گزارش «ايران» درباره چاپ مقالات معلمان در روزنامه ها براى ارزشيابى دردسر بزرگ براى امتياز كوچك

واضح آرشیو وب فارسی:تابناک: گزارش «ايران» درباره چاپ مقالات معلمان در روزنامه ها براى ارزشيابى دردسر بزرگ براى امتياز كوچك
گروه اجتماعى - شهناز سلطانى: به تازگى روزنامه ها و برخى معلمان، متقابلاً با مشكل مشترك «چاپ مقاله معلمان براى ارزشيابى» دست به گريبان شده اند.
انبوه مقالات و مطالب از سوى برخى فرهنگيان باوجود پائين بودن كيفيت به روزنامه ها مى رود و آنان اصرار دارند تا با چاپ مقالات شان امتيازى كسب كنند. اين امتياز در ارزشيابى ساليانه آنان دخيل است. اين كه اين نوشته ها تا چه حد علمى و ارزشمند است و آيا حرف تازه اى براى گفتن دارد يا نه و قوانين نوشتن مقاله علمى در آن رعايت شده يا نه، يا اصلاً چارچوب هاى نوشتن مقاله و به طور كلى الگويى در اين زمينه وجود دارد يا خير، بحث ديگرى است.
برخى از كارشناسان در اين باره معتقدند تعدادى از آثار تأليفى معلمان كه با هدف كسب امتياز به روزنامه ها ارسال مى شود، از كتاب ها، مقالات چاپ شده در نشريات و اينترنت.‎/‎/ برگرفته مى شود.
همه اينها در حالى رخ مى دهد كه برخى از روزنامه ها اصلاً تعريفى براى چاپ اين مقالات ندارند و يا به قدرى كيفيت اين مطالب پائين است كه نمى توان آن را منتشر كرد. با اين همه، موضوع اين است كه چرا بايد مكانيزم طراحى شده براى ارزشيابى معلمان به گونه اى باشد كه آنان به ناچار به تأليف و چاپ اين گونه نوشته ها روى آورند و آيا اساساً اين مسئله تأثير مثبتى بر روند آموزش و كلاس دارى خواهد گذاشت
هر مقاله ۰‎/۲۵ تا ۲ نمره
«ناصر سليمان زاده» رئيس اداره ارزشيابى و ارزيابى تأليفات آموزش و پرورش در اين باره به «ايران» مى گويد: «چند سال قبل سازمان مديريت و برنامه ريزى وقت براساس مصوبه هيأت دولت، تمامى ادارات دولتى را ملزم كرد تا كاركنان را در فواصل معين براساس عملكرد و رفتار ارزيابى كند و اين ارزيابى را در وضعيت پرسنلى آنها دخالت دهد. ارزيابى آنان ارتقاى مزايا، انتصاب و حتى ممكن است حالت تنبيه را نيز به دنبال داشته باشد. در آموزش و پرورش نيز ارزيابى معلمان از سه سال قبل آغاز شد. البته در گذشته شاخص هاى ارزيابى فقط كيفى بود و به طور سليقه اى با آن برخورد مى شد، به طورى كه امكان داشت مديران به معلمان خود نمره هاى بالايى بدهند ولى چون نمره ها واقعى نبود، مزاياى بيشتر به آنها تعلق نمى گرفت، اما هم اكنون با اصلاح شيوه نامه طرح ارزشيابى شاخص هاى كمى نيز وارد اين شيوه نامه شده است. شاخصه هاى متعددى نيز در مجموعه شيوه نامه ارزشيابى مورد توجه قرار گرفته است.
البته خود ما نيز آگاهيم كه كار معلم كيفى است و نمى توان آن را با شاخصه هاى كمى مورد سنجش قرار داد. به هر حال مقالات معلمان يكى از همين شاخصه هاى كمى محسوب مى شوند.»
وى درباره چگونگى ارزيابى مقالات منتشرشده معلمان در روزنامه ها و مجلات مى گويد: «آثار چاپ شده در كميسيون بررسى آثار و تأليفات آموزش و پرورش ارزيابى مى شود. در اين كميسيون اساتيد متخصص در رشته هاى مختلف به تأليفات نمره اى بين ۰‎/۲۵ تا ۲ مى دهند و آن را در فرم ارزشيابى لحاظ مى كنند. در طول يك سال نيز معلمان حداكثر تا هفت نمره و كادر ادارى حداكثر تا چهار نمره مى توانند امتياز كسب كنند.»
جعل و برخورد با خاطيان
سليمان زاده با بيان اين كه معلمان در شاخصه هاى كيفى همه امتيازات را كسب مى كنند و تفاوت بين آنها در كسب امتياز شاخصه هاى كمى ديده مى شود، مى افزايد: «به مقالات و تأليفات معلمان بر اساس كيفيت آنها امتيازات متعددى تعلق مى گيرد. ضمن آن كه تعداد مقالات آنان در برخى استان ها بسيار كم و در برخى شهرها مثل تهران بسيار زياد است.» وى در پاسخ به اين سؤال كه مقالات معلمان آسيب شناسى شده است، مى گويد: «بر پايه پژوهشى كه در اين باره انجام داده ايم، مشخص شد ۶۰ تا ۷۰ درصد معلمان با طرح ارزشيابى وادار به انتقال اطلاعات خود شده اند. اين مسئله موجب شده حس رقابتى بين آنها به وجود آيد كه ما آن را مثبت ارزيابى مى كنيم، البته آسيب هايى نيز در اين باره وجود دارد. به اين معنى كه اين نوع ارزيابى موجب شده برخى از معلمانى كه توانايى تأليف ندارند، مطالبى را از نشريات سال هاى گذشته و يا از اينترنت يا كتاب به اسم خودشان به نشريات و روزنامه ها ارائه دهند. بر همين اساس با معرفى آنان به هيأت تخلفات، با خاطيان برخورد مى شود. اين آثار ممكن است يا رد شوند يا حداقل امتياز يعنى ۰‎/۲۵ را دريافت كنند.»
در كشورهاى ديگر مقالات به صراحت نقد مى شود
رئيس اداره ارزشيابى و ارزيابى تأليفات آموزش و پرورش با بيان اين كه در كشورهاى ديگر نيز ارزيابى آثار معلمان با قوت و ضعف ديده مى شود، مى افزايد: «در كشورهاى ديگر ضعف كار معلمان با صراحت بيان مى شود، اما چون اين مسئله در جامعه ما چندان جا نيفتاده، بايد با ملايمت برخورد كنيم. به هر حال نقاط قوتى هم اين ارزشيابى به دنبال داشته است. به اين ترتيب كه درصدى از معلمان را به تكاپو انداخته است و درصدى از آنان را هم كه تجربه و دانش خوبى داشته اند، اما نمى توانستند آن را بيان كنند، صاحب قلم كرده است.»
نوع ارزشيابى عادلانه نيست
يكى از معلمينى كه آثار تأليفى و ترجمه اى خود را براى چاپ در اختيار روزنامه ها قرار مى دهد، با انتقاد از شيوه ارزشيابى معلمان به «ايران» مى گويد: «گاهى اوقات براى نوشتن يك مقاله يك ماه و نيم وقت صرف مى كنم و منابع متعدد را مطالعه مى كنيم، اگر باب ميل دفتر ارزشيابى آثار قرار بگيرد، حداكثر نمره يعنى ۲ نمره را به من مى دهند، در غير اين صورت مقاله ام از امتياز بسيار ناچيزى برخوردار خواهد بود. اين درحالى است كه برخى از معلمانى كه در برنامه هاى مختلفى كه خارج از حيطه وظايف در مدارس برگزار مى شود، مشاركت مى كنند، امتيازى معادل ۴ تا ۵ نمره كسب مى كنند كه اين مسئله ناعادلانه است.» اين معلم با بيان اين كه همواره بالاترين امتياز را در بين همكاران كسب كرده ام، مى گويد: «اين مسئله من را فقط از نظر روحى و روانى ارضا مى كند، در غير اين صورت جنبه مادى آن كه ارتقاى گروه است، چندان اهميتى ندارد.»
وى درباره اين كه آيا چارچوبى براى تأليف مقاله به معلمان ارائه كرده اند يا نه، مى گويد: «خود معلمان با آزمون و خطا نحوه نوشتن صحيح مقاله را مى آموزند، چرا كه هيچ آموزشى در اين باره ارائه نمى شود.»
نوشتن، از ابزارهاى معلمى است
دكتر «عليرضا شريفى» پژوهشگر حوزه تعليم و تربيت نيز درباره محاسن و معايب نوع ارزشيابى معلمان به «ايران» مى گويد: «از آنجا كه جنس كار معلمى، كار فكرى و فرهنگى است، بسيار طبيعى است كه ابزارهاى مهم آن يعنى خواندن و نوشتن مورد توجه قرار بگيرد و اين كه آموزش و پرورش براى تأليف مقالات معلمان امتياز قائل مى شود و آن را در ارتقاى شغلى و اقتصادى و منزلت اجتماعى آنان دخيل مى داند، موجب ايجاد انگيزه در معلمان مى شود، اما چون بخش زيادى از آنان دچار مشكل معيشتى اند ناخودآگاه نگاه آنان به همه امتيازات، معيشتى است؛ البته اين مسئله چندين دهه است كه بر آموزش و پرورش ما حكمفرماست. به اين معنى كه مقالات خود را چاپ مى كنند تا از امتيازات اقتصادى آن بهره مند شوند كه اين مسئله آسيب محسوب مى شود. براى حل اين مشكل آموزش و پرورش بايد مكانيزم هاى درونى اى را تعبيه كند تا مقام آثار تأليفى معلمان از كانال هاى مشخصى مورد بررسى قرار گيرد، ضمن آن كه در حد خود ارج معنوى و مادى را نيز به دنبال داشته باشد. بر همين اساس پيشنهاد مى شود بخشى از آموزش هاى ضمن خدمت را براى ارتقاى دانش معلمان در اين حوزه ها اختصاص دهند، به اين معنى كه آنها را با اصول اوليه پژوهش و مقاله نويسى آشنا كنند. همچنين در اين دوره ها بايد اين نكته كه مقاله را بايد زمانى نوشت كه حرف نويى وجود داشته باشد، به معلمان گوشزد كرد. البته برگزارى سمينارهاى ساليانه در آموزش و پرورش نيز ضرورت دارد، اين سمينارها موجب مى شود حتى معلمانى كه از نظر نگارش ضعيف هستند، دست به قلم شوند كه اين امر بسيار ارزشمند است و آنها را به مطالعه و نوشتن ترغيب مى كند. ضمن آن كه اگر نشريات غيرعلمى، مقالات آنها را چاپ نكنند، معلم با فيلترهايى روبه رو مى شود كه او را مجبور مى كند هر مطلب ضعيفى را به نگارش در نياورد.»
همواره در كوتاه مدت منتظر نتيجه هستيم
شريفى مى گويد:« يكى از معضلات ما در آموزش و پرورش اين است كه كار معلم را فقط تدريس فرض كرده ايم، در حالى كه بايد نوشتن و تأليف آنها را هم مورد توجه قرار دهيم. در كشورهاى پيشرفته دنيا تقريباً بيشتر معلمان، اهل قلم هستند. حتى در مدارسى، معلمان خود كتاب هاى مورد نياز را تأليف مى كنند. در كشور ما معلمان عادت به نوشتن ندارند در حالى كه در كشورهاى ديگر معلمان تجربه هاى كوچك خود را نيز به شكل صحيح در قالب يك مقاله علمى عرضه مى كنند. مسئله اى كه ما هم اكنون با آن مواجهيم اين است كه مطبوعات بايد بپذيرند مقالات معلمان كه به دست آنان مى رسد، مانند كارخانه اى است كه خط توليد آن به تازگى راه اندازى شده است. با گذشت زمان عده اى به كنار مى روند و تعدادى نيز پس از غربالگرى باقى مى مانند، اينها همان معلمان نويسنده خواهند بود كه اثرات و تأليفات آنها ارزشمند است.» شريفى در پاسخ به اين كه تأليفات معلمان و چاپ مقالات آنان چه تأثيرى در فرآيند ياددهى و يادگيرى و شيوه تدريس دارد، توضيح مى دهد: «الزاماً ارتباط مستقيمى بين صاحب قلم بودن معلمان و موفقيت آنان در امر تدريس وجود ندارد، چرا كه حرفه معلمى ابزارهاى خاص خود را دارد. البته بايد گفت متأسفانه بسيارى از طرح هايى كه در آموزش و پرورش ارائه مى شود در كوتاه مدت منتظر به ثمرنشستن آن هستيم، در حالى كه نتايج چنين طرح هايى را بايد در طولانى مدت شاهد باشيم.»
چهارشنبه 30 مرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: تابناک]

[مشاهده در: www.tabnak.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 711]