چگونگي نوآوري و خلاقيت در تئاتر ديني / 33تلاش براي تحقق نوآوري در تئاتر قرآني بايد براي همه زمان‌ها باشد

واضح آرشیو وب فارسی:خبرگزاري قرآني ايران: چگونگي نوآوري و خلاقيت در تئاتر ديني / 33تلاش براي تحقق نوآوري در تئاتر قرآني بايد براي همه زمان‌ها باشد
گروه هنر: نوآوري و شكوفايي در تئاتر به ويژه تئاتر قرآني مفهومي نيست كه تحقق آن به سال 87 منحصر شود بلكه بايد اين شعار در همه زمان‌ها سرلوحه‌ كار هنرمندان و مسئولان قرار بگيرد تا نتيجه‌بخش باشد.
سياست‌گذاري و تدابير مديريتي در همه عرصه‌ها به‌ويژه عرصه‌هاي فرهنگي موجب ساماندهي و تعيين اهداف بلندمدت و كوتاه‌مدت است. اين اهميت در عرصه‌هاي هنري به‌ويژه تئاتر نمود بيشتري مي‌يابد چراكه دست‌اندركاران اين عرصه به دليل توجه و تمركز خاص به فعاليت‌هاي هنري، توجه خود را معطوف به مسائل سهيم در برنامه‌ريزي كلان نمي‌كنند.

در دو قسمت پيشين گزارش حاضر به چگونگي تعميم مفهوم نوآوري و شكوفايي در عرصه تئاتر و رويكرد بين‌المللي اين اقدام پرداخته شد. در بخش سوم و پاياني اين گزارش به مبحث مهم مديريت و برنامه‌ريزي در اين مهم پرداخته شده است و هنرمندان اين عرصه نظرات خود را درباره نحوه مديريت و مشكلاتي كه از قبل كم‌كاري در اين راه به‌وجود آمده است را بيان مي‌كنند.

ابتدا امير آقايي بازيگر تئاتر و سينما به اين پرسش پاسخ مي‌دهد. وي بر لزوم كوشش جمعي اهالي تئاتر براي شكل دادن يك جريان فراگير و سازنده متذكر مي‌شود و لازمه شروع كاري در اين زمينه را تغيير در سيستم مديريت فعلي مي‌داند زيرا معتقد است اين مديريت توان و قابليت‌هاي خود را نشان داده و بيشتر از اين نمي‌توان از آن انتظار داشت.

وي مي‌گويد: وقتي در دوران مديريت فعلي تمام كارها و اجراها از توان زيادي برخوردار نيست نمي‌توان انتظار داشت با اين بضاعت دست به خلاقيت زد. مديري بايد در راس تئاتر و تصميمات اجرايي آن قرار گيرد كه در وهله اول تئاتر را به درستي بشناسد و با نقاط ضعف و قدرت آن آشنا باشد و فقط به صرف اينكه سابقه مديريتي داشته دوباره در راس هرم تئاتر كشور قرار نگيرد. شرط مديريت درست استفاده از نظريات اهالي تئاتر چه پيشكسوتان و چه جوان‌هاي اين عرصه است كه سرشار از انرژي، خلاقيت و پويايي هستند.

شخص ديگري كه به اين پرسش پاسخ مي‌دهد مهدي متوسلي نمايشنامه‌نويس است كه در مورد به‌كارگيري خلاقيت و نوآوري مديريتي و سياست‌گذاري در تئاتر قرآني، ديني و آييني عنوان مي‌كند، در اساس قائل به تفكيك تئاتر قرآني از ساير گونه‌هاي تئاتري نيست زيرا معتقد است كه اگر تئاتر مذهبي را جدا كنيم از ساير گونه‌هاي تئاتر نظير درام و كمدي، اخلاقي و ... ديگر از تئاتر چيزي باقي نمي‌ماند.

مجيد ستايش بازيگر تئاتر در پاسخ به اين مسئله مديريت تئاتر را با مشكلات متعددي مواجه مي‌داند و تغيير برنامه‌هاي كلي تئاتر را در مقاطع زماني با عوض شدن مديران باعث تخريب تئاتر مي‌داند. وي مي‌گويد: هر مدير جديدي كه بر روي كار مي‌آيد تمام برنامه‌ها و اهداف مدير قبلي را كه با تحقيق و صرف زمان انجام شده بكلي تغيير مي‌دهد و دوباره اهداف جديدي را تهيه و تدوين مي‌كند. براي اعمال خلاقيت و نوآوري در وهله نخست نياز به ثبات در مديريت و در وهله بعد پيگيري برنامه‌هاي درست مدير قبلي از سوي مدير جديد هستيم.

تئاتر نيازمند خرد جمعي مسئولان و هنرمندان است

محمد مهيار نويسنده در مورد راهكارهايي كه بايد در زمينه مديريتي و سياست‌گذاري تئاتري اعمال شود تا به نوآوري در عرصه تئاتر به ويژه تئاتر ديني برسيم، بهره‌گيري از خرد جمعي اهالي تئاتر را راهگشا مي‌داند و متذكر مي‌شود: مديريت حاكم بر تئاتر براي ارائه كار بهتر در عرصه تئاتر بايد در وهله نخست طي دعوتي از اهالي تئاتر نقطه نظرات آنها را جمع‌آوري و مورد قضاوت و ارزيابي قرار دهد. اين مسئله و وارد شدن خردجمعي باعث ارائه بهترين پيشنهادات مي‌شود و مي‌تواند به اعتلا و شكوفايي تئاتر كمك كند. در هر كاري حاكميت نظر جمع مي‌تواند منشأ اثر باشد و نگا‌ه‌هاي فردي هيچ‌گاه نمي‌تواند جوابگوي تمام نيازها و خواسته‌ها باشد.

اعظم بروجردي نمايشنامه‌نويس در اين زمينه مي‌گويد: بايد مديراني در راس امور قرار گيرند كه شناخت داشته باشند و از نوآوري نترسند. به عبارتي شجاع و اهل ريسك كردن باشند. از طرفي به عنصر تحقيق و پژوهش اهميت بدهند. با اين رويكردها مي‌توانيم شاهد نوآوري در عرصه مديريتي تئاتر هم باشيم.

علي‌اصغر راسخ‌راد كارگردان اين عرصه در مورد نوآوري در سياست‌گذاري‌ها و مديريت تئاتر بر هدفمندي اين سياست‌گذاري تأكيد مي‌كند و مي‌گويد: اساساً وقتي در يك حكومت ديني زندگي مي‌كنيم تمام سياست‌گذاري‌ها بايد هدفمند و خلاقانه باشد. وجود بايدها و نبايد‌ها خودش دست و پا گير مي‌شود و نمي‌گذارد مدير با فراغ بال به تصميم‌گيري و سياست‌گذاري اقدام كند. فكر مي‌كنم وظيفه اصلي مديران فرهنگي اعتماد به هنرمندان و كارشان است.

اين كارگردان در ادامه بهره‌گيري از موارد غيرتكراري و ناآشنا را پيشنهاد مي‌دهد و مي‌گويد: بايد تلاش مديران فرهنگي بدين سمت باشد كه گروه‌ها را از انجام كارهاي مناسبتي و اشاره مستقيم و سر راست به مفاهيم ديني پرهيز دهند. استفاده از تفاسير سوره‌هاي مختلف قرآن منبع و ماخذ بسيار خوبي براي نمايش‌نامه‌هاي قرآني است.

هادي عامل كارگردان تئاتر نيز در مورد شكل‌گيري خلاقيت در سياست‌گذاري و مديريت فرهنگي افزايش بودجه را مؤثر مي‌داند و مي‌گويد: فكر مي‌كنم اولين گام در اين عرصه با افزايش بودجه تئاتر برداشته شده است و اين نكته اميدواركننده‌اي براي رشد و اعتلاي تئاتر است و بايد با برنامه‌ريزي صحيح اين بودجه صرف تئاتر شود. در هر صورت متوليان فرهنگي بايد اعتماد و مجال بيشتري به اهالي تئاتر بدهند و آن حمايتي كه از بخش ورزش و فوتبال صورت مي‌گيرد به هنر و تئاتر نيز تسري يابد.

هدايت هاشمي در بخشي ديگر گفته‌هايش مسئله تغيير نگرش در نحوه مديريت كلان فرهنگي را مطرح مي‌كند و آن را اولين گام خلاقيت معرفي مي‌كند. وي ادامه مي‌دهد: فكر مي‌كنم مديران خرد تئاتري نظير تئاتر شهر و غيره در اين قضيه مقصر نباشند و نكته قابل تاسف حذف امير رضا خادم به عنوان نماينده‌اي كه دلش براي هنر مي‌سوخت است كه قدم ديگري در جهت كم رنگ شدن حمايت از مقولات فرهنگي است.

اين بازيگر در مورد خلاقيت در سياست‌گذاري و مديريت عرصه تئاتر كشور توجه به جوانان را پيشنهاد مي‌دهد و مي‌گويد: بايد به جوان‌ها اعتماد و توجه بيشتري داشت تا تفكرات در يك دايره بسته قرار نگيرد و به همه هنرمندان متعهد اجازه كار و فعاليت داده شود. الان بيشتر تمركز بر افراد شناخته شده است كه كار مي‌كنند و به بقيه هنرمندان كمتر توجه مي‌شود.

پرهيز از محافظه‌كاري لازمه مديران خلاق است

اين بازيگر در مورد تحولات جديد در عرصه سياست‌گذاري و مديريت تئاتر يادآور مي‌شود كه از افكار شكست‌خورده و امتحان پس‌داده‌اي كه در گذشته صورت گرفته و جواب نداده بايد دوري جست و نوآوري، انديشه و تفكر نو و پويايي در مديريت و سياست‌گذاري‌ها اعمال شود. در عرصه مديريتي به علت ترس از دست دادن موقعيت با محافظه‌كاري و احتياط حركت مي‌شود در حاليكه لازمه مديريت پويا بودن، شجاعت و تهور در كار است و در كنار آن ميدان دادن به آدم‌هاي مستعد و باانگيزه و صاحب خرد از ديگر ملزومات مديريت محسوب مي‌شود.

فرهاد مهندس‌پور در اين‌باره اظهار مي‌دارد كه در بخش‌هاي مديريت فرهنگي در كشورمان در حوزه تئاتر هيج فرد و يا شخصي كه توان انجام كارهاي تئوريك داشته باشد نداريم و در توضيح عواقب اين مسئله مي‌گويد: با توجه به اين مسايل رسيدن به هر شعاري تقريباً در عرصه تئاتر غيرممكن است. در طول يك سال مداوم اين شعار را صرفا به زبان بياوريم به جايي نمي‌رسيم.

احمد كچه‌چيان كارگردان و طراح صحنه به ايجاد فضا براي حضور جوانان تأكيد دارد و ادامه مي‌دهد: بيشترين ميزان توجه و سرمايه‌گذاري در بخش تئاتر حرفه‌اي ما است و مجال كار كردن براي صدها فارغ‌التحصيل رشته تئاتر در فضاي حرفه‌اي به وجود نمي‌آيد. نخستين گام براي شكل‌گيري نوآوري در مديريت هنري اين است كه مجال حضور اين نيروهاي جوان فراهم شود و در كنار آن زمينه‌هاي لازم را براي رشد اين نيروها نيز ايجاد شود.

لزوم توجه به هنر ايراني و ملي

كورش نريماني نيز در اين‌باره مي‌گويد: مديران فرهنگي تمام تلاششان را بايد براي احياي هنر ايراني و ملي كه مي‌تواند براي آيندگان منشا اثر باشد بكنند ولي متاسفانه در حال حاضر تئاتر به سمت خنثي و بي‌رنگ شدن گرايش و سمت و سو دارد و جهت‌دهي افراطي به سمت اجراي كارهاي خارجي و اقتباسي به چشم مي‌خورد.

رحمت اميني با تاكيد بر دوري گزيدن از شعارزدگي در عرصه مديريت و سياست‌گذاري فرهنگي اشاره مي‌كند: مديران فرهنگي بايد توجه داشته باشند كه نبايد فقط به جنبه طرح شعار نوآوري بسنده كنند و در ضمن نوآوري محدود به امسال نمي‌شود و بايد با برنامه‌ريزي‌هاي كارشناسي‌شده بلندمدت اين مسئله در سال‌هاي آتي هم پيگيري شود.

امير آتشاني كارگردان نمايش «خسيس» با اشاره به نقش مديريت صحيح و تأثيرات آن در وضعيت فعلي وظيفه مدير فرهنگي را اعلام فراخواني براي جمع‌آوري انواع طرح‌ها و سوژه‌هاي خلاقانه مي‌داند تا با استفاده از آنها شكوفايي و خلاقيت تحقق پيدا مي‌كند.

رضا گوران كارگردان تئاتر به برنامه‌ريزي بلندمدت معتقد است و مي‌گويد: مديريت‌هاي تئاتري ما بايد به سمت برنامه‌ريزي‌هاي با افق‌هاي بلند، كلان و هدفمند بروند. برنامه مدون با توجه به نيازها و بر اساس آن مي‌تواند پويا باشد و توليدات تئاتري تا آخرين لحظه اجراي نمايش بايد مورد حمايت قرار بگيرند.

گوران با تاكيد بر يافتن و پرورش استعدادهاي جوان در شهرستان‌ها مي‌گويد: مدتي است در اراك مشغول تدريس هستم و آنقدر نيروهاي جوان، با انگيزه و توانا وجود دارد كه به راحتي امكان كار كردن دارند اما بسياري از آنان به دليل كمبود امكانات و فضاي كار نااميد مي‌شوند.

مديران هم براي خلاقيت امكانات كافي ندارند

حميد مظفري بازيگر تئاتر به فراهم‌ شدن شرايط براي مديران تأكيد دارد و مي‌گويد: بارها شرايط شكوفايي تئاتر از سوي اهالي تئاتر مهيا و فراهم شده است و كافي است نيم‌نگاهي به اين گفته‌ها و نوشته‌ها داشته باشيم و كار را هم دست كاردان بسپاريم تا به نتايج خوبي دست يابيم. مديران هم براي عملي كردن اين شعار نيازمند داشتن امكانات هستند. اگر شرايط مهيا و آماده نشود تلاش انفرادي مديران هم ره به جايي نخواهد برد. زماني مي‌توانيم عملكرد مديران را در بوته نقد قرار دهيم كه مطمئن باشيم همه ابزار كار را در اختيار داشته‌اند.

كارگردان «منظومه مور بي‌ملكه» در ادامه به اعتماد سازي و تعامل ميان هنرمندان و مسئولان مي‌پردازد و مي‌افزايد: تئاتر در حال حاضر با نبود برخي از اصول بدهي مواجه است. بايستي اعتماد و اعتقاد متقابل بين متولان و تصميم‌گيران تئاتر و هنرمندان به وجود بيايد و اين دو به عنوان دو گروه مجزا و جداي از هم تلقي نشوند.

وي با اظهار تأسف از نبود اين تعامل ميان هنرمندان و مسئولان، بازنگري در دلايل بي‌توجهي به افكار عمومي جامعه تئاتري را مهم ارزيابي مي‌كند تا در ادامه اين كار به آراي اهالي تئاتر توجه بيشتري شود. خواسته‌ها و سياست‌هاي مديريتي منطبق با آرزوها و دغدغه‌هاي خانواده تئاتر شكل بگيرد و ‌‌‌پشت درهاي بسته تصميم‌گيرهاي خرد و كلان هنري و تئاتري انجام نشود.

اين كارگردان معتقد است بايد در عزل و نصب‌ها حتماً اقبال عمومي و تخصص‌گرايي مورد نظر قرار بگيرد و اگر اين اتفاق رخ دهد تعامل مثبت و سازنده‌اي ميان سياست‌گذران فرهنگي و هنرمندان به وجود مي‌آيد كه در نتيجه مي‌توانيم به ماحصل كار كه شكوفايي است اميد ببنديم.

مهرداد راياني مدير تئاترشهر درباره نقش مديران در ايجاد فضاي خلاقه براي تئاتر مي‌گويد: هنوز نتوانسته‌ايم چه از سوي هنرمندان و چه از سوي مسئولان در عرصه تئاترمان شيوه‌هاي منحصر به فردي به وجود بياوريم. دست‌يابي به اين مسئله نيازمند كار جدي و طولاني مدت است و كارهاي كوتاه‌مدت و مقطعي هم اصلاً پاسخ‌گوي اين عرصه نيست.

نقش مديران فرهنگي در تحقق نوآوري و خلاقيت

در ادامه اين بحث محمدعلي خبري درباره نقش مديران فرهنگي در تحقق نوآوري و خلاقيت، در وهله اول دستيابي به يك نقطه ديد مشترك و وحدت كامل در عرصه سياست‌گذاري را واجب مي‌داند. وي ادامه مي‌دهد: برخي مواقع احساس مي‌شود تعدادي از نهادها و گروه‌هاي فرهنگي در جزاير دور از هم قرار دارند و اگر هم ارتباطي با يكديگر دارند اين ارتباط بوسيله پل‌هاي لرزاني به وجود آمده است.

كارگردان «قانون حضرت سلطاني» معتقد است كه وقتي صحبت از نوآوري مي‌شود به نوعي بايد منظومه‌اي كه لفظ فرهنگ و هنر به آن اطلاق مي‌شود اجزايش بايد با هم داراي يك ارتباط معني‌دار باشند و زيربناي تحولات هم داراي ارزش‌هاي فرهنگي، ملي و اسلامي باشد تا به يك معماري همگن و هماهنگ تئاتري برسيم.

خبري نتايج اين ارتباط را در اين مي‌داند كه وقتي مي‌خواهيم در دنياي هنر با هر كشور و فرهنگي گفتمان داشته باشيم اين ارتباط تسهيل شود و با توجه به زيربناي فرهنگي و فكري آنها همراهشان شويم. بايد به سمتي برويم كه معماري تئاتر ايران را با توجه به همه كاركردها سازمان‌دهي كنيم. اين امر مي‌تواند توسط كساني صورت گيرد كه سياست‌گذار هستند و توجه به سياست‌هاي كلان فرهنگي دارند و هنرمندان نيز بايد با همراهي مسئولان و مردم در شكل‌گيري اين زيربناها همكاري كنند.

سالن‌هاي تئاتر را در اختيار افراد معدود نگذاريم

منظوفي‌نيا كارگردان تئاتر در مورد نقش سياست‌گذاران فرهنگي و مديران در مورد تحقق شعار سال 87اظهار مي‌دارد كه در كشورمان تئاتر خصوصي وجود ندارد و اگر هم بخواهيم وجود داشته باشد چون ناگريز بايد از مميزي‌ها و مسائل عرفي تبعيت كند صددرصد نمي‌تواند ماهيت خصوصي داشته باشد در نتيجه كليت تئاتر ما دولتي است و مسئولان امر بايد حمايت‌هاي همه‌جانبه و موثري از هنر نمايش انجام دهند اگر اين حمايت‌ها درباره امنيت شغلي و حرفه‌اي تامين نشود طبيعتا شاهد هيچ نوع حركت سازنده‌اي نخواهيم بود.

وي معتقد است كه تئاتر براي پيدا كردن يك جريان پويا بايد ضابطه‌مند عمل كند اما سالن‌هاي مهم تئاتر تهران كه قلب تپنده تئاتر محسوب مي‌شوند در اختيار قشر خاصي قرار گرفته و هر گروهي نمي‌تواند كارش را در اين سالن‌هاي اساسي و مهم اجرا كند. مهم‌ترين سياست‌گذاري كه بايد صورت بگيرد تمركززدايي از تهران است. در شهرستان‌ها استعدادهاي بسيار خوبي وجود دارد ولي عملاً به علت كمبود امكانات به هدر مي‌روند‌.

حسين جمالي كاگردان «نقالي رومئو و ژوليت» در مورد تاثير مديران و سياست‌گذاران در تحقق نوآوري و خلاقيت در عرصه هنر نمايش اشاره مي‌كند: در وهله اول مديران بايد ‌‌پذيراي پيشنهادات اهالي تئاتر باشند در كنار آن از اين طرح‌ها و ايده‌ها نيز حمايت لازم و بايسته انجام شود.

حجت‌الله عليخاني كارگردان تئاتر در مورد نقش مديران و سياست‌گذران فرهنگي براي تحقق نوآوري و خلاقيت از ماندن وعده‌ها و وعيدها در حد حرف اظهار تأسف مي‌كند و مي‌گويد: بيشتر برنامه‌ها در حد حرف باقي مانده است، بخش‌هاي حمايتي بعد از مدتي به فراموشي سپرده مي‌شود و با نزديك شدن به مناسبت مذهبي ناگهان به فكر حمايت و اجراي كارهاي جديد مي‌افتيم.

به اعتقاد وي چنين رويكردي باعث دلسردي فعالان تئاتر قرآني مي‌شود و حمايت‌ها بايد براي شكل‌گيري يك ژانر پرقدرت قرآني در طول سال تداوم داشته باشد.

حضور بخش خصوصي پررنگ‌تر شود

مجيد گياهچي از مديران فرهنگي در مورد نقش مديران فرهنگي در تحقق چنين حركتي معتقد است: مديران و سياستگذاران فرهنگي به ويژه در بخش دولتي نقش تاثيرگذار و مهمي دارند زيرا كليت تئاتر ما دولتي است و بخش خصوصي حضوري كم‌رنگ در اين عرصه دارد و تمام فرايند توليد تئاتر به نحوي مرتبط با دولت و بخش‌هاي مرتبط با آن است.

وي بنابر اين اساس نقش مديران و سياست‌گذران فرهنگي را چشمگير مي‌داند با اين حال كوشش‌هاي در حال شكل‌گيري تئاتر را كه خودجوش و فراگير است، شايسته توجه و حمايت بيشتري مي‌داند.

اتابك نادري مدير تالار سنگلج در مورد نقش و تاثير مديران فرهنگي در تحقق نوآوري و خلاقيت بر نقش آن در فضاسازي صحه مي‌گذارد و مي‌گويد: مديران فرهنگي مي‌توانند براي نوآوري فضاسازي كنند و در اين زمينه هم كوشش‌هايي صورت گرفته است. مدعاي چنين سخني هم راه‌اندازي جشنواره‌هاي موضوعي ديني است.

در جمع‌بندي موضوعاتي كه در اين 3 گزارش ارائه شد، مي‌توان گفت كه عملي شدن و تحقق راستين شعار سال شكوفايي و نوآوري وابسته به يك يا چند عامل نيست بلكه همكاري و همفكري جمعي مسئولان، هنرمندان، دست‌اندركاران و حتي مخاطبان اين هنر را مي‌طلبد تا در قالبي منسجم و حساب‌شده قابل ارائه به جهان تئاتر نيز باشد. در اين راه نمي‌توان تنها به عنوان سال بسنده كرد و زمان را براي خود محدود به يك سال دانست. مسئله خلاقيت و نوآوري موضوع مهمي براي همه دوران و همه عرصه‌ها است كه اگر اهميت، چرايي و چگونگي آن درك شود، بسياري از مشكلات تئاتر نيز برطرف خواهد شد.
سه شنبه 15 مرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خبرگزاري قرآني ايران]

[مشاهده در: www.iqna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 337]