يك قطره شير مادر يك دريا سلامت

واضح آرشیو وب فارسی:واحد مرکزي خبر: يك قطره شير مادر يك دريا سلامت
قسمت اول
مجيد زندي
همه نعمت ها و حتي نقمت هاي پروردگار يقينا از روي حكمت و قابل تامل و توجه هستند اما شير مادر از آنچنان جايگاه والايي براي تداوم حيات بشر برخوردار است كه خود به تنهايي مي تواند مبناي معرفي مجموعه اي از نعمت ها به شمار آيد همچنانكه براي محاسبه شيريني عسل زيبايي گل و درخشندگي ماه مبنا قرار مي گيرد.
شير مادر فقط در حد سير كردن شكم نوزاد يا حتي فقط در حد يك غذا نيست شير مادر علاوه بر غذا عامل ايمني بخش موثري است كه هيچ دارويي قدرت آن را ندارد دارويي خدادادي كه نوزاد و مادر را در مقابل بسياري از بيماريها خصوصا عفونت ها ايمن مي سازد كه در صورت عدم استفاده از آن چه در كوتاه مدت و چه در طولاني مدت عوارض بسيار زيانبار جسمي و روحي هم براي نوزاد و هم براي مادر خواهد داشت .
تاكنون درباره فوايد استفاده از شير مادر براي نوزاد فراوان گفته شد اما به موازات آگاهي مادران از اهميت اين شير براي نوزاد برخي عوامل اجتماعي و باورهاي غلط در جامعه ما سبب شده كه همچنان يك چهارم نوزادان جامعه از اين موهبت الهي محروم باشند كه كمك به اين 25 درصد از نوزادان و مادران روح گزارش امروز ما را مي سازد .
ما در اين گزارش اگرچه قصد داريم به مناسبت هفته جهاني تغذيه با شير مادر (10 تا 16 مرداد) اين فوايد را يكبارديگر از زبان پزشكان متخصص برشمريم اما پيش از آنكه به فوايد شير مادر براي نوزاد بپردازيم مي خواهيم در مرحله اول فوايد بي شمار آن را براي خود مادر و سلامتي آنها را مطرح سازيم زيرا تغذيه با شير مادر ركن مهمي براي تامين و حفظ سلامتي مادران در زمان شيردهي و دهه هاي آينده خواهد بود كه تاكنون در موارد فراواني از طرح آن غفلت شده است . مادراني كه به دليل شيردهي به نوزاد كمتر دچار بيماري آسمي يا كم خوني و سرطان هاي اختصاصي زنان و بيماري پوكي استخوان شكستگي لكن و حتي جلوگيري از بارداري ناخواسته مي شوند.
هفته جاري در تمام دنيا هفته تغذيه با شير مادر نامگذاري شده تا يكبار ديگر همه مادران و پدران و حتي مسئولان و مجريان دستگاهها و قانونگذاران ارزش شير مادر را فراتر از يك غذا بدانند و به عنوان عاملي موثر در كاهش چاقي و بيماريهاي قلبي و عروقي و سرطان ها بشناسند كه امروزه به درد مزمن و قاتل اصلي نسل بشر تبديل شده اند قاتلاني كه اگر در جستجوي عوامل پديدار كننده و سازنده آنها برويم يقينا يكي از اصلي ترين عوامل را عدم استفاده از شير مادر در طفوليت مي يابيم شيري كه مي تواند يك عمر كودك و مادري را در مقابل بسياري از بيماريهاي جسمي و روحي مصون نگه دارد.
پس در بخش نخست اين گزارش به فوايد شيردهي از سوي مادران مي پردازيم زيرا برخي از اين مادران با توجيه حفظ اندام و يا سلامتي خود نوزاد را از شير خود محروم مي سازند كه ضرر آن متوجه هر دو و حتي جامعه و نسل آينده خواهد شد.
خانم دكتر مريم افراخته متخصص بيماريهاي زنان و دانشيار دانشگاه علوم پزشكي شهيدبهشتي درباره فوايد شيردهي مادران به نوزادان به عنوان يك مادر و يك طبيب مي گويد : حس مادري آنقدر قوي هست كه حتي اگر مورد پيش آيد كه زيان مادر و سلامت كودك هم باشد مادر از خود گذشت مي كند و نيازهاي كودك را برطرف مي سازد اما شير دادن به كودك آنچنان براي مادران مفيد است كه اگر همه مادران به اين اهميت واقف باشند هيچگاه شيرخشك را جايگزين شير مادر نخواهند كرد.
وي مي افزايد : درباره فوايد شيرمادر براي نوزاد فراوان گفته شده اما من مي خواهم اين فوايد را براي جسم خود مادر و به ويژه براي روحيه اش بيان كنم كه براساس تحقيقات فراوان مشخص شده كه شيردهي به نوزاد ضدافسردگي است و سبب افزايش اعتماد به نفس و حس مفيد بودن در ميان مادران مي شود.
وي ادامه مي دهد : همچنين زنان در دوران بارداري دچار اضافه وزن مي شوند كه پس از مرحله زايمان مي بايست اين اضافه وزن كاهش پيدا كند كه موثرترين راه براي كاهش چربي ها شيردهي است و دليل اينكه در يكسال پس از تولد نوزاد وزن مادر كاهش مي يابد اين است كه بدن مادر براي ساختن شير مادر كالري مصرف مي كند و اين توليد كالري در مجموع سبب كاهش وزن مادر و رسيدن به حالت طبيعي قبل از دوران بارداري مي شود.
خانم دكترافراخته مي افزايد : تحقيقات هم نشان مي دهد خانمهاي كه به نوزاد خود شير مي دهند به طور طبيعي لاغر مي شوند در حاليكه اين چاقي غيرطبيعي در مادراني كه به نوزادان خود شير نمي دهند باقي مي ماند و مي تواند عوارض چاقي را با خود به همراه داشته باشد.
اين متخصص زنان درباره فوايد ديگر شيردهي به نوزاد براي مادران مي افزايد : هنگامي كه خانمها به كودك شير مي دهند ماده اي در خون آنها توليد مي شود به نام « اكسي توسين » كه هورمون شيردهي هم ناميده مي شود اين هورمون سبب مي شود كه استرس مادر را كاهش مي دهد و خود اكسي توسين با اثري كه روي رحم دارد باعث مي شود كه خون ريزيهاي بعد از زايمان را كاهش دهد خون ريزيهايي كه بعضا تا 6 هفته يا چهل روز طول مي كشد . در حاليكه اين خون ريزيها مادر را كم خون مي كند و اين هورمون شيردهي سبب جمع شدن رحم و كاهش خون ريزي مي گردد. و همين بازگشت رحم به حالت قبل سبب ايجاد آرامش كاهش دردشكمي و كاهش شدت كم خوني مي گردد.
وي مي افزايد : كسي كه كم خوني نداشته باشد و يا خون ريزيهايش مهار شود راحت تر زندگي مي كند و با بيماريها هم راحت تر مبارزه مي كند زيرا يكي از علل اصلي ضعف ناشي از كم خوني ريشه در عدم شيردهي دارد.
خانم دكترافراخته مي افزايد : همچنين براساس نتايج پژوهش هاي علمي اكسي توسين عامل موثر ضدافسردگي پس از زايمان است . همچنين تجارب علمي ثابت كرده است كه مادران شيرده فشار خون طبيعي تري دارند ضمن آنكه مادران شيرده در برابر مشكلات مقاوم تر مي شوند كه در كنار قوي تر شدن نوزادان مادران شيرده امتيازات فراواني براي آنها پديد مي آيد زيرا مادري كه نوزادش مريض نشود خودش هم از لحاظ روحي و هم از لحاظ جسمي سالم مي ماند زيرا علاوه بر اينكه هرچند روز مجبور نيست در مطب پزشكان باشد خواب و استراحت طبيعي هم خواهد داشت كه قابل اندازه گيري مادي و محاسبه با پول نيست .
عضو هيات علمي دانشگاه علوم پزشكي شهيدبهشتي مي افزايد : يك نكته بسيار مهم براي خانمها حفظ سلامتي خانمها با شيردهي به كودك است و اين حرف كه بسياري از خانمهاي مراجعه كننده به ما را هم قانع مي كند اين است كه با شير دادن پستان به رشد و تكامل منتهايي خودش مي رسد يعني ما هميشه در بررسي بيماريهاي زنان از خانمها سئوال مي كنيم كه آيا حامله شده اند يا خير شير داده اند يا خير چون با شنيدن جواب مثبت محاسبات ما هم تغيير مي كند زيرا شير دادن پستان را به بلوغ كامل مي رساند و هنگامي كه سلول هاي پستان به رشد نهايي رسيده باشد خود به خود ضدسرطان سينه عمل مي كنند و در اين مرحله فاكتورهاي كه در معرض سرطان هستند مقاوم مي شوند بنابراين مي بينيم خانمهايي كه شير داده اند به مراتب كمتر و كمتر دچار سرطان سينه شده اند تا خانمهايي كه به فرزند خود شير نداده اند بنابراين شيردهي به نوزاد يك اثر محافظتي براي خانمها براي محافظت در برابر سرطان سينه دارد كه بسيار گرانبهاست ضمن آنكه مطالعات جديد نشان داده است كه شيردهي مادران سبب كاهش شديد احتمال بروز سرطان تخمدان هم مي شود.
وي مي افزايد : امروز در دنيا سرطان تخمدان عامل خيلي بزرگي در مرگ و مير زنان و از نمونه سرطان هاي بدخيم و پيش رونده و بسيار بد است كه معمولا هنگامي كه سرطان تخمدان را تشخيص مي دهيم احتمال درمان آن به حداقل ممكن مي رسد كه درصد مرگ و مير آن نيز بسيار زياد است .
خانم دكترافراخته ادامه مي دهد : ممكن است ما نتوانيم اين مطالب را به همه خانمها بگوئيم چون در دسترس ما نيستند در حاليكه مطالب فوق خبر بسيار مهمي براي همه زنان است كه نمي توانند از آن بي تفاوت بگذرند.
خانم دكترافراخته درباره باورهاي غلط موجود در خصوص تغيير فيزيولوژي ظاهري بدن خانمها به دنبال شيردهي به نوزاد هم مي گويد : اين باور غلط است و به هيچوجه ريشه هاي علمي ندارد زيرا بسياري از خانمها را مي بينيم كه بدون شيردهي هم چنين وضعيتي دارند و تغيير ظاهري ربطي به شيردهي ندارد ضمن آنكه مي توانند با پوشيدن لباس مناسب زير از بروز تغييرات جلوگيري كنند.
اين پزشك متخصص زنان مي گويد : همچنين تحقيقات نشان داده است كه مادراني كه به فرزند خود شير مي دهند در سنين پيري كمتر دچار پوكي استخوان مي شوند كه علت آن اگرچه هنوز كاملا شناخته شده نيست اما ممكن است به اين علت باشد كه چون هنگام شيردهي استروژن خون مادر كاهش مي يابد و ممكن است در كوتاه مدت بافت استخواني آنها كاهش يابد اما در بلندمدت ترميم استخوان با شدت ادامه مي يابد و تراكم استخوان آنها زياد مي شود.
خانم دكترافراخته افسردگي را يكي از بيماريهاي قرن معرفي مي كند و مي افزايد : با شيردهي مادر حسن مفيد بودن در مادر به حد كمال مي رسد زيرا همينكه مي بينند انساني به او وابسته است دچار افسردگي نمي شود زيرا اعتماد به نفس مادر با شيردهي افزايش مي يابد و در علم پزشكي رابطه بين مادر و نوزاد را به عنوان « باندينگ » مي شناسيم زيرا عشق و علاقه به فرزند در مادر بسيار زياد مي شود و خانمهايي كه شير نمي دهند بيشتر در معرض افسردگي پس از زايمان قرار مي گيرند.
وي در پاسخ به اين سئوال كه بخشي از اين باور غلط اجتماعي هنوز در ميان بانوان پزشك نيز وجود دارد كه براي فعاليت هاي پزشكي نوزاد خود را از شير مادر محروم مي سازند مي گويد : ما آنقدر در اين زمينه كارگاه و دوره هاي آموزش تغذيه با شير مادر حتي براي پزشكان و دانشجويان پزشكي گذاشتيم كه واقعا چشمگير است ولي تبليغات شيرخشك هم آنقدر پرهياهوست كه بسياري از افراد و حتي پزشكان را فريب مي دهد همچنانكه بسياري از پزشكان هم از عيوب غذاهاي « فست فود » آگاه هستند مي دانند روغن جامد سيگار و... زيانبار است اما به اشتباه به سراغ آن مي روند كه نياز به فرهنگ سازي گسترده تري دارد. و اين كار نيز همانند ساير كارها هزينه هايي لازم دارد تا همه به سود سرشار اين كار حتي بيشتر از درآمدهاي پزشكي و اداري و... واقف شوند در اين ميان ورزش هم چنين حالتي دارد بسياري از افراد مي دانند ورزش براي سلامتي آنها مفيد است اما كمتر ورزش مي كنند و در اين ميان ما و شما هم سعي خود را مي كنيم كه اميدواريم موفق شويم اگرچه موفقيت ما هم فراوان بوده كه توانستيم در مقابل هجوم گسترده تبليغاتي كمپاني هاي توليد شيرخشك مقاومت كنيم . در حاليكه اين شركت ها و نمايندگان آنها بسيار علاقمند هستند بخشي از سود خود را حتي به پزشكان بدهند كه آنها هم مبلغ شيرخشك باشند كه اميدوارم اين روند هم معكوس شود.
آقاي دكترناصر كلانتري متخصص اطفال و دانشيار دانشگاه علوم پزشكي و رئيس انجمن علمي تغذيه با شير مادر هم در اين زمينه مي گويد : مزاياي تغذيه با شير مادر براي خود مادر آنقدرها هست كه مي توانيم آن را انگيزه اي كافي براي مادران بدانيم كه مادران سعي كنند بچه خودشان را با شير خودشان تغذيه كنند اولين دليل ما هم اين است كه ما اصرار داريم بچه را بلافاصله بعد از تولد حتما روي سينه مادر بگذارند تا كودك در 30 دقيقه اول تولد شير را از سينه مادر بخورد مهمترين مزيت اين كار براي مادران يعني در زمانيكه هنوز خروج جفت كامل نشده و خونريزي وجود دارد اين كار نوزاد همانند يك دارو و درمان براي مادر عمل مي كند كه سبب انقباض عضلاني و تخليه جفت و... كاهش ميزان خونريزي مي شود.
وي مي افزايد : در جهان در حال توسعه و به ويژه در كشور ما كه عمده مادران كم خوني ناشي از فقر آهن يا كمبود ذخاير آهن دارند اين كار درمان كم خوني و پيشگيري از عوارض ناگوار خونريزي بعد از زايمان است كه سالانه جان بسياري از مادران را مي گيرد و يا حتي اگر زنده بمانند و بيماري كم خوني داشته باشند عوارضي ناشي از كم خوني را همه مي دانيم كه سالها با مادر خواهد ماند كه ضعف مفرط كم حوصلگي و بي حالي كاهش ظرفيت و تحمل پياده روي و كار و... از نشانه هاي كم خوني فقر آهن است كه همچنين منشا بسياري از بيماريها از جمله بيماريهاي عفوني هم هست .
وي علاوه بر كاهش طبيعي وزن مادر در دوران شيردهي حذف عوارض چربي خون را از ديگر فوايد شيردهي مادر به نوزاد مي داند و مي افزايد : حتي آن دسته از بانواني كه به تناسب اندام فكر مي كنند اگر به نوزاد خود شير دهند خلقت پروردگار به گونه اي است كه چربي هاي اضافي در اين دوران به طور طبيعي سوزانده مي شود.
دكتركلانتري مي گويد : يكي از فوايد غيرقابل انكار حذف حاملگي هاي ناخواسته و پي درپي با شيردهي به نوزاد است كه اگر مادراني از شير دادن به نوزاد پرهيز كنند و دچار حاملگي ناخواسته شوند به « سندرم تهي شدن ذخاير مادر » دچار مي شوند كه به عبارتي مادر از لحاظ جسمي نابود مي شود و دچار پوكي استخوان مي گردد و ساير مواد معدني موردنياز بدن تخليه شده و دچار پيري زودرس مي شوند.
رئيس انجمن علمي تغذيه با شير مادر مي افزايد : مزيت ديگر شيردهي به نوزاد براي مادر علاوه بر مصونيت از انواع سرطان ها اين است كه چنين مادراني معمولا زندگي آرامتر سالم تر و راحت تري دارند در حاليكه عده اي فكر مي كنند شيرخشك راحت تر است در حاليكه علاوه بر هزينه هايي كه بابت شيرخشك وجود دارد وابستگي به آن نيز مشكلات خاص خود را دارد داروخانه اي شيرخشك موردنظر راندارد و پيدا نمي شود در يك سن به نوزاد مي سازد و درمرحله اي سازگار نيست عوارض ناشي از شيرخشك هاي مانده در انبار و... حتي يك بي توجهي ساده اي كه مي تواند از آب آلوده باشد و سبب بيماري كودك مي شود و يا بي احتياطي براي نگهداري شير آماده و خوردن شير مانده مسموميت و بيماريهاي مكرري كه شيرخواران تغذيه شونده با شيرخشك به آن دچار مي شوند آسايش و آرامش را از مادر مي گيرد. حالا اگر از مسايل اقتصاد خانوادگي بگذريم كه البته آنهم مشكلات فراواني براي عده اي ايجاد مي كند اما چون دچار چشم همچشمي شدند مشكلات مالي را عليرغم اضطراب موجود تحمل مي كنند ضمن آنكه اثرات سو كم خوابي مادران و پدران شاغل نوزاداني كه با شيرخشك تغذيه مي كنند بسيار وسيع تر از حد يك مصاحبه است كه بتوان همه آنها را مطرح كرد كه نه خود مي توانند دل به كار بدهند و نه كار آنها مي تواند مفيد باشد كه در مجموع عارضه روحي و رواني تغذيه با شيرخشك براي مادران مي ماند.
دانشيار دانشگاه علوم پزشكي شهيدبهشتي درباره مزاياي اقتصادي تغذيه با شير مادر در سطح كلان كشور مي افزايد : هر نوزادي به طور متوسط ماهانه 6 قوطي شيرخشك مصرف مي كند كه اگر قرار باشد هر قوطي شيرخشك را به قيمت فعلي 6 تا 7 هزار تومان محاسبه كنيم حدود 50 هزار تومان در ماه هزينه شير يك كودك مي شود كه در سال فقط بابت مصرف شيرخشك حدود 700 هزار تومان از محاسبه خانواده و كشور بابت يك نوزاد شيرخوار صرف مي شود كه جزو هزينه هاي تحميل شده به خانواده و اقتصاد كشور است و اكثر خانواده هاي متوسط و معمولي ما براي پرداخت چنين پولي دچار مشكل هستند كه اگر هزينه هاي مربوط به بيماريهاي مرتبط با مصرف شيرخشك را هم به آن اضافه كنيم رقم كلاني مي شود كه به آساني قابل محاسبه و اندازه گيري نيست .
وي ادامه مي دهد : اگرچه آمار دقيق راجع به تعداد نوزادان مصرف كننده شيرخشك در كشور را در اختيار ندارم اما براساس همان محاسبه 25 درصد نوزادان كشور از شيرخشك استفاده مي كند و 20 تا 25 درصد يك ميليون و 200 هزار نوزاد متولد شده در كشور بخواهد ماهانه 6 قوطي شيرخشك استفاده كنند در سال حدود 22 تا 25 ميليون قوطي خشك مصرف مي كنند كه آمار واردات هم رقم 25 تا 27 ميليون قوطي شيرخشك اعلام شده است كه از سوي نوزادي مصرف مي شود كه مادران آنها بدون توجه به مسايل زيربنايي تغذيه با شير مادر آن را در اختيار نوزادان مظلوم قرار مي دهند.

به هر حال در بخش مربوط به به فوايد موهبت الهي شير مادر براي خود مادر بايد اقرار كرد كه اين شيردهي نه تنها سبب تضمين سلامت نوزاد مي شود كه در شماره آينده به آن خواهيم پرداخت سبب تضمين سلامت مادر و طول عمر او هم خواهد شد كه بسيار مورد غفلت قرار مي گيرد.
در پايان اين بخش ذكر يك مساله هم حياتي است كه بدانيم مصرف شيرخشك تنها مشكلات يك مرحله اي ندارد بلكه همچنانكه اشاره شد همانند مصرف سيگار تبعات بعدي هم دارد كه در قالب بيماري بلندمدت مادران هزينه هاي مالي و جسمي و روحي فراواني به مادر و نوزاد و ديگر اعضا خانواده وارد مي سازد كه به هيچ وجه قابل اندازه گيري و محاسبه نيست . اين نوع مصرف همانند كوه يخي در درياست كه عده اي تنها نوك قله آن را مي بينند و از روي غفلت به آن نزديك مي شوند در حاليكه سنگيني بار آن آنقدر هست كه مي تواند منجر به نابودي و يا تحميل هزينه هاي فراوان شود.
هم اكنون حدود 25 درصد از نوزادان و مادران ايراني از موهبت شير مادر و شيردهي محروم هستند مادراني كه پيش از آنكه فايده اي به نوزاد برسانند خود را از سلامتي جسم و روح و فوايد بي شمار شيردهي محروم مي سازد.
خانم دكتر مريم افراخته متخصص بيماريهاي زنان و دانشيار دانشگاه علوم پزشكي شهيدبهشتي : شير مادر به عنوان داروي ضد افسردگي ضد سرطان ضد كم خوني و عاملي براي افزايش ايمني بدن در مقابل بيماريها و افزايش اعتماد به نفس و حس مفيد بودن براي مادران است و اگر همه مادران به اين اهميت واقف باشند هيچگاه شير خشك را جايگزين شير خود نخواهند كرد.
دكتر ناصر كلانتري متخصص اطفال و رئيس انجمن علمي تغذيه با شير مادر : تغذيه با شير مادر سبب كاهش بيماري در نوزاد مي شود و مادر كودكي كه كمتر مريض مي شود خود نيز زندگي آرامتر سالم تر و راحت تري دارد
مصرف شير خشك سالانه 700 هزار تومان براي خانواده نوزاد هزينه اقتصادي دارد كه اگر هزينه هاي بيماري نوزاد و مادر را به آن اضافه كنيم هيچگاه قابل محاسبه نخواهد بود.
دوشنبه 14 مرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: واحد مرکزي خبر]

[مشاهده در: www.iribnews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 231]