طرح تحول اقتصادي دولت از ديدگاه اقتصاددانان

واضح آرشیو وب فارسی:همشهری: طرح تحول اقتصادي دولت از ديدگاه اقتصاددانان

اقتصاد‌ملي- حسين لطفي:
دكتر محمود احمدي‌نژاد براي نخستين بار در سخنراني در جمع راهپيمايان در روز 22 بهمن سال گذشته، از برنامه دولت براي اجراي جراحي بزرگ اقتصادي خبر داد.

رئيس‌جمهوري با بيان اين كه كارگروه‌هاي كارشناسي براي رفع مشكلات اقتصادي كشور تشكيل شده، اعلام كرد در زمينه اقتصاد نتايج طراحي‌ها به اطلاع مردم و صاحب‌نظران خواهد رسيد.

رئيس‌جمهوري براي دومين بار در پيام نوروزي خود در آغاز سال 87 بود كه از آماده شدن طرح بزرگ تحول اقتصادي براي ريشه كن كردن نابساماني‌هاي موجود در عرصه اقتصاد سخن گفت و نويد داد كه اطلاعات مربوط به اين طرح به زودي به اطلاع ملت ايران خواهد رسيد.

در نهايت سوم تيرماه امسال بود كه دكتر احمدي‌نژاد در گفت‌وگوي مستقيم تلويزيوني، جزئيات طرح تحول اقتصادي مدنظر دولت را براي مردم تشريح كرد.از آن زمان تاكنون، تحولات بسياري درباره اين طرح تحولي در عرصه اقتصادي و سياسي كشور رخ داده است. مجلس با تشكيل كميسيون ويژه عملاً براي مشاركت در طرح تحول اقتصادي دولت اعلام آمادگي كرده، هرچند كه برخي معتقدند دولت اين اقدام مجلس را مداخله مي‌داند و نه مشاركت. رئيس‌جمهوري هم به همراه تيم اقتصادي دولت در چند جلسه مجزا به تشريح جزئيات طرح تحول اقتصادي براي مديران رسانه‌ها، اقتصاددانان و فعالان بخش خصوصي پرداخته است.

كارشناسان و صاحب‌نظران اقتصادي نيز در اين مدت، ديدگاه‌هاي خود را درباره طرح تحول اقتصادي از طريق رسانه‌ها بيان كرده‌اند. در گزارش ذيل، ديدگاه تني چند از اساتيد برجسته اقتصاد آورده شده كه تاكنون كمتر در رسانه‌ها ديدگاه‌هاي آنان درباره طرح تحول اقتصادي، منعكس شده بود.

طرح دولت، ترميم است نه بهبود

دكتر مسعود درخشان : طرح تحول اقتصادي دولت كوششي در شناخت مشكلات و وضعيت كنوني است. شناخت وضع موجود همانند آزمايش خون از يك بيمار است و متضمن شفاي بيمار نيست. اقداماتي كه دولت انجام داده، مناسب بوده اما به نظر من از جنبه ترميم كاستي‌هاست و با بهبود تفاوت دارد. البته ريشه مشكلات اقتصادي كشور مربوط به دوران قبل از انقلاب است و اكنون كه دولتي قصد اصلاح اين مشكلات را دارد بايد از آن خواست از مسائل غيراقتصادي چنين راهكارهاي اقتصادي، غافل نماند. به‌علاوه نبايد عدالت در اين طرح، فراموش شود.

همچنين اجراي طرح تحول اقتصادي بايستي در راستاي چشم‌انداز باشد كه به نظر من در اين طرح كمتر به آن اشاره شده است. مسئله ديگر آن است كه نظام اقتصاد سرمايه‌گذاري كه هم‌اكنون در كشورمان در حال توسعه است در تضاد با روح انقلاب اسلامي است.
در مورد ارقامي كه در اين طرح به عنوان يارانه پنهان دولت مطرح شده، ديدگاه من اين است كه اين ارقام چندان دقيق نيست و در مفهوم يارانه بايد تجديدنظر شود هرچند در اصلاح نظام توزيع يارانه‌ها هيچ شك و ترديدي نيست.

اما نكته مهم آن است كه يارانه در كشور ما كاملاً سياسي است و تغيير نظام توزيع آن مي‌تواند مشكلات سياسي به دنبال داشته باشد. به همين دليل به دولت توصيه مي‌كنم براي هدفمند كردن يارانه‌ها با توجه به مشكلات اجتماعي و سياسي چنين طرحي، آن را به تدريج اجرا كند. در ضمن واقعيت آن است كه طرح توزيع نقدي يارانه‌ها در هيچ‌ جا موفق نبوده است.

اصلاحات موردنظر دولت، در جهت مناسبي است

دكتر جمشيد پژويان: راهكارهاي مدنظر دولت براي اصلاح ساختار اقتصادي كشور در جهت مناسبي است اما بحث اصلاح نظام بهره‌وري راه طولاني در پيش دارد. علت بهره‌وري پايين سرمايه در كشور،‌ سياست‌هاي دهه 60 است كه نيازمند اصلاح نظام بانكي و نظام مالياتي است.

در اين طرح بايد سياست‌هاي اصل 44 نيز مدنظر قرار گيرد. منظور از اين سياست‌ها تغيير مديريت دولتي به خصوصي است. با وجود آن كه تحول اقتصادي براي ايران لازم است، اما نگراني من اين است كه شاهد يك نوع تضاد در تصميمات دولت هستيم مثل كاهش دستوري نرخ سود بانكي، دخالت دولت در اقتصاد، اصلاح نامناسب نظام بانكي و قيمت‌گذاري كالاها كه اين موارد، عزم دولت در اجراي طرح تحول اقتصادي را با شك و ترديد مواجه مي‌سازد. اما در پايان تاكيد مي‌كنم همه آنچه را كه دولت در طرح تحول به آن رسيده، سال‌هاست اقتصاددانان كشور به آن رسيده بودند و آن را آماده دارند.

مشكلات جدي يك طرح

دكتر بايزيد مردوخي : تشخيص معضلات اقتصادي كشور در اين طرح به درستي صورت گرفته است. از زمان انقلاب اسلامي تاكنون هيچ‌گاه فرصت اصلاح ساختار اقتصادي پيش نيامده بود، بنابراين اجراي طرح تحول اقتصادي دولت، فرصتي بزرگ است. البته پس از دفاع مقدس در برنامه‌هاي سوم و چهارم توسعه اصلاح ساختار اقتصادي، هدف برنامه بود كه در طرح تحول اقتصادي هم به همان اهداف اشاره شده است.از ديدگاه من، به علت عدم تحول اساسي در ساختار اقتصادي كشور براي مدت‌هاي طولاني، اجراي برنامه تحول اقتصادي دولت با مشكلات جدي روبه‌رو خواهد بود. همچنين از آنجا كه در اين طرح، بايد اصلاح بسترها صورت گيرد توصيه من آن است كه نظام تدبير در سطح ملي و اقتصاد كلان (رابطه بين مردم حكومت)، نظام تدبير استاني و نظام تدبير بخشي كه همگي داراي ايرادات اساسي هستند، در كانون توجه دولت قرار گيرند.

غيراستانداردهاي طرح دولت

دكتر احمد صميمي : مشكلات 7گانه اعلام شده در طرح تحول اقتصادي چندان استاندارد نيست و به برخي مقولات همچون تورم، اشتغال، رشد اقتصادي و سرمايه‌گذاري در آن اشاره نشده است. البته با وجود تاكيد بر در نظر گرفتن مقوله تورم در اصلاح اقتصاد كشور، بايد اين واقعيت را هم در نظر داشت كه تورم كنوني، معضلي جهاني است كه حتي كشوري همچون عربستان را كه سال‌ها به تورم پايين شهره بود، نيز تحت تاثير قرار داده است.

در اجراي طرح تحول بايد در انديشه بهبود شرايط حاكميتي هم بود. به عبارت ديگر اصلاح اقتصادي بايد به گونه‌اي اجرا شود كه رتبه‌هاي ايران در شاخص‌هاي 6‌گانه حاكميت در عرصه جهاني بهبود يابد. البته دولت در روند خصوصي‌سازي عملكرد موفقي داشته و با اقدامات انجام شده در ايران در زمينه خصوصي‌سازي طي 6 ماه اخير، هم‌اكنون ايران بالاترين رتبه كوچك‌سازي دولت را در منطقه خاورميانه و شمال آفريقا به دست آورده است.

همه دولت‌ها به علم اقتصاد بي‌توجهند

دكتر اسدا... فرزين‌وش : گزارشي كه از تحول اقتصادي دولت مطرح شده، خوب و اميدوار‌كننده و نشانه توجه دولت به دانش اقتصاد است. اين طرح نشان مي‌دهد بر خلاف مباحث مطرح شده، رئيس جمهور به اقتصاد توجه دارند، البته دولت‌هاي قبل در عمل توجهي به علم اقتصاد نداشتند.

منتها از ديدگاه من اجراي طرح تحول اقتصادي نيازمند چند سال فرصت است و حتي شايد در دور دوم رياست جمهوري دكتر احمدي‌نژاد نيز پايان نپذيرد. از اين رو، توصيه مي‌كنم هم‌اكنون به جاي اجراي چنين طرح عظيمي، چند استراتژي مشخص همچون اصلاح توزيع يارانه سوخت اجرا شود. به‌علاوه، اين كه اگر نظام يارانه‌ها يك‌مرتبه دگرگون شود، عوارض ناگواري به دنبال دارد.

ريشه‌هاي ديرينه مشكلات

دكتر ابراهيم رزاقي : محور‌هاي اعلام شده در طرح دولت درباره مشكلات اقتصاد كشور،‌ ريشه‌هاي ديرينه حتي تا 200 سال دارند و از اين رو براي اصلاح آنها بايد نگاهي فراگير داشت و دولت با يك تصميم ساده نمي‌تواند شرايط حاكم بر اقتصاد كشور را تغيير دهد.
براي بهبود ساختار اقتصادي كشورمان بايد از تجارب اقتصادهاي پيشرفته استفاده كرد. مثلاً در آمريكا براي اصلاح بازار مسكن از كسي كه 2 خانه داشته باشد، آنقدر ماليات سنگين گرفته مي‌شود كه فرد مجبور به فروش آن مي‌‌گردد و اينگونه است كه سوداگري در بازار مسكن، مهار مي‌شود.

باز هم به اقتصاد اسلامي بي‌توجهي شد

دكتر حسين عيوضلو : در تدوين طرح تحول اقتصادي،‌ زحمات خيلي خوبي كشيده شده، اما اين طرح با روح شعارها و مواضع دكتر احمدي‌نژاد چندان سازگار نيست و بحث‌هاي مترقي اقتصاد اسلامي در آن مورد توجه كافي قرار نگرفته است. عدالت، كارآيي و تراضي به عنوان 3 ركن اقتصاد اسلامي است كه بايد در طرح تحول مورد توجه قرار گيرد. دولت ابتدا بايد اهداف و انتظارات طرح تحول را اعلام كند، سپس استراتژي تغيير (پالايش، انگيزش، تحول ساختار و نقش موثر دولت) مورد نياز است. مرحله بعد، تحول ساختاري دولت است و اين در حالي است كه مباني نظري اين طرح، چندان روشن نيست.

چرا اين طرح بديع است؟

دكتر محمد قلي يوسفي : آنچه كه طرح تحول اقتصادي را گامي بديع و قابل تقدير ساخته، تاكيد بر اصلاح نهادها به جاي سياست‌هاست. در اين زمينه چند نكته قابل ذكر است. اول آن كه اصلاح نهادها مستلزم اصلاح انگيزه‌هاست كه از توان قوه مجريه فراتر است و نيازمند عزم ملي است. نكته دوم هم اين است كه وجود ارگان‌ها و نهادهاي موازي عملاً دسترسي به اهداف طرح تحول را دشوار مي‌سازد.

براي حل اين معضل، بايد قدرت‌هاي موازي حذف يا در همديگر ادغام شوند. تضمين شفافيت در قوانين و مقررات، حقوق مالكيت و امنيت فردي و اجتماعي و سرمايه‌گذاري ديگر نكات مهمي است كه در تحول اقتصادي نبايد از آن غافل شد. مسئله ديگر آن است كه تاكيد دولت بر مكانيزم بازار بدون وجود نهادهاي كاهش‌دهنده هزينه مبادله، عملاً غيرقابل اجراست. به‌علاوه، همه تحولات را نمي‌توان بر عهده قوه مجريه گذاشت. كاري كه بايد در گذشته انجام مي‌شد متاسفانه انجام نشد و اكنون اصلاحات اقتصادي بايد با اولويت‌بندي مشكلات و به صورت تدريجي آغاز شود. اگر اصلاحات اقتصادي را الان انجام ندهيم، سال به سال عقب‌تر مي‌افتيم.

طرح تحول، مورد پذيرش اقتصاددانان است

دكتر منصورخليلي عراقي : آنچه كه در اين طرح به عنوان ايرادات اقتصاد ايران مطرح شده، مورد پذيرش اقتصاددانان نيز هست.

از آنجا كه تاكنون درباره برنامه‌هاي اجرايي طرح تحول، چيزي اعلام نشده پيشنهاد من اين است كه دولت راهكارهاي اجرايي طرح را براي بررسي بيشتر به دانشكده‌هاي اقتصاد ارائه كند.

تاريخ درج: 19 مرداد 1387 ساعت 09:02 تاريخ تاييد: 19 مرداد 1387 ساعت 10:07 تاريخ به روز رساني: 19 مرداد 1387 ساعت 10:06
شنبه 19 مرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: همشهری]

[مشاهده در: www.hamshahrionline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 337]