«پديده‌ي شبكه‌هاي ماهواره‌يي و راه‌هاي مقابله با آن» گزارشي از بحث‌هاي تخصصي دكتر زارعيان و دكتر ميرفخرايي در راديو

واضح آرشیو وب فارسی:ايسنا: «پديده‌ي شبكه‌هاي ماهواره‌يي و راه‌هاي مقابله با آن» گزارشي از بحث‌هاي تخصصي دكتر زارعيان و دكتر ميرفخرايي در راديو

خبرگزاري دانشجويان ايران - تهران
سرويس: تلويزيون و راديو

برنامه‌ي «گفت‌وگوي روز» شبكه راديويي گفت‌وگو چندي پيش با اجرا و سردبيري مازيار ناظمي موضوع پديده‌ي شبكه‌هاي ماهواره‌اي و راه‌هاي مقابله با آن را باحضور دوتن از اساتيد ارتباطات به بحث و بررسي گذاشت.

به گزارش خبرنگار سرويس راديوي ايسنا، در ابتداي اين نشست دكتر داوود زارعيان به ارائه‌ي تاريخچه‌اي از ارسال ماهواره به فضا و راه‌اندازي شبكه‌هاي ماهواره‌اي پرداخت.

وي با يادآوري اين‌كه كشور ايران درحال حاضر در وضعيتي خاص قرار گرفته‌است، گفت: هم اينك هزاران ماهواره كه به لحاظ فني و ظرفيت كانال در حد بالايي قرار گرفته‌اند در فضا وجود دارند و مردم در كشور ايران مي‌توانند حدود نهصد كانال را دريافت كنند.

دكتر ميرفخرايي از مجريان بخش علمي و مدرس دانشگاه نيز درادامه‌ي صحبت‌هاي زارعيان خاطرنشان كرد: ما مي‌توانيم تمام نكاتي كه آقاي دكتر زارعيان گفتند را نبينيم و شرايط فعلي جهان را هم در نظر نگريم و بگوييم كه ما مي‌خواهيم كه كسي ماهواره نگاه نكند. چنين شرايطي ممكن نيست؛ واقعيت اين است كه وقتي پديده‌اي علمي رخ مي‌دهد بايد خودمان را براساس اين پديده علمي وفق دهيم.

وي از زاويه‌ي ديد بيولوژيك به اين قضيه نگاه كرد و گفت: وقتي مي‌خواهيم ميكروبي را كشف كنيم، يك كالچر (محيط گشت) درست مي‌كنيم . اين كالچر (culture) عبارت است از همان فرهنگ.

وي ادامه داد: ماهواره‌ها هم اينك در يك كالچري درحال فعاليت هستند. آن چيزي كه به‌عنوان برنامه ارسال مي‌شود درحقيقت يك محيط كشت است. اگر مريض و بيمار ما كه همان مخاطب است، دراين كالچر پادزهرش را نداشته باشد به آن آلوده مي‌شود.

ميرفخرايي تاكيد كرد: ما بايد با خبررساني درست و به ‌موقع و با رفع‌كردن سانسور كه به پديده‌اي طبيعي دربين ايرانيان مبدل شده‌است، بدن را قدرت ببخشيم كه ميكروب را نپذيرد. ميكروب هم آنچنان ترسناك نيست كه ما مي‌ترسيم؛ ضمن اينكه براي قوي تر شدن بدن يك دستگاه به‌نام صدا و سيماي جمهوري اسلامي ايران هم داريم كه براي تقويت بيشتر مي‌تواند در سطوح مختلف برنامه‌سازي كند و برنامه‌هايش هم از يك مركز نيايد.

به اعتقاد ميرفخرايي، ملت ايران آن‌قدر خام نيست كه هرچه شبكه‌هاي ماهواره‌اي بگويند، قبول كند.

وي در اين مورد يادآور شد: بسياري از افرادي كه برنامه‌سازي ماهواره‌اي را انجام مي‌دهند، در دوران 40 ساله خدمت من در تلويزيون با خود ما بودند و من مي‌دانم اين‌ها در كجاها از پاشنه آشيل ما استفاده مي‌كنند.

بنابراين دولت انگليس و آمريكا دلش براي مردم ما نسوخته است كه 15 ميليون پوند براي راه‌انداي يك برنامه ماهواره‌اي بپردازد. اگر من ايراني، اين مساله را متوجه باشم با چنين ملاحظاتي به برنامه‌هاي آنها نگاه مي‌كنم.

دكتر زارعيان در ادامه‌ي صحبت‌هاي ميرفخرايي با نگاه به مقوله‌ي شبكه‌هاي ماهواره‌اي از حوزه‌ي ارتباطي، خاطرنشان كرد: نظريه نيازجويي در ارتباطات براين نكته تاكيد دارد كه اگر مخاطب بتواند اطلاعات مورد نظرش را از كانال‌هاي مشروع به‌دست آورد، به سراغ رسانه‌هاي ديگر نخواهد رفت. بنابراين اگر رسانه‌هاي خودي، نيازهاي مخاطبان خودشان را برآورده كنند، هيچ فردي به‌دنبال نصب ديش و آنتن نخواهد رفت.

وي ادامه داد: مخاطب ما عاقل، هوشمند و انتخاب‌گر است و مي‌تواند از ميان مجموعه اطلاعاتي كه به او ارائه مي‌شود، خوراكي را انتخاب كند كه حتما ايراني است و با مزه‌ي دهنش هم سازگار است.

اين مدرس دانشگاه با اشاره به مقوله‌ي استفاده از شبكه‌هاي ماهواره‌اي درايران، يادآور شد: ما در پديده‌ي ماهواره و اينترنت مردم را ترسانده‌ايم. اين درحالي است كه اين‌گونه نيست؛ چرا كه هم قدرت انتخاب وجود دارد و هم اين‌كه ما مردم با شعور هستيم و مي‌توانيم بهترين فيلتر براي بچه‌ها و ديگر همنوعانمان باشيم.

دكتر زارعيان با ياد‌آوري تاريخچه مقابله با ماهواره در كشور، اظهار كرد: در اوايل دهه 70 كه امكان دسترسي به برنامه‌هاي ماهواره‌اي دركشور فراهم شد، بحث نحوه‌ي برخورد با اين برنامه‌ها نيز به ميان آمد. سرانجام مجلس چهارم به اين قضيه جدي‌تر پرداخت؛ اما به جاي كارهاي كارشناسي و انتخاب يك راه‌حل، قانون ممنوعيت از ماهواره را تصويب كرديم.

وي ادامه داد: هزينه‌ي اجراي قانون منع استفاده از ماهواره براي كشور هزينه بسيار دارد و متاسفانه بايد امروز جمله‌اي را بگوييم و آن اين‌كه قانون دراين خصوص جوابگو نيست. اگر مي‌خواست قانون پاسخگو باشد امروز‌ من و شما نبايد آنتني را روي خانه‌ها مي‌ديديم.

زارعيان گفت: در دوره‌هاي بعد خود قانون‌گذاران ما هم به ناكارآمدي قانون دراين زمينه تا حدودي پي بردند.

وي در عين حال يادآور شد: در دوره‌هاي بعد، در برنامه‌ي چهارم ماده‌اي را گنجاندند كه لغو قانون قبلي نبود، بلكه قانون مكملي بود كه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، صدا و سيما و وزارت ارتباطات و فناوري ارتباطات را مكلف مي‌كرد، برنامه‌هاي مثبت ماهواره را بگيرند تا از طريق صدا و سيما پخش شود. اين در حالي است كه اين بند از قانون برنامه‌ي چهارم هم‌چنان بلاتكليف مانده است و تا اين لحظه اقدامي در جهت اجرايي‌شدن آن انجام نشده است.

زارعيان تصريح كرد: در سه‌سال گذشته به‌جاي تقويت اين ماده از برنامه‌ي چهارم بحث برخورد مطرح و ماهواره‌ها جمع شدند.

وي همچنين در پاسخ به اين پرسش كه آيا استفاده از برنامه‌هاي ماهواره مشكلي را به جهت كپي‌رايت ايجاد نمي‌كند؟ گفت: وقتي برنامه‌اي را به كشوري مي‌فرستند و شما اجازه داريد بدون پرداخت هزينه از آن استفاده كنيد، طبيعتا قانون كپي‌رايت معنا ندارد.

دكتر ميرفخرايي كه چندي قبل براي ادامه تحصيل به استراليا رفته بود، درباره‌ي قانون استفاده از ماهواره در اين كشور گفت: در استراليا بابت دريافت ديش ماهواره پول پرداخت مي‌كني؛ اين ديش برنامه‌هاي انتخابي را به مردم ارائه مي‌دهد. در نتيجه براي مثال كسي كه پكيج سي‌وپنج برنامه‌اي را انتخاب مي‌كند، خودش اين پكيج را خواسته است و قانوني هم است.

وي تاكيد كرد: كسي كه در بازار آزاد براي ما برنامه‌ رايگان مي‌فرستد دلش براي ما نسوخته است؛ هميشه جنس مفتي يك نگراني در پي دارد، بنابراين اگر هوشيار نباشيم بابت دريافت اين برنامه‌ها قيمتي را پرداخت مي‌كنيم.

ميرفخرايي به تاريخچه‌ي پخش‌هاي برون مرزي در دنيا نگاهي انداخت و گفت: بعد از جنگ جهاني دوم، كشورهايي كه با هم دعوا داشتند، به مردم كشورهاي مقابل اطلاعاتي را ارائه دادند كه چه بسا برخي از اين اطلاعات هم درست نبود. يكي از نمونه‌هاي بارز اين مساله بي‌.بي.‌سي است؛ در عين اين‌كه بي‌.بي.‌سي راديو و تلويزيوني نسبتا عيني است اما در مواردي رسيدن قشون متفقين را زودتر از اتفاق افتادن آن خبر داده است.

صرف‌نظر از دوران جنگ، در زمان‌هاي صلح نيز كشورها به دو - سه دليل شروع به پخش برنامه كردند. يكي از دلايل اين بود ‌كه فكر مي‌كردند، روابط آن كشور به‌خصوص بامردم كشورشان اشكال دارد.

وي يادآور شد: راديوهاي اوليه و خصوصا راديوهاي آمريكايي از سازمان «سيا» بودجه مي‌گرفتند. پس از مدتي اين قانون كم‌كم عوض شد. در حال حاضر يك شركت راديويي به‌نام (BBG) درست كرده‌اند كه شامل چند شبكه از جمله راديو فردا، صداي آمريكا و غيره است. درحقيقت بودجه اين شبكه‌ها باز هم به‌طور غيرمستقيم از سوي دولت تامين مي‌شود. شبكه‌ي بي‌.بي.سي هم كه گفته مي‌شود راديو و تلويزيون مستقل‌تري است باز هم دولت به آن كمك مي‌كند. بنابراين برنامه‌هاي اين شبكه‌ها منبعث از تفكر سياسي و مركزي كشوري است كه برنامه‌ها درآن توليد مي‌شود و هيچكدام از اين كشورها دلشان به حال مردم ما نسوخته است.

ميرفخرايي كه اعلام كرد خود داراي ماهواره نيست، تاكيد كرد: اگر شبكه‌اي دولتي در بيرون از ايران كار مي‌كند، دلش به‌حال مردم ما نسوخته است و اگر شبكه‌اي خصوصي هم باشد به‌عنوان پارتيزان كار مي‌كند. اما تمام اين‌ها درمقابل قدرت رسانه‌اي مي‌تواند مثل يك پشه باشد. اگر ما سريالي مانند «روزگار قريب» بسازيم و سريال‌هاي اشتباه نسازيم، مسلم بدانيد كه توان مقابله با ماهواره را داريم.

به گزارش ايسنا، در ادامه اين بحث دكتر زارعيان نيز با تاييد صحبت‌هاي ميرفخرايي درپاسخ به اين پرسش كه آيا راه مبارزه با ماهواره‌ همان چيزي است كه هم‌اينك در پيش گرفته‌ايم و يا بايد سياست ديگري را اتخاذ كرد؟ گفت: اگر برنامه‌هاي خودمان را قوي كنيم شايد نيازي به ماهواره نباشد. اما من صد‌ درصد با اين نظر موافق نيستم. ما درعين حال كه بايد برنامه‌هاي خودمان را قوي كنيم و بخش زيادي از مخاطبان را حفظ كنيم، نمي‌توانيم چشممان را به روي برنامه‌هاي خوب ببنديم. مسلم است كه در سطح جهان برنامه‌هاي خوبي هم ساخته مي‌شود كه اگر آنها را بخريم خيلي ارزان‌تر از توليد اين برنامه‌ها خواهد بود. بنابراين اگر به برنامه‌هاي ماهواره نگاه بيندازيم دربين آنها قطعا برنامه‌هاي خيلي خوب و پرمحتوا كه با هزينه‌ي سنگين ساخته شده‌اند را خواهيد ديد.

وي با اشاره به سياستي كه برخي كشورهاي مبني‌بر استفاده درست از ماهواره در پيش گرفته‌اند، گفت: به عنوان مثال مالزي از 9 -10 سال قبل سه كانال تلويزيوني براي پخش برنامه‌هاي ماهواره‌اي راه‌اندازي كرده‌است كه با آنتن‌هاي خانگي قابل دسترسي است. دراين شبكه برنامه‌ها به چند دسته تقسيم‌بندي شده‌اند؛ برخي برنامه‌ها همزمان و برخي ديگر با تاخير چند ثانيه‌اي پخش مي‌شوند. در اين ميان البته برنامه‌هايي هم هستند كه نياز به زمان بيشتري دارند تا برخي صحنه‌هاي آنها حذف شود. چين و سريلانكا نيز سياستي مشابه مالزي را اتخاذ كرده‌اند. اما در اينجا اين پرسش پيش مي‌آيد كه آيا اين اتفاق توسط شبكه‌ي ملي اين كشورها رخ داده است يا بخشي ديگر اين وظيفه را برعهده گرفته است؟ آنچه مسلم است چنين شبكه‌هايي رقيب رسانه‌ي ملي هستند و بايد سازمان ديگري متولي اين امر باشد.

وي با تائيد صحبت‌هاي دكتر ميرفخرايي تاكيد كرد: هيچ‌كس دلش براي مخاطب ايراني نسوخته است و براي راحتي مردم ما هزينه نمي‌كند. اين وظيفه‌ي ما است كه برنامه‌هاي ماهواره را مديريت كنيم و آنچنان كه لازم است از اين برنامه‌ها استفاده كنيم.

زارعيان در پاسخ به اين پرسش كه آيا تا به‌حال از دانشجويان خود خواسته است كه ميزان بينندگان برنامه‌هاي ماهواره‌اي را در ايران ارزيابي كنند؟ ‌گفت: نظرسنجي‌هاي اين‌چنيني متاسفانه پاسخ نمي‌دهد. اما تحقيقاتي غيرمستقيم انجام شده‌است؛ آنچه مسلم است عليرغم اين‌كه شبكه‌هاي تلويزيوني بسياري وجود دارد اما مردم انتخاب مي‌كنند. زمان‌هايي كه تلويزيون ما برنامه‌ي خوب دارد كسي به ماهواره مراجعه نمي‌كند.

ميرفخرايي نيز با تاكيد بر توجه ويژه به وجه اطلاع‌رساني رسانه، خاطر نشان كرد: ما بايد نگاهمان را به اطلاع‌رساني قوي‌تر كنيم. اگر اطلاع‌رساني درست باشد جلوي شايعات گرفته مي‌شود. ما مشكلمان اين است كه در بخش اطلاع‌رساني به گونه‌اي عمل كرديم كه مخاطب در پي دريافت خبري ديگر و مقايسه با آن است. ما بايد درمورد خبر، سياستمان را به كلي در رسانه عوض كنيم.

وي ادامه داد: آدم رسانه‌اي بايد مانند پزشكي باشد كه برايش فرقي نمي‌كند بيمارش را با چه طرز فكر سياسي آورده‌اند، بلكه به هرحال او را درمان مي‌كند.

او گفت: متاسفانه در حال حاضر بودجه در جايي صرف توليد برنامه مي‌شود كه خط اصلي پروداكشن ما نيست بلكه اين توليد مي‌خواهد با ماهواره مبتذل مبارزه كند؛ ما گاه در دام ابتذال ماهواره مبتذل مي‌افتيم.

دكتر ميرفخرايي با بيان اين‌كه بايد برروي اعتماد درست كه از طريق خبررساني شكل مي‌گيرد تاكيد داشت، گفت: بايد به طرز ارائه‌ي صحيح خبر، نگاه اساسي بيندازيم؛ اين اتفاق در حال رخ دادن است اما خيلي كند پيش مي‌رود.

وي درعين حال گفت: خيالم راحت است كه مخاطب ما تشخيص مي‌دهد و انتخاب مي‌كند، اما يك گرفتاري كه ما داريم اين است كه گاه مخاطب، دستگاه خبر‌رساني رسمي كشور را در رديف شبكه‌هاي ماهواره‌اي قرار مي‌دهد و خبرهاي هر دو منبع اطلاع‌رساني را با هم سبك و سنگين مي‌كند. اين اتفاق زماني رخ مي‌دهد كه ما خبر را دير يا دفورمه به مردم مي‌رسانيم. گاه ما خودمان را در قبال برخي خبرها به خواب مي‌زنيم و همين مساله كار را مشكل مي‌كند.

زارعيان درادامه صحبت‌هاي ميرفخرايي، يادآور شد: سال 56 -57 منبع اصلي خبرگيري مردم ايران در جريان سانسور حاكم برجامعه، شبكه‌ي بي‌.بي.سي بود. درحال حاضر هم مردم بيشتر درماهواره به‌دنبال بخش‌هاي خبري هستند؛ چرا كه ما در حوزه‌ي اطلاع‌رساني نقص‌هاي را داريم و مخاطب همواره به‌دنبال آن است كه جاهاي خالي خبر را پركند و چون مي‌خواهد اين جاهاي خالي را پركند، به رسانه‌هاي ديگر مراجعه مي‌كند و اگر هيچ رسانه‌اي را پيدا نكند، خودش اين جاهاي خالي را پر مي‌كند. اين واقعيت است كه ما نمي‌توانيم در پاسخ به برخي پرسش‌ها جمله «نمي‌دانم» را بگوييم.

دربخش ديگري از اين نشست زارعيان در پاسخ به اين پرسش كه آيا در بحث پديده‌ي ماهواره برخوردهاي سياسي دركشور را شاهد هستيم؟ گفت: در دوره‌هاي اول نگاه ما به ماهواره سياسي نبود بلكه از سر دلسوزي بود. جمعي از افراد دلسوز در جامعه بودند كه دلسوزي‌شان به فرهنگ كشور باعث شد كه چنين نكته‌اي را مطرح كنند؛ اما همواره دلسوزي به معناي دستيابي به مقصد نيست. من معتقدم در آن زمان نگاه به ماهواره سياسي نبود، اما كار كارشناسي هم دراين خصوص صورت نگرفت. اما آرام‌آرام كه فضاي كشور كمي تغيير كرد و ما در شرايطي قرار گرفتيم كه بازسازي بعد از جنگ به جاي مطلوب‌تري رسيد، متاسفانه سياست قاطي بحث ماهواره شد و دوستاني كه در دوره‌هاي بعد به مجلس راه پيدا كردند، اين نگاه سياسي را وارد موضوع كردند.

اين مدرس دانشگاه مديريت پديده ماهواره را چندان دشوار ندانست و افزود: بايستي نشست و نظرات كارشناسي را در نظر گرفت؛ مجلس هشتم يكي از كارهاي جدي كه در حوزه‌ي ماهواره بايد انجام دهد، پيگيري آن بند از برنامه‌ي چهارم است كه سه ارگان را مكلف مي‌كند كه براي ساماندهي برنامه‌هاي ماهواره‌اي كاري انجام داد. دراين بخش سه‌ ارگان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، صدا و سيما و وزارت ارتباطات و فناوري ارتباطات موظف شده‌اند و مسووليت پيگيري آن هم با شوراي امنيت ملي است.

وي ادامه داد: درعرصه‌ي قانون‌گذاري و بودجه بايد صدا‌وسيما را ياري داد تا برنامه‌هايي را با كيفيت بالا و هزينه‌هاي مناسب توليد و براي مردم پخش كند. من نسبت به جريان رسانه‌اي دركشور چنانچه معقولانه عمل شود، بسيار خوشبين هستم و معتقدم مردم با رسانه و سياستگذاران ما خصومت ندارند تا به دنبال برنامه‌هايي بروند كه حكومت يا دولت نمي‌پسندد.

درادامه‌ي صحبت‌هاي زارعيان، ميرفخرايي به طرح اين پرسش پرداخت كه نمي‌دانم چگونه مي‌توان با يك پديده‌ تكنولوژيك كه گستردگي بسيار پيدا كرده‌است به‌صورت فيزيكي مبارزه كرد؟

وي ادامه داد: از نظر فني مقابله با امواج الكترونيكي بي‌معني و هزينه‌بردار است. تا كي مي‌توان اين شيوه را ادامه داد. ما با طرز تفكر دو هزار سال قبل مي‌خواهيم به جنگ يك سيستم مدرن برويم. اين درحالي است كه سياست رسانه‌اي دنيا براين است كه بتوان سوار بر جريان اطلاعات شد و جلو رفت.

دكتر زارعيان در ادامه بر استفاده از روش‌هاي منطقي براي مقابله با پديده‌ي شبكه‌هاي ماهواره‌اي تاكيد كرد و گفت: تكنولوژي هر روز درحال پيشرفت است و آنتن‌هاي ماهواره‌اي هرروز درحال كوچك‌تر شدن و درعين حال كاراتر‌شدن هستند.

ميرفخرايي هم با اشاره به امكاني كه پخش برنامه‌هاي فارسي از رسانه‌ي ملي به اين رسانه مي‌دهد، گفت: پخش برنامه‌ به زبان فارسي به ما خيلي امكان مي‌دهد. درحال حاضر مردم در كشورهايي كه زبان خودشان را فراموش كرده‌اند و به زبان انگليسي صحبت مي‌كنند، خيلي راحت‌تر به تماشاي برنامه‌هاي ماهواره مي‌نشينند.

زارعيان درادامه در پاسخ به اين پرسش كه آيا با تغيير قانون فعلي ممنوعيت استفاده از ماهواره موافق است؟ گفت: اين قانون خود به خود به جايي رسيده‌است كه ضمانت اجرايي لازم را ندارد؛ اما شايد هيچ‌كس صراحتا اعلام نكرده‌است كه اين قانون نبايد اجرا شود؛ اين‌كه مجريان اين قانون كمتر حساس هستند نشان‌دهنده‌ي آن است كه اين قانون به بازنگري نياز دارد، اما اين بدان معنا نيست كه گفته شود، مردم ماهواره آزاد است.

وي راه‌حل اين مشكل را اجرايي‌كردن بند قانون چهارم برنامه دانست و اين‌كه پذيرفته شود كه اين تكنولوژي از طرق مختلف به كشور ما آمده است.

زارعيان گفت: پس بياييم برنامه‌هاي خوب ماهواره را براي مردم آماده پخش كنيم و الگوهاي مشابه كشورهاي ديگر را مورد مطالعه قرار دهيم.

درادامه‌ي اين بحث ميرفخرايي پيشنهاد سپردن شبكه‌هاي راديويي به بخش خصوصي را داد و افزود: تمرين را براي راه‌اندازي راديوهاي خصوصي در مدل‌هاي كوچك آغاز كنيم. هيچ‌كس با موج FM كسي را نكشته است.

وي در پاسخ به اين پرسش كه آيا اين شيوه دردنيا موفق بوده است؟ گفت: اين شيوه در حال حاضر در تمام دنيا درحال اجرا است؛ اما الان ديگر تنها يك سازمان، مسووليت ارسال برنامه از ده‌هزار ايستگاه راديويي را برعهده نمي‌گيرد. منتها براي اين مساله قانون وجود دارد و در قانون گنجانده شده است كه به كسي نبايد بيش از يك شبكه تعلق بگيرد و يا نبايد شبكه را به يك قلدر داد، بلكه بايد سوابق اجتماعي او را درنظر گرفت.

ميرفخرايي ادامه داد: ما راهي نداريم مگر اين‌كه بخشي از رسانه را به تدريج به سيستم‌هاي معتبر بدهيم. يعني ما مدل اصلي را توسط رسانه مركزي ارائه دهيم و كم‌كم در مدل‌هاي كوچك اين مدل را گسترش دهيم تا بتوانيم تعداد آراء داشته باشيم و رقابت ايجاد شود.

انتهاي پيام
جمعه 18 مرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايسنا]

[مشاهده در: www.isna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 314]