از آشنايى و تفحص در علوم ديگر به اين نتيجه رسيده كه راهى براي علم جز در كتاب الهى و اخبار ائمه طاهرين(ع) وجود ندارد و راه‌هاي ديگر را هر چند بى‌بهره نمى‌داند، اما دور افتاده از مسير معرفى مى‌كند. مؤلف در جاي ديگر اين اثر، گرايش اخباري خود را نشان مى‌دهد و حتى با مسائل و شبهات عقلى مطرح شده، به شيوه روايى برخورد مي‌كند و جايى به صراحت نظر اخباريان را بهترين نظر در بحث بيان كرده است و ترك مسأله‌اي غامض را به دليل عجز عقول بر احاطه به عمق آن، اولى مى‌داند.
او ابتدا عناوين مجلدات كتاب خود را انتخاب مى‌كرد و سپس براي هر عنوان باب‌هايى مى‌گشود. در ذيل هر باب پيش از هر چيز آيات قرآنى متناسب آن را فهرست مى‌كرد كه اين كار او بسيار به كار «الوافى» اثر «فيض كاشانى» نزديك است. آن‌گاه براي هر آيه، تفسيري مناسب با استفاده از نظرات مفسران و توضيحات خود مى‌نگاشت؛ اين كار را از جلد 5 به صورت جدي آغاز كرده، و در جزء 7 و 9 به مناسبت بحث توحيد و صفات الهى به اوج خود رسانده است.
در مرحله بعدي، روايات متناسب با هر باب را در ذيل عنوان گنجانده و سندهاي آن‌‌را نيز با رعايت اختصار نقل كرده است. هدف او از اين اختصار جلوگيري از پركردن و افزودن حجم ابواب يا مزين كردن كتاب است، اما آن‌ها را به كلى حذف نكرده است تا تحليل سند ناممكن شود . آن‌گاه توضيحات و شرح خود را بر روايات نگاشته و در اين قسمت از نظرات ديگر صاحب نظران نيز ياري گرفته و به نقل و گاه نقد اقوال آنان پرداخته است.
وي در انتخاب روايات، اساس كار را بر تناسب كل يا جزء روايت با عنوان باب قرار داده است و البته آن‌جا روايت را تقطيع كرده، وعده آوردن متن كامل آن را در جاي ديگر داده است آخر كتاب ديده نمى‌شود؛ زيرا 10 جلد آخر توسط شاگردش «ميرزا عبدالله افندي»، يا به قولى توسط «مير‌محمد صالح حسينى» پاك‌نويس شد، براي اين‌‌كه عمر مجلسى به انجام اين كار نرسيد؛ هر چند برخى نيز اين نظر تاريخى را نپذيرفته‌اند.
كار گروهى او كه از ابتكارات تأليف به حساب مى‌آيد، شباهتى نيز به كار نگارش دائرة‌المعارف فلسفى توسط گروه «اخوان الصفا» دارد؛ با اين تفاوت كه وي تسلط كامل و يك‌‌تنه بر همه مراحل كار داشت و شاگردانش فقط به جمع‌آوري و نگارش آيات و احاديث، ذيل عنوان‌هاي طراحى شده توسط خود او مى‌پرداختند و كليه گزينش‌ها از متن، سند، ... و هم‌چنين تنظيم توسط خود وي صورت مى‌گرفته است. ابتكارات تأليف بحارالانوار به همين اندازه محدود نمى‌شود؛ نوعى تفسير موضوعى براي قرآن با بيش از 900 موضوع اصلى و 400 موضوع فرعى و سبك تبويب آن‌كه گونه‌اي از فهرست موضوعى براي احاديث شيعى است، نيز قابل توجه است.
فهرست‌بندي و تبويب مجلسى از نقاط قوت و قابل تأمل در تاليف بحارالانوار است؛ وي در«فصل رابع» مقدمه كتابش، فهرست مجلدات 25 گانه خود را عنوان مى‌كند. اين فهرست از لحاظ رده‌بندي و محتواي عناوين معرف مناسبى براي كار اوست. خود مؤلف عناوين «العدل و المعاد»، «ضبط تواريخ انبياء و ائمه(ع)» و «السماء و العالم» را كه مشتمل بر احوال عناصر و مواليد و ... است، از ابتكارات منحصر به فرد كتاب خود كه پيشينيان به آن نپرداخته‌اند، مى‌داند.
علاوه بر حجم قابل ملاحظه روايات، انتخاب موضوعات متنوع نيز، اهميت و ارزش بحارالانوار را بالا برده است، چنانكه ديده مى‌شود، مباحث اعتقادات، احكام، جهان غيب، اخلاق و آداب و حتى طبيعيات و علوم طبيعى، تاريخ و فرهنگ شيعه و ادبيات عاميانه آن و ... از چشم او دور نمانده است. مؤلف هم‌چنين در مباحث فقهى، به مسائلى كه مردم بدان احتياج مستمر داشته‌اند و مورد پرسش بوده، حجم بيشتري اختصاص داده است كه همه اين‌ها شناخت كافى او از مقتضيات عمومى جامعه را مى‌رساند.
تنوع موضوعى از سويى و هدف اصلى مؤلف براي حفظ ميراث شيعه از سويى ديگر، او را واداشته تا از منابع بسيار و متنوعى استفاده كند كه به يقين از حيث آمار كم‌نظيرترين مجموعه حديثى تأليف شده است. به جز اين آمار، تنوع فراوانى هم در موضوعات منابع ديده مى‌شود. هر چند منابع او بيش از همه جنبه حديثى و فقهى دارند، اما موضوعات تفسيري، تاريخى، كلامى و ادبى، لغت، سياست مدن، اخلاق و حتى علوم طبيعى، پزشكى، نجوم و رياضى، جغرافيا و ... نيز در منابع او يافت مى‌شود. كوشش فراوان او براي جمع آوري منابع زبان‌زد شده است. بنا به روايتى براي به دست آوردن كتاب «مدينة‌العلم»، اثر «ابن‌‌بابويه» كه صور مى‌شد در يمن وجود دارد، گروهى را با هداياي فراوان به سراغ حاكم آن‌جا مى‌فرستد تا كتاب را به دست آورد.
مؤلف خود در آغاز كتاب ابتدا منابع شيعى خود، بيش از 387 اثر از 25 نويسنده را معرفى مى‌كند و سپس به سراغ منابع اهل سنت مى‌رود كه براي حجت آوردن يا رد كردن يا نقد كردن يا تتميم فايده و تأييد روايات شيعى مورد استفاده قرار داده، و شمار آن‌ها به 85 منبع بالغ شده است؛ و سپس براي تصحيح الفاظ يا تعيين معانى به سراغ كتب لغت يا شروح اخبار عامه مى‌رود و 20 كتاب لغوي و 13 كتاب شرح را بر مى‌شمارد، هر چند اين تنها منابع وي نيست و او به صراحت منابعى را نيز در حين كار معرفى مى‌كند، به گونه‌اي كه مجموعه كتب مورد استفاده او به حدود 630 مى‌رسد.
از بحارالانوار 3 چاپ اصلى سنگى صورت گرفته است: اولين آن‌ها در هند (1248ق) كه شامل يك جلد از اين كتاب بوده است. ديگري در تبريز، در فاصله سال‌هاي 1275 تا 1332ق كه يك دوره كامل را در بر مى‌گرفته است و سرانجام چاپ مشهور به «كمپانى» در تهران به كوشش «محمد‌حسين غروي اصفهاني»، در فاصله سال‌هاي 1303 تا 1315ق.
حضرت امام‌خمينى(ره) درباره اهميت كار علمي «علامه مجلسي» مي‌فرمايند: «بحار خزانه همه اخبارى است كه به پيشوايان اسلام نسبت داده شده، چه درستباشد يا نادرست، در آن كتاب‌هايى هست كه خود صاحب بحار آن‌ها را درست نمى‌داند و او نخواسته كتاب علمى بنويسيد تا كسى اشكال كند چرا اين كتاب‌ها را فراهم كردى؟»*
*منابع: پايگاه‌هاي اطلاع‌رساني باشگاه انديشه، ايران كد، كتابنامه، حوزه. نت.
جمعه 1 شهريور 1387
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: خبرگزاري قرآني ايران]
[مشاهده در: www.iqna.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 277]
-
گوناگون
پربازدیدترینها