واضح آرشیو وب فارسی:اطلاعات: استادديناني: سهروردي از ايران باستان آغاز و به نورمحمدي ختم ميكند
![](http://www.ettelaat.com/new/newdata/2008/08/08-04/11-11-18.jpg)
«سهروردي مسلماني است كه از فرهنگ ايران باستان آغاز و به نور محمدي ختم ميكند و هيچ فيلسوفي در جهان اسلام به اندازه او با قرآن مأنوس نبوده است».
به گزارش ايسنا دكتر غلامحسين ديناني در نشست سهروردي و نورمحمدي كه در شهر كتاب مركزي برپا شد، در سخناني گفت: ما در دورهاي زندگي ميكنيم كه دوره مدرن و پسامدرن است و قبل از اين هم در قرون گذشته، انديشههاي يونان و سهروردي كمتر موردتوجه بوده است. مادامي كه انسان داراي عقل ابزاري است و عقل را به عنوان ابزار به كار ميگيرد، با سهروردي نميتواند زندگي كند، در گذشته هم همين طور بوده؛ اما امروز ابزاري بودن عقل، بيش از هر زماني آشكار است؛ به خصوص بعد از دكارت كه بنيان فلسفياش «ميانديشم، پس هستم» است و تفكر او، چهره جهان را عوض كرده؛ يعني دنياي قبل از دكارت با بعد از دكارت فرق ميكند. به نظرم دنياي جديد، مديون اين تفكر دكارت است؛ اما اين تفكر به همان اندازه كه مهم است، سهمناك نيز هست. بشري كه با عقل ابزاري كار ميكند، نميتواند با عقل اشراقي رابطه داشته باشد.
ديناني با اشاره به دو جمله سهروردي در اين باره گفت: سهروردي جملهاي دارد كه ميگويد وقتي قرآن ميخوانيد، با وجد و نشاط بخوانيد و قرآن را چنان بخوانيد كه فكر كنيد فقط در شأن شما نازل شده است و شما مخاطب خداوند بودهايد.اوهمچنين يك عبارت ديگر هم دارد كه بسيار عجيب است و ميگويد دستخوش بازي الفاظ نشويد، زيرا وقتي در قيامت همه مبعوث ميشويد، در آن روز شايد از هر هزار نفر، 999 نفر كشته شده الفاظ هستند و سرشان با عبارات بريده شده است.
او در ادامه متذكر شد: عبارت چنان زخمي به انسان ميزند. گاهي عبارات فلسفي، گاهي عبارات بومي، گاه علمي و... باعث مغالطه ميشود. مغالطات ما را پريشان ميكند و زندگي معنوي ما را پريشان ميسازد. اگر مي خواهيم دچار مغالطه نشويم، بايد از عقل ابزاري استفاده كنيم. حالا سؤال اينجاست كه عقل ابزاري چيست؟ آيا هيچ فكر كردهايد «من» منهاي عقل چيست؟ عقل ابزاري چيست؟ عقل، هدف و مقصد است. حال ممكن است كار ابزاري هم بكند. عقل ابزارساز است، حتي منطق را ميسازد. منطق محدوده دارد؛ اما محدوده عقل كجاست؟ كانت ميگويد عقل در محدوده طبيعت است و در محدوده متافيزيك راهي ندارد؛ بنابراين محدوده عقل، فيزيك نيست و متافيزيك جولانگاه عقل است.
اين نويسنده آثار فلسفي ادامه داد: من نميگويم عقل نامحدود است. عقل محدوده دارد؛ اما مرز عقل كجاست؟ آيا لايتناهي است؟ نه، فقط خداوند لايتناهي است. مرز عقل، نيستي و عدم است.دار هستي جولانگاه عقل است؛ اما مرز دارد. ولي چه كسي ميداند ماهيت نيستي چيست؟ جايش كجاست؟
اين استاد دانشگاه همچنين گفت: اولين سپيدهدم هستي و فجر هستي كجاست؟ سهروردي ميگويد اين موضوع كي و زمان ندارد. اولين سپيدهدم هستي از يك بينشان محض بوده است كه هيچ چيز نميتوان درباره آن گفت. سهروردي ميگويد آن نور، عقل بود. وقتي دست به آفرينش زد، اولين چيز عقل بود. نه كوه، نه كهكشان و نه هر عنصر ديگر در طبيعت وجود نداشت؛ بلكه عقل بود، عقل كل كه نور حق است و ابزار نيست. در احاديث اسلامي هم به اين موضوع اشاره شده است، ديناني اين موضوع را نقطه اختلاف سهروردي و ارسطو دانست و ادامه داد: يونان از هستي صحبت ميكند و ايران باستان از نور؛ يعني دو تمدن بزرگ دنيا از هستي و نور سخن ميگويند.
وي اشراق را عقل دانست و توضيح داد: ذات اشراق عقل است، اما نه عقل ابزاري. در احاديث ما آمده است كه عقل صادر شده و همه چيز مادون عقل است. بعد از عقل، نفس كل كه پايينتر از عقل است، قرار ميگيرد و اين همان تصويري است كه سهروردي ارائه ميدهد.
ديناني با اعتقاد بر اينكه افلاطون تحت تأثير فرهنگ ايران بوده است، توضيح داد:افلاطون از حاكم حكيم سخن ميگويد؛ يعني فيلسوف شاه. اين نظريه ايرانيان بوده كه «سوشيانتها» و بختآوران از آن سخن گفتند. بختآوران ايران از آن سخن گفتهاند كه افلاطون نيز اتفاقاً از «سوشيانتها» سخن گفته است. افلاطون از تنازع خير و شر سخن ميگويد و اين دقيقاً چيزي است كه تئوري ايران باستان درباره تنازع يزدان و اهرمن مطرح ميكند.
ابراهيمي ديناني همچنين با اشاره به كتاب «ارداويرافنامه» درباره سير ملكوت، بهشت و جهنم كه افلاطون نيز در كتاب دهم جمهوري به آن اشاره كرده است، تصريح كرد: سهروردي از اين فرهنگ سخن ميگويد و صادر اول را عقل ميداند و نور هستي را نيز عقل ميداند. سهروردي انبيا (ع) را انسانهايي كامل ميداند و مطرح ميكند كه كمال انسان در كمال عقل است.
او در ادامه متذكر شد: نبي در اعتقادات ما يعني عقل كل. همه انبياي ما به خصوص حضرت محمد (ص) عقل كل هستند و محمد (ص) خاتم است؛ يعني خاتم عقل كل است. در مسيحيت، مسيح ظهور عقل است؛ بنابراين نبي ظهور عقل محسوب شده و خدا بينشان است.
ديناني در عين حال گفت: مسيحيت دچار گرفتاريهايي است و به تثليث اعتقاد دارد؛ اما فرهنگ ما ميگويد خدا بينام و نشان است. وصال ابدي، هجران ابدي و ظهور در عقل كل است و كاملترين عقل، حضرت ختمي مرتبت (ص) است.
اين استاد دانشگاه بيان كرد: همه انبيا از نور شروع ميكنند، اولين پيامبري كه از نور صحبت كرده، زرتشت بوده است. حضرت موسي نيز در كوه طور از نور سخن گفته است و نور محمدي كاملترين نور است.
دوشنبه 14 مرداد 1387
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: اطلاعات]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 286]