قدس در گفتگو با كارشناسان بررسي مي كند؛ پرداخت نقدي يارانه ها؛ گرانترين آزمون اقتصادي تاريخ انقلاب

واضح آرشیو وب فارسی:قدس: قدس در گفتگو با كارشناسان بررسي مي كند؛ پرداخت نقدي يارانه ها؛ گرانترين آزمون اقتصادي تاريخ انقلاب
* زهرا شيدوش

گروه اقتصادي: وقتي كشوري چون ما با اقتصادي دولتي خو گرفته به معاش يارانه اي، جهت نيل به تحول و توسعه تصميم متهورانه اي

مي گيرد تا يارانه را در ساختاري نقدي و ريالي توزيع نمايد و طيف وسيعي از كالاها، خدمات، انرژي مصرفي مورد نياز عموم را به قيمت تمام شده و شناور ارائه نمايد آنچه بيش از هر چيزي به اذهان متبادر مي شود چگونگي چنين تغيير روشي در زندگي مردم و پيش بيني پيامدهاي بسيار متفاوت اجراي مهمترين فرآيند اقتصادي كشور از آ غاز تاكنون است.
هدفمند كردن يارانه ها در برنامه چهارم توسعه و پرداخت نقدي يارانه ها در طرح تحول اقتصادي با ماهيتي مشترك و روشي بسيار متفاوت در پي انجام چنين مهمي پيش بيني شده اند.
در حالي كه اظهارات اعضاي كارگروه تحول اقتصادي حكايت از پرداخت يارانه هاي نقدي در نيمه دوم سال جاري دارد كه مهمترين نگراني عدم انجام «برنامه آزمايشي و منطقه اي طرح» مي باشد.
يكي از مهمترين ضعفهاي قابل پيش بيني اجراي طرح كه بسيار ضرورت داشت در ابعاد كوچكتري به مورد اجرا درمي آمد روش خوداظهاري و يا «آزمون وسع» است كه اكنون از سوي مركز آمار ايران تحت عنوان «فرمهاي اطلاعات اقتصادي خانوار» در شمارگاني افزون بر 30 ميليون نسخه در حال توزيع و جمع آوري است كه قبلاً در كشورهايي نظير هندوستان با همين روش مورد استفاده قرار گرفته و به دلايلي نظير عدم امكان مطابقت با واقعيت و درج نادرست اطلاعات ناكارآمدي آن مورد تأكيد مكرر جامعه شناسان و اقتصاددانان قرار گرفته است.
گزارش بانك جهاني در اوايل دهه 80 شمسي كه به سفارش سازمان مديريت و برنامه ريزي وقت، مستند به مواد سه و چهار قانون برنامه چهارم در راستاي هدفمند كردن يارانه ها حكايت از آن داشت كه در شرايط انجام بدون تقويم و در اسرع وقت انجام اين پروژه بيش از 30 درصد اضافه تورم عمومي و 70 تا 80 درصد تورم در حوزه هايي مانند حمل و نقل قابل پيش بيني بوده است.
همچنين در صورت حذف يارانه ها بدون اجراي فرآيند مكانيزم تعديل كننده جايگزين علاوه بر شاخصهاي فوق افزايش بيش از 10 درصدي بر ميزان فقر روستايي و كاهش بيش از 20 درصدي قدرت خريد روستايي را درپي خواهد داشت.
وقتي شرايط تورمي و تبعات ناشي از آن را در سال به نسبت سال گزارش ارائه شده در كنار يكديگر قرار مي دهيم و شتاب اجرايي و بدون نمونه آزمايش منطقه اي آن را از سوي دولتمردان به آن اضافه مي نماييم شرايط بيش از پيش نگران كننده و پيامدهاي احتمالي اجراي آن غيرقابل پيش بيني مي نمايد.
اما در حالي كه دولت قدمهاي قابل تأملي همچون اجراي طرحهاي بزرگي مانند مديريت الكترونيكي ثبت اسناد و توزيع 12 ميليون كارت سوخت را به انجام رسانيده و يا در حال رسيدگي دارد به نظر مي آيد شتاب در اجراي چنين طرح بزرگ و پرپيامدي مي تواند اثرات مثبت طرحهاي قبلي را نيز به شكل قابل توجهي به مخاطره بيندازد.

* قابليت اجراي پرداخت نقدي يارانه ها
دكتر فرهاد فزوني كارشناس مسائل اقتصادي در ارتباط با قابليت اجراي پرداخت نقدي يارانه ها در شش ماهه دوم سال جاري به خبرنگار ما مي گويد: اين دولت ثابت كرده است كه اگر كاري را اراده كند حتماً آن را به انجام مي رساند، اما نكته قابل تأمل آن است كه انجام پرداخت نقدي يارانه ها با چه قيمتي قرار است اجرايي شود.
به راستي با اين كار دولت مي خواهد مشكلي را مرتفع كند يا اينكه بر مشكلات اقتصادي كشور دامن بزند؟
وي مي افزايد: تا جايي كه مطلع هستم در مورد اين طرح كار كارشناسي و دقيق انجام نشده و از جامعيت لازم برخوردار نيست.
وي تصريح مي كند: اين طرح مي تواند خسارتهاي جبران ناپذيري را به اقتصاد كشور تحميل نمايد دولت بايد ابتدا ببيند آيا اقتصاد و مردم كشور تحمل اين حجم خسارت را دارند. درست است كه دولتمردان اعلام مي كنند اين طرح يك جراحي بزرگ است و جراحي نيز همراه با درد و خونريزي است، و چنانچه بر اثر يك جراحي، فردي فوت كرد مي توان گفت جراحي به خوبي انجام شده اما بيمار از دست رفته است؟
وي ادامه مي دهد: به اعتقاد من اقتصاد اين كشور بر اثر سياسي كاري و سياسي بازي صدمه ديده است و اجراي چنين طرحي نيز جزو اين دسته از سياسي كاريهاست.
اما دكتر غلامحسين خورشيدي استاد اقتصاد دانشگاه شهيد بهشتي و كارشناس مسائل اقتصادي در مورد قابليت اجرايي شدن پرداخت يارانه ها در شش ماهه دوم سال جاري مي گويد: اين موضوع امكان دارد در زمان تعيين شده از سوي دولت اتفاق بيفتد، اما اينكه اين مسأله بتواند به يك سياست پايدار تبديل شود و اثرات مثبتي روي اقتصاد كشور بگذارد جاي سؤال دارد، زيرا پرداخت مستقيم يارانه ها به شكل موردي در دولتهاي گذشته نيز اتفاق افتاده، اما نتوانسته تأثيرهاي لازم را داشته باشد، بنابراين به صورت مقطعي و دوره اي عمل شده و بعد از آن نيز از بين رفته است.
* روش دستيابي به اطلاعات اقتصادي خانوارها
دكتر فزوني در خصوص روش جمع آوري اطلاعات اقتصادي خانوار به عنوان زيربناي اجراي طرح اظهار مي دارد: اين گونه جمع آوري اطلاعات كه در حقيقت يك نوع خوداظهاري است به هيچ وجه نمي تواند قابل قبول باشد، زيرا بسياري از مردم براي اينكه وضعيت درآمدي آنها به دلايل مختلف مانند گرفتن ماليات و... مشخص نباشد ممكن است اطلاعات نادرست ارائه دهند، بنابراين حتي روش جمع آوري اطلاعات اقتصادي خانوارها بايد به شيوه ديگري انجام شود دكتر خورشيدي نيز كه به سامانه اطلاعات و آمار دقيق و الكترونيك براي جمع آوري اطلاعات اقتصادي خانوارها معتقد است، مي گويد: براي اينكه چنين طرحهايي بتواند به درستي اجرا شود بايد سامانه اطلاعاتي دقيقي از وضعيت اقتصادي خانوارها در دست مجريان باشد تا بتوانند به درستي اين طرح را مديريت كنند، يعني قبل از اجراي چنين طرح بزرگي نيازمند سامانه اطلاعاتي قوي هستيم.
وي خاطرنشان مي كند: اما به نظر مي رسد روش حاضر جمع آوري اطلاعات با توجه به اينكه به گفته هاي افراد متكي است و متأسفانه محيط اجتماعي ما از صداقت لازم براي ابراز اين گفته ها برخوردار نيست نمي توان بر اساس اين اطلاعات تصميم و برنامه سازي كرد.

* اجراي آزمايشي يا سراسري پرداخت نقدي يارانه
دكتر فزوني در ارتباط با اجراي آزمايشي اين طرح در استان يا شهري به عنوان پايلوت و بعد از نتايج رفع نواقص آن و اجراي سراسري در كشور مي گويد: تصور نمي كنم اجراي آزمايشي چنين طرحي حتي در استان يا شهري از كشور بتواند معايب آن را اظهار كند، چون اين طرح از اساس اشتباه است، شاخصهاي ثابت و متغير مشخص نشده اند. رفتار و تغيير رويه مردم در هزينه كردن در اين طرح پيش بيني نشده است و واكنش و رفتار آنان در اين طرح براي هزينه كردن ثابت فرض شده است. چون اين موضوعات در اين طرح اصلاًَ لحاظ نشده است مطمئن باشيد معايب آن نيز حتي به صورت آزمايشي با اجراي چنين طرحي روشن نخواهد شد.
اما دكتر خورشيدي در خصوص اجراي آزمايشي چنين طرحي مي گويد: يك شهر به عنوان پايلوت مي تواند نمونه خوبي باشد براي اينكه بخواهيم نواقص را برطرف و بعد اجراي سراسري طرحي را داشته باشيم اما همان طور كه گفتم ابتدا بايد سامانه قوي اطلاعاتي داشته باشيم و بعد شبكه كنترلي و مهارگري مناسبي را پيش بيني و اجرا كنيم تا نواقص و معايب طرح روشن شود و بتواند به صورت سراسري و كشوري اجرا شود.

* تأثيرهاي پرداخت نقدي يارانه در حوزه شهري و روستايي
دكتر فزوني در مورد پرداخت نقدي يارانه ها و تأثير آن در حوزه شهري روستايي اظهار مي دارد: پرداخت نقدي يارانه ها به تورم در جامعه دامن مي زند كه حوزه شهري و روستايي از آن متأثر مي شوند، اما روستاييان به دليل آنكه توان انتقال هزينه زندگي خود به ديگران را ندارند با فشار تورمي بسيار بالايي روبه رو مي شوند كه وضعيت اقتصادي آنها به مراتب ضعيف تر مي شود.
اما دكتر خورشيدي در مورد پرداخت نقدي يارانه ها و تأثيرهاي آن در حوزه شهري روستايي تصريح مي كند: به اعتقاد من تأثيرهاي آن بسته به محتواي برنامه و چگونگي اجراي آن مي تواند متفاوت باشد. اگر به درستي اجرا شود مي توانيم شاهد كاهش روند مهاجرت از روستاها به شهرها و تغيير الگوي مصرف باشيم، اما با روند حال حاضر تأثيرهاي اجراي پرداخت نقدي يارانه ها قابل پيش بيني نيست.
دوشنبه 14 مرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: قدس]

[مشاهده در: www.qudsdaily.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 108]