آژانس بين المللى انرژى اتمى در يك نگاه

واضح آرشیو وب فارسی:ابرار: آژانس بين المللى انرژى اتمى در يك نگاه
بحران هاى سياسى منطقه اى و بين المللى پس از جنگ جهانى دوم، تداوم تلاش براى خلع سلاح هسته اى و متوقف كردن مسابقه تسليحاتى موجب شد كنفرانسى متشكل از ۸۲ كشور در سازمان ملل تشكيل شود. بدين ترتيب بود كه پس از اين كنفرانس آژانس بين المللى انرژى اتمى در ۲۹ ژوئن ۱۹۵۷ رسما اعلام موجوديت كرد و به دنبال آن اساسنامه آژانس نيز تصويب شد. به گزارش ايسنا ۲۹ ژوئن مصادف بود با سالگرد تأسيس آژانس بين المللى انرژى اتمى. در اين گزارش به چگونگى تأسيس و عملكرد اين سازمان مهم در عرصه بين المللى پرداخته شده است. آژانس بين المللى انرژى اتمى سازمانى بين المللى است كه با هدف متقاعد كردن كشورها براى استفاده صلح آميز از انرژى هسته اى و ممنوع كردن استفاده از اين انرژى براى اهداف نظامى تأسيس شده است. درست است كه اين سازمان به طور مستقل از سازمان ملل و تحت قوانين خود فعاليت مى كند اما آژانس بين المللى انرژى اتمى گزارش هاى خود را دراختيار مجمع عمومى و شوراى امنيت سازمان ملل قرار مى دهد. مقر اصلى آژانس بين المللى انرژى اتمى در وين (پايتخت اتريش) و دو دفتر منطقه اى آژانس در تورنتو و توكيو، دو دفتر رابط در نيويورك و ژنو و آزمايشگاهايى در سيبرسدورف اتريش و كشور ايتاليا قرار دارند. آژانس بين المللى انرژى اتمى به طور رسمى و با اكثريت آراء در ۲۹ ژوئيه ۱۹۵۷ تأسيس شد. در سال ۱۹۵۳ آيزنهاور، رئيس جمهور وقت آمريكا تأسيس آژانس انرژى اتمى را با هدف كنترل و توسعه استفاده از انرژى هسته اى عنوان كرد. وى در سخنرانى در مجمع عمومى سازمان ملل با عنوان «انرژى هسته اى صلح آميز» اين اظهارات را عنوان كرد.
- تاريخچه
آژانس بين المللى انرژى اتمى به عنوان محل گردهمايى دانشمندان و كارشناسان كشورهاى مختلف تلاش كرده است تا به استفاده صلح آميز از انرژى هسته اى در سراسر جهان تأكيد داشته باشد. برنامه هاى اين سازمان از ابتدا با هدف تشويق كشورها به توسعه تكنولوژى هسته اى صلح آميز، جلوگيرى از سوء استفاده از امورهسته اى و اتخاذ تدابيرلازم براى حفاظت از تجهيزات هسته اى در جهان تأسيس شده است. پس از حادثه چرنوبيل آژانس بين المللى انرژى اتمى تلاش هاى خود را براى اتخاذ تدابير بيشتر در امور حفاظتى از تجهيزات هسته اى افزايش داد. اهداف كلى تشكيل آژانس بين آلمللى انرژى اتمى به قرار ذيل است:
۱- ارتقاء كاربردهاى صلح جويانه انرژى هسته اى و عدم به كارگيرى آن براى اهداف نظامى؛
۲- اتخاذ هر گونه تدبير لازم جهت ارتقاء تحقيقات، توسعه و كاربرد عملى انرژى هسته اى براى مقاصد صلح جويانه، تهيه مواد، خدمات، تجهيزات، تأسيسات براى تحقيقات و توسعه و كاربرد عملى انرژى اتمى با توجه به نيازهاى مناطق در حال توسعه جهان؛
۳- ارتقاء مبادلات اطلاعات علمى و فنى در امور هسته اى؛
۴- تأسيس و ايجاد پادمان براى تضمين اين موضوع كه كمك هاى هسته اى يا حمايت هاى آژانس در مقاصد نظامى به كار گرفته نشود؛
۵- تأسيس يا تصويب استانداردهاى ايمنى هسته اى.
- ساختار و عملكرد
آژانس بين المللى انرژى اتمى يك آژانس ويژه سازمان ملل است. اما فعاليتش تحت كنترل مستقيم هيچ نهاد سازمان ملل نيست و به طور مستقل عمل مى كند. اين در حالى است كه آژانس گزارش هاى خود را درمجمع عمومى و شوراى امنيت سازمان ملل ارائه مى كند. ساختار و عملكرد آژانس بين المللى انرژى اتمى توسط اساسنامه تأييد شده در اين سازمان تعريف شده است.
اين اساسنامه آژانس را ملزم مى كند تا تضمين ايجاد كند كه كمك هاى فراهم شده توسط آژانس يا بنا به درخواست يا تحت نظارت يا كنترل آن جهت پيشبرد اهداف نظامى به كار نرود. در اساسنامه آژانس آمده است كه اين سازمان بايد تضمين نمايد كه مواد به كار گرفته شده فقط در مقاصد صلح جويانه استفاده شوند. آژانس بين المللى انرژى اتمى از ۳ بخش مهم وعمده تشكيل شده است كه عبارتند از: كنفرانس عمومى، شوراى حكام و دبيرخانه.
الف) كنفرانس عمومى
كنفرانس عمومى بالاترين ركن و مجمع تصميم گيرنده آژانس است كه سالى يك بار در وين تشكيل جلسه مى دهد. اين ركن متشكل از نمايندگان كليه دولتهاى عضو با يك حق راى است و تصميمات آن با اكثريت آراء اتخاذ مى شود. از مهمترين وظايف كنفرانس انتخاب اعضاى شوراى حكام، گزارش نحوه فعاليتهاى آژانس به سازمان ملل و انتخاب دبيركل آژانس براى مدت ۴ سال است.
ب) شوراى حكام
شوراى حكام از دو گروه انتصابى و انتخابى تشكيل شده است. اعضاى انتصابى (يا اعضاى دائمى) طبق اساسنامه شامل ۱۰ عضو از ميان پيشرفته ترين دولتهاى عضو سازمان از حيث تكنولوژى هسته اى درهر منطقه مى باشد كه توسط كنفرانس عمومى تعيين مى گردند. اعضاى غير دائم (اعضاى انتخابى) ۳ عضو هستند كه آنها نيز توسط كنفرانس عمومى انتخاب مى شوند. در سال ۱۹۸۴ تعداد كشورهاى شوراى حكام به ۳۵ كشور افزايش يافت. مدت دوره عضويت در شوراى حكام ۲ سال است. وجه تسميه اين شورا به حكام آن است كه به اين شورا اختيار حاكميت و صدور «حكم» درباره فعاليتهاى هسته اى داده شده است. اعضاى فعلى شوراى حكام عبارتند از: آلبانى، آرژانتين، استراليا، اتريش، بوليوى، برزيل، كانادا، شيلى، چين، كرواسى، اكوادور، اتيوپى، فنلاند، فرانسه، آلمان، غنا، عراق، ايرلند، ايتاليا، ژاپن، ليتوانى، مكزيك، مراكش، نيجريه، پاكستان، فيليپين، روسيه، عربستان، آفريقاى جنوبى، سوئيس، تايلند، انگليس و آمريكا. در نشست شوراى حكام آژانس بين المللى انرژى اتمى كه پنج مرتبه در سال برگزار مى شود اكثر سياستگذارى آژانس اتخاذ مى شود. شوراى حكام به كنفرانس عمومى در مورد فعاليتهاى آژانس انرژى اتمى و بودجه اين سازمان پيشنهادهايى را مطرح مى كند. هر يك از اعضاى شوراى حكام يك حق راى دارند.
ج) دبيرخانه
دبيرخانه آژانس از تعدادى كارمند و يك دبيركل در رأس آن تشكيل شده كه براى يك دوره ۴ ساله به پيشنهاد شوراى حكام انتخاب مى شوند. دبير كل دبيرخانه مسئوليت اداره امور جارى آژانس را بر عهده دارد.
- عضويت ايران در آژانس
ايران ازابتداى تأسيس آژانس بين المللى انرژى اتمى در سال ۱۹۵۷ به عضويت آن درآمده است. ايران پس از انقلاب اسلامى داراى نمايندگى دائم شد كه اين دفتر در سفارت جمهورى اسلامى در وين است. تهران پس از عضويت پيمان منع گسترش سلاح هاى هسته اى (ان.پى.تى) را در سال ۱۹۷۰ و موافقتنامه دو جانبه با آژانس را امضا نموده است.
دوشنبه 14 مرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ابرار]

[مشاهده در: www.abrarnews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 113]