كمال‌الملك نقاش توانا، مردي از تبار كاشان

واضح آرشیو وب فارسی:ايرنا: "كمال‌الملك" نقاش توانا، مردي از تبار كاشان
داخلي. فرهنگي. نقاش. هنرمند
گزارش از بهاره نعنافروش
كمال‌الملك نقاش توانا و بزرگ ايران، يكي از هنرمندان مشهور كشورمان، مردي از تبار كاشان است كه‌كمتركسي پيدا مي‌شود كه نام او را نشنيده باشد.

هرجا سخن از هنر به ويژه‌هنرزيباي نقاشي به ميان مي‌آيد، نام اين نگارگر هنرمند كاشان بر سر زبانهاست.

"محمد غفاري كاشاني" ملقب به "كمال‌الملك"، از نقاشان دوران قاجاريه و از خاندان هنرمند غفاري است كه عموما نقاش بوده‌اند.

وي فرزند "ميرزا بزرگ غفاري" است كه مرداد سال ‪ ۱۲۷۵‬هجري قمري در روستاي "كله" كاشان كه هم‌اكنون بنام كمال الملك نامگذاري شده، متولد و پس از تحصيل مقدماتي در نوجواني راهي تهران شد و به سرعت پلكان ترقي هنر را پيمود و شهرت فراواني يافت.

محمد غفاري در نامه‌اي كه شرح حال خود را براي دكتر غني نوشته چنين آورده است: پدر من پيشخدمت "محمدشاه" و "ناصرالدين شاه" بود. كمي نقاشي مي كرد، ولي از دوره وليهدي ناصرالدين شاه پيشخدمت بود.

وي در اين نامه افزوده‌است: عمويم،"ميزرا ابوالحسن خان"، سه پسر داشت كه هرسه نقاش بودند.

چنانچه از اين نامه بر مي‌آيد، هنر و به ويژه نقاشي در خاندان غفاري ذاتي و موروثي بوده است.

كمال‌الملك در اين نامه آورده كه در سن ‪ ۱۲‬سالگي به تهران عزيمت كرده و در مدرسه "دارالفنون" در كلاس نقاشي مشغول به تحصيل شده‌است.

پس از هشت سال تحصيل، "ناصرالدين شاه" ابتدا اتاقي درعمارت شمس العماره و سپس منزلي در عمارت بادگير در اختيار كمال‌الملك قرار مي‌دهد تا به نقاشي مشغول شود.

پس از كشته شدن ناصرالدين شاه، محمد غفاري به اروپا سفر مي‌كند و از شهرهاي فلورانس، رم، ميلان، سوييس و پاريس ديدن مي‌كند.

به گزارش ايرنا، "افشين عاطفي" در كتاب خود به نام "بزرگان كاشان" در رابطه با سفر محمد غفاري به اروپا مي‌نويسد: كمال‌الملك در سال ‪۱۳۱۵‬ هجري قمري براي تكميل هنر خود عازم اروپا شد و مدتي در آن ديار به سربرد.

وي افزوده‌است: مسافرت او به اروپا و آشنايي كمال‌الملك با آثار نقاشان بزرگ آن سرزمين تاثير بسياري در هنر او گذاشت و جاني تازه به نقاشيهايش داد.

ديگر نويسنده و محقق كاشاني نيز در كتاب خود به نام "هنرمندان كاشان" نوشته است: مدتي را كه كمال‌الملك در پاريس است در موزه "لوور پاريس" مشغول كپي برداري و شناخت آثار هنري مي‌شود و چندين تابلو مي‌سازد.

"علي شاطري" افزوده‌است: در سفري كه "مظفرالدين شاه" به اروپا داشت، كمال‌الملك مورد توجه و علاقه او قرار مي‌گيرد و از وي مي‌خواهد كه‌به ايران بازگردد و كمال‌الملك نيز مي‌پذيرد.

بر اساس اين نوشته، محمد غفاري پس از بازگشت در دربار مظفرالدين شاه مشغول به كار مي‌شود اما شاه از او تصاويري مي‌خواهد كه خلاف شرع و عفت و عرف است و اين هنرمند بزرگ هنر خود را مقدس مي‌داند و آن را آلوده نمي‌كند و در زماني مقتضي به عتبات عاليات سفر مي‌كند و دو سال آنجا مي‌ماند.

شاطري به علاقه بسيار محمد غفاري به "ناصرالدين شاه" اشاره مي‌كند و مي‌نويسد: لقب "كمال‌الملك" را اين پادشاه براي وي انتخاب كرده بود و محمد غفاري پس از كشته شدن وي، نقاشيهايش را با اين لقب امضا مي‌كرد.

سال ‪ ۱۳۲۹‬مدرسه "صنايع مستظرفه" تاسيس و رياست آن به كمال‌الملك واگذار شد، وي در اين مدرسه، هنرمندان مشهور و تواناي بساري را تربيت كرد.

وي، علاوه بر نقاشي به ديگر هنرها از جمله قالي بافي، مجسمه‌سازي و خوشنويسي نيز علاقه وافري داشت تا جاييكه رشته "آموزش قالي بافي" را در مدرسه صنايع مستظرفه داير و هنرمندان بسياري را در اين زمينه تقديم جامعه هنري كرد.

"محمدعلي كريم زاده تبريزي" در مقاله‌اي كه در "يادنامه كمال‌الملك" آمده، نيز چنين نوشته‌است: مرحوم كمال‌الملك در مجسمه‌سازي نيز دستي داشت، ولي كمتر به اجراي آن مي‌پرداخت.

وي افزوده‌است: از آثار مجسمه‌سازي وي، قيافه تخيلي فردوسي، شاعر نامدار بود كه در اندازه‌اي بزرگتر از طبيعي ساخته‌بود و معلوم نيست اكنون آن مجسمه در كجا قرار گرفته‌است.

از جمله آثار هنري كمال‌الملك مي‌توان به تالار آيينه، دورنمايي از اطراف تهران، تكيه دولت، تصوير وثوق الدوله، تصوير ناصرالدين شاه و كيمياگر اشاره كرد.

سرانجام محمد غفاري(كمال‌الملك) پس از عمري پرتلاش و همتي والا در عرصه هنر در ‪ ۱۳‬رجب ‪ ۱۳۵۹‬هجري قمري برابر با ‪ ۲۷‬مرداد ‪ ۱۳۱۹‬هجري شمسي در نيشابور دعوت حق را لبيك گفت و در كنار آرامگاه "شيخ فريدالدين عطار نيشابوري" به خاك سپرده شد.

يادش گرامي باد. ك/‪۴‬
دوشنبه 28 مرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايرنا]

[مشاهده در: www.irna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 149]