نگاهي به وضعيت منابع طبيعي ايلام و ضرورت توجه به آن

واضح آرشیو وب فارسی:ايرنا: نگاهي به وضعيت منابع طبيعي ايلام و ضرورت توجه به آن
داخلي. اقتصادي. منابع طبيعي.

ايلام سرزمين بلوط و دره‌هاي زيبا، ديار كوههاي مانا و سر بر فلك كشيده، زادگاه مردان و زنان سختكوش و با طراوت، خطه خونرنگ دليري و استقامت هنوز داراي زيبايي و شكوه است.

جنگلهاي وسيع و زيبايش، دشتهاي بكر و تماشايي‌اش كه در فصل بهار دامني مخملين و رنگين از سبزه‌ها و گلهاي وحشي زيبا برتن مي‌كنند چشم را مي‌نوازد و مسحوركننده هر رهگذري مي‌شوند كه لحظاتي بماند و خالق يكتا را به خاطر اين همه صنع و زيبايي آفرين گويد.

ايلام، سرزمين آفتاب با قدمتي به اندازه تاريخ پرتمدن ايران زمين همان آلامتو ديار خوش عيلام باستان از گذشته تا كنون بوده‌است اما اكنون به گفته كارشناسان منابع طبيعي استان منابع طبيعي‌اش دستخوش مشكلات عديده شده‌است.

پوشش گياهي مسلط جنگلهاي ايلام همچون ديگر رويشگاههاي زاگرس پوشيده از گونه‌هايي مختلف بنه و بلوط موسوم به مرواريد سبز مزين به گونه‌هايي از درختان ارژن، تاي، بادام،زالزالك، انجير، ون، گلابي و گردو است.

كارشناسان منابع طبيعي استان ايلام معتقدند، به واسطه تخريب بي‌رويه جنگلهاو اجراي برخي طرحهاي عمراني نظير گازرساني و...دشتهاي بكر و درختان زيباي اين ديار در معرض نابودي و تخريب است.

به گفته آنان، جنگل‌هاي استان ايلام با قابليت‌هاي نهفته و بالفعل چوب، انرژي، گردشگري، دامپروري، پرورش طيور و زنبور عسل يكي از اميدهاي ايلام براي توسعه و اشتغالزايي پايدار در بخشهاي مختلف كشاورزي است.

روند تخريب مراتع و جنگلهاي استان ايلام به علت بهره‌برداري بي‌رويه توسط دامپروران و روستاييان شدت بيشتري به خود گرفته است.

اين در حالي است كه تخريب اين منابع خدادادي و اقتصادي، موجب نگراني بيشتر علاقه‌مندان به منابع طبيعي در استان ايلام شده است.

امسال همچنين به دليل شدت سرشاخه زني درختان بلوط براي تعليف دامهاي عشاير، خطر خشك شدن درختان جنگلي و كاهش عمر آنان وجود دارد.

يك كارشناس منابع طبيعي گفت: بهره‌برداري بي‌رويه طي دو دهه اخير موجب فرسايش خاك ، نابودي پوشش گياهي و بي‌حفاظ شدن مناطق جنگلي و مرتعي در مقابل سيلابها و بارندگيهاي فصلي شديد شده است.

"عليرضا طولابي" گفت: ايجاد تعادل ميان دام و مرتع، اجراي طرحهاي حفاظتي و آبخيزداري ، آبخوانداري ، بوته‌كاري و بذر پاشي در جهت احياي پوشش گياهي مي‌تواند ، روند تخريب اين مراتع را متوقف كند.

وي گفت: روند بيابان‌زايي در اين استان با توجه به تغييرات اقليمي و فعاليتهاي انساني در حال پيشروي است.

وي افزود: خشكساليهاي چند سال گذشته و تخريب مراتع به علت بهره‌برداري بي رويه باعث بياباني شدن عرصه‌هاي طبيعي استان شده است.

وي، عرصه بيابانهاي استان ايلام را حدود ‪ ۸۰‬هزار هكتار عنوان كرد و گفت:
در شهرستان دهلران حدود ‪ ۲۰۰‬هزار هكتار مرتع در معرض بياباني شدن قرار دارد.

وي پيشروي بيابانهاي مرزي عراق، افزايش جمعيت، نياز به زمين كشاورزي و اراضي زراعي و بهره برداري بي‌رويه از سفره‌هاي آبي را از جمله عوامل موثر در امر بيابان زايي اين شهرستان نام برد.

وي، طرحهاي تعادل دام و مرتع، صيانت و توسعه جنگلها، حفاظت و مميزي اراضي را از جمله طرحهاي منابع طبيعي استان در جهت بيابان زدايي عنوان كرد.

وي گفت: امسال با توجه به وقوع خشكسالي و ضرورت نگهداري از عرصه‌هاي احيايي از محل اعتبارات ملي بخش مرتع يك ميليارد و ‪ ۱۲۸‬ميليون ريال اختصاص يافته است.

وي افزود: تنها با اجراي يك برنامه بلند مدت ‪ ۲۰‬ساله فعاليتهاي اصلاحي، احيايي و بازدارنده و اختصاص اعتبارات لازم و همچنين مشاركت مردم مي‌توان با پديده بيابان زايي در استان ايلام مقابله كرد.

وي افزود: استان ايلام داراي يك ميليون و ‪ ۲۰۰‬هزار هكتار مرتع است كه از اين ميزان ‪ ۵۰۰‬هزار هكتار آن فقير و ضعيف است.

وي افزود: مراتع استان ايلام همه ساله در آغاز فصل چراي دام پذيراي هفت هزار خانوار عشاير با بيش از دو ميليون راس دام است كه بيش از چهار برابر ظرفيت مراتع استان ايلام است.

وي از روستائيان و عشاير ايلامي خواست نسبت به حفاظت و حراست از منابع طبيعي توجه بيشتري داشته باشند.

رييس حفاظت و امور اراضي منابع طبيعي ايلام گفت: اين جنگل‌ها كه مامن دامداران عشاير، تفرج‌گاه مردمان خسته از شهر و محل درآمد زنبورداران، صمغ چينان است، سال به سال تنك‌تر و فقيرتر مي‌شوند و پوشش گياهي آنان از بين مي‌رود.

"حجت الله فتحي" افزود: سالانه بيش از هشتاد تن سقز(صمغ درخت بنه) توسط بيش از ‪ ۶۰۰‬كارگر بومي منطقه از منابع جنگلي استان استحصال مي‌شود.

وي گفت: در فصل پاييز از درخت بنه علاوه بر "سقز" روزانه پنج تن پسته وحشي موسوم به "ونوشگ" برداشت شده كه عايدي جانبي براي هزاران نفر از مردم منطقه است.

وي گفت: يك محصول مهم ديگر جنگل‌هاي ايلام "كتيرا" است كه درسالهاي اخير استحصال آن به فراموشي سپرده شده است.

فتحي افزود: جاذبه‌هاي گردشگري و دشتهاي بكر و زيباي استان در كنار آثار تاريخي برف‌گير و جنگلي، رودخانه‌هاي ديدني وآبشارهاي زيبا مي‌توانند سالانه هزاران گردشگر را به ايلام بكشانند.

معاون حفاظت و امور اراضي منابع طبيعي استان گفت: بهره‌گيري از جنگل براي رسيدن به رشد و توسعه پايدار مشروط به حفظ و احيا اين منبع خداداي است.

"يحيي ميرزايي" افزود: استان ايلام داراي سه ميليون و ‪ ۲۰۰‬هزار راس دام متعلق به ‪ ۱۱‬هزار خانوار عشاير منطقه، در فصل تعليف ييلاقي از جنگل‌ها و مراتع استان بهره‌برداري مي‌كنند.

وي گفت: اين در حاليست كه جنگلها و مراتع اين استان تنها ظرفيت ‪۶۵۰‬ هزار واحد دامي را دارند.

كارشناسان توسعه مي‌گويند: از چهارده رودخانه دايمي كه همچون كمربند جنگل‌هاي ايلام را در بر مي‌گيرند مي‌توان در توليد و تامين انرژي از طريق ايجاد نيروگاه برق آبي بيشترين بهره را برد.

رييس مرتع و بيابان زدايي استان ايلام گفت: طي چندماه گذشته در راستاي بيابان زدايي عمليات غني‌سازي ، بوته كاري، بذر پاشي و مراقبت در بيش از ‪ ۱۸‬هزار هكتار از جنگل‌هاي استان انجام شده است.

"مهرداد كهزادي" افزود: براي اجراي اين طرح‌ها دو ميليارد و ‪ ۸۰۰‬ميليون ريال اعتبار از محل منابع استاني و ملي اختصاص يافته است.

وي نبود هماهنگي و ارزيابي زيست محيطي دستگاه‌هاي اجرايي در مرحله طراحي و اجراي طرح و نبود انسجام و حساسيت لازم تشكل‌هاي غيردولتي در جلوگيري از تخريب عرصه‌هاي منابع ملي را دربوجود آمدن اين وضعيت موثر مي‌داند.

وي،انتقال خطوط نفت، گاز و فيبر نوري، احداث كارخانه‌هاي سيمان و بهره‌برداري منابع مورد نياز آنان، احداث شهركهاي صنعتي، آبرساني به شهر ايلام و احداث راه از جمله طرحهايي ذكر كرد كه موجب تخريب بخشي از منابع طبيعي استان ايلام مي‌شوند.

كهزادي گفت: با ادامه روند كنوني، وضعيت منابع طبيعي ايلام در آينده، نگران‌كننده خواهد بود.

وي افزود: بايد همانند ديگر كميته‌هاي ستاد حوادث غير مترقبه استان، كميته‌اي نيز براي گوشزد كردن اهميت منايع طبيعي به دستگاههاي اجرايي وجود داشته باشد.

وي گفت: بر اساس اطلاعات موجود ‪ ۱۴۰‬هزار هكتار از عرصه‌هاي طبيعي ايلام واقع در شهرستان گرمسيري دهلران و مهران در معرض فرسايش بادي قرار دارند.

وي افزود: فرسايش بادي در اين منطقه حالت تشديدشونده دارد كه در صورت عدم كنترل صحيح و به موقع مناطق زيادي از جمله شهرستان دهلران را تهديد مي‌كند.

وي گفت:حفظ منابع طبيعي بايد به فرهنگ عمومي و دغدغه همگاني مردم و مسوولان تبديل شود زيرا تفكر و انديشه انسانها در حفظ، احيا و بازسازي و يا تخريب منابع طبيعي موثر است.

وي افزود: حضور مستمر دام و مراتع، چراي بي‌رويه، فقر پوشش گياهي، توسعه اراضي كشاورزي، استفاده بي‌رويه از آبهاي زير زميني و بروز خشكسالي- هاي ممتد از جمله عوامل موثر در بيابانزايي در ايلام است.

وي گفت: آموزش و پرورش، رسانه‌هاي گروهي و دانشگاه‌ها موظفند اهميت حفاظت از منابع طبيعي به عنوان بستر حيات و توسعه پايدار را به همه اقشار جامعه بشناسانند.

وي ابراز اميدواري كرد، با دلسوزي و پيگيري همه مسوولان هر فردي يك كارشناس آگاه منابع طبيعي باشد.

مدير كل منابع طبيعي ايلام نيز در اين‌باره گفت: خسارت وارده به منابع طبيعي استان ناشي از اجراي طرحهاي عمراني از ديگر عوامل انساني و طبيعي پيشي گرفته است.

"عبدالرضا بازيار" افزود: با اين وجود اجراي پروژه‌هاي عمراني ضرورت استان است و ناگزير به پذيرش آن هستيم.

وي گفت: كارفرمايان طرح‌هاي عمراني موظف به ارزيابي زيست محيطي شرايط اجراي طرح و كسب تاييد از ادارات منابع طبيعي و محيط زيست مي‌باشند.

وي افزود: انتخاب مسير و جانمايي پروژه‌ها بايد به گونه‌اي باشد كه خسارت ناشي از اجراي آن به حداقل برسد.

وي گفت: متاسفانه ارزيابي اوليه برخي از طرحها به طور اصولي و صحيح صورت نگرفته و موجب تغيير مسير و تخريب عرصه‌هاي منابع ملي مي‌شود.

وي افزود: براي جبران خسارات وارده به منابع طبيعي، مبالغي از مجريان طرحهاي عمراني اخذ و در زمينه اصلاح، بهبود و بازسازي مناطق آسيب ديده صرف مي‌شود اما متاسفانه هيچگاه منابع طبيعي جايگزين نخواهد شد.

وي افزود: مسير خط انتقال گاز ايلام اسلام آباد، بيش از ‪ ۱۴‬هزار متر مربع از مراتع استان، ‪ ۳۵۰‬اصله درخت بلوط، ‪ ۶۵۰‬اصله نهال بلوط و بيش از ‪ ۲۴۰‬بوته جنگلي را از بين برده و سبب فرسايش و تخريب خاك شده است.

وي گفت: خط انتقال برق فشار قوي از سد سيمره به سمت چوار ‪ ۴۱۶‬هزار متر مربع مرتع و بيش از ‪ ۱۱‬هزار اصله درخت و درختچه را نابود كرده است.

وي گفت: اجراي طرح‌هاي عمراني دولت علاوه بر تخريب مستقيم منابع طبيعي اين استان تاثيرات مخرب اجتماعي و زيست محيطي ديگري نيز به همراه دارد.

وي، به احياي مناطق تخريب شده بوسيله درختكاري و حفظ موجوديت كنوني عرصه‌هاي طبيعي تاكيد كرد.

وي افزود: اين اداره خواستار هماهنگي دستگاههاي اجرايي با كارشناسان منابع طبيعي درمرحله طراحي طرح مي‌باشد.

استان ايلام با ‪ ۶۴۰‬هزار هكتار جنگل انبوه و تنك و يك ميليون و ‪ ۱۰۰‬هزار هكتار مرتع در جنوب غربي رشته كوه زاگرس قرار دارد.ك/‪۴‬
دوشنبه 14 مرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايرنا]

[مشاهده در: www.irna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 250]