ويراستاري از نگاه فعالان دوبله ايران

واضح آرشیو وب فارسی:مردم سالاری: ويراستاري از نگاه فعالان دوبله ايران
ويراستاري فيلم ها و سريال ها مقوله اي است كه پيشكسوتان و مديران دوبلاژ درباره چگونگي انجام آن بعضا نقطه نظراتي دارند و به تناسب درگيري حرفه اي خود با اين كار ابراز نارضايتي هم در اين زمينه مي كنند به گونه اي كه بنا به اعتقاد برخي بين متن ويراستاري شده با تصاوير تناسبي وجود ندارد و برخي هم معتقد هستند كه بعضا ويراستاران به كار خود آشنايي كافي ندارند و تعامل خوبي با دوبله برقرار نمي كنند. همچنين آنان دوبله خوب را مرهون تعامل و تلاش هاي مترجمان و ويراستاران دلسوز و حرفه اي فيلم و سريال ها مي دانند.
اهم ديدگاه هاي پيشكسوتان دوبله و مديران دوبلا ژ را به نقل از ايسنا مرور مي كنيم:
منوچهر اسماعيلي از پيشكسوتان دوبله مي گويد: اكنون همه اهالي دوبله، چه افرادي كه در سال هاي اخير وارد اين حرفه شده اند و چه پيشكسوتان، از نحوه ويراستاري فيلم ها ناراضي هستند; چراكه اغلب ويراستاران نه سواد كافي درباره فيلم و سينما دارند و نه صلاحيت لازم براي ايجاد تغيير در فيلم هاي سينمايي دارند.
خسرو خسروشاهي از نام آشناهاي عرصه دوبله با انتقاد از ويراستاري هاي صورت گرفته بر فيلم ها، اظهارمي كند: برخي ويراستاران به كار خود آشنايي كافي ندارند و تاريخ، ادبيات و شيوه زندگي را تحريف مي كنند. بدون دستيابي به اطلاعات كافي درباره داستان فيلم ها، برخي مطالب آن را حذف و ديالوگ هاي نامربوطي را جايگزين آن مي كنند.
فاطمه برزويي از صداپيشگان و مديران دوبلاژ تاكيد مي كند: زمان بر بودن بيش از حد مرحله ترجمه و ويراستاري، درد تمام مدير دوبلاژاني است كه سريال دوبله مي كنند.
ناهيد اميريان از صداپيشگان انيميشن معتقد است: معمولا بين متن ويراستاري شده براي دوبله با تصاوير انيميشن تناسبي وجود ندارد و اين كار اشتباه است. اين در حاليست كه ويراستار بايد فيلم يا سريال را ببيند تا براساس آن متن را ويراستاري كند، اما متاسفانه معمولا اين كار انجام نمي شود.
مرضيه صفي خاني مدير دوبلاژ برنامه هاي مستند، عقيده اي مشابه بالا دارد و مي گويد: ويراستاري متن بدون ديدن فيلم موجب مي شود كه ويراستاران ديالوگ ها را نوعي تنظيم كنند كه گاهي مدير دوبلاژ هنگام «سينك زدن» با مشكلات زيادي مواجه شود.
وي مي افزايد: بعضا ويراستاران، مطالب متن را به گونه اي حذف و اضافه مي كنند يا آن را تغيير مي دهند كه تطابقي با فيلم ندارد. از سوي ديگر گاهي اوقات موارد بچگانه اي را اعمال مي كنند; به عنوان نمونه معمولا متن هاي فيلم هاي مستند مبتني بر كتابت است اما ويراستاران، آن را به محاوره اي تبديل مي كنند. با اين حال من معتقدم گفتارها را براي دوبله مستند بايد به كتابت برمي گردانيم.

ويراستاري و تاثير آن بر مخاطب

به اعتقاد جلال مقامي مردم را نبايد ناآگاه فرض كرد، چراكه مخاطبان متوجه جرح و تعديل هاي اعمال شده به فيلم ها و سريال ها مي شوند. از سوي ديگر به علت وجود ماهواره، DVD وCD، آن ها به راحتي به اصل آثار دست پيدا مي كنند.

تاثير ويراستاري بر كيفيت برنامه ها

به اعتقاد اميريان، ويراستاران بخش انيميشن، كار خاصي روي متن انجام نمي دهند. به عنوان مثال بفرما را به «بنشين» تغيير مي دهند; درصورتي كه ويراستاري واقعي اين گونه نيست.
منوچهر اسماعيلي هم در اين زمينه مي گويد: ويراستاري برخي فيلم هاي خارجي مانند آن است كه فيلمي ايراني درباره جنگ تحميلي در خارج از ايران پخش شود و درگيري ايران و عراق به دعواي چند دزد تغيير داده شود.
وي با بيان اين كه ويراستاري بلاي جان مديران دوبلاژ شده است،اظهار مي كند: فيلم هايي كه خريداري مي شوند نه فيلم روز دنيا هستند و نه مطلبي براي گفتن دارند. در اين موارد با نظر برخي از آقايان، تغييراتي در ديالو گ ها داده مي شود. به طوري كه شب روز، سفيد سياه، مرتد با ايمان جلوه مي كند و اين ملغمه،محصول كار ما مي شود و خجالت و شرمندگي را براي ما مي گذارد.
اين پيشكسوت دوبله مي افزايد: با توجه به شرايط روز كه اغلب افراد مطلع هستند و ضرر وزيان خود را مي دانند. چرا برخي فيلم ها را خريداري مي كنيد و طوري آن ها را ترجمه مي كنيد كه فرهنگ غرب نه دروغ دارد و نه خيانت.
مرضيه صفي خاني به تاثير ويراستاري بر ترجمه فيلم هاي مستند اشاره مي كند و مي گويد: بسياري از مترجمان مستند واحد دوبلاژ از جمله آقايان دانشور و حسين شايگان بسيار مطلع هستند و به زبان فارسي آشنايي كافي دارند. اما ويراستاران، بسياري از جمله هاي زيباي آنان را خط مي زنند و به جاي آنها جمله هايي غلط مي نويسند، اما من دردوبله، از اصل ترجمه استفاده مي كنم.در طول اين سال ها هم حتي يك بار از تغييراتي كه در ويراستاري انجام داده ام، شكايتي نشده است.
وي از چگونگي نگارش ديالوگ هاي ويرايش شده از سوي برخي ويراستاران انتقاد و اظهار مي كند: ويراستاران به نوعي ديالوگ ها را خط مي زنند و متن را خط خطي مي كنند كه فضايي براي تنظيم ديالوگ ها از سوي مدير دوبلاژ باقي نمي ماند كه اين كار باعث طولاني تر شدن تنظيم ديالوگ ها و دشوار شدن كار بازنويس ديالوگ ها مي شود.
جلال مقامي از پيشكسوتان صدا و دوبله با اشاره به ويراستاري سريالي چون «بازرس مورداك» مي گويد: ويراستاري اين گونه سريال در تدوين دوباره، پيكره اثر را از هم پاشيده است. در اين شرايط به عنوان مدير دوبلاژ نتوانستم بخش هايي از سريال «بازرس مورداك» را به هم پيوند دهم و دوبله قسمت هاي ديگر اين سريال را نپذيرفتم.

ميزان تغيير متن ويراستاري شده

مرضيه صفي خاني درباره تغيير متن ويراستاري شده مي گويد: از جمله مديران دوبلاژي هستم كه بسياري از موارد نامناسب ويراستاري را اعمال نمي كنم، چون ما سرپرستان گفتار فيلم پس از سال ها كاركردن و سروكار داشتن با آثار مختلف، مي دانيم كه چه چيزي مي تواند از تلويزيون پخش شود و چه مطلبي نبايد روي آنتن برود. از سوي ديگر چون فيلم را در اختيار داريم، مي توانيم آن را به گونه اي تغيير دهيم كه به محتواي اثرلطمه اي وارد نشود. وي خواستن از مدير دوبلاژ براي دوبله فيلم كاملا برمبناي متن ويراستاري شده را توهين به سرپرست گفتار مي داند و مي افزايد: تنظيم درست ديالوگ، انتخاب و هدايت صحيح گويندگان، نشان دهنده ميزان توانايي و تفاوت مديران دوبلاژ است.
صفي خاني تصريح مي كند: بزرگترين نويسندگان جهان، كتاب هاي خود را به ويراستاران مي سپارند و نام آن ها نيز برجلد كتاب ها ديده مي شود. چون ويراستاري اهميت زيادي دارد، اما در نهايت درحد پيشنهاد است; من هم در خيلي از موارد از جملات و واژگان درست ويراستاران در فيلم ها استفاده مي كنم چون ما ادعاي برتري بر آنان را نداريم بلكه هدفمان درست دوبله شدن و انتقال پيام اصلي فيلم هاست.
اميريان هم در اين زمينه مي گويد: به كار برخي ويراستاران اعتماد دارم ولي كيفيت عملكرد بعضي ديگر را قبول ندارم. دراين شرايط تغييراتي كه به نظرم بايد انجام شود را در متن ايجاد مي كنم. چون اگر گاهي ديالوگ ها را همان گونه كه ويراستاري شده اند، دوبله كنيم،ممكن است اتفاق بدي به وجود آيد.
اكبر مناني از پيشكسوتان صدا و مدير دوبلاژ، درباره ويراستاري و ترجمه فيلم ها اعتقاد دارد: مديران دوبلاژ خيلي بيشتر و بهتر از ويراستاران تلويزيون مي توانند برنامه هاي خارجي را ويرايش كنند. چرا كه بسياري از ويراستاري هاي صورت گرفته به وسيله اين افراد، اشتباه است.

مثال هايي از ويراستاري برنامه ها

بهرام زند از پيشكسوت دوبله به فيلم «مرد دهم» اشاره مي كند و مي گويد: در اين فيلم، مساله اي در پوشش و روابط شخصيت ها وجود نداشت. در سكانس هايي از فيلم، مادر يكي از شخصيت هاي زن، مريض است و نمي تواند به كليسا برود،به همين علت دوست دارد كشيشي به ملاقات او بيايد، اما ويراستار تمام ديالوگ هاي مربوط به اين بخش را خط زده بود. البته من از واژه «كشيش» در دوبله استفاده كردم.
وي مي افزايد: اين اتفاق بدي است كه برخي از صحنه ها را به مخاطب نشان دهيم اما در دوبله، كلامي به زبان نيايد; به عنوان نمونه زماني كه پيرزن در فيلم «مرد دهم »مي ميرد، كشيش بالاي سر ميت حاضر مي شود و«اوراد» مذهبي مي خواند، اما در دوبله نبايد نامي از كشيش برده شود.
اسماعيلي هم مثال مي زند: اخيرا فيلمي را به سرپرستي آقاي شروين قطعه اي، كار مي كرديم كه درباره نژادپرستان بود;يكي از شخصيت ها در پايان به اعدام محكوم مي شد، اما ظاهرا ويراستار محترم دلش به حال او سوخته بود و واژه «اعدام» را از متن ترجمه فيلم خط زده و به جاي آن حبس ابد نوشته بود!
فاطمه برزويي درباره ويراستاري «خانواده دكتر مارتيني» اظهار مي كند: ماجرا هاي اين مجموعه نيز مانند سريال هاي ديگر در مرحله ويراستاري تغييراتي مي كند; البته يك سري از اين جرح و تعديل ها به علت شرايط اجتماعي ايران بايد اعمال شود.البته پس از دوبله نيز «خانواده دكتر مارتيني» به نوعي ويراستاري مي شود. بدين ترتيب پيش از پخش نيز صحنه هايي از سريال حذف مي شود; حتما صلاح است كه اين كار انجام شود; البته مردم عادي متوجه اين حذفيات مي شوند.
جلال مقامي در توضيح ويراستاري ناقص مجموعه «بازرس مورداك» مي گويد: داستان قسمتي از «بازرس مورداك» درباره پيرزني است كه به قتل مي رسد و در ادامه بازرس در مي يابد كه پيرزن در زيرزميني سقط جنين مي كرده، اين در حاليست كه پس از ويراستاري، شغل زن به فروشنده گياهان دارويي تغيير يافته بود،در صورتي كه اين كار ،غير قانوني محسوب نمي شود.
خسرو خسروشاهي هم با اشاره به «پدرخوانده 2» اظهار مي كند: در اين فيلم،هنگامي كه از پدر خوانده دوم درباره نحوه ثروتمند شدن پدر خوانده اول پرسش مي شود، او مي گويد كه پدرم با وارد كردن مشروبات الكلي از كانادا هنگام ممنوعيت آن، به ثروت زيادي دست يافت. ولي پس از ويراستاري، «ملاس چغندر» جاي مشروبات الكلي را در متن گرفته بود.
اكبر مناني با بيان اين كه مكان وقوع حوادث برخي فيلم هاي سينمايي در مرحله ويراستاري تغيير مي كند،مي گويد: محل وقوع حوادث داستان را از آمريكا به استراليا با كانادا تغيير مي دهند در صورتي كه تمام نشانه هاي جامعه آمريكا در فيلم ديده مي شود و اين كار فريب تماشاچي است.
وي اين پرسش را مطرح مي كند كه اگر قرار است كه چنين تغييراتي در فيلم اعمال شود، پس چرا آثار آمريكايي خريداري مي شود؟!
مرضيه صفي خاني درباره ويراستاري برنامه هاي مستند مثال مي زند: يكي از ويراستاران هميشه واژه «وقتي كه» را به «هنگامي كه» تبديل مي كند. اين درحاليست كه تكرار مداوم «هنگامي كه» در دوبله متني چهل صفحه اي باعث بي حوصلگي مخاطب مي شود از سوي ديگر چه فرقي مي كند كه «وقتي كه» گفته شود يا «هنگامي كه»؟!
وي بااشاره به ويراستاري فيلمي چون«متصدي لباس» اشاره و اظهار كرد: دراين فيلم، «منطق نه نياز» عقيده شخصيت اصلي بود كه آن را بيان مي كرد. ويراستار اين ديالوگ را در اوايل فيلم خط زده بود، اما براثري بي توجهي اين عبارت را در ديالوگ هاي پاياني فيلم حذف نكرده بود، اما من به عنوان مدير دوبلاژ «متصدي لباس» متوجه اين اشتباه كوچك اما فاحش شدم و آن را اصلاح كردم.
ناهيد اميريان در پايان پيشنهاد داد: اگر ويراستاري به مديران دوبلاژ كار بلد سپرده شود هم كيفيت كارها بهتر مي شود هم آبروي دوبله حفظ مي شود.
سه شنبه 22 مرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: مردم سالاری]

[مشاهده در: www.mardomsalari.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 665]