تدبير رسانه در قالب راديو خانواده

واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین: تدبير رسانه در قالب راديو خانواده
جام جم آنلاين: پايان جنگ تحميلي در ايران همزمان بود با آغاز تحولات رسانه‌اي در كشور ما. سرعت حضور رسانه‌هاي متنوع جديد و در كنار آن چند كاناله شدن تلويزيون آنقدر زياد بود كه خيلي‌ها از آن جمله كساني كه مانوس شدگان واقعي رسانه‌اي به نام راديو بودند متوجه نشدند كه رسانه بي‌رقيب و مورد علاقه اشان چگونه محكوم به سكون شد.

راديو تا سال‌ها در دوران طلايي خود رسانه بي‌رقيب بود. اين جمله را همه ما بارها شنيده‌‌ايم. بي‌رقيب بود چون مشكلات و محدوديت‌هايي كه جنگ به جامعه تحميل مي‌كرد، باعث مي‌شد توجه به رسانه‌هاي جديد در اولويت قرار نگيرد، بي‌رقيب بود چون به‌راحتي و همه جا در دسترس افراد قرار مي‌گرفت و بي‌رقيب بود چون به سرعت و به‌هنگام رويداد‌ها را براي مردم منعكس مي‌كرد.

در همان روزها هم رقيبي به نام ويدئوهاي خانگي در برابر راديو عرض اندام كردند اما اين رقيب هم چون موقتي بود نتوانست در برابر صدا خودي نشان دهد و تنها حسن آن در اين بود كه به راديو اين هشدار را مي‌داد كه اگر خود را همراه با تحولات و نياز‌هاي روز تجهيز نكند و اگر براي خود كاركرد‌هاي جديد تعريف نكند به بحران دچار خواهد شد. به هر حال روزها گذشت و جنگ كه تمام شد براي مردم و مسوولان اين فرصت فراهم شد كه به رسانه‌هاي جديد فكر كنند.

مسوولان رسانه‌اي به تنوع شبكه‌هاي تلويزيوني و برنامه‌هاي آنها فكر كردند و مردم هم سراغ رسانه‌هاي مكتوب و بعد از آن رقيب عجيب و غريبي به نام اينترنت رفتند. همه اين تحولات همراه بود با پايان عصر طلايي راديو و شروع دوره بحران ، چرا كه ديگر در عصر تنوع رسانه‌اي و جذابيت‌هايي كه تصوير ايجاد مي‌كرد كمتر كسي بود كه بخواهد به صدا دل بسپارد يا لااقل طرفداران صدا به مراتب كمتر از طرفداران سيما شده بودند.

ولي با همه اين تفاسير مولفان رسانه‌اي بر اين باور هستند كه هيچ رسانه‌اي در ذات خود زوال پذير نيست فقط بايد با تغيير در ماهيت و ماموريتي كه دارد براي خود تداوم ايجادكند. راديو در اين ميان براي تعريف ماموريت‌هاي جديد خود مدتي تاخير كرد و اگر بعد از پايان دوره طلايي‌اش سال‌هايي نيز با بحران روبه‌رو شد به همين دليل بود.

اما يك سازمان جهاني سال گذشته شعاري را مطرح كرد با اين مضمون: «راديو رسانه فردا» مي‌توان متصور شد كه اين جمله فقط يك شعار ايده آليستي است از سوي كساني كه عاشقانه راديو را دوست دارند و يا اين كه مي‌توان اين گونه فكركرد كه راديو مي‌تواند در سال‌هاي آينده در تنگناهاي آينده زندگي بشر نقش ويژه‌اي را ايفا كند و همراه دوباره مردم شود.

واقعيت اين است كه بسياري از كارشناسان حوزه رسانه معتقد هستند كه طي 2 دهه آينده راديو بار ديگر پر قدرت به ميدان مي‌آيد و رسانه‌اي بي‌رقيب و منحصر به فرد مي‌شود و اين نقطه چندان دور و غير قابل دسترس نيست اگر حداقل نگاهي داشته باشيم به روندي كه در چند سال اخير راديو در كشور خود ما طي كرده است.

اگرچه در ايران ما راديو بعد از جنگ و در پايان عصر طلايي، سال‌هايي هم با بحران مخاطب روبه‌رو بود ولي با شناخت ظرفيت‌هاي خود، شناخت و ارزيابي نياز مخاطب و نيز تعريف كاركردها و ماموريت‌هاي جديد توانست بار ديگر به ميدان بيايد و اين كار هم اگر چه محصول فرصت شناسي و پژوهشي مفصل بود اما به يك نتيجه تقريبا ساده مي‌رسيد: راديو بايد كاركرد تفريحي خود را به رسانه‌هاي ديگر مثل تلويزيون بسپارد و خودكاركردهايي مثل آموزشي، اطلاع رساني و تخصصي را به عهده بگيرد.

اولين اقدام براي تخصصي شدن تكثير بود و بدين ترتيب راديو در مسير حوزه‌هاي تخصصي توسعه پيدا كرد.

به گفته دكتر خجسته، معاون صداي جمهوري اسلامي و مدير شبكه‌هاي راديويي هم اكنون ما در ايران 3 نوع شبكه راديويي داريم: شبكه‌هاي راديويي عمومي مثل راديو تهران، راديو ايران و راديو پيام، شبكه‌هاي تخصصي راديو مثل راديو تجارت، راديو سلامت و راديو قرآن و راديو‌هاي جماعتي كه به قول ايشان در ايران ما آنها را با نام راديوهاي اختصاصي مي‌شناسيم مثل راديو جوان، راديو ورزش و راديو معارف كه اختصاص به گروه خاصي دارد.

راديو‌هاي تخصصي براي اين كه موضوعات خاصي را دنبال مي‌كنند، مورد توجه مخاطباني كه اين موضوعات دغدغه آنهاست قرار گرفتند. راديوهاي اختصاصي هم چون به گروه خاصي تعلق دارند و مساله گروه مورد نظر را در نظر مي‌گيرند علاقمنداني براي خود پيدا كردند و راديو‌هاي عمومي هم كه به طور سنتي براي خود شنوندگاني داشتند و با ساختار‌هاي جديدي كه در امر برنامه‌سازي ايجاد كردند مخاطبان جديدي هم پيدا كردند.

در مجموع اگر كل مخاطبان امروز شبكه‌هاي راديويي را جمع بزنيم (كه البته نظير اين كار را مركز تحقيقات سازمان انجام داده است) از مجموع مخاطبان راديو در دوره طلايي بيشتر است.اين روزها راديو مشغول تجهيز كردن جديدترين عضو خود راديو خانواده است كه از ماه آينده كارش را شروع مي‌كند.

در راديو خانواده به گفته معاون صداي رسانه ملي (دكتر حسن خجسته) قرار است خانواده مبناي توسعه باشد و نه فرد. او در گفتگوي خود با روزنامه جام‌جم در ارديبهشت ماه امسال درباره ضرورت‌هاي راه‌اندازي شبكه‌اي با محوريت خانواده گفت: در كشور ما يكي از اصلي‌ترين مسائل اجتماعي، موضوع زنان است كه از آن غفلت شده است اگر چه خيلي‌ها تلاش دارند مسائل اين قشر عظيم جامعه را حل كنند. سياست سازمان و راديو اين است كه همه مسائل در چارچوب نظام خانواده حل شود. اين رويكرد جديدي است حتي مي‌توان مساله اشتغال زنان را در اين چارچوب موفق و موثر حل كرد. وقتي مي‌گوييم نظام خانواده، پاي مردها هم در ميان است، ولي متاسفانه ما الان جامعه را تقسيم‌بندي كرده‌ايم به مردان و زنان و اين تقسيم‌بندي اصلا تقابل ايجاد مي‌كند و در راديو، تلويزيون، رسانه‌هاي ديگر و سينما گاهي اين تقابل را مي‌بينيم. خدا رحمت كند شهيد مطهري را كه مي‌گفت همه چيز را بايد در چارچوب خانواده تدبير كرد.

راديو خانواده كار خود را با 4 ساعت برنامه در ساعات مياني روز آغاز مي‌كند. در اين ساعات سال‌ها برنامه‌هاي خانه و خانواده راديو كه اتفاقا پر طرفدار هم بودند، پخش مي‌شد چون خيلي از خانواده‌ها به خصوص زنان و مادران موضوعات مربوط به خانواده و حتي پاسخ بسياري از پرسش‌هاي خود را براي تربيت فرزندان از طريق راديو مي‌گرفتند و البته هنوز هم چنين است چون شبكه‌هاي تهران، جوان و ايران در اين ساعات برنامه‌هايي با محوريت و موضوع خانواده دارند و برنامه‌هاي خانوادگي هنوز هم جز پر شنونده‌ترين برنامه‌هاي راديويي هستند.

راديو خانواده از آنجا كه مي‌خواهد به صورت ريشه‌اي و اساسي به خانواده بپردازد آن هم در شرايطي كه خيلي‌ها تحت تاثير جوامع غربي به فردگرايي متمايل هستند؛ مي‌تواند براي امروز جامعه مفيد و موثر باشد به شرط اين كه خود را ملزم كند به اين كه به نياز امروز خانواده‌ها پاسخ بدهد و به محاق روزمرگي و بحث‌هاي تكراري گرفتار نشود.

فاطمه رحيمي‌
يکشنبه 20 مرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: جام جم آنلاین]

[مشاهده در: www.jamejamonline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 188]