ادب ايران - كودك از گهواره فعال است

واضح آرشیو وب فارسی:دنياي اقتصاد: ادب ايران - كودك از گهواره فعال است
ادب ايران - كودك از گهواره فعال است

كبوتر ارشدي:هويت كودك، تعريف دوران كودكي و پيامد آن رسيدن به تعاريف دقيق و علمي از ادبيات كودك، دستاورد مدرنيته است. در ادبيات شفاهي و سينه به سينه همواره قصه‌ها و متل‌ها در خاطره جمعي كودكي‌مان گوشه‌اي از شخصيت ما را شكل بخشيده است. كودك در برخورد با اين روايت‌ها تشويق مي‌شود، مي‌ترسد، باز داشته مي‌شود، خطا مي‌كند يا همزادپنداري مي‌كند با بسياري از پهلوانان و اساطير ملي. آنچه به عنوان ادبيات كودك به تيراژ مي‌رسد امروز اهميتي دوچندان پيدا كرده است. حضور نهادها و تشكل‌هايي كه نسبت به اين مقوله احساس مسووليت مي‌كنند در جامعه امروز حضوري موثر و جدي است. از جمله انجمن نويسندگان كودك و نوجوان، كانون پرورش فكري كودكان و نوجوانان، شوراي كتاب كودك، موسسه پژوهشي تاريخ ادبيات كودكان و غيره. آشنايي با عملكرد اين نهاد و بررسي برنامه‌هاي پيشنهادي آنان در راستاي توليد ادبي براي كودكان ما را واداشت تا پاي صحبت‌ دست‌اندركاران اين وادي بنشينيم. يكي از فعالان عرصه ادبيات كودك شهرام اقبال‌زاده، مترجم، منتقد و «دبير و سخنگوي» انجمن نويسندگان كودك و نوجوان است كه گپ كوتاه‌مان را با او مي‌خوانيد:

مي‌دانيم كه انجمن نويسندگان كودك و نوجوان يازدهمين سال تاسيس خود را پشت سر مي‌گذارد و به تازگي يعني در اواخر ارديبهشت سال جاري دور جديد انتخابات هيات مديره را برگزار كرده است. اين انتخابات بر چه اساسي صورت گرفت؟
مثل هر نهاد دموكراتيكي در انجمن هيات مديره براساس راي اعضا انتخاب مي‌شوند. كانديداهاي هيات مديره هم داوطلبان هستند. البته رسمي هم وجود دارد كه اعضا پيشنهاد داوطلبي را هم به برخي افراد مي‌دهند. بر اين اساس افرادي كه كانديدا شوند و بيشترين آرا را به خود اختصاص دهند، انتخاب مي‌شوند. در مجمع حدود 275 نفر حق راي داشتند، براساس آراي به‌دست آمده، هفت عضو رسمي انجمن انتخاب شدند، سه نفر عضو علي‌البدل و سه بازرس اصلي و سه نفر هم بازرس علي‌البدل.
افرادي كه كانديدا مي‌شوند يا به پيشنهاد اعضا كانديدايي را مي‌پذيرند، بايد چه صلاحيتي داشته باشند؟
ما براي عضويت يك شرايط حداقلي داريم، شرايط كانديداتوري هم حداقلي است؛ يعني هر كسي كه عضو انجمن باشد مي‌تواند داوطلب شود. هر كس اين شرايط را داشت جداي از اينكه چه مدت عضو انجمن بوده است، مي‌تواند كانديدا شود.
برنامه انجمن براي سال جاري چيست؟
كليات اهداف انجمن طبق اساسنامه تغييري نمي‌كند. اين اساسنامه تعريف شده است و بندها و ماده‌هايش اهداف ما را مشخص كرده است. از جمله تثبيت جايگاه نويسندگان كودك و نوجوان و گسترش و تعالي موقعيت ادبيات كودك به صورت عمومي و دفاع از منافع اين صنف.
تثبيت جايگاه نويسندگان كودك و نوجوان! آيا اين جايگاه همچنان نيازمند تثبيت است؟
به قول پيتر هانت؛‌ ادبيات كودك براي اثبات موجوديت خودش همواره بايد از خودش دفاع كند. اين صحبت پيتر هانت در غرب است و در همين 5-4 سال گذشته. موقعيت فرودستي- مثلا- زنان يا كودكان، حتي در غرب هم، همچنان پابرجاست با يك حدي از پيشرفت. در عين حال ما در اين مدتي كه انجمن را تشكيل داديم، ديديم كه در جنبه‌هايي وضع ما از جمله تشكل نويسندگان كودك و نوجوان از بعضي كشورهاي اروپايي هم بهتر است. به منزله اين نيست كه كيفيت ادبيات كودك ما بالاتر از آنهاست؛‌ بلكه به لحاظ مزاياي صنفي اين برتري گاه احساس مي‌شود؛ براي نمونه بيمه شدن اعضا. در بعضي از كشورها الزامي نيست، اما در انجمن ما هركسي عضو شود و شرايط لازم و كافي براي اين عضويت را داشته باشد، از بدو ورود بيمه مي‌شود. در خانه كتاب، بعد از اينكه ما در انجمن اقدام كرديم، هر كسي كه مستقيم مراجعه كند و تعداد كتاب‌هاي لازم را كه حد نصاب آن موسسه است، داشته باشد، بيمه مي‌شود. اين امتياز بزرگي است براي نويسندگان. تثبيت جايگاه يكي از منظر «صنف»‌ است يعني تامين منافع؛‌ و ديگر تامين «اهداف فرهنگي»‌ و ادبي است كه به هر حال ما برنامه‌هايي را به اين منظور ارائه مي‌كنيم. اعضاي انجمن در اين تشكل هدفمندتر و سازمان يافته‌تر حركت مي‌كنند تا به صورت انفرادي. گرچه هنوز روال سنتي در ايران باب است كه اگر سازمان‌هاي دولتي برنامه‌اي داشته باشند، مستقيم به سراغ خود نويسنده مي‌روند به ويژه آن دسته از نويسندگان كه سرشناس‌ترند. اما در اين چند سال اخير- شايد 5-4 ساله اخير- سازمان‌ها و نهادهاي فرهنگي دولتي هم حضور انجمن را پذيرفته‌اند و مي‌دانند در واقع اگر با انجمن وارد بحث و همكاري شوند، برنامه‌هايشان به لحاظ كيفي بهتر برگزار خواهد شد. اگر در اين زمينه يك سلسله سخنراني لازم باشد، مي‌دانند كه انجمن مي‌تواند پيشنهادهاي كيفي و دقيقي براي آنها داشته باشد. براي نمونه در نمايشگاه كتاب سال گذشته و امسال يك سلسله نشست‌ها داشتيم. موضوعات به لحاظ علمي طبقه‌بندي‌تر شده بود شركت‌‌كنندگان ما اهل نقد و نظر بودند و تجربه كافي را در اين زمينه‌ها داشتند و اين نشست‌ها بازتاب بسيار خوبي داشت.
در راستاي ارتقاي كيفي ادبيات كودك، انجمن چه نوعي فعاليتي دارد؟
من بايد توضيح كلي‌تري بدهم. ما براي اينكه موقعيت كمي و كيفي ادبيات كودك را تثبيت كنيم، گسترش و ارتقا بدهيم، كميته‌هايي تشكيل داده‌ايم از جمله كميته آموزش، كميته پژوهش، كميته فرهنگي، كميته حقوقي و كميته رفاهي. گذشته از اين كميته‌ها ما يك سري «كارگروه» داريم، از جمله كارگروه داستان، نمايشنامه‌خواني و ادبيات فانتزي و تخيلي، ... كميته‌ها از اعضا تشكيل شده‌اند. اما كارگروه‌ها هم از اعضا و هم از داوطلبان آزاد تشكيل مي‌شوند و مرز سني هم وجود ندارد. ما در اين دوره سعي كرده‌ايم كه كميته‌ها از حالت انفعالي خارج شود و موضوعاتي را طرح كرديم كه مورد بحث قرار بگيرد. نقد داريم و همچنين بحث‌ جايگاه كودك. همان‌طور كه عرض كردم، بحث ادبيات كودك بحث تخصصي است. ادبيات كودك بايد تعريف دقيقي شود تا متني را كه به عنوان ادبيات كودك يا براي كودك نوشته شده، بتوانيم تعيين كنيم. به عنوان نمونه اگر با متن‌هايي سروكار داشته باشيم مثلا ديالكتيك براي كودكان يا پوزيتيويسم براي كودكان يا فلسفه اسلامي براي كودك، ما نمي‌گوييم كه اين متن‌ها يا موضوعات ربطي به كودك ندارد بلكه مي‌گوييم اينها الزاما از منظر كودك و شناخت كودك و دوران كودكي نوشته شده‌اند يا نه! بحثي كه در كميته پژوهش بسيار مهم است مقوله «نهاد دوران كودكي» ‌است. تا نهاد دوران كودكي شناخته نشود، ادبيات كودك به صورت علمي شناخته نخواهد شد. نهاد دوران كودكي چگونه شكل مي‌گيرد، اهميت كودك و نهاد كودكي در چيست؟‌ اصلا دوران كودكي چيست و پيوند بين نظريه و مفهوم دوران كودكي و نهاد دوران كودكي چيست؟‌ پيش از مدرنيته، يعني پيش از اينكه كودك به عنوان يك قشر اجتماعي مورد توجه قرار بگيرد، هر كودكي به واسطه والدين خود معرفي مي‌شد. هويت كودك، هويت خانوادگي بود، هويت اجتماعي نبود.
سه شنبه 29 مرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: دنياي اقتصاد]

[مشاهده در: www.donya-e-eqtesad.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 318]