جاذبه هاي گردشگري آذربايجان شرقي (17 ) بازار تاريخي تبريز وسيع ترين مجموعه مسقف و به هم پيوسته جهان

واضح آرشیو وب فارسی:دولت: جاذبه هاي گردشگري آذربايجان شرقي (17 ) بازار تاريخي تبريز وسيع ترين مجموعه مسقف و به هم پيوسته جهان
شبكه بازار تبريز به مثابه قلب شهر است و نقش عمده اي در بافت شهر دارد. اين بازار كه با مساحتي معادل يك كيلومترمربع در سال يك هزار و سيصد و پنجاه و چهار شمسي در فهرست آثار ملي به ثبت رسيد بزرگ ترين اثر ثبتي كشور و وسيع ترين مجموعه مسقف و به هم پيوسته جهان به شمار مي رود.
مجموعه بازار تبريز يكي از بازارهاي بزرگ تاريخي و زيباي ايران و خاورميانه است .
عواملي مانند سبك معماري بازار آرايش مغازه ها كثرت تيمچه ها كاروان سراها دالان ها راسته ها و همچنين انواع مشاغل و حرفه ها وجود تعداد بسياري مدرسه و مسجد كه عمدتا از سابقه تاريخي برخوردارند اين بازار را به نمونه عالي مجهز تجارت كسب و زندگي اسلامي و شرقي تبديل كرده است .
بازار تاريخي تبريز از نظر جهانگردان
تبريز از ادوار گذشته به دليل قرار گرفتن در سير جاده ابريشم يكي از مهم ترين مراكز بازرگاني ايران به شمار مي رفته است . اين شهر به خاطر موقعيت ويژه خود ساليان دراز پذيراي كاروان هاي تجاري خاور دور و اروپا از راه روسيه و عثماني بود و مركز مبادله كالاهاي بازرگاني كشورهاي اروپايي محسوب مي شد و از اين رو از شهرتي جهاني برخوردار بوده است .
« شاردن » فرانسوي در سفرنامه خود شكوه مجموعه بازارهاي تبريز را پيش از ويراني آنها بر اثر زلزله چنين مي ستايد : « اين شهر داراي عالي ترين بازارهاي آسياست . وسعت و عظمت اين بازارها گنبدها و طاق هاي زيبايي كه آنها را پوشانده است با توده عظيم و انبوه جماعتي كه در طي روز در سوق هاي بازار مشاهده مي شود و كثرت مقدار كالاهايي كه در آنجا انباشته شده است بطور حيرت آوري ابهت و جلال بازارهاي تبريز را نمودار مي سازد. »
وي اضافه مي كند : « زيباترين بازار اين شهر كه مركز معاملات كالاهاي گرانبها و جواهرات است . قيصريه نام دارد. اين بازار هشت گوش و بسيار وسيع و بزرگ است . قيصريه را حدود سال هشتصد و پنجاه هجري به فرمان اوزن حسن كه مقر سلطنتش تبريز بود بنا كرده اند. »
در طول تاريخ تبريز بازار اين شهر همواره مورد توجه تجار و جهانگردان ايراني عرب و اروپايي بوده است و آن را به دليل فراواني ثروت و زيبايي معماري اش ستوده اند. از اين شخصيت ها مي توان به مقدسي ياقوت حموي زكريا محمد قزويني ابن بطوطه حمدالله مستوفي اوليا چلبي ترك ماركوپولو اودريك كلاويخو آمبروسيوكنتاريني جان كارت رايت تاورنيه شاردن و جملي كارري اشاره كرد و به تفصيل مطالب ارزنده اي درباره بازار تبريز در سفرنامه هاي خود ذكر كرده اند.
لازم به يادآوري است كه مجموعه شكوهمند و بي نظير بازار تبريز در جريان زلزله هول انگيز سال يك هزار و يكصد و نود و سه هجري قمري به شدت آسيب ديد و از عمارت هاي بلند و بناهاي محكم اين اثر باقي نماند.
بازسازي و مرمت مجموعه بازار تبريز به احتمال قوي هم زمان با بناهاي باروي شهر به همت « نجفقلي خارن بيگلربيگي » از سال يك هزار و يكصد و نود چهار هجري قمري آغاز شد. بافت اصلي بازار تبريز در دو راسته سرپوشيده شمالي ـ جنوبي و شرقي ـ غربي تشكيل شده است .
عرض بازارها بين چهار تا پنج متر و بلندي سقف آنها پنج تا شش متر است كه در مقايسه با سقف بازارهاي نقاط گرمسيري ايران كوتاه تر است .
راسته هاي اصلي توسط راسته هاي فرعي به هم متصل شده در فضاهاي بين آنها سراها كاروان سراها و تيمچه ها بنا شده است . تقاطع راسته ها را در سه راهي و چهار راهي (چهار سوق ها) طاق هاي گنبدي پوشانده است . بزرگ ترين گنبد بازار گنبد تيمچه امير و زيباترين قسمت آن تيمچه مظفريه است .
بازار امير
از زيباترين و مهم ترين بازارهاي تبريز بازار كاروان سرا و تيمچه امير است كه در حال حاضر از مراكز عمده تجارت و صادرات فرش و مركز بورس طلا و جواهر و منسوجات مي شود. بازار امير از شلوغ ترين و پرحجم ترين بازارهاي تبريز و از نقاط ديدني و جهانگردي شهر است . باني اين بازار و كارواني سراي امير « ميرزا محمد خان امير نظام زنگنه » است . تاريخ بناي بازار و كاروان سراي امير سال يك هزار و دويست و پنجاه و پنج هجري قمري است .
در بازار امير از يكصد و دوازده مغازه داير يكصد و دو مغازه به زرگري و جواهرفروشي و هشت مغازه به بزازي و فروش پارچه يك مغازه به آينه فروشي و يك مغازه به عطرفروشي و لوازم آرايش اشتغال دارند. گسترش تجارت طلا و زرگري به تدريج بزازي و پارچه فروشي را كه روزگاري مخصوص بازار امير بود از بين برده و جاي آن را گرفته است .
تيمچه مظفريه
معروف ترين بخش بازار تبريز « تيمچه مظفريه » است كه در زمان وليعهدي مظفرالدين ميرزاي قاجار به سال يك هزار و سيصد و پنج هجري قمري ساخته شد باني آن « حاج شيخ محمد جعفر قزويني » از بازرگانان تبريز بوده است . با توجه به اينكه هر بناي نوبنيادي در تبريز اگر مورد توجه وليعهد وقت قرار مي گرفت بايستي آن را به وليعهد پيشكش مي كردند اين بازرگان كاردان نيز بنا را به نام « مظفرالدين ميرزا مظفريه » ناميد كه مورد تحسين وليعهد قرار گرفت و از تصاحب و تملك آن خودداري كرد.
در حال حاضر « تيمچه مظفريه » يكي از مراكز عمده تجارت و صدور فرش آذربايجان و ايران است از شهرتي جهاني دارد. اين تيمچه دو طبقه دارد كه هر طبقه آن بيست و شش حجره فرش فروشي را در خود جاي داده است .
رودخانه مهران رود دو قسمت بازار قديمي تبريز را از هم جدا ساخته و بخش شمالي بازار به جهت جدا ماندن از كل مجموعه بتدريج اهميت خود را از دست داده و دچار تخريب بيشتري شده است . قسمت اعظم مساحت بازار در جنوب مهران رود و در حد فاصل خيابان هاي دارايي شهدا و امتداد آن در راسته كوچه قرار گرفته است . احداث خيابان دارايي قسمت كوچكي از اين بخش را از كل مجموعه جنوبي جدا كرده است .
مهم ترين راسته هايي كه در اين قسمت از بازار وجود دارند عبارتند از : بازار امير راسته بازار راسته قديم بازار سراجان شيشه گرخانه بازار كفاشان بازار صفي بازار صادقيه دلاله زين بازار بازار كلاهدوزان قيز بستي بازار بازار مسگران بازار حلاجان بازار آيت الله شهيدي يمن دوز بازار بازار حرم خانه بازار رنگي .
از تيمچه هاي معروف بازار تيمچه امير تيمچه حاج شيخ كاظم ميرزا شفيع حاج محمدقلي حاج صفرعلي ميرزا جليل مظفريه شعر بافان ملك خرازي ها حاج شيخ بها مير ابوالحسن و حاج تقي را مي توان نام برد. هر كدام از اين تيمچه ها يا سراها بازار تبريز معمولا داراي دالانهاي زيبايي هستند كه به همان نام تيمچه و سراي شهرت يافته اند.
سراي هاي بازار تبريز غير از ايفاي نقش بسيار مهم در زندگي اقتصادي بازار به منزله تنفس گاه ها و فضاي سبز مجموعه نيز اهميت فوق العاده اي داشته اند. سراهاي امير گرجيلر حاج سيد حسن ها شاهزاده ها دودري ها مير ابوالحسن پرتوي آلماني ها ميرزا مهدي از مشهورترين سراها مجموعه بازار محسوب مي شوند.
چهارشنبه 23 مرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: دولت]

[مشاهده در: www.dolat.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 144]